Mhaka Leyi Akaka Yi Tlhela Yi Tiyisa Nhlana

RUNGULA leri hi lerisiweke ku ri chumayela i mahungu lamanene. Yesu u te: “Mahungu lamanene ma fanele ku chumayeriwa ematikweni hinkwawo ku sungula.” (Mar. 13:10) Yesu u veke xikombiso hi ku twarisa “mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu.” (Luka 4:43) Rungula leri vaapostola a va chumayela rona, na rona a ri vuriwa “mahungu lamanene ya Xikwembu” ni “mahungu lamanene malunghana na Kreste.” (1 Tes. 2:2; 2 Kor. 2:12) Rungula ro tano ra aka ri tlhela ri tiyisa nhlana.

Ku pfumelelana ni ku twarisiwa ka “mahungu lamanene lama nga heriki” hi ‘ntsumi leyi hahaka empfhukeni,’ hi khutaza vanhu hi ku: “Chavani Xikwembu mi xi vangamisa.” (Nhlav. 14:6, 7) Hi byela vanhu hinkwako-nkwako malunghana na Xikwembu xa ntiyiso, vito ra xona, timfanelo ta xona letinene, mintirho ya xona yo hlamarisa, xikongomelo xa xona xa rirhandzu, vutihlamuleri lebyi hi nga na byona eka xona ni leswi xi swi languteleke eka hina. Mahungu lamanene ma katsa ni mhaka ya leswaku Yehovha Xikwembu u ta lovisa lavo homboloka, lava nga n’wi xiximiki va tlhela va dyisa van’wana mbitsi. Kambe a hi na byona vutihlamuleri bya ku avanyisa vanhu lava hi va chumayelaka. Leswi hi swi navelaka hi mbilu hinkwayo i ku va vanhu vo tala hilaha swi nga kotekaka hakona va amukela rungula ra Bibele leswaku ri va mahungu lamanene hakunene eka vona.—Swiv. 2:20-22; Yoh. 5:22.

Tshika Ku Vulavula Ngopfu Hi Timhaka Leti Nga Tsakisiki. Ina, ku ni swilo leswi nga tsakisiki evuton’wini. A hi swi bi hi makatla. U nga sungula bulo hi ku boxa xiphiqo lexi nga emianakanyweni ya vanhu va le nsin’wini ya ka n’wina, kutani mi bula ha xona nkarhinyana. Kambe ku peta dyambu u vulavula hi xiphiqo xa kona hi ntolovelo a swi pfuni nchumu. Vanhu va tshamela ku twa mahungu lama va pfuxelaka switlhavi, kutani ku vulavula hi swilo leswi nga tsakisiki swi nga endla leswaku va hatla va ku komba nyangwa kumbe va tipfala tindleve. Loko wa ha sungula bulo ra wena, lwela ku yisa munhu loyi u vulavulaka na yena entiyisweni wa Rito ra Xikwembu lowu verhamisaka mianakanyo. (Nhlav. 22:17) Kutani, niloko munhu wa kona a nga lavi ku ya emahlweni ni bulo, u ta va u n’wi siyele nchumu lowu akaka lowu a nga ta sala a gayela hi wona. Sweswo swi nga endla leswaku a rhandza ku yingisela enkarhini lowu taka.

Hilaha ku fanaka, loko u komberiwe ku nyikela nkulumo, u nga mphimpheli mianakanyo ya vayingiseri hi swilo leswi nga tsakisiki hi mhaka ya leswi swi nga kona hi xitalo. Loko xivulavuri xi dzika xi twelela eka swilo leswi vafumi va hlulekaka eka swona, eka swiviko swa vugevenga ni madzolonga, ni le ka vudlakuta lebyi pitsulaka timbilu lebyi yaka byi andza, vuyelo bya kona byi nga heta mongo. Swilo leswi nga tsakisiki u fanele u swi nghenisa enkulumeni loko swi ta pfuna ntsena. Loko u tsongola switsongo u swi nghenisa enkulumeni, swi nga kombisa leswaku nkulumo ya wena yi fambisana ni nkarhi. Swi nga tlhela swi kombisa swivangelo-nkulu swa xiyimo lexi nga kona, kutani swi tirhisiwa ku hlamusela leswaku ha yini ku laveka ntlhantlho wa le Bibeleni. Loko swi koteka, vula swiphiqo swa kona hi ku kongoma, kambe u nga peti dyambu eka swona.

Hakanyingi a swi koteki naswona a hi swinene ku khutulela rungula hinkwaro leri vulavulaka hi swilo swo biha enkulumeni ya wena. Lexi lavekaka i ku hlanganisa mhaka leyinene ni leyo biha hi xikongomelo xo ya boxeketa eka mhaka leyi tsakisaka. Loko u ta kota ku endla sweswo, u fanele u kumisisa leswi u faneleke u swi nghenisa, leswi u faneleke u swi susa ni leswi u faneleke u kandziyisa swona. EDyondzweni ya le Ntshaveni, Yesu u tsundzuxe vayingiseri vakwe leswaku va papalata tindlela ta vutianakanyi ta vatsari ni Vafarisi, kutani a tshaha swikombiso swi nga ri swingani leswaku a veka mhaka leyi erivaleni. (Mat. 6:1, 2, 5, 16) Kambe ematshan’weni ya ku mukisana ni swikombiso swo biha swa varhangeri volavo va vukhongeri, Yesu u kandziyise ntikelo wa ku twisisa tindlela ta ntiyiso ta Xikwembu kun’we ni ku hanya ha tona. (Mat. 6:3, 4, 6-15, 17-34) Vuyelo bya kona byi ve lebyinene hakunene.

Vulavula Hi Ndlela Leyi Akaka. Loko u averiwe ku nyikela nkulumo evandlheni ra ka n’wina leyi vulavulaka hi ntirho wo karhi wa Vukreste, ringeta ku va la akaka ematshan’weni yo tata ku sola-sola. Tiyiseka leswaku leswi u khutazaka van’wana leswaku va endla swona, ana wena se wa swi endla. (Rhom. 2:21, 22; Hev. 13:7) Leswi u swi vulaka a swi susumetiwe hi rirhandzu, ku nga ri ku siringeka. (2 Kor. 2:4) Loko u tiyiseka leswaku vapfumeri-kuloni va lava ku tsakisa Yehovha, leswi u swi vulaka swi ta kombisa loko u tiyiseka hakunene, naswona swi ta va ni vuyelo lebyinene. Xiya ndlela leyi muapostola Pawulo a kombiseke ku tiyiseka ko tano ha yona, eka 1 Vatesalonika 4:1-12; 2 Vatesalonika 3:4, 5 ni le ka Filemoni 4, 8-14, 21.

Minkarhi yin’wana vakulu va boheka ku lemukisa vandlha malunghana ni ku tikhoma kun’wana loku nga riki kunene. Kambe ku titsongahata ku ta va pfuna leswaku va vulavula ni vamakwavo hi moya wo rhula. (Gal. 6:1) Ndlela leyi swilo swi vuriwaka ha yona yi fanele yi komba leswaku lava nga evandlheni va xiximiwa. (1 Pet. 5:2, 3) Bibele yi tsundzuxa va xinuna lava ha tsakamaka leswaku va tivonela swinene emhakeni leyi. (1 Tim. 4:12; 5:1, 2; 1 Pet. 5:5) Loko ku ri ni xilaveko xa ku tshinya, ku laya ni ku lulamisa swilo, sweswo swi fanele swi endliwa hi ku tirhisa leswi Bibele yi swi vulaka. (2 Tim. 3:16) Ndlela leyi Tsalwa ri tirhaka ha yona a yi fanelanga yi hundzeletiwa kumbe yi soholotiwa hi xikongomelo xo seketela mhaka yo karhi leyi xivulavuri xi nga ni vonelo ra matimba ha yona. Hambiloko ndzayo yi laveka, nkulumo ya wena yi fanele yi aka ngopfu-ngopfu loko u kandziyisa ndlela yo papalata ku endla xidyoho, ku tlhantlha swiphiqo, ku hlula swihinga, ku lulamisa mukhuva lowu hoxeke ni ndlela leyi swilaveko swa Yehovha swi hi sirhelelaka ha yona.—Ps. 119:1, 9-16.

Loko u lunghiselela nkulumo ya wena, anakanya swinene hi ndlela leyi u nga ta gimeta yinhla-nkulu yin’wana ni yin’wana ha yona ni nkulumo hi yoxe. Leswi u gimetaka ha swona hakanyingi hi swona swi tsundzukiwaka nkarhi wo leha. Xana swi ta va leswi akaka?

Loko U Vulavula Ni Vapfumeri-kuloni. Malandza ya Yehovha ma swi tlangela ku hlangana ni van’wana eminhlanganweni ya Vukreste. Yoleyo i minkarhi leyi tsakisaka hi tlhelo ra moya. Bibele yi hi khutaza ku anakanya hi ku “khutazana” loko hi hlangana etindhawini ta hina ta vugandzeri. (Hev. 10:25) Sweswo a swi endliwi hi tinkulumo ni tinhlamuselo ntsena hi nkarhi wa minhlangano, kambe ni hi ku bula ni van’wana emahlweni ni le ndzhaku ka yona.

Hambileswi hi ntolovelo hi vulavulaka ngopfu hi ta vutomi bya siku na siku, nchumu lowu khutazaka ngopfu i ku vulavula hi timhaka ta moya. Sweswo swi katsa ni mintokoto leyi hi vaka na yona entirhweni wo hlawuleka. Ku kombisa leswaku ha khathala hakunene hi vanhu van’wana na swona swa aka.

Moya wa misava leyi hi hanyaka eka yona wu endla leswaku hi boheka ku khathala hi vanhu van’wana. Loko Pawulo a tsalela Vakreste va le Efesa, u te: “Leswi se mi cukumeteke mavunwa, un’wana ni un’wana wa n’wina a a vulavule ntiyiso eka warikwavo.” (Efe. 4:25) Ku vulavula ntiyiso ematshan’weni ya mavunwa swi katsa ku papalata ku dzunisa swilo ni vanhu lava gandzeriwaka hi misava. Hilaha ku fanaka, Yesu u lemukise hi ku papalata “matimba ya vuxisi bya rifuwo.” (Mat. 13:22) Kutani loko hi vulavula ni van’wana, hi fanele hi tivonela leswaku hi nga tshiveleli vuxisi byebyo hi ku ndhundhuzela moya wa ku va ni swilo leswi vonakaka.—1 Tim. 6:9, 10.

Loko muapostola Pawulo a nyikela xitsundzuxo xa ku lava ku akana, u khutaze leswaku hi nga avanyisi kumbe ku tsan’wa makwerhu loyi a papalataka swilo swo karhi hikwalaho ka leswi a “tsaneke eripfumelweni ra yena,” leswi vulaka leswaku, hikwalaho ka leswi a nga ku twisisiki kahle lomu ntshunxeko wa Vukreste wu fambaka wu kala wu ya yima kona. Kunene, leswaku bulo ra hina ri aka van’wana, hi fanele hi kumisisa ndhavuko wa vona ni leswaku va vupfe ku fikela kwihi emoyeni. A swi nge vi swinene ku “vekela [makwerhu] xikhunguvanyiso kumbe nchumu wa ku n’wi wisa”!—Rhom. 14:1-4, 13, 19.

Lava va kamanaka ni swiphiqo leswikulu swa munhu hi xiyexe—swo tanihi vuvabyi lebyi nga tshungulekiki—va ri tsakela swinene bulo leri akaka. Munhu wo tano a nga va a endla matshalatshala lamakulu leswaku a ta eminhlanganweni. Lava va tivaka xiyimo xa yena va nga ha ku: “U titwa njhani xana?” Handle ko kanakana u ta swi tlangela loko va kombisa ku khathala ka vona. Kambe swi nga ha endleka a nga swi tsakeli leswaku ku vulavuriwa hi xiyimo xa rihanyo ra yena. Marito yo tlangela ni xibumabumelo swi nga va swona leswi n’wi khutazaka ngopfu. Xana ku ni vumbhoni lebyi kombaka leswaku wa ha n’wi rhandza Yehovha naswona u tiyisele xiyimo xo nonon’hwa swinene? Xana wena u titwa u khutazeka loko a nyikela tinhlamulo eminhlanganweni? Xana a swi nge n’wi aki loko u talela eku vulavuleni hi swilo leswi a kotaka ku swi endla ni leswi a pfunaka ha swona evandlheni, ematshan’weni yo vulavula ngopfu hi leswi a nga kotiki ku swi endla?—1 Tes. 5:11.

Leswaku bulo ra hina ri ta va leri akaka, i swa nkoka swinene leswaku hi anakanya hi ndlela leyi Yehovha a swi langutaka ha yona leswi hi vulavulaka ha swona. Le Israyele wa khale, Xikwembu a xi va tsakelanga nikatsongo lava a va vulavula swo biha hi vayimeri va Yehovha ni ku tshama va rhwele nomu hikwalaho ka manna. (Tinhl. 12:1-16; 21:5, 6) Loko hi kombisa xichavo eka vakulu ni ku tlangela swakudya swa moya leswi lunghiseleriweke hi ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha, hi ta va hi kombisa leswaku swikombiso sweswo swi hi pfunile.—1 Tim. 5:17.

A swi tiki ku kuma swilo leswi pfunaka swo vulavula ha swona loko hi ri ni vamakwerhu lava nga Vakreste. Kambe loko marito ya un’wana ma twala ma fundze moya wa ku sola-sola, hatlisa u siva bulo ra n’wina ri vuya eforweni.

Loko hi chumayela eka van’wana kumbe hi vulavula emahlweni ka vandlha kumbe hi bula ni vapfumeri-kulorhi, onge hi nga va ni vuxiyaxiya leswaku timbilu ta hina ti humesa “rito rin’wana ni rin’wana lerinene leri akaka hi ku landza xilaveko xa kona, leswaku ri nghenisa leswi tsakisaka eka lava swi twaka.”—Efe. 4:29.