Ndzima 2

Dzunisa Yehovha Tanihi Xikwembu Xa Ntiyiso

1. (a) Xikwembu xa ntiyiso i mani? (b) Loko hi ri karhi hi dyondza ha xona, vutomi bya hina byi fanele byi khumbeka hi ndlela yihi?

MUAPOSTOLA Pawulo u tsalele Vakreste-kulobye leswaku, hambi leswi vanhu lava vitaniwaka swikwembu va nga tala, “eka hina ku ni Xikwembu xin’we ntsena . . . naswona ku ni Hosi yin’we ntsena, Yesu Kriste.” (1 Kor. 8:5, 6) “Xikwembu xin’we” lexi Pawulo a a vulavula ha xona i Yehovha, Muvumbi wa swilo hinkwaswo. (Det. 6:4; Nhlav. 4:11) Vanhu lava nga ni ku tlangela, lava tivaka timfanelo ta yena ni swilo leswi a nga swi endlela vanhu, va tikuma va boheka ku tshinela eka yena. Xana vuyelo byi va byihi? I swa ntumbuluko eka vona leswaku va dzunisa munhu Loyi, loyi va n’wi xiximaka swonghasi, va n’wi dzunisa hi marito ni swiendlo. Loko ku rhandza ka vona Xikwembu ku ya ku kula, va titwa va susumeteleka ku byela van’wana ha xona, naswona va lwela ku xi tekelela hi laha va nga kotaka ha kona tanihi vanhu va nyama. Bibele yi hi khutaza hinkwerhu leswaku hi endla sweswo, yi ri: “Leswi mi nga vana va Xikwembu lava rhandzekaka, ringetani ku fana na xona. Hanyani hi moya wa rirhandzu.” (Ef. 5:1, 2) Leswaku hi kota ku tirhisa ndzayo yoleyo, hi fanele ku tiva Yehovha leswi a nga swona hakunene.

MUXAKA WA MUNHU LOYI YEHOVHA A NGA YENA

2. Hi tihi timfanelo tin’wana leti xiyekaka ta Xikwembu leti hi susumetelaka ku xi dzunisa?

² EBibeleni hinkwayo hi kuma marito yo tala lama kongomeke lama hlamuselaka timfanelo leti xiyekaka ta Xikwembu. Loko u hlaya ha tona, tinyike nkarhi wo ehleketa hi leswi timfanelo teto ti nga swona hakunene ni ndlela leyi ti nga ta nkoka ha yona eka wena. Hi xikombiso: “Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yoh. 4:8) “Tindlela hikwato ta [xona] ti lulamile.” (Det. 32:4) ‘Eka xona ku tshama vutlharhi.’ (Yobo 12:13) Xi ni “matimba la’makulu.” (Esa. 40:26) Loko u anakanyisisa hi timfanelo leti, xana ku tlangela ka wena Xikwembu, a ku ku susumeteli leswaku u xi dzunisa?

3. Hi tihi timfanelo tin’wana ta vumunhu bya Yehovha leti tsakisaka?

³ Loko yi ya emahlweni yi hi toloveta vumunhu byakwe lebyi tsakisaka, Bibele yi hi byela leswaku Yehovha i “Šikwembu ša tintŝalo ni v̌unene, le’ši hlwelaka ku kariha, le’ši teleke tintŝalo ni ku ṭhembeka.” (Eks. 34:6) “Wena, Yehova, u lo’nene, l’a riv̌alelaka.” (Ps. 86:5) “Hikuv̌a mahlo ya Yehova ma famba-famba e misav̌eni hikwayo e ku tiyisa la’v̌a nga v̌a yena hi timbilu hikwato ta v̌ona.” (2 Tikr. 16:9) “Xikwembu a xi yi hi nghohe; kambe, ematikweni hinkwawo, loyi a xi chavaka a vuya a endla leswi lulameke, xa n’wi tsakela.” (Mint. 10:34, 35) Yehovha u ‘nyika hi ku tsaka’ naswona i ‘Xikwembu lexi tsakeke.’ (Yak. 1:5; 1 Tim. 1:11) Mawaku ndlela leyi swi phyuphyisaka ha yona ku tirhela Xikwembu lexi lexi nga ringaniki na munhu ni ku kuma nkhathalelo wa xona wa rirhandzu!

4. (a) Xana Yehovha u lava ku tinyiketela ka muxaka muni, naswona i ka nkoka hi ndlela yihi? (b) Pisalema 34:3 yi hi rhamba leswaku hi hlanganyela eka yini?

⁴ Lexi fambisanaka ni timfanelo ta xona i yinhla ya leswaku i “Xikwembu lexi lavaka ku tinyiketela loku heleleke.” (Eks. 20:5, NW) Leswaku hi xi tirhela hi laha ku amukelekaka hi fanele ku tinyiketela eka xona hi ku helela. A hi fanelanga leswaku hi hala tlhelo hi rhandza misava leyi Sathana a nga xikwembu xa yona. (1 Yoh. 2:15-17; 2 Kor. 4:3, 4) Yehovha u kota ku vona swiendlo hinkwaswo swa ku tiendla lava lulameke. U swi tiva kahle leswi hi swi endlaka kun’we ni ndlela leyi hi titwaka ha yona ha swona ni muxaka wa vanhu lowu hi ringetaka ku va wona. Loko hi rhandza ku lulama hakunene, wa hi pfuna. (Yer. 17:10; Swiv. 15:9) Hikwalaho ka muxaka wa munhu loyi Yehovha a nga yena, timiliyoni ta vanhu emisaveni hinkwayo ti xi amukele swinene xirhambo xa mupisalema wa Bibele loyi a tsaleke a ku: “Ḍunisani Yehova kuṅwe na mina! A hi kuriseni ŝiṅwe v̌ito ra yena!” (Ps. 34:3) Xana u wun’wana wa vona?

5. I yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi vuyeriwa swinene eka dyondzo ya hina malunghana ni vumunhu bya Yehovha?

⁵ Ku navela ka wena ku vulavula hi Xikwembu ku ta kula, naswona u ta pfuneka ngopfu eka matshalatshala ya wena ya ku xi tekelela loko u kambisisa timfanelo ta xona leti tlakukeke. Kumisisa (1) leswi mfanelo yin’wana ni yin’wana yi nga swona hakunene, kumbexana u kuma ni leswi swi yi hambanisaka eka timfanelo tin’wana, (2) ndlela leyi Yehovha a yi kombiseke ha yona ni loyi yi kombisiweke eka yena, (3) ni ndlela leyi u nga yi kombisaka ha yona kumbe ndlela leyi yi faneleke ku khumba langutelo ra wena ha yona.

6. Hi ku tirhisa rirhandzu tanihi xikombiso, kombisa ndlela leyi u nga kambisisaka timfanelo ta Yehovha ha yona. Endla leswi hi ku hlamula swivutiso leswi nga emakun’wini ya ndzimana leyi, u hlanganisa ni matsalwa etinhlamulweni ta wena.

⁶ Languta xikombiso xin’we ntsena lexi landzelaka. Loko Bibele yi ku, “Xikwembu i rirhandzu,” swi vula yini? (1 Yoh. 4:8) Entiyisweni, ku ni tinxaka to hambana-hambana swinene ta rirhandzu. Rito ra Xigriki leri tirhisiweke eka ndzimana leyi i a·gaʹpe, leri vulaka rirhandzu ra muxaka lowu hlawulekeke, hi laha Yehovha Xikwembu a ri kombiseke ha kona. Rirhandzu ro tano i ro pfumala vutianakanyi hi laha ku heleleke. U ri karhi u ri na sweswo emiehleketweni, nyika tinhlamulo ta wena n’wini eka swivutiso leswi nga laha hansi, u tirhisa matsalwa lama kombisiweke.

Xana mfanelo leyi yi kombisiwa njhani hi mintirho ya Yehovha ya ku tumbuluxa? (Mint. 14:16, 17)

Hi xihi xikombiso lexi hlawulekeke xa rirhandzu ra Yehovha evanhwini? (Yoh. 3:16) Xana Yehovha u endle leswi hikwalaho ka leswi vanhu va nga vanene? (Rhom. 5:8)

Leswi Yehovha a nga swi endla hi N’wana wakwe swi fanele swi yi khumba njhani ndlela leyi hi tirhisaka vutomi bya hina ha yona? (2 Kor. 5:14, 15, 18, 19)

Hina Vakreste hi nga swi kombisa hi tindlela tihi, leswaku hi ni rirhandzu ra muxaka lowu, eka Vakreste-kulorhi? (1 Kor. 13:4-7; 1 Yoh. 4:10, 11; 3:16-18)

I vamani van’wana lava hi faneleke ku va komba rirhandzu, naswona njhani? (Mt. 5:43-48; 28:19, 20; Gal. 6:10)

7. Eka dyondzo ya wena n’wini, u nga yi kumisa ku yini mhaka leyi fanaka malunghana ni timfanelo tin’wana ta Yehovha?

⁷ Xana u nga swi tsakela ku kambisisa timfanelo tin’wana ta Yehovha? Eka dyondzo ya wena n’wini swi nga va njhani loko wo sungula u ringeta “vululami” ni “vutlharhi,” ivi kumbexana ku landzela “tintswalo ta rirhandzu” ni “nsovo.” Hi ku tirhisa swikombo swa tibuku ta Watch Tower ni khonkodensi ya Bibele, u ta kuma timhaka to tala leti dyondzisaka.

PFUNA VAN’WANA LESWAKU VA DYONDZA NTIYISO MALUNGHANA NI XIKWEMBU

8. (a) Vanhu va misava va gandzela swikwembu swihi? (b) I mani loyi a vangaka ku pfilunganyeka loku hinkwako, naswona ha yini u vula tano?

⁸ Ematshan’wini ya ku gandzela Xikwembu xa ntiyiso, vanhu va gandzela swikwembu swin’wana swa timiliyoni. Eka lembe xidzana ra vumune, Vujagana byi sungule ku pfumela eka “Vunharhu-un’we,” lebyi a byi dyondzisiwa hi Vababilona, Vaegipta, Mahindu ni Mabudha, emahlweni ka nkarhi wolowo. Ku engetela eka dyondzo leyi malunghana ni Xikwembu, ku ni vafumi va matimba, switlangi ni swiyimbeleri leswikulu leswi gandzeriwaka tanihi swikwembu. Mali, vumina ni rimbewu naswona swi hundzuke swikwembu leswi vanhu va tinyiketelaka eka swona hi ku helela. I mani loyi a vangelaka leswi hinkwaswo? I Sathana Diyavulosi, “xikwembu xa misava leyi.” (2 Kor. 4:4; 1 Kor. 10:20) Hi ndlela yin’wana ni yin’wana leyi nga kona ya mano, u ringeta ku susa vanhu eka Yehovha, kumbe a kavanyeta ku tinyiketela ka vona.

9. Hi yihi ndlela leyinene yo pfuna un’wana ni un’wana leswaku a dyondza ntiyiso malunghana ni Xikwembu?

⁹ Xana hi nga va pfunisa ku yini vanhu vo tano leswaku va tiva ntiyiso malunghana ni Xikwembu, ku nga khathariseki leswaku hi lava tivulaka Vakreste kumbe van’wana? Yin’wana ya tindlela letinene i ku va komba hi ndlela leyi pfunaka, leswi Bibele yi swi vulaka loko yi hlamusela Xikwembu xa ntiyiso ni muxaka wa munhu loyi xi nga yena. Kutani hi fanele ku seketela leswi hi mahanyelo lama kombisaka timfanelo ta Xikwembu evuton’wini bya hina.—1 Pet. 2:12.

10. Loko hi vulavula ni munhu la pfumelaka eka Vunharhu-un’we, ha yini swi nga ri swinene ku tibyela leswaku ha swi tiva leswi a pfumelaka eka swona?

¹⁰ Kambe ku vuriwa yini loko swirho swin’wana swa Vujagana swi hlamulana na wena swi vula leswaku ku pfumela ka swona eka “Vunharhu-un’we” ku kona eMatsalweni? Xo sungula, tsundzuka leswaku, hambi leswi ku nga ni marito lama amukelekaka malunghana ni dyondzo ya “Vunharhu-un’we,” vanhu vo tala va ni mianakanyo ya vona vini. Va kombele leswaku va tiphofula, ivi u va pfuna leswaku va pimanisa tidyondzo ta vona ni leswi swi nga eBibeleni ya vona. Hi ku famba ka nkarhi, tlhela u va khutaza ku pimanisa dyondzo leyi amukelekaka ya kereke ni Rito ra Xikwembu.

11. Hi ku teka yinhla ha yin’we eka tinhla-nkulu ta ntlhanu leti nga laha, tirhisa swivutiso ni matsalwa lama xaxametiweke endzimaneni leyi ku kombisa leswaku dyondzo ya “Vunharhu-un’we” a yi kona ematsalweni.

¹¹ U ri karhi u anakanya hi ku pfuna vanhu vo tshembeka, languta ndlela leyi u nga tirhisaka ha yona tindzimana leti tsariweke laha leswaku u hlamusela tinhla leti matsalwa lawa ma kombisiweke na tona:

(1) Vanhu van’wana lava pfumelaka eka Vunharhu-un’we va kandziyisa mhaka ya leswaku ku ni Vanhu vanharhu lava nga ni vukwembu (Tatana, N’wana ni Moya lowo Kwetsima) kambe ku ni Xikwembu xin’we.

Kambe xana Mintirho 2:4, 17 yi komba leswaku “Moya lowo Kwetsima,” i munhu?

Ha yini swi pfuna ku xiya nhlayo ya vanhu lava ku vulavuriwaka ha vona eka rin’wana ni rin’wana ra matsalwa lama landzelaka? (Yoh. 17:20-22; Mint. 7:56; Nhlav. 7:10)

(2) Van’wana va pfumela leswaku swirho hinkwaswo swa “Vunharhu-un’we” swi ni ku dzuneka loku fanaka, ku hava lexikulu kumbe lexitsongo eka xin’wana, swa ringana naswona i swa hi laha ku nga heriki.

Xana Matsalwa ma pfumela? (Leswaku u kuma nhlamulo, vona Yohane 14:28; Matewu 24:36; Nhlavutelo 3:14.)

(3) Van’wana va boxa Yohane 1:1 leswaku va seketela “Vunharhu-un’we.” Va vula leswaku ndzimana ya Xigriki laha yi hava xirhangi lexi nga hetisekangiki (“a” [hi Xinghezi]) ni leswaku tsalwa leri ri fanele ku hlayekisa xileswi: “Rito a ri ri Xikwembu,” ematshan’wini ya “xikwembu [Xinghezi, “a god”].”

Kambe xana i vanhu vangani lava ku vulavuriwaka ha vona eka Yohane 1:1? I vanharhu? Kumbe i vambirhi? Xana Yohane 1:18 yi kanetana njhani ni dyondzo ya “Vunharhu-un’we”?

I ntiyiso leswaku Xigriki xi hava xirhangi lexi nga hetisekangiki, kambe tindzimi to tala ti na xona, naswona tindzimi teto ta xi tirhisa leswaku ti humesa mongo hi laha ku faneleke. Loko un’wana a ehleketa leswaku swi hoxile ku tirhisa xirhangi lexi nga hetisekangiki loko ku hundzuluxeriwa Yohane 1:1, xana a nga lava ni leswaku xi susiwa eka Mintirho 28:6 hi kuya hi King James Version ni tin’wana? (Ndlela yin’wana ya ku hundzuluxela Yohane 1:1, hi laha swi kombisiwaka ha kona eka An American Translation, hi leyi nge, “Rito a ri ri ni vukwembu,” hi leswaku a a ri ri ni timfanelo ta vukwembu leti fanaka ni ta Xikwembu.)

(4) Vanhu lava pfumelaka eka Vunharhu-un’we va tlhela va vula leswaku eka Genesa 1:1, 26 rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku “Xikwembu” i El·o·himʹ ni leswaku hi Xiheveru ri le ka vunyingi naswona kahle-kahle ri vula “Swikwembu.”

Ha yini sweswo swi nga yi seketeli dyondzo ya leswaku Vanhu vanharhu lava nga ni vukwembu va le ka “Xikwembu xin’we”?

Loko ri vula “Vunharhu-un’we” eka Genesa 1:1, xana ri vula yini eka Vaavanyisi 16:23, leyi tirhisaka el·o·himʹ ku vula “xikwembu,” laha riendli leri ra Xiheveru ri nga le ka vun’we, ku nga ri vunyingi?

Ha yini ku tirhisiwa vunyingi bya Xikwembu eka tindzima leti hi Xiheveru? Leyi i ndlela yin’wana leyi Xiheveru xi hlamuselaka ha yona ku tlakuka ni vukulukumba. Loko a ku nga vuriwi munhu un’we, maendli lama landzelaka na wona a ma ta va eka vunyingi, kambe eka mhaka leyi laha henhla a ma le ka vunyingi.

(5) Hikwalaho ka ndlela leyi tikereke ti ndhundhuzeleke Yesu ha yona (kun’we ni mhaka ya leswi vito leri nge Yehovha ri susiweke eka vuhundzuluxeri byo tala bya Bibele), vanhu van’wana va ehleketa hi Yesu ntsena, loko ku vulavuriwa hi Xikwembu.

Kambe hi xihi xikombiso lexi Yesu a hi vekeleke xona leswaku hi xi tekelela, eku gandzeleni? (Lk. 4:8)

12. Ha yini swi fanerile leswaku Yesu a vitana Tata wakwe a ku i “Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso”?

¹² Hambi leswi eMatsalweni ku vuriwaka leswaku Yesu i “xikwembu,” ni “Šikwembu ša matimba,” kambe u dzunise Tata wakwe, a n’wi vula “Xikwembu xa mina, xi nga Xikwembu xa n’wina.” (Yoh. 1:1, NW; 20:17; Esa. 9:6) U pfumelelane na Muxe, loyi emahlweni ka sweswo a nga te: “Yehova i Šikwembu [xa ntiyiso], ni leŝaku a ku na šiṅwana e handle ka šona.” (Det. 4:35) Yehovha u hambanile swinene ni swilo swin’wana leswi gandzeriwaka swo tanihi swifaniso, vanhu lava endliwaka swikwembu na Sathana Diyavulosi. Ku hambana ni sweswo hinkwaswo, Yehovha i “Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso” hi laha Yesu a n’wi vitaneke ha kona.—Yoh. 17:3, NW.

“FAMBA HI V̌ITO RA YEHOVA”

13, 14. I yini leswi katsekaka eka ‘ku tiva’ ni ‘ku famba hi’ vito ra Yehovha?

¹³ Endzhaku ka malembe yo tala ya ku pfilunganyeka malunghana ni leswaku Xikwembu i mani, vanhu vo tala va nyanyuka loko va vona vito ra Xikwembu, Yehovha, ro sungula eBibeleni ya vona. (Eks. 6:3) Kambe vutivi lebyi byi ta va pfuna hi laha ku nga heriki loko ntsena va ‘famba hi vito ra Yehovha hi laha ku nga heriki.’ (Mik. 4:5) Leswi swi katsa leswi tlulaka ku tiva vito leri nge Yehovha ntsena kumbe ku tivula ka vona leswaku i Timbhoni ta Yehovha.

¹⁴ Malunghana ni nkoka wa vito ra Xikwembu, Pisalema 9:10 yi ri: “La’v̌a tiv̌aka v̌ito ra wena v̌a tiṭhembisa ha wena; . . . Yehovha.” Xana sweswo swi katsa yini? Swi katsa swin’wana ku nga ri ku tiva vito leri nge Yehovha ntsena, naswona ku ri tiva a swi vuli swona leswaku wa n’wi tshemba Yehovha. ‘Ku tiva’ vito ra Xikwembu laha, swi vula ku twisisa muxaka wa Xikwembu lexi Yehovha a nga xona, ku xixima vulawuri bya yena, ku yingisa milawu ya yena. Hi laha ku fanaka, ‘ku famba hi vito ra Yehovha’ swi vula ku va la tinyiketeleke eka yena ni ku n’wi yimela tanihi un’wana wa vagandzeri va yena, u tirhisa vutomi bya wena hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Xikwembu. (Lk. 10:27) Xana wa swi endla sweswo?

15. Ematshan’wini ya ku titwa hi bohekile, i yini lexi lavekaka leswaku hi tirhela Yehovha hi laha ku nga heriki?

¹⁵ Loko hi ta kota ku tirhela Yehovha hi masiku, a hi fanelanga hi susumetiwa ntsena hi ku titwa hi ri ni nandzu. Muapostola Pawulo u khutaze Timotiya, loyi ana se a a hete malembe yo tala a tirhela Yehovha, a ku: “Titolovete leswaku ku chava Xikwembu ku va xikongomelo xa wena.” (1 Tim. 4:7, NW) Ku tinyiketela ku huma embilwini; ku vangiwa hi ku tlangela munhu loyi u tinyiketelaka eka yena. “Ku chava Xikwembu” i ku xixima Yehovha hi byakwe, hi ndlela leyi enteke. Ku endla munhu a n’wi rhandza swinene hikwalaho ka ku n’wi tlangela ni ku rhandza tindlela ta yena. Ku hi vangela leswaku hi lava leswaku un’wana ni un’wana a xixima vito ra yena. Hi fanele ku hlakulela “ku chava Xikwembu,” ku va pakani kumbe xikongomelo evuton’wini bya hina, leswaku hi famba hi vito ra Yehovha, Xikwembu xa ntiyiso, hi laha ku nga heriki.—Ps. 37:4; 2 Pet. 3:11.

BULO RO PFUXETA

● Yehovha i munhu wa muxaka muni? Xana hi pfuniwa njhani hi ku ti twisisa kahle timfanelo ta yena hinkwato?

● Hi nga va pfunisa ku yini vanhu van’wana leswaku va dyondza ntiyiso malunghana ni Xikwembu?

● I yini lexi katsekaka eka ‘ku tiva’ Yehovha ni ‘ku famba hi vito ra yena’?