Ndzima Ya Vunharhu

Namarhela Rito Ra Xikwembu Swinene

1. (a) Israyele wa khale u vone ku hetiseka ka rito ra Xikwembu hi ndlela yihi? (b) Ha yini sweswo swi fanele swi hi tsakisa?

“MI SWI tiva kahle hi timbilu ta n’wina hinkwato ni mimoya-xiviri ya n’wina hinkwayo leswaku a ri wanga ni rito rin’we eka marito hinkwawo lamanene lawa Yehovha Xikwembu xa n’wina a ma vuleke. Hinkwawo ma hetisekile eka n’wina.” (Yoxuwa 23:14-16) Marito lawa ma vuriwe hi Yoxuwa a byela vakulukumba va Israyele loko se va tshamisekile eTikweni leri Tshembisiweke. Ina, switshembiso swa Yehovha swi tikombe swi tshembeka. Rungula rolero—swin’we ni Bibele hinkwayo—ri hlayiseriwe hina leswaku “hi ta va ni ntshembo.”—Varhoma 15:4.

2. (a) Ha yini hi nga vulaka leswaku Bibele yi “huhuteriwe hi Xikwembu”? (b) Leswi hi swi tivaka leswaku Bibele yi huhuteriwe hi Xikwembu, i vutihlamuleri byihi lebyi hi nga na byona?

² Hambileswi ku tirhisiweke vatsari va kwalomu ka 40 leswaku va tsala Bibele, Yehovha hi yexe hi yena Mutsari wa yona. Xana leswi swi vula leswaku u kongomise ku tsariwa ka rito rin’wana ni rin’wana leri nga eka yona hi ku kongoma? Ina. Sweswo u swi endle hi ku tirhisa moya wa yena lowo kwetsima lowu nga ni matimba, ku nga matimba ya yena lama tirhaka. Muapostola Pawulo a a tiyisile loko a ku: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu . . . leswaku munhu wa Xikwembu a faneleka hi ku helela, a hlomisiwa hi ku helela eka ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.” Vanhu hinkwako-nkwako lava va tiyisekaka hi sweswo va yingisa Bibele ivi va hanya hi ku pfumelelana ni tidyondzo ta yona.—2 Timotiya 3:16, 17; 1 Vatesalonika 2:13.

Pfuna Van’wana Leswaku Va Yi Twisisa

3. Hi yihi ndlela leyinene ngopfu ya ku pfuna vo tala lava nga khorwiki leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu?

³ Vo tala lava hi vulavulaka na vona a va pfumelelani na hina leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu. Hi nga va pfunisa ku yini? Hakanyingi, ndlela leyinene i ku va pfulela eBibeleni ivi hi va kombisa leswi yi swi vulaka. “Rito ra Xikwembu ra hanya naswona ri ni matimba, ri kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi . . . naswona ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu ya mbilu.” (Vaheveru 4:12) “Rito ra Xikwembu” a hi matimu lama nga pfuniki nchumu; ra hanya! Switshembiso leswi nga eBibeleni swi ya eku hetisekeni. Nsusumeto lowu rungula ra Bibele ri nga na wona embilwini ya munhu wu ni matimba swinene ku tlula nchumu wihi ni wihi lowu hi nga wu vulaka.

4. I tinhlamuselo tihi ta ntiyiso wa Bibele leti cinceke langutelo ra vanhu van’wana malunghana ni Bibele, naswona ha yini?

⁴ Vo tala loko va vona vito ra Xikwembu eBibeleni swi va susumetele ku yi kambisisa swinene. Van’wana va navele ku dyondza Bibele loko va kombisiwe leswi yi swi vulaka hi xikongomelo xa vutomi, xivangelo xa ku va Xikwembu xi pfumelele vuhomboloki, nkoka wa swiendlakalo swa sweswi, kumbe ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyi nga paradeyisi. Ematikweni lawa eka wona mihivahivana ya vukhongeri yi endleke leswaku vanhu va hlaseriwa hi mimoya leyo biha, loko va hlamuseriwa leswaku Bibele yi ri sweswo swi vangiwa hi yini ni ndlela yo ntshunxeka eka swona, va sungule ku tsakela. Ha yini tinhla leti ti tsakisa vanhu va timbilu letinene? Hikuva Bibele hi yona ntsena xihlovo lexi nga ni rungula leri tshembekaka eka timhaka teto hinkwato ta nkoka.—Pisalema 119:130.

5. (a) Loko vanhu va vula leswaku a va yi tshembi Bibele, swi nga va swi vangiwa hi yini? (b) Vanhu vo tano hi nga va pfuna njhani?

⁵ Hambiswiritano, ku vuriwa yini loko vanhu va hi byela leswaku a va yi tshembi Bibele? Xana sweswo swi fanele swi siva bulo? A swi fanelanga swi ri siva loko va swi rhandza ku kanela na hina. Kumbexana va nga ha va va teka Bibele yi ri buku ya Vujagana. Matimu ya byona ya vukanganyisi ni ku katseka ka byona eka tipolitiki, swin’we ni ku koxa ka byona mali, swi nga ha va swona leswi vangaka leswaku va nga yi tsakeli Bibele. Ha yini u nga va vutisi loko langutelo ra vona ri vangiwa hi sweswo? Ku sola ka Bibele tindlela ta misava ta Vujagana, swin’we ni tinhla leti kombisaka ku hambana exikarhi ka Vujagana ni Vukreste bya ntiyiso, swi nga ha va endla va tsakela.—Mikiya 3:11, 12; Matewu 15:7-9; Yakobo 4:4.

6. (a) I yini lexi wena xi ku khorwisaka leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu? (b) I mianakanyo yihi yin’wana leyi nga ha tirhisiwaka ku pfuna vanhu leswaku va twisisa leswaku Bibele hakunene yi huma eka Xikwembu?

⁶ Van’wana va nga ha pfuniwa hi bulo leri kongomeke ra vumbhoni bya leswaku Bibele yi huhuteriwe hi Xikwembu. I yini lexi ku endlaka u kholwa leswaku Bibele yi huma eka Yehovha Xikwembu? Xana leswi hi swona leswi Bibele yi swi vulaka hi yoxe? Kumbe, xana i mhaka ya leswaku Bibele yi ni vuprofeta byo tala lebyi vulavulaka hi vumundzuku, vuprofeta lebyi byi faneleke byi huma eka xihlovo lexi nga ni matimba yo tlula ya munhu? (2 Petro 1:20, 21) Kumbe, xana hileswi Bibele yi twananaka hi ndlela leyi hlamarisaka, hambileswi yi tsariweke hi vavanuna va kwalomu ka 40 hi nkarhi lowu endlaka malembe ya kwalomu ka 1 600? Kumbe, xana i ku pakanisa ka yona hi tlhelo ra sayense, ku hambana ni matsalwa man’wana ya le minkarhini yoleyo? Kumbe, xana i ku tshembeka ka vatsari va yona? Kumbe, xana i ku hlayisiwa ka yona ku nga khathariseki matshalatshala ya tihanyi yo lava ku yi herisa? Xin’wana ni xin’wana lexi nga ku tsakisa xi nga tlhela xi tirhisiwa leswaku xi pfuna vanhu van’wana.a

Ku Hlaya Ka Hina Bibele

7, 8. (a) Hi fanele hi endla yini hi Bibele? (b) I yini lexi hi xi lavaka ku engetela eka ku tihlayela Bibele hi hexe? (c) Swi tise ku yini leswaku u twisisa swikongomelo swa Yehovha?

⁷ Ku engetela eku pfuneni ka van’wana leswaku va tshemba Bibele, hina hi hexe hi fanele hi tinyika nkarhi wa ku yi hlaya nkarhi na nkarhi. Xana wa swi endla sweswo? Eka tibuku hinkwato leti tshameke ti kandziyisiwa, yona i ya nkoka swinene. Ina, leswi a swi vuli swona leswaku loko hi tihlayela yona, a ha ha pfumali nchumu. Matsalwa ma hi tsundzuxa leswaku hi nga tihambanisi ni van’wana. A hi fanelanga hi anakanya leswaku hi nga tikumela tinhlamulo ta swivutiso hinkwaswo hi ku tiendlela ndzavisiso. Leswaku hi va Vakreste lava ringaniselaka, hi fanele hi va ni dyondzo ya munhu hi xiyexe hi tlhela hi va kona eminhlanganweni ya vanhu va Xikwembu nkarhi na nkarhi.—Swivuriso 18:1; Vaheveru 10:24, 25.

⁸ Malunghana ni leswi, Bibele yi hi byela hi mutirhela-mfumo wa Muetiyopiya loyi a a hlaya vuprofeta bya Esaya. Ntsumi yi kongomise Filipi muevhangeli la nga Mukreste leswaku a vutisa wanuna loyi a ku: “Xana kahle-kahle wa swi tiva leswi u swi hlayaka?” Muetiyopiya u hlamule hi ku titsongahata a ku: “Kunene, xana ndzi nga swi tivisa ku yini, handle ka loko ndzi kongomisiwa hi un’wana?” U kombele Filipi leswaku a n’wi hlamusela xiphemu xa Tsalwa rolero. Filipi a a nga tihlayeli Bibele ivi a nyikela vonelo ra yena hi Matsalwa. U tshame a ri karhi a fambisana swinene ni nhlengeletano ya Xikwembu leyi vonakaka. Hi yona mhaka leyi a koteke ku pfuna Muetiyopiya leswaku a vuyeriwa eka ndzetelo lowu Yehovha a a n’wi nyika wona hi ku tirhisa nhlengeletano ya yena. (Mintirho 6:5, 6; 8:5, 26-35) Hilaha ku fanaka namuntlha, a nga kona loyi a nga twisisaka swikongomelo swa Yehovha hi ndlela leyi faneleke handle ka mpfuno wun’wana. Hinkwerhu hi lava mpfuno lowu Yehovha a wu nyikelaka hi rirhandzu, hi ku tirhisa nhlengeletano ya yena leyi vonakaka.

9. Hi xihi xiyimiso xa ku hlaya Bibele lexi nga hi vuyerisaka hinkwerhu?

⁹ Leswaku yi hi pfuna hi twisisa Bibele, nhlengeletano ya Yehovha yi hi lunghiselela timhaka ta nkoka swinene ta Matsalwa hi ku tirhisa tibuku to hambana-hambana. Ku engetela kwalaho, ku ni xiyimiso xa nkarhi na nkarhi xa ku hlaya Bibele lexi fambisanaka ni Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni emavandlheni hinkwawo ya Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo. Hi nga vuyeriwa swinene loko hi tikambisisela Matsalwa yo Kwetsima. (Pisalema 1:1-3; 19:7, 8) Endla matshalatshala yo hlawuleka leswaku u hlaya Bibele nkarhi na nkarhi. Hambiloko u nga twisisi swilo hinkwaswo hi ku helela, ku hlaya Matsalwa swi ta ku vuyerisa swinene. Hi xikombiso, loko wo hlaya matluka ya mune kumbe ya ntlhanu ntsena hi siku, u nga heta Bibele hi lembe.

10. (a) U yi hlaya rini Bibele? (b) I vamani van’wana lava nga katsiwaka loko ku hlayiwa Bibele, naswona ha yini ku yi hlaya nkarhi na nkarhi swi ri swa nkoka?

¹⁰ U nga yi hlaya rini Bibele? Loko wo tinyika timinete ta 10 kumbe ta 15 hi siku leswaku u yi hlaya, u ta vuyeriwa swinene. Loko swi nga ri tano, endla xiyimiso xa ku yi hlaya vhiki na vhiki, ivi u namarhela xiyimiso xolexo. Loko u nghenele vukati, wena ni munghana wa wena wa vukati mi nga tsakela ku hlaya Bibele mi ri swin’we mi yi hlayela ehenhla. Loko ku ri ni vana lava se va kotaka ku hlaya, va nga ha cincana va hlayela ehenhla. Ku hlaya Bibele ku fanele ku va nchumu wa vutomi hinkwabyo, ku fana ni ku dya swakudya. Hilaha mi swi tivaka hakona, loko munhu a nga dyi kahle, rihanyo ra yena ri nge vi lerinene. Hikwalaho, rihanyo ra hina ra moya ni vutomi bya hina lebyi nga heriki, swi titshege hi ku tiwundla nkarhi na nkarhi hi “rito rin’wana ni rin’wana leri humaka enon’wini wa Yehovha.”—Matewu 4:4.

Xikongomelo Xa Hina

11. Xikongomelo xa hina loko hi hlaya Bibele xi fanele xi va xihi?

¹¹ Xikongomelo xa hina xo hlaya Bibele xi fanele xi va xihi? Xikongomelo xa hina a xi fanelanga xi va ku hlaya matluka yo karhi ntsena. Xikongomelo xa hina ku fanele ku va ku tiva Xikwembu ku antswa leswaku hi ta kurisa rirhandzu ra hina ha xona, naswona hi xi gandzela hi ndlela leyi amukelekaka. (Yohane 5:39-42) Langutelo ra hina ri fanele ri fana ni leriya ra mutsari wa Bibele loyi a nga te: “Oho Yehovha, ndzi tivise tindlela ta wena; ndzi dyondzise mintila ya wena.”—Pisalema 25:4.

12. (a) Ha yini ku kuma “vutivi lebyi kongomeke” swi ri swa nkoka, naswona hi wahi matshalatshala lama nga ha lavekaka loko u ri karhi u hlaya leswaku u ta kuma vutivi byolebyo? (b) Hi wahi maendlelo ya mune lama nga hi pfunaka swinene loko hi ma tirhisa ku kambisisa leswi hi swi hlayaka eBibeleni? (Vona bokisi eka tluka 30.) (c) Kombisa ndlela leyi tinhla leti ti tirhaka ha yona hi ku hlamula swivutiso leswi nga eka ndzimana leyi. Hlaya matsalwa lama kombisiweke kambe ma nga tshahiwangiki.

¹² Loko hi ri karhi hi kuma tidyondzo leti humaka eka Yehovha, hi fanele hi navela ku kuma “vutivi lebyi kongomeke.” Loko hi nga ri na byona, hi nga ri tirhisa njhani Rito ra Xikwembu hi ndlela leyi faneleke evuton’wini bya hina kumbe hi ri hlamusela van’wana hi ndlela leyi faneleke? (Vakolosa 3:10; 2 Timotiya 2:15) Leswaku hi kuma vutivi lebyi kongomeke, hi fanele hi hlaya hi vukheta, naswona loko xiyenge xo karhi xi tika, hi nga ha boheka ku xi hlaya ko talanyana leswaku hi ta kota ku xi twisisa. Nakambe hi ta vuyeriwa loko hi tinyika nkarhi wa ku anakanyisisa hi mhaka yo karhi, hi yi anakanya hi tindlela to hambana-hambana. Tindlela ta nkoka ta mune leti hi nga anakanyisisaka ha tona ti kombisiwile eka tluka 30. Swiyenge swo tala swa Matsalwa swi nga kambisisiwa hi ndlela leyi vuyerisaka hi ku tirhisa yin’wana ya tindlela leti. Loko u ri karhi u hlamula swivutiso leswi nga eka matluka lama landzelaka, u ta vona leswaku sweswo u nga swi endla njhani.

(1) Hakanyingi, xiyenge xa Tsalwa leri u ri hlayaka xi ta ku byela swo karhi hi vumunhu bya Yehovha. Hi xikombiso, eka Pisalema 139:13, 14, hi dyondza leswaku Xikwembu xa n’wi khathalela swinene n’wana la nga si velekiwaka: “U tshame u ndzi ungamerile ekhwirini ra manana. Ndzi ta ku dzunisa hikuva ndzi endliwe hi ndlela yo hlamarisa, leyi chavisekaka. Mintirho ya wena ya hlamarisa, hilaha moya-xiviri wa mina wu swi lemukaka kahle hakona.” Ntumbuluko wa Yehovha wa hlamarisa hakunene! Ndlela leyi hina vanhu hi vumbiweke ha yona yi kombisa rirhandzu lerikulu leri a hi rhandzaka ha rona.

Hi ku ya hi leswi swi vuriwaka eka Yohane 14:9, 10, loko hi hlaya hi ndlela leyi Yesu a va khomeke ha yona van’wana, hi yi vona kahle ndlela leyi Yehovha hi byakwe a a ta va khoma ha yona. Loko ha ha anakanya hi sweswo, hi dyondza yini hi Yehovha eka swiendlakalo leswi tsariweke eka Luka 5:12, 13 na Luka 7:11-15?

(2) Xiya ndlela leyi mhaka leyi yi fambisanaka ni nhloko-mhaka ya Bibele ha yona: ku lweriwa ka vuhosi bya Yehovha ni ku kwetsimisiwa ka vito ra yena hi Mfumo lowu nga ehansi ka Yesu Kreste, Mbewu leyi tshembisiweke.

Nhloko-mhaka ya Bibele yi kandziyisiwe njhani hi Ezekiyele na Daniyele? (Ezekiyele 38:21-23; Daniyele 2:44; 4:17; 7:9-14)

Bibele yi swi kombisa njhani leswaku Yesu i Mbewu leyi tshembisiweke? (Vagalatiya 3:16)

Nhlavutelo yi ku hlamusela njhani ku chaputa loku hlamarisaka ka nhloko-mhaka ya Mfumo? (Nhlavutelo 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3; 21:1-5)

(3) Tivutise leswaku u nga swi tirhisa njhani leswi u swi hlayaka. Hi xikombiso, eka Eksoda ku ya fika eka Deteronoma hi hlaya hi ku tikhoma loko biha ni ku xandzuka ka Vaisrayele. Hi dyondza leswaku langutelo rolero ni swiendlo swoleswo swi tise vuyelo byo biha. Hikwalaho, hi fanele hi susumeteleka ku tsakisa Yehovha hi ku ka hi nga tekeleli xikombiso xo biha xa Vaisrayele. “Swilo leswi swi va humelerile tanihi swikombiso, naswona swi tsaleriwe leswaku swi va xilemukiso eka hina lava hi fikeriweke hi makumu ya mafambiselo ya swilo.”—1 Vakorinto 10:11.

Hi dyondza yini eka mhaka ya ku dlayiwa ka Avele hi Kayini? (Genesa 4:3-12; Vaheveru 11:4; 1 Yohane 3:10-15; 4:20, 21)

Xana ndzayo ya le Bibeleni leyi tsaleriweke Vakreste lava nga ni ntshembo wo hanya etilweni ya tirha ni le ka lava va nga ni ntshembo wo hanya vutomi lebyi nga heriki emisaveni? (Tinhlayo 15:16; Yohane 10:16)

Hambiloko hi ri exiyin’weni lexinene evandlheni ra Vukreste, ha yini hi fanele hi lava tindlela tin’wana to tirhisa ndzayo ya Bibele leyi ana se hi yi tivaka? (2 Vakorinto 13:5; 1 Vatesalonika 4:1)

(4) Anakanyisisa hi ndlela leyi u nga ha swi tirhisaka ha yona leswi u swi hlayaka leswaku u pfuna van’wana. Vanhu hinkwavo va karhateka hi swiphiqo swa rihanyo, kutani hi nga hlaya na vona leswi Yesu a swi endleke leswaku a kombisa leswi a nga ta swi endla hi mpimo lowukulu loko a ri ematimbeni ya Mfumo: “Mintshungu leyikulu yi n’wi tshinelela, yi ri ni vanhu lava khutaka, lava lamaleke, lava feke mahlo, timbheveve ni van’wana vo tala, . . . kutani a va hanyisa.”—Matewu 15:30.

I vamani lava nga pfuniwaka hi mhaka ya ku pfuxiwa ka n’wana wa Yayiro wa nhwanyana? (Luka 8:41, 42, 49-56)

13. I vuyelo byihi lebyi hi nga byi langutelaka loko hi hambeta hi hlaya Bibele ni ku yi dyondza ni nhlengeletano ya Yehovha?

¹³ Vona ndlela leyi ku hlaya Bibele swi vuyerisaka ha yona swinene loko hi kambisisa tinhla ta mune leti boxiweke laha henhla! Entiyisweni, ku hlaya Bibele a hi matlangwana. Kambe swi nga hi vuyerisa vutomi hinkwabyo hikuva loko hi hlaya Matsalwa, hi ta kula hi tlhelo ra moya. Ku hlaya Bibele nkarhi na nkarhi swi ta endla leswaku hi tshinele eka Tata wa hina wa rirhandzu, ku nga Yehovha, swin’we ni le ka Vakreste-kulorhi. Swi ta hi pfuna leswaku hi “khoma swi tiya eka rito ra vutomi.”—Vafilipiya 2:16.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Mpfuxeto

• Ha yini Bibele yi tsariwile ivi yi hlayisiwa ku fikela esikwini ra hina?

• Hi nga va pfunisa ku yini van’wana leswaku va twisisa Bibele?

• Ha yini ku tihlayela Bibele nkarhi na nkarhi swi vuyerisa? I tindlela tihi ta mune leti nga hi pfunaka ku kambisisa leswi hi swi hlayaka?

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 30]

LOKO U HLAYA MHAKA YO KARHI EBIBELENI, XIYISISA

Leswi yi ku byelaka swona hi Yehovha hi byakwe

Ndlela leyi yi fambisanaka ha yona ni nhloko-mhaka ya Bibele

Ndlela leyi yi faneleke yi khumba vutomi bya wena ha yona

Ndlela leyi u nga yi tirhisaka ha yona ku pfuna van’wana