Ndzima 4
Loyi Vaprofeta Hinkwavo Va Nyikeleke Vumbhoni Ha Yena
1. Xana tinhla leti khumbaka vukona bya Yesu a nga si va munhu wa nyama ti komba yini hi vuxaka byakwe na Yehovha?
LOKO a hlamusela vuxaka bya yena byo kufumela na Yehovha, Yesu u te: “Tatana ú rhandza N’wana; wa n’wi komba hinkwaswo leswi a swi endlaka.” (Yoh. 5:19, 20) Vukulu bya vuxaka byolebyo byi sungule enkarhini wa ku tumbuluxa kakwe, emalembeni yo tala a nga si velekiwa tanihi munhu. A a ri N’wana wa Xikwembu la velekiweke a ri swakwe, yena ntsena la vumbiweke hi Yehovha hi byakwe. Xin’wana ni xin’wana etilweni ni le misaveni xi vumbiwe hi ku tirhisa N’wana yoloye wa mativula la rhandzekaka. U tlhele a va Rito kumbe Muvulavuleri wa Xikwembu, loyi ku rhandza ka Xikwembu a ku byeriwa van’wana ha yena. N’wana loyi Xikwembu a a xi n’wi rhandza ngopfu, u hundzuke munhu wa nyama, Yesu Kreste.—Kol. 1:15, 16; Yoh. 1:14; 12:49, 50.
2. Xana vuprofeta bya Bibele byi vulavula hi Yesu ku fikela kwihi?
2 Emahlweni ka ku velekiwa ka yena ka hlori tanihi munhu wa nyama, ku tsariwe vuprofeta byo tala lebyi huhuteriweke malunghana na yena. Hi laha muapostola Petro a tiyisekiseke ha kona eka Korneliyo, “Vaprofeta hinkwavo va [nyikele] vumbhoni ehenhla ka yena.” (Mint. 10:43) Xiphemu xa Yesu i xa nkoka swinene malunghana ni vugandzeri lebyi tengeke lebyi kombisiwaka eBibeleni, lerova ntsumi yi kale yi byela muapostola Yohane yi ku: “Ganḍela Šikwembu. Hikuv̌a v̌umboni bya Yesu i moya wa v̌uprofeta.” (Nhlav. 19:10, BX) Vuprofeta byebyo byi n’wi hlamusela kahle ni ku yisa nyingiso eka swiphemu swa xikongomelo xa Xikwembu, leswi swi hi tsakisaka namuntlha.
LESWI VUPROFETA BYI SWI PALUXEKE
3. (a) Eka vuprofeta lebyi nga eka Genesa 3:14, 15, i mani loyi a yimeriwaka hi “nyoka”? “Wansati”? ‘Mbewu ya nyoka’? (b) Ha yini ‘ku phyandlasiwa ka nyoka enhlokweni’ ku ri mhaka leyi tsakisaka eka malandza ya Yehovha?
3 Vuprofeta byo sungula eka byebyo, byi vuriwe endzhaku ka ku xandzuka aEdeni. A byi katsiwe ni marito ya Yehovha yo avanyisa ehenhla ka nyoka. Yehovha u te: “Nḍi ta v̌eka ku v̌engana e šikari ka wena ni wansati, ni šikari ka [mbewu ya, NW] wena ni [mbewu ya] wansati; [yi] ta ku faya nhloko, wena u [yi] luma širenḍe.” (Gen. 3:14, 15) Xana sweswo a swi vula yini? Hi nkarhi lowu faneleke wa Xikwembu, vuprofeta byin’wana byi nyikele nhlamuselo ya byona ni ku engetela swin’wana eka byona. Hikwalaho ka sweswo ha swi tiva leswaku loyi a ku vuriwa yena, loyi a yimeriwaka hi nyoka, i Sathana Diyavulosi. “Wansati” i nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni leyi tshembekeke, leyi eka yena yi kotisaka wansati wo tshembeka. ‘Mbewu ya nyoka’ yi katsa tintsumi ni vanhu lava kombisaka moya wa Diyavulosi, lava kanetaka Yehovha ni vanhu vakwe. Hi ku ya hi ndlela leyi nyoka yi tirhisiweke ha yona hi Diyavulosi aEdeni, hi kota ku vona eka vuprofeta lebyi leswaku ‘ku phyandlasiwa ka nyoka enhlokweni’ a ku vula ku lovisiwa ko hetelela ka n’wana loyi wa Xikwembu, la xandzukeke, loyi a nga hembela Yehovha ni ku xanisa vanhu. Kambe malunghana ni leswaku i mani “mbewu” leyi yi nga ta phyandlasa, leswi swi ve xihundla xo kwetsima nkarhi wo leha.—Rhom. 16:25, 26.
4. Xana rixaka ra ku velekiwa ka Yesu ri pfuna njhani ku n’wi kombisa leswaku i Mbewu leyi tshembisiweke?
4 Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 2 000 ya matimu ya vanhu, Yehovha u nyikele vuxokoxoko byin’wana. U kombise leswaku Mbewu a yi ta humelela eka rixaka ra ndyangu wa Abrahama. (Gen. 22:15-18) Hambi swi ri tano, rixaka leri a ri ta veleka Mbewu leyi a ri nga ta landza ku tlhandlamana ka nyama kambe a ku ta ya hi leswi Xikwembu xi swi hlawuleke. Hambi leswi Abrahama a a rhandza n’wana wakwe Iximayele, loyi a velekiweke hi nhwana wa hlonga, Hagari, Yehovha u vule hi ku kongoma a ku: “Nḍi ta tiyisa ntwanano wa mina na Isak, loyi Sara a nga ta ku v̌elekela [yena].” (Gen. 17:18-21; 21:8-12) Endzhaku ka nkarhi ntwanano wolowo wu tiyisiwile, hayi eka mativula ya Isaka ku nga Esawu, kambe eka Yakobo, loyi tinxaka ta 12 ta Israyele ti humeke eka yena. (Gen. 28:10-14) Hi ku famba ka nkarhi ku kombisiwe leswaku Mbewu a yi ta velekiwa eka rixaka ra Yuda, endlwini ya Davhida.—Gen. 49:10; 1 Tikr. 17:3, 4, 11-14.
5. Eku sunguleni ka vutirheli bya Yesu bya la misaveni, i yini xin’wana lexi kombiseke leswaku a a ri Mesiya?
5 Ka ha sele malembe yo tlula 700, Bibele yi vule leswaku Betlehema i ndhawu leyi Mbewu yi nga ta velekiwa ka yona tanihi munhu wa nyama, kambe yi tlhela yi paluxa leswaku hi loyi a a ri kona “e mikarini le’yi nga riki na ku sungula,” ku sukela enkarhini lowu a vumbiweke ha wona etilweni. (Mik. 5:2) Nkarhi wa ku humelela kakwe emisaveni tanihi Mesiya, Mutotiwa wa Yehovha, wu vhumbhiwe hi muprofeta Daniyele. (Dan. 9:24-26) Naswona loko a totiwile hi moya wo kwetsima, rito leri humaka etilweni ri n’wi hlamuserile leswaku i mani. (Mt. 3:16, 17) Kutani, endzhaku ko va mulandzeri wa Yesu, Filipi u swi kotile ku vula hi xivindzi a ku: “Hi kumile loyi Muxe a tsaleke timhaka ta yena eNawini; na vona vaprofeta va ti tsarile: I Yesu wa Nazareta n’wana Yosefa [hi ku amukeriwa].”—Yoh. 1:45.
6. (a) Endzhaku ka rifu ra Yesu, i yini leswi valandzeri vakwe va swi xiyeke? (b) I mani loyi, ngopfu-ngopfu, a nga ‘mbewu ya wansati,’ naswona ku phyandlasa ka yena nhloko ya nyoka swi vula yini?
6 Endzhaku ka sweswo, valandzeri va Yesu va xiye leswaku timhaka leti vulavulaka ha yena ta vuprofeta a a ti tele eMatsalweni lama huhuteriweke. Endzhaku ka rifu ni ku pfuxiwa kakwe, yena hi byakwe “a va hlamusela hilaha timhaka ta yena ti nga vuriwa eMatsalweni hinkwawo hakona.” (Lk. 24:27) Sweswi swi le rivaleni leswaku Yesu, eka van’wana hinkwavo, hi yena ngopfu-ngopfu a nga ‘mbewu ya wansati,’ loyi a phyandlasaka nhloko ya “nyoka” hi mukhuva lowu endlaka leswaku Sathana a hetelela a nga ha ri kona. Hi ku tirhisa Yesu, switshembiso hinkwaswo swa Xikwembu eka vanhu, ni swilo hinkwaswo leswi hi swi navelaka, swi ta hetiseka.—2 Kor. 1:20.
7. Ku engetela eka leswaku i mani loyi ku vulavuriwaka hi yena eka vuprofeta lebyi, i yini xin’wana lexi swi nga swinene ku xi kambisisa?
7 Loko u sungula ku hlaya byin’wana bya vuprofeta lebyi, kumbexana u tivutisile, ku kotisa mutsheniwa wa Muetiyopiya, “Xana muprofeta ú vula mani hi mhaka leyi?” Kambe mutsheniwa a nga miyelanga loko a kuma nhlamulo. Endzhaku ko yingiserisisa nhlamulo leyi nyikeriweke hi Filipi, wanuna loyi u lemuke leswaku ku tlangela ndlela leyi Yesu a hetisiseke vuprofeta ha yona, a a ku lava leswaku a endla swo karhi, hi loko a khuvuriwa. (Mint. 8:32-38; Esa. 53:3-9) Xana na hina hi angula hi laha ku fanaka? Nkarhi wun’wana lexi xi hi khumbaka hi vuenti i ndlela leyi vuprofeta byi hlamuseriwaka ha yona, kumbe mbilu ya hina yi nga ha khumbiwa hi swiboho leswi nyikeriwaka eBibeleni loko ku kombisiwa ku hetiseka ka byona.
8. Laha ku hlamuseriwa tindlela ta mune ta vuprofeta malunghana na Yesu Kreste. Kambisisa swivutiso ni matsalwa lama kombisiweke leswaku u kombisa ndlela leyi vuprofeta lebyi byi hi khumbaka ha yona. Swi kambisise ha xin’we-xin’we.
8 Xiya ndlela leyi leswi swi endlekaka ha yona eka switshembiso leswi landzelaka swa vuprofeta ni swikombiso leswi khumbaka Yesu Kreste. Swivutiso leswi u nga swi hlamula hi ku pfuniwa hi matsalwa lama kombisiweke.
(1) Xana rhekhodo ya matshalatshala ya Abrahama ya ku nyikela hi Isaka yi hi pfuna njhani ku twisisa leswi Yehovha a swi endleke loko a lunghiselela nkutsulo hi N’wana wakwe? (Yoh. 3:16; Gen. 22:1-18 [xiya ndlela leyi Isaka a hlamuseriwaka ha yona eka ndzimana 2.])
Leswi swi fanele swi hi endla hi tiyiseka hi yini? (Rhom. 8:32, 38, 39)
Kambe i yini lexi lavekaka eka hina? (Gen. 22:18; Yoh. 3:36)
(2) Loko Bibele yi hlamusela Yesu tanihi muprofeta wo fana na Muxe, xana yi hi tsundzuxa hi vutihlamuleri byihi lebyikulu? (Mint. 3:22, 23; Det. 18:15-19)
Hi swihi swilo swin’wana leswi Yesu a hi byeleke swona, naswona hikwalaho ka yini swi ri enkarhini sweswi? (Mt. 28:18-20; 19:4-9; 18:3-6)
(3) Loko yi hlamusela leswi yimeriwaka hi vuprista bya Aroni, xana Bibele yi kombisa timfanelo tihi leti tsakisaka ta Yesu tanihi muprista lonkulu? (Hev. 4:15–5:3; 7:26-28)
Hi fanele ku titwa njhani malunghana ni ku tshinela eka Xikwembu hi xikhongelo, ha Kreste, leswaku a hi pfuna hi hlula ku tsana ka hina?
(4) Hi ku languta ku hlawuleka ka gandzelo ra Yesu (leri sivaka hinkwawo lawa a ma endliwa ehansi ka Nawu wa Muxe), ha yini hi fanele hi xiyisisa swinene leswaku hi papalata mukhuva wa ku endla xihi na xihi lexi hi xi tivaka leswaku a xi tsakisi Xikwembu? (Hev. 10:26, 27)
Loko hakunene hi wu tlangela ntshembo wa vutomi lowu veke kona hikwalaho ka gandzelo ra Yesu, hi swihi swilo leswi hi nga ta hisekela ku swi endla? (Hev. 10:19-25)
RIPFUMELO RA HINA EKA KRESTE HI NGA RI KOMBISISA KU YINI?
9. Ha yini hi nga swi koti ku ponisiwa handle ka Yesu Kreste?
9 Endzhaku ko kombisa huvo leyi tlakukeke ya Vayuda le Yerusalema, hi ndlela leyi vuprofeta byi hetisekeke ha yona eka Yesu, muapostola Petro u gimete hi ku: “Ku ponisiwa a ku kumeki eka munhu un’wana, hikuva vanhu a va nyikiwanga vito rin’wana laha misaveni, ehandle ka vito ra Yesu, leri hi fanelaka ku ponisiwa ha rona.” (Mint. 4:11, 12; Ps. 118:22) Vana va Adamu hinkwavo i vadyohi, kutani rifu ra vona ri vangiwa hi xidyoho naswona a ri na ntikelo wo tirhisiwa tanihi nkutsulo. Kambe Yesu a a hetisekile, naswona vutomi lebyi a byi nyikeleke a byi ri ni ntikelo wo tirha tanihi gandzelo. (Ps. 49:6-9; Hev. 2:9) U nyikele nkutsulo eka Xikwembu lowu wu ringanaka kahle hi ntikelo ni leswi Adamu a swi lahleleke vatukulu vakwe. Xana leswi swi hi pfune hi ndlela yihi?—1 Tim. 2:5, 6.
10. Hlamusela ndlela yin’we leyi gandzelo ra Yesu ri hi pfuneke swinene ha yona.
10 Swi endle leswaku hi va ni ripfalo ro basa hikwalaho ka ku rivaleriwa swidyoho—ku nga nchumu lowu tlulaka swilo leswi tshameke swi endleriwa Israyele hi magandzelo ya swiharhi ehansi ka Nawu wa Muxe. (Mint. 13:38, 39; Hev. 9:13, 14) Kutani, leswi hi ri kumeke, hi fanele ku tshembeka ni ku va ni ripfumelo leri tiyeke eka Yesu Kreste. Xana hina hi hexe ha yi vona ndlela leyi gandzelo ra Kreste ri nga ra nkoka ha yona eka hina? “Loko hi vula leswaku a hi dyohi, ha tixisa, kutani ntiyiso a wu kona eka hina. Kambe loko hi tivula swidyoho swa hina, Xikwembu xa tshembeka, xi avanyisa hi ku lulama, kutani xi ta hi rivalela swidyoho swa hina, xi hi hlantswa xi susa ku homboloka ka hina hinkwako.”—1 Yoh. 1:8, 9.
11. Ha yini swi ri swa nkoka ku nyuperisiwa ematini leswaku u va ni ripfalo lerinene eka Xikwembu?
11 Kunene, van’wana lava pfumelaka leswaku va dyoha va tlhela va vula leswaku va pfumela eka Kreste, lava tlhelaka va hlanganyela eku byeleni ka van’wana hi ta Mfumo wa Xikwembu hi laha Yesu a endleke ha kona, kahle-kahle a va pfumeli hi ku helela eka Yesu. Hi ndlela yihi? Hi laha swi kombisiwaka ha kona eBibeleni, loko vanhu va le ka lembe xidzana ro sungula va ve vapfumeri, xana sweswo va swi kombisise ku yini erivaleni? Va khuvuriwile. Hikwalaho ka yini? Hikuva Yesu u lerise leswaku vadyondzisiwa va fanele va khuvuriwa. (Mt. 28:19, 20; Mint. 8:12; 18:8) Loko mbilu ya munhu yi susumetiwa hi lunghiselelo ra rirhandzu leri Yehovha a ri endleke hi Yesu Kreste, a nge kanakani. U ta endla ndzulamiso wihi na wihi lowu lavekaka evuton’wini bya yena, a tinyiketela eka Xikwembu ni ku ku kombisa hi ku nyuperisiwa ematini. Hi laha Bibele yi kombisaka ha kona, loko a kombisa ripfumelo hi ndlela leyi, u ‘kombela ripfalo lerinene eka Xikwembu.’—1 Pet. 3:21.
12. Loko hi xiya leswaku hi endle xidyoho, hi fanele hi endla yini, naswona hikwalaho ka yini?
12 Ina, hambi endzhaku ka sweswo mboyamelo wa vudyoho wu ta va kona. Kutani ku fanele ku endliwa yini? Muapostola Yohane u te: “Ndzi mi tsalela timhaka leti leswaku mi ta ka mi nga dyohi.” Kutani a hi fanelanga hi honisa xidyoho lexi hi nga na xona, ku nga ha va hi swiendlo, hi ririmi kumbe hi langutelo. “Kambe loko un’wana a tshuka a dyoha, hi ni muyimeri eka Tatana, a nga Yesu Kriste la lulameke. Hi yena mhamba [leyi fanelekaka, NW] ya swidyoho swa hina, naswona ku nga ri ya swidyoho swa hina ntsena, kambe ni swa vanhu va misava hinkwayo.” (1 Yoh. 2:1, 2) Xana sweswo swi vula leswaku hambi ho endla yini, loko hi khongela eka Xikwembu hi ku, ‘Hi rivalele swidyoho swa hina,’ hinkwaswo swi ta lulamisiwa? E-e. Xilotlelo xa ku rivaleriwa i ku hundzuka ka ntiyiso. Ku nga ha tlhela ku laveka mpfuno wa vakulu va vandlha ra Vukreste. Hi fanele ku lemuka vubihi bya leswi hi swi endleke ivi hi tisola ha swona lerova hi tiyimisela ku endla matshalatshala lamakulu ya ku papalata ku tlhela hi swi endla. (Mint. 3:19; Yak. 5:13-16) Loko hi endla leswi hi nga tiyiseka leswaku Yesu u ta hi pfuna. Hi ku pfumela ka hina eka ntikelo wo rivalela swidyoho wa gandzelo rakwe, swa koteka ku tlhela hi amukeriwa hi Yehovha, naswona leswi i swa nkoka leswaku vugandzeri bya hina byi ta amukeleka eka yena.
13. (a) Hlamusela ndlela yin’wana leyi gandzelo ra Yesu ri hi pfuneke ha yona. (b) Ha yini ntirho lowu hi wu endlelaka Xikwembu wu nga faneriwi hi hakelo leyi? (c) Kambe loko hi ri ni ripfumelo hakunene, hi ta endla yini?
13 Gandzelo ra Yesu na rona ri hi pfulele nyangwa wo kuma vutomi lebyi nga heriki—“ntlhambinyana” wu ya etilweni, kasi tibiliyoni ta vanhu ti ta hanya emisaveni ya Paradeyisi. (Lk. 12:32; Nhlav. 20:11, 12; 21:3, 4) Leyi a hi hakelo leyi swi bohaka leswaku hi yi kuma. Ku nga khathariseki leswaku hi tirha ku fikela kwihi entirhweni wa Yehovha, hi nga ka hi nga xi fikeleli xiyimo lexi eka xona Xikwembu xi kalaka xi hi kolota vutomi. Vutomi lebyi nga heriki i “nyiko leyi nyikiwaka ntsena, leyi humaka eka Xikwembu . . . ha Kriste Yesu Hosi ya hina.” (Rhom. 6:23; Ef. 2:8-10) Hambi swi ri tano, loko hi ri ni ripfumelo eka nyiko yoleyo ni ku tlangela mukhuva lowu yi endliweke ha wona, hi ta swi kombisa erivaleni. Loko hi twisisa ndlela leyinene leyi Yehovha a tirhiseke Yesu ha yona eku hetisiseni ka ku rhandza Kakwe, ni ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona eka hina hinkwerhu ku landzelela swinene mikondzo ya Yesu, hi ta endla vutirheli bya Vukreste byi va nchumu lowukulu evuton’wini bya hina. Ripfumelo ra hina ri ta kombisiwa hi xivindzi lexi hi nga na xona loko hi byela van’wana hi nyiko leyi yo hlamarisa ya Xikwembu.—Ringanisa Mintirho 20:24.
14. Ripfumelo ro tano eka Yesu Kreste ri tisa vun’we hi ndlela yihi?
14 Mawaku vun’we lebyinene, lebyi tisiwaka hi ripfumelo ro tano! Rona ri hi tshineta eka Yehovha, eka N’wana wakwe ni ku hi endla hi tshinelelana exikarhi ka vandlha ra Vukreste. (1 Yoh. 3:23, 24) Ri hi endla hi tsaka hikwalaho ka leswi Yehovha, hi musa wakwe, a nyikeke N’wana wakwe “vito leri nge henhla ka mavito man’wana hinkwawo [handle ka vito ra Xikwembu], leswaku, evitweni ra Yesu, matsolo hinkwawo ma nkhinsama ematilweni, ni la misaveni, ni le hansi ka misava, ni tindzimi hinkwato ti vula leswaku Yesu Kriste i Hosi, eku dzuniseni ka Xikwembu Tatana.”—Flp. 2:9-11.
BULO RO PFUXETA
● Loko Mesiya a humelela, ha yini lava a va pfumela Rito ra Xikwembu hakunene va hatle va n’wi vona leswaku i mani?
● Swikombiso swa vuprofeta lebyi hetisekeke eka Yesu, hi laha swi kombisiweke ha kona eka tluka 34, swi fanele swi hi khumba njhani?
● Gandzelo ra Yesu ana se ri hi pfune hi tindlela tihi? Hi nga ku kombisa njhani ku ri tlangela ka hina?
[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 34]
Swikombiso Swa Vuprofeta Malunghana Na Yesu—Swi Fanele Swi Ku Khumba Njhani?
Abrahama a nyikela hi Isaka
Muxe tanihi muvulavuleri wa Xikwembu
Aroni tanihi muprista lonkulu
Magandzelo ya swiharhi