Ndzima 3
Namarhela Rito Ra Xikwembu Nkarhi Hinkwawo
1. (a) Xana Israyele wa khale u wu vonise ku yini ntiyiso wa Rito ra Xikwembu? (b) Ha yini sweswo swi hi khumba?
“PFUMELANI hi timbilu hikwato ta ṅwina ni mimoya hikwayo ya ṅwina, mi tiv̌a leŝaku a ku wanga na rito riṅwe ra marito hikwawo la’manene lawa Yehova, Šikwembu ša ṅwina, a ma v̌uleke henhla ka ṅwina; kambe mi endleriwe hikwawo, a ku wanga na rito riṅwe.” Lexi i xitsundzuxo lexi Yoxuwa a nga xi nyika vakulukumba va Israyele endzhaku ka loko va tshamisekile eTikweni ra Xitshembiso. Kambe emalembeni lama tlhandlameke a va pfa va nga ri yingisi Rito ra Xikwembu, va nga ri tirhisi. Vuyelo byi ve byihi? Bibele yi swi veka erivaleni leswaku tanihi leswi switshembiso swa Yehovha swa ku tisa mikateko swi hetisekeke, kutani, u endle ni leswi a vuleke leswaku u ta swi endla loko va nga yingisi. (Yox. 23:14-16) Rhekhodo yoleyo, kun’we ni Bibele hinkwayo, yi hlayiseriwe ku hi letela—leswaku “hi va ni ku langutela” leswaku hi nga endli nchumu lowu nga ta hi endla hi lahlekeriwa hi ntshembo wolowo.—Rhom. 15:4.
2. (a) Bibele yi “huhutiwile hi Xikwembu” hi ndlela yihi? (b) Leswi hi tivaka sweswo, hi ni vutihlamuleri byihi?
2 Hambi leswi ku tirhisiweke “vamatsalana” va kwalomu ka 40, lava nga vanhu, leswaku va rhekhoda Bibele, Yehovha hi byakwe hi yena Mutsari wa yona. Kambe xana sweswo swi vula leswaku u kongomise ku tsariwa ka xin’wana ni xin’wana lexi nga eka yona? Ina. Hi laha muapostola Pawulo a vulaka ntiyiso ha kona a ku, “Matsalwa lawa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu.” Leswi hi kholwaka mhaka yoleyo, hi khutaza vanhu emisaveni hinkwayo leswaku va yi yingisela ni ku hanya hi ku ya hi leswi yi swi tameleke, tanihi leswi na hina hi tikarhatelaka ku endla tano.—2 Tim. 3:16; 1 Tes. 2:13.
I YINI LEXI NGA PFUNAKA VAN’WANA LESWAKU VA RI TLANGELA?
3. Hi yihi ndlela leyinene ya ku pfuna vo tala lava va nga pfumeriki leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu?
3 Entiyisweni, vunyingi bya lava hi vulavulaka na vona a va pfumeli hi laha hina hi pfumelaka ha kona, leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu hakunene. Hi nga va pfunisa ku yini? Hakanyingi, ndlela leyinene i ku pfula Bibele ivi hi va komba leswi yi swi tameleke. “Rito ra Xikwembu ra hanya, naswona ra tirha, ri kariha ku tlula tlhari rin’wana ni rin’wana leri lotiweke matlhelo mambirhi . . . ri kota ku hlaya mianakanyo ni makungu ya mbilu.” (Hev. 4:12) “Rito ra Xikwembu” i rito ra xona leri nga ni xitshembiso, leri tsariweke eBibeleni. A hi matimu lama nga pfuniki nchumu, kambe ra hanya naswona ri ya eku hetisekeni hi ndlela leyi nga sivelekiki. Loko ri ri karhi ri hetiseka, nsusumeto wa ntiyiso wa timbilu ta vanhu lava fambisanaka na rona wu kombisiwa hi ndlela leyi va langutanaka ni swiyimo ha yona. Nkucetelo wa rona wu ni matimba swinene ku tlula xin’wana ni xin’wana lexi hi nga xi vulaka.
4. Hi tihi tinhlamuselo to olova ta ntiyiso wa Bibele leti hundzuleke langutelo ra vanhu van’wana ehenhleni ka Bibele? Hikwalaho ka yini?
4 Ku vona ntsena vito ra Xikwembu eBibeleni swi hundzule vutomi bya vanhu vo tala. Van’wana va endle xiboho xo dyondza Bibele loko va kombiwe leswi yi swi vulaka malunghana ni xikongomelo xa vutomi, ni mhaka leyi endlaka leswaku Xikwembu xi pfumelela vubihi, ni nhlamuselo ya swiendlakalo leswi nga kona kumbe ntshembo lowu tiyeke lowu sekeriweke eMfun’weni wa Xikwembu. Ematikweni lawa mikhuva ya vukhongeri yi endleke leswaku vanhu va xanisiwa hi mimoya leyo biha, nhlamuselo ya Bibele leyi kombisaka muvangi wa leswi ni ndlela ya ku swi balekela, yi pfuxe ku tsakela. Hikwalaho ka yini tinhla leti ti va tsakisa? Hikuva Bibele hi yona ntsena xihlovo xa rungula leri tshembekaka, etimhakeni leti ta nkoka.—Ps. 119:130.
5. Loko munhu a ku a nga pfumeli eBibeleni, xivangelo xi nga ha va xihi? Hi nga n’wi pfunisa ku yini?
5 Hambi swi ri tano, ku vuriwa yini loko munhu a hi byela hi ku kongoma leswaku a nga pfumeli eBibeleni? Xana sweswo swi fanele ku heta mhaka? A swi nge vi tano loko a swi tsakela ku burisana na hina. Hi fanele ku titwa hi ri ni vutihlamuleri bya ku seketela Rito ra Xikwembu hi xivindzi. Swi nga ha endleka leswaku yena u languta Bibele tanihi buku ya Vujagana. Rhekhodo ya byona ya vukanganyisi ni ku katseka ka byona eka tipolitiki, kun’we ni ku hambeta ka byona byi londza vanhu mali, swi nga n’wi endla a nga yi tsakeli Bibele. Hikwalaho ka yini u nga n’wi vutisi loko xexo ku ri xivangelo xa kona? Ndlela leyi Bibele yi ti solaka ha yona tindlela ta misava ta Vujagana, kun’we ni tinhla leti kombisaka ku hambana exikarhi ka Vujagana ni Vukreste bya ntiyiso, swi nga pfuxa ku tsakela kakwe.—Ringanisa Matewu 15:7-9; Yakobo 4:4; Mikiya 3:11, 12.
6. (a) I yini lexi wena xi ku khorwisaka leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu? (b) Hi tihi tinhlamuselo tin’wana leti ti nga tirhisiwaka ku pfuna vanhu va vona leswaku Bibele yi huma eka Xikwembu hakunene?
6 Eka van’wana, bulo leri baka nhloko ya mhaka malunghana ni vumbhoni bya ku huhuteriwa ka yona ra pfuna. I yini lexi u vonaka ha xona wena leswaku Bibele yi huma eka Xikwembu? Xana hi leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni lomu yi humaka kona? (2 Tim. 3:16, 17; Nhlav. 1:1) Kumbe xana i mhaka ya leswi Bibele yi tameleke vuprofeta byo tala lebyi nyikaka vutivi lebyi anameke malunghana ni vumundzuku, ku nga vuprofeta lebyi handle ko kanakana byi faneleke byi huma eka xihlovo lexi tlakukeke? (2 Pet. 1:20, 21; Esa. 42:9) Xana swi vangiwa hi ku pfumelelana ka Bibele hi yoxe, hambi leswi yi tsariweke hi vavanuna vo tala hi malembe ya 1 610? Kumbe xana i ku pakanisa ka yona malunghana ni sayense, loku hambanaka ni tibuku tin’wana ta nkarhi wolowo? Kumbe xana i ku tshembeka ka vatsari va yona? Kumbe i ku sirheleleka ka yona ehansi ka matshalatshala yo biha ya ku yi herisa? Xin’wana ni xin’wana lexi u xi kumeke xi ku tsakisa u nga ha xi tirhisa ku pfuna vanhu van’wana.
KU HLAYA KA HINA VINI BIBELE
7, 8. (a) I yini lexi hina hi faneleke ku xi endla hi Bibele? (b) I yini lexi hi faneleke ku va na xona ku engetela eka ku hlaya ka hina vini Bibele, naswona Bibele yi swi kombisa njhani leswi? (c) Xana wena u swi kotise ku yini ku twisisa swikongomelo swa Yehovha?
7 Ku engetela emhakeni ya ku pfuna van’wana leswaku va pfumela eBibeleni, hina vini hi fanele ku tinyika nkarhi wa ku hamba hi yi hlaya. Xana wa swi endla sweswo? Exikarhi ka tibuku hinkwato leti tshameke ti endliwa, leyi hi yona ya nkoka swinene. Ina, sweswo a swi vuli swona leswaku loko hi hlaya yona a ha ha lavi swin’wana. Matsalwa ma hi tsundzuxa emhakeni ya ku tihambanisa, hi vona onge hi nga kota ku kumisisa xin’wana ni xin’wana hi ku tiendlela ndzavisiso wa hina hi hexe. Ku laveka dyondzo ya munhu hi xiyexe ni ku va kona eminhlanganweni nkarhi hinkwawo leswaku hi va Vakreste lava ringaniselaka.—Swiv. 18:1; Hev. 10:24, 25.
8 Bibele yi hi pfuna hi ku hi rungulela ta ndhuna ya Muetiyopiya leyi ntsumi yi rhumeke Filipi eka yona, muvuri wa evhangeli wa Mukreste, loko ndhuna yi ri karhi yi hlaya vuprofeta bya Esaya. Filipi u vutise wanuna loyi a ku: “Xana wa twisisa leswi u swi hlayaka xana?” Muetiyopiya u hlamule hi ku titsongahata a ku: “Ndzi nga swi kotisa ku yini ku swi twisisa loko ndzi nga ri na loyi a ndzi hlamuselaka xana?” U kombele Filipi leswaku a hlamusela ndzimana ya Tsalwa. Kambe, Filipi a a nga ri munhu loyi a a tihlayela Bibele a ri yexe, loyi a a ti phofuleleke mianakanyo yakwe ya Matsalwa hi nkarhi wolowo. Doo; matsalwa ma komba leswaku a a ri kusuhi swinene ni vaapostola va le vandlheni ra Yerusalema naswona a a ri xirho xa nhlengeletano ya Yehovha leyi vonakaka. Kutani a ta swi kota ku pfuna Muetiyopiya leswaku a vuyeriwa eka vuleteri lebyi Yehovha a a byi endla byi kumeka hi ku tirhisa nhlengeletano yoleyo. (Mint. 6:5, 6; 8:5, 14, 15, 26-35) Hi laha ku fanaka namuntlha, i mani exikarhi ka hina loyi a koteke ku twisisa swikongomelo swa Yehovha, hi laha swi nga ha kona, a nga pfuniwanga hi munhu? Ku hambana ni sweswo, hi lava mpfuno lowu Yehovha a wu nyikaka hi rirhandzu hi ku tirhisa nhlengeletano yakwe leyi vonakaka naswona hi hambeta hi wu lava.
9. Hi yihi minongonoko ya ku hlaya Bibele leyi yi nga hi pfunaka hinkwerhu?
9 Leswaku nhlengeletano ya Yehovha yi hi pfuna ku tirhisa Bibele ni ku yi twisisa, yi hi nyika rungula lerinene ra Matsalwa, hi Xihondzo xo Rindza ni tibuku leti yelanaka na xona. Ku engetela kwalaho, hi endleriwa xiyimiso xa nkarhi na nkarhi xa ku hlaya ka Bibele malunghana ni Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni emavandlheni ya Timbhoni ta Yehovha. Van’wana va Timbhoni ta Yehovha va hamba va tihlayela Bibele nkarhi na nkarhi ku tlhandlekela eka xiyimiso lexi. Hi nga kuma mpfuno lowukulu eka nkarhi lowu hi wu hetaka hi ri karhi hi kambisisa Matsalwa yo Kwetsima. (Ps. 1:1-3; 19:7, 8) Xana wena se u yi hlayile Bibele hinkwayo? Loko u nga si yi hlaya, endla matshalatshala yo hlawuleka ya ku yi hlaya. Hambi loko swin’wana u nga swi twisisi kahle, ku kuma leswi yi swi tameleke ntsena, swi ta ku pfuna swinene. Loko wo hlaya matluka ya mune kumbe ya ntlhanu hi siku, u nga heta Bibele hi nkarhi wo ringana lembe.
10. (a) Xana Bibele ya wena u yi hlaya rini? (b) Ha yini swi ri swa nkoka ku yi hlaya nkarhi na nkarhi?
10 Xana u nga hlela ku ku endla rini ku hlaya loku ka Bibele? Loko u swi kota ku tinyika timinete ta 10 kumbe ta 15 hi siku, sweswo swi nga ku vuyerisa swinene! Loko swi nga ri tano, kumbexana u nga hlela minkarhi ya ku hlaya vhiki rin’wana ni rin’wana, kutani u namarhela xiyimiso xexo. Ku hlaya Bibele ku fanele ku va mhaka ya vutomi hinkwabyo, ku fana ni ku dya swakudya. Hi laha u swi tivaka ha kona, loko munhu a nga dyi kahle, rihanyo rakwe ra tsana. Kutani, vumoya bya hina byi tano na byona. Vutomi bya hina byi titshege hi ku hamba hi wundliwa hi “marito hinkwawo lama humaka enon’weni wa Xikwembu.”—Mt. 4:4.
11. Xikongomelo xa hina xi fanele ku va xihi loko hi hlaya Bibele?
11 Hi fanele hi va ni xikongomelo xihi loko hi hlaya Bibele? Ku nga va xihoxo loko pakani ya hina ku ri ku hlaya hi hlanganisa matluka ntsena kumbe ku kuma vutomi lebyi nga heriki. Leswaku hi vuyeriwa hi laha ku nga heriki, hi fanele hi va ni minsusumeto leyikulu—ku rhandza Xikwembu, ku navela ku xi tiva ku antswa, ku twisisa ku rhandza ka xona ni ku lava ku xi gandzela hi laha ku amukelekaka. (Yoh. 5:39-42) Langutelo ra hina ri fanele ku kotisa ra mutsari un’wana wa Bibele loyi a nga te: “Yehova! Nḍi kombe tindlela ta wena, u nḍi dyonḍisa mikhuv̌a ya wena.”—Ps. 25:4.
12. (a) Ha yini swi fanerile ku va ni ‘vutivi lebyi kongomeke,’ naswona ku nga ha laveka matshalatshala wahi eku hlayeni leswaku u byi kuma? (b) Hi laha swi kombisiweke ha kona eka tluka 27, leswi hi swi hlayaka eBibeleni hi nga swi kambisisa hi ku ya hi mavonelo wahi? (c) Hlamusela tinhla leti ta ntlhanu, ha yin’we-yin’we, hi ku hlamula swivutiso leswi tsariweke emakun’wini ya ndzimana leyi. Tiyiseka leswaku u tirhisa Bibele ya wena.
12 Loko hi ri karhi hi amukela dyondzo yoleyo, hi fanele hi navela ku va ni ‘vutivi lebyi kongomeke.’ Handle ka byona, xana hi nga ri tirhisisa ku yini Rito ra Xikwembu hi mfanelo evuton’wini bya hina kumbe ku ri hlamusela kahle eka van’wana? (Kol. 3:10; 2 Tim. 2:15) Ku kuma vutivi lebyi kongomeke swi lava leswaku hi hlaya hi vukheta, naswona loko xiyenge xo karhi xi nonon’hwa, hi nga ha xi hlaya hi vuyelela leswaku hi kuma mongo wa xona. Nakambe hi ta pfuneka loko hi tinyika nkarhi wo anakanyisisa hi mhaka ya kona, hi ehleketa ha yona hi tindlela to hambana-hambana. Swivandla swa nkoka swa ntlhanu leswi u nga ehleketaka ha swona swi kombisiwa eka tluka 27, ra buku leyi. Swiphemu swo tala swa Matsalwa swi nga kambisisiwa hi ku tirhisa xin’we kumbe swimbirhi swa leswi. Loko u ri karhi u hlamula swivutiso leswi nga eka matluka lama landzelaka u ta vona ndlela leyi leswi swi nga ha yona.
(1) Nkarhi na nkarhi xiphemu xa Tsalwa leri u ri hlayaka xa ku kombisanyana leswaku Yehovha i munhu wa muxaka muni.
Loko hi anakanyisisa hi leswi Bibele yi hi byelaka swona malunghana ni mintirho ya Yehovha ya ntumbuluko, xana sweswo swi yi khumba njhani ndlela leyi hi n’wi langutaka ha yona? (Ps. 139:13, 14; ku suka eka Yobo tindzima 38-42 ngopfu-ngopfu xiya 38:1, 2 na 40:2, 8, ivi u xiya 42:1-6.)
Hi ku ya hi leswi Yesu a swi vuleke eka Yohane 14:9, 10, xana hi nga fikelela makumu wahi malunghana na Yehovha loko hi languta swiendlakalo swo tanihi leswi tsariweke eka Luka 5:12, 13?
(2) Xiya ndlela leyi mhaka yi hoxaka xandla ha yona eka nhloko-mhaka ya Bibele, ku nga ku kwetsimisiwa ka vito ra Yehovha hi Mfumo lowu nga ehansi ka Yesu Kreste, Mbewu leyi Tshembisiweke.
Makhombo ya Egipta ma fambelana njhani ni nhloko-mhaka leyi? (Vona Eksoda 5:2; 9:16; 12:12.)
Ku vuriwa yini hi mhaka leyi tsakisaka malunghana na Rhuti wa Mumowabu? (Rhu. 4:13-17; Mt. 1:1, 5)
Xitiviso xa Gabriyele eka Mariya xa ku velekiwa ka Yesu loku a ku tshinela xi nghena njhani? (Lk. 1:26-33)
Ha yini ku totiwa ka vadyondzisiwa va Yesu hi moya lowo kwetsima hi Pentekosta ku ri ka nkoka? (Mint. 2:1-4; 1 Pet. 2:4, 5, 9; 2 Pet. 1:10, 11)
(3) Mongo wu khumba nhlamuselo ya tindzimana to karhi.
Marito lawa ma nga eka Varhoma 5:1 na 8:16 ma byeriwa mani? (Vona Varhoma 1:7.)
Xana mongo wu kombisa leswaku 1 Vakorinto 2:9 yi vulavula hi vutomi emisaveni ehansi ka Mafambiselo Lamantshwa ya Xikwembu? Hi laha swi kombisiweke ha kona eka tindzima 6-8, i mahlo ni tindleve ta mani leti a ti nga swi twisisi swilo leswi Pawulo a a swi tsala?
(4) Tivutise leswaku u nga swi tirhisisa ku yini wena, leswi u swi hlayaka.
Xana rungula ra Kayini loko a dlaya Avele ro va ra matimu ntsena kumbe ku ni ndzayo leyi hi yi kumaka eka rona? (Gen. 4:3-12; 1 Yoh. 3:10-15; Hev. 11:4)
Loko hi hlaya (eka Eksoda ku ya eka Deteronoma) malunghana ni mintokoto ya Israyele emananga, hi fanele hi swi tirhisisa ku yini eka hina vini? (1 Kor. 10:6-11)
Xana ndzayo ya mahanyelo leyi tsaleriweke Vakreste lava totiweke ya tirha eka vanhu lava nga ni ntshembo wo kuma vutomi lebyi nga heriki emisaveni? (Ringanisa Tinhlayo 15:16; Yohane 10:16.)
Hambi loko hi ri exiyin’weni lexinene evandlheni ra Vukreste, xana swi fanerile ku xiyisisa tindlela leti hi nga yi tirhisaka ha tona hi xitalo, ndzayo ya Bibele leyi ana hi yi tivaka? (2 Kor. 13:5; 1 Tes. 4:1)
(5) Anakanyisisa hi ndlela leyi u nga swi tirhisaka ha yona leswi u swi dyondzaka leswaku u pfuna van’wana.
I mani loyi a nga pfuniwaka hi mhaka ya ku pfuxiwa ka nhwanyana wa Yayiro? (Lk. 8:41, 42, 49-56)
13. Hi byihi vuyelo lebyi hi nga byi langutelaka loko hi ri na nongonoko lowu yaka emahlweni wa ku hlaya Bibele ni ku dyondza ni nhlengeletano ya Yehovha?
13 Mawaku ndlela leyi ku hlaya Bibele ku vuyerisaka ha yona loko ku endliwa hi mukhuva lowu! Kahle-kahle, ku hlaya Bibele i ntlhontlho—i ntirho lowu vuyerisaka, lowu wu nga endliwaka vutomi hinkwabyo. Kambe loko hi hambeta hi wu endla hi ta kula hi tiya emoyeni. Wu ta hi tshineta ekusuhi na Yehovha, Tata wa hina la nga ni rirhandzu, ni le ka vamakwerhu va Vakreste. Wu ta hi pfuna ku yingisa ndzayo yo “namarhela Rito ra vutomi.”—Flp. 2:16.
BULO RO PFUXETA
● Hikwalaho ka yini Bibele yi tsariwile ni ku hlayisiwa ku ta fikela namuntlha?
● Hi nga va pfunisa ku yini van’wana leswaku va yi twisisa?
● Ha yini ku hlaya Bibele ka munhu hi xiyexe nkarhi na nkarhi ku vuyerisa? Hi tihi tinhla ta ntlhanu leti hi nga kambisisaka ha tona leswi hi swi hlayaka?
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 27]
Loko U Hlaya Bibele Xiyisisa—
Leswi xiyenge xin’wana ni xin’wana xi ku byelaka swona hi Yehovha tanihi munhu
Ndlela leyi yi fambelanaka ha yona ni nhloko-mhaka hinkwayo ya Bibele
Ndlela leyi mongo wu khumbaka nhlamuselo ha yona
Ndlela leyi yi byi khumbaka ha yona vutomi bya wena
Ndlela leyi u nga yi tirhisaka ha yona ku pfuna van’wana