Bibele—Buku Leyi Faneleke Ku Hlayiwa

SWA olova ku heleriwa hi marito yo bumabumela loko munhu a vulavula hi Bibele. I buku leyi hangalasiwaka ku tlula hinkwato ematin’wini hinkwawo. Bibele i buku ya khale ku tlula hinkwato, yi hundzuluxeriwa swinene, yi tshahiwa swinene, yi ni nkucetelo lowukulu swinene, naswona i buku leyi xiximiwaka ku tlula hinkwato. Swi nga ha endleka leswaku hi yona leyi ku kaneriwaka swinene ha yona ku tlula hinkwato. Naswona i buku leyi langutaneke ni ku yirisiwa, ku hisiwa ni ku kanetiwa lokukulu ku tlula tibuku hinkwato. Kambe, lexi vavisaka, ku ni rito ro karhi ro bumabumela leri nga ha tirhisiwiki mayelana ni Bibele. A ya ha ri yona buku leyi hlayiwaka swinene emisaveni.

Hambi loko vanhu va nga ha va va ri na yona Bibele kun’wana endlwini ya vona, va nga ha vona onge va khomeke ngopfu lerova a va tinyiki nkarhi wo yi hlaya. Ku hlaya a ku ri nchumu lowu toloveriweke swinene wo fambisa nkarhi. Kambe sweswi, vo tala va vona swi antswa ku heta nkarhi wa vona va hlalele thelevhixini kumbe va endla swin’wana. Lava va ha hlayakanyana, hi ntolovelo va lava swilo swo olova. Ku hlaya Bibele swi lava leswaku munhu a nyikela nyingiso, kambe vanhu vo tala a va ha wu nyikeli swinene nyingiso eka leswi va swi hlayaka.

Kambe, Bibele a yi ponelanga ku va yi ta tshikiwa ntsena yi tshama evuhirini bya tibuku. Ku ni swivangelo leswinene swo yi hlaya. Kambisisa mintiyiso yi nga ri yingani malunghana na yona.

A Swi Hlamarisi Leswi Yi Poneke!

Rito “Bibele” ri huma eka rito ra Xigriki leri nge bi·bliʹa, leri vulaka “swibukwana.” Leswi swi hi tsundzuxa mhaka ya leswaku Bibele yi vumbiwa hi tibuku to hlayanyana—tin’wana a hi titsongo ngopfu! Ti tsariwe hi nkarhi wo tlula malembe ya gidi-madzana-tsevu. Hambi leswi vatsari va yona a vo va vanhu vanene, a va huhuteriwa hi Munhu la tlakukeke. Mutsari un’wana wa Bible u te: “Hikuva ku hava rito ni rin’we ra vaprofeta leri teke hi ku titwa ka munhu, kambe vanhu lava susumetiweke hi Moya lowo Kwetsima, va vurile leswi humaka eka Xikwembu.” (2 Petro 1:21) Leswi vuprofeta bya Matsalwa byi huhuteriweke, ni Bibele hinkwayo yi huhuteriwile. “Swibukwana” leswi leswi huhuteriweke hi Xikwembu, swi tele hi mianakanyo leyi tlakukeke ya Yehovha Xikwembu. (Esaya 55:9) A swi hlamarisi leswi Bibele yi poneke hi nkarhi wo leha swonghasi!

Eka malandza ya Xikwembu, Bibele a yi tshama yi ri buku ya nkoka ku tlula hinkwato. Ma pfumelelana na muapostola Pawulo, loyi hi yexe a nga un’wana wa vatsari va Bibele. U te: “Matsalwa lawa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu, ma pfuna ku dyondzisa.” (2 Timotiya 3:16) Xisweswo, Bibele i xisekelo xa ripfumelo ra Timbhoni ta Yehovha namuntlha. Yi ti nyika tidyondzo yi tlhela yi lawula ndlela leyi ti hanyaka ha yona. Hi mbilu hinkwayo va khutaza un’wana ni un’wana leswaku a hlaya xiphemu xo karhi xa Rito ra Xikwembu siku na siku ni ku anakanyisisa hi leswi nga endzeni ka rona ni ku ri tlangela.—Pisalema 1:1-3.

Mukhuva Wo Hlaya Bibele

Mukhuva wa ku hlaya Matsalwa a wu pfuna ni khale. Tihosi ta Israyele a ti lerisiwe ku tiendlela kopi ya tona vini ya Nawu, leyi tsariweke hi voko—ku nga xiyenge xa nkoka swinene xa Bibele—ivi ti yi hlaya siku na siku leswaku ti hamba ti titsundzuxa leswi Xikwembu xi swi languteleke eka tona. (Deteronoma 17:18-20) Tihosi to tala leti tsandzekeke ku endla leswi, ti wile.

Nkoka wo dyondza Matsalwa wa kombisiwa emhakeni ya muprofeta Daniyele la dyuhaleke. Hikwalaho ka ku tidyondzela ka yena swiyenge swa Bibele leswi a swi ri kona hi siku rakwe, loko a ha ri evukhumbini le Babilona, Daniyele u ‘swi kumile etibukwini’ leswaku vuprofeta bya nkoka lebyi tsariweke hi Yeremiya a byi ri ekusuhi ni ku hetiseka.—Daniyele 9:2.

Hi nkarhi lowu Yesu a nga velekiwa ha wona, Simiyoni, munhu wo ‘lulama ni la xiximekaka,’ a tiyimisele swinene ku vona loyi a nga ta va Kreste, kumbe Mesiya. Simiyoni u tshembisiwe leswaku a nge fi a nga si n’wi vona Kreste. Ku kombetela ka yena eka vuprofeta bya Esaya loko a tlakule xin’wanana Yesu, ku kombisa leswaku Simiyoni a a ri muhlayi la yingisisaka swinene wa tibuku ta Bibele leti se a ti tsariwile hi siku rakwe.—Luka 2:25-32; Esaya 42:6.

Loko Yohane Mukhuvuri a chumayela, “vanhu a va tshama va langutele” Mesiya. Xana leswi swi kombisa yini? Swi kombisa leswaku vo tala exikarhi ka Vayuda a va tolovelane na byona vuprofeta bya Vumesiya lebyi tsariweke eMatsalweni. (Luka 3:15) Leswi swa tsakisa swinene loko hi tsundzuka leswaku tibuku a ti kala swinene hi masiku wolawo. Tikopi ta tibuku ta Bibele a ti tsariwa hi voko kunene, leswi a swi lava vukheta lebyikulu swinene, xisweswo a ti durha naswona a swi nga olovi ku ti kuma. Xana vanhu a va swi kotisa ku yini ku tolovelana ni leswi nga endzeni ka tona?

Hi xitalo a ku ri hi ku hlayiwa ka tona erivaleni. Hi xikombiso, Muxe u lerise leswaku hi minkarhi yo karhi leyi vekiweke, Nawu hinkwawo lowu humaka eka Xikwembu a wu fanele wu hlayiwa emahlweni ka Vaisrayele lava hlengeletaneke. (Deteronoma 31:10-13) Hi lembe xidzana ro sungula C.E., ku hlayiwa ka Bibele erivaleni a ku tolovelekile swinene. Mudyondzisiwa Yakobo u te: “Hikuva i khale ngopfu milawu ya Muxe yi sungurile ku dyondzisiwa emitini hinkwayo, yi ri karhi yi hlayiwa emasinagogeni masiku hinkwawo ya Savata.”—Mintirho 15:21.

Namuntlha swa olova ku va ni kopi ya wena n’wini ya Bibele. Futhi, swin’wana swa “swibukwana” leswi swa kumeka hi tindzimi leti vumbaka 98 wa tiphesente ta vaaki va misava hinkwayo. Xisweswo swa vava ku vona leswaku vo tala a va swi tsakeli ku twa leswi Bibele yi va khomeleke swona. Nguva leyi yi nga ha va yi ri ya sayense, kambe Rito ra Xikwembu, Bibele, ra ha “pfuna ku dyondzisa” hi ndlela leyi tlakukeke. Ri nyikela ndzayo leyinene malunghana ni mahanyelo, ku hanyisana ka vanhu ni timhaka tin’wana to tala. Ku tlula kwalaho, Bibele yi nyikela ntshembo lowu nga wona ntsena wa vumundzuku lebyi nga ni ku rhula.

Yi Hlaye Nkarhi Hinkwawo

Xisweswo, eka Timbhoni ta Yehovha, ku khutaza vanhu ku hlaya Bibele nkarhi na nkarhi i xiphemu lexikulu xa ntirho wa vona. Eka muako wo gandlisela eka wona le yindlu-nkulu ya tona eBrooklyn, New York, ku ni xikhutazo xa maletere lamakulu, lexi nge: “HLAYA RITO RA XIKWEMBU, BIBELE YO KWETSIMA, SIKU NA SIKU.” Timiliyoni ta vanhu lava hundzaka hi ndlela ti ma vonile marito lawa, naswona ha tshemba leswaku vo tala va ma yingisile.

Eka mavandlha yo tlula 73 000 ya Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo, ku ni swiyenge swa Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni vhiki na vhiki. Xin’wana xa leswi dyondziwaka, i ku hlaya erivaleni ka xiyenge xo karhi lexi hlawuriweke eBibeleni. Hinkwavo lava nga kona na vona va ni xiavelo xo hlaya tindzima ti nga ri tingani ta Bibele vhiki na vhiki va ri voxe emakaya ya vona. Lava va namarhelaka xiyimiso lexi, va hetelela va hlaye Bibele hinkwayo.

Lunghiselelo leri ri pfumelelana ni yin’wana ya tibuku-mpfuno leti tirhisiwaka eka xikolo lexi. Buku Yo Letela Ya Xikolo Xa Vutirheli Bya Le Tilweni yi ri: “Xiyimiso xa wena xa munhu hi xiyexe xi fanele xi katsa nkarhi wo hlaya Bibele hi yoxe. I swa nkoka swinene ku yi hlaya ku suka eku sunguleni ku ya eku heteleleni ka yona. . . . Hambi swi ri tano, xikongomelo xa wena eku hlayeni a xi fanelanga xi va ku hlanganisa mhaka ntsena, kambe ku kuma mongo wa yona hi xikongomelo xa ku tsundzuka. Teka nkarhi wo anakanyisisa hi leswi yi swi vulaka.”

Tibuku tin’wana leti humesiwaka hi Timbhoni ta Yehovha hi laha ku fanaka ti khutaza ku hlaya Bibele. Hi xikombiso, eka magazini wa Xalamuka!, magazini lowu fambisanaka ni lowu, ku tshame ku va ni xikhutazo lexi eka vantshwa: “Xana u yi hlayile . . . Bibele hinkwayo? Ina, Bibele i buku leyikulu, kambe hikwalaho ka yini u nga yi hlayi hakatsongo-tsongo? . . . Vaberiya ‘va mafundza va kambisise Matsalwa hi vukheta siku na siku.’ (Mintirho 17:11) Loko wo namarhela xiyimiso xa ku hlaya 15 wa timinete hi siku . . . , u nga swi kota ku heta ku hlaya Bibele hi lembe.” Ina, Timbhoni ta Yehovha ti vona swi fanela leswaku Vakreste va manguva lawa, va tolovelana swinene ni Matsalwa, hi laha malandza ya Xikwembu a ma ri ha kona eminkarhini ya khale.

Hikwalaho ka leswi, Timbhoni ti simeke ndlela yo hlaya Bibele erivaleni ya lembe xidzana ra vu-20. Ti endle tikhasete ta ku hlayiwa ka Bibele hinkwayo hi tindzimi to hlayanyana. Eka vo tala, leswi swi tikombise swi ri mpfuno lowukulu eku lwisaneni ni swihinga swa ku hlaya Bibele. Van’wana va yingisa tikhasete leti loko va ri karhi va tirha-tirha endlwini, va chayela movha kumbe va endla swin’wana. Ku tshama ehansi u yingisela kahle ku hlayiwa loku ka Bibele u ri karhi u landzelela eka kopi ya wena n’wini, swa tsakisa swinene.

Loko u nga si sungula ku hlaya Bibele ya wena siku na siku, ha yini u nga swi endli mukhuva ku yi hlaya? A swi bohi leswaku u heta nkarhi wo leha hi siku, kambe vuyelo bya kona i byikulu, hikuva ku tirhisa ka wena Matsalwa lawa swi ta endla leswaku u endla swilo hi vutlhari ni ku hanya vutomi lebyi vuyerisaka bya moya. Nakambe u ta va u fambisana ni xileriso lexi nyikiweke Yoxuwa khale, murhangeri wa Israyele, lexi nge: “Buku ya nawu lowu yi nga ṭhuki yi v̌a kule ni nomu wa wena, kambe u yi anakanya v̌usiku ni nhlekanhi, u hiseka ku endla hikwaŝo le’ŝi ṭariweke kona, hi kona u nga ta kateka e tindleleni ta wena, u ta ṭaka.”—Yoxuwa 1:8.

Matluka ya Bibele ma kombisa xikongomelo xa rirhandzu xa Yehovha eka vanhu lava yingisaka. Vutivi lebyi kongomeke bya Rito ra yena leri huhuteriweke byi tisa ntsako wa xiviri ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini emisaveni leyintshwa leyi hlamarisaka leyi nga ni mikateko leyi nga heriki. (Luka 23:43; 2 Petro 3:13) Onge u nga tirhisa nkarhi lowu u nga na wona wo hlaya ni ku dyondza Bibele, u lwela ku kuma vutomi lebyi byo tsakisa.