Ndzima 25

Xana Ndzi Nga Tsaka Hambiloko Ndzi Kurisiwa Hi Mutswari Un’we?

“Vana lava kurisiwaka hi vatswari vambirhi va va ni makamara ya vona naswona va xaveriwa swiambalo leswintshwa. Kambe mina ndzi boheka ku etlela ni vamakwerhu ekamareni rin’we naswona a ndzi xaveriwi muxaka wa swiambalo leswi ndzi swi lavaka. Mana wa mina u ri a nga na mali yo swi xava. Ndzi titwa onge ndzi xitirhi xa laha kaya hikwalaho ka leswi ndzi endlaka mintirho yo tala loko manana a ye entirhweni naswona ndzi vona onge ndzi tekeriwa lunghelo ra mina ro va n’wana.”—Shalonda, la nga ni malembe ya 13.

I NTIYISO leswaku swa antswa swinene ku tshama ekaya leri nga ni vatswari vambirhi. Tatana na manana lava tshamaka swin’we va kota ku pfuna vana va vona, va va hlayisa va tlhela va va sirhelela kahle. Bibele yi ri: “Vanhu vambirhi va tlula un’we, hikuva loko va ri swin’we ntirho wa vona wa vonaka.”—Eklesiasta 4:9, Today’s English Version.

Hambiswiritano, makaya yo tano a ma ha talanga naswona ma le ku heleni. Hi xikombiso, vana vo tala va le United States va ta kulela eka ndyangu lowu nga ni mutswari un’we va nga si va ni malembe ya 18.

Nilokoswiritano, vantshwa van’wana swi va khomisa tingana ku hanya emakaya lama nga ni mutswari un’we. Van’wana va titwa va tshikilelekile hikwalaho ka swiphiqo leswi va langutanaka na swona. Loko u hanya eka ndyangu lowu nga ni mutswari un’we, xana hi swihi swiphiqo leswi u langutaneke na swona? Tsala xiphiqo lexi ku karhataka ngopfu eka layini leyi nga laha.

․․․․․

Leswi u nga ni mutswari un’we, xana leswi swi vula leswaku a wu nge pfuki u tsakile evuton’wini bya wena? Doo! Swi ya hi leswaku xiyimo xolexo u xi languta njhani. Swivuriso 15:15 yi ri: “Hinkwawo masiku ya la xanisekaka ma bihile; kambe loyi a nga ni mbilu leyinene u tshama a ri ni nkhuvo.” Hilaha xivuriso lexi xi kombaka hakona, lexi endlaka leswaku munhu a tsaka kumbe a hlundzuka i ndlela leyi a langutaka swilo ha yona, ku nga ri swiyimo leswi a nga eka swona. Xana u nga endla yini leswaku u va ni “mbilu leyinene” hambiloko swiyimo swa wena swi nga ri swinene?

Lwana Ni Ku Titwa U Nga Tsakanga

U nga pfumeleli mavulavulelo yo biha ya vanhu van’wana leswaku ma ku hlundzukisa. Hi xikombiso mathicara man’wana ma tala ku hlekula vana lava kurisiwaka hi mutswari un’we. Man’wana ma kala ma vula nileswaku swiphiqo leswi nga kona swa ku tikhoma ko biha swi vangiwa hi swiyimo leswi nga riki swinene leswi nga kona ekaya. Kambe tivutise: ‘Xana vanhu lava vulaka swilo leswi va ndzi tiva ni ku tiva ndyangu wa ka hina? Kumbexana vo vula ntsena leswi va swi tweke swi vuriwa hi vanhu van’wana hi mindyangu leyi nga ni mutswari un’we?’

I swa nkoka ku xiya leswaku xiga lexi nge “n’wana la nga riki na tatana” xi humelela ko tala eBibeleni. A ku kona laha xi tirhisiweke hi ndlela yo poyila. Kahle-kahle, eka swo tala swa swiga leswi Yehovha u va a kombisa leswaku wa khathala swinene hi vana lava kurisiweke hi mutswari un’we.a

Kasi, van’wana va nga chava ku vula marito yo karhi loko va vulavula na wena. Hi xikombiso, va nga ha kanakana ku tirhisa marito yo fana na “tatana,” “vukati,” “ku dlaya vukati” kumbe “rifu,” va chava leswaku va ta ku hlundzukisa kumbe va ku khomisa tingana. Xana swa ku karhata loko vanhu va endla tano? Loko swi ri tano, va kombise hi ndlela leyinene leswaku va nga karhateki loko va vulavula na wena. Tony loyi a nga na malembe ya 14, a nga n’wi tivi tata wakwe. U vula leswaku vanhu van’wana va chava ku tirhisa marito yo karhi loko va vulavula na yena. Kambe, yena u ma tirhisa hi ku ntshunxeka loko a vulavula na vona. U ri: “Ndzi lava va swi tiva leswaku xiyimo lexi ndzi nga eka xona a xi ndzi khomisi tingana.”

Papalata Ku Tshama U Ri Karhi U Ehleketa Hi Leswi Hundzeke

Swi tolovelekile ku va u twa ku vava kumbe u titwa u lahlekeriwile loko vatswari va wena va dlaya vukati kumbe loko un’wana wa vona a fa. Hambiswiritano, swi lava u amukela xiyimo lexi u nga eka xona. Bibele yi ri: “U nga vuli u ku: ‘Swi endlekisa ku yini leswaku masiku yo sungula ma antswa ku tlula lawa?’” (Eklesiasta 7:10) Emhakeni leyi, Sarah loyi a nga ni malembe ya 13, loyi vatswari va yena va dlayeke vukati loko a ri ni malembe ya khume u ri: “U nga tshami u hlundzukile hikwalaho ka xiyimo lexi u nga eka xona, kumbe u tshamela ku ehleketa leswaku swiphiqo leswi u nga na swona swi vangiwa hileswi u nga ni mutswari un’we kumbe u ehleketa leswaku vana lava kulelaka eka ndyangu lowu nga ni vatswari vambirhi va hanya vutomi lebyinene.” Leyi i ndzayo leyinene, hikuva na wona ndyangu lowu nga ni vatswari vambirhi wu ni swiphiqo swa wona.

Fanisa ndyangu wa ka n’wina ni vatlutisi va xikepe. Swa olova ku tlutisa xikepe loko vatlutisi hinkwavo va helerile. Kambe ndyangu lowu nga ni mutswari un’we wu fana ni loko ku kayivela un’wana wa vatlutisi kutani swi lava leswaku swirho leswin’wana swi tirha hi matimba. Xana leswi swi vula leswaku ndyangu lowu wu ta tsandzeka? Doo! Ntsena loko swirho swa ndyangu leswi seleke swi khomisana, xikepe xi ta kota ku ya fika laha va lavaka ku ya fika kona.

Xana U Endla Leswi U Faneleke U Swi Endla?

I yini leswi u nga swi endlaka hi ku kongoma leswaku wena ni ndyangu wa ka n’wina mi khomisana? Anakanyisisa hi swiringanyeto swinharhu leswi landzelaka:

Dyondza ku va la enerisekaka. Mindyangu yo tala ya mutswari un’we yi pfumala mali. Xana u nga endla yini leswaku u ta pfuna? Tony la boxiweke eku sunguleni u ri: “Vana van’wana lava ndzi nghenaka na vona xikolo va sindzisa vatswari va vona leswaku va va xavela mateki ni swiambalo swo durha. Loko va nga va xaveli a va yi ni le xikolweni. Mina a ndzi na swona swiambalo swo durha, kambe ndzi tshama ndzi basile naswona ndzi khathalela leswi ndzi nga na swona. Manana u tirha hi matimba swinene, naswona a ndzi lavi ku n’wi tikisela.” Loko wo tiyimisela ku enerisaka hi leswi u nga na swona u nga kota ku fana na muapostola Pawulo loyi a nga te: “Ndzi dyondze ku eneriseka hi leswi ndzi nga na swona . . .leswaku kun’wana ni kun’wana laha ndzi nga kona ndzi va la enerisekeke.”—Vafilipiya 4:11, 12,TEV.

Ndlela yin’wana yo dyondza ku eneriseka i ku papalata ku tlanga hi swilo leswi nga kona ekaya. (Yohane 6:12) Muntshwa la vuriwaka Rodney u ri: “Ndzi ringeta hi matimba leswaku ndzi nga fayi swilo kumbe ku swi veka laha ndzi nga ta swi rivala, hikuva ku xava swilo swin’wana swintshwa swa durha. Ndzi tima switirhisiwa swa gezi ni mavoni lama ndzi nga ma tirhisiki. Leswi swi endla leswaku xikweleti xa hina xa gezi xi nga durhi ngopfu.”

U nga yimeli ku byeriwa, endla leswi faneleke. Vatswari vo tala lava kurisaka vana va ri voxe a va ntshunxeki ku nyika vana va vona mintirho yin’wana ya le kaya. Ha yini? Van’wana va vona onge hi ku endla tano va ta olovisela vana va vona hileswi mutswari wa vona un’wana a nga riki kona. Va nga ha ku: ‘Ndzi lava leswaku vana va mina va tiphina.’

Leswi swi nga ha endla leswaku u ringeka ku tshama u nga endli nchumu hileswi mutswari wa wena a titwaka a ri ni nandzu hikwalaho ka leswi a ku kurisaka a ri yexe. Kambe sweswo swi to tikisela mutswari wa wena. Ku ri na sweswo pfuneta hi mintirho ya le kaya, u nga yimeli ku byeriwa leswaku u endla yini. Xiya leswi Tony a a tiyimisele ku swi endla. U ri: “Mana wa mina u tirha exibedlhele, naswona yunifomo ya yena yi lava ku ayiniwa. Kutani ndzi n’wi ayinela yona.” Van’wana va nga ha ku: “Xana wolowo a hi ntirho wa vavasati?” Tony u hlamula a ku: “Van’wana va ri tano. Kambe ndzi va ndzi pfuna mana wa mina.”

Nkhensa leswi u endleriwaka swona. Handle ko pfuna mutswari wa wena hi mintirho ya le kaya, u nga n’wi pfuna leswaku a khutazeka hi ku tlangela leswi a ku endlelaka swona. Mutswari un’wana la kurisaka vana a ri swakwe u te: “Minkarhi yin’wana ndzi kuma leswaku loko ndzi ri ni leswi ndzi hlundzukiseke entirhweni, ndzi kuma leswaku ku va siku leri n’wana wa mina wa nhwanyana a lunghiseke tafula ni ku sweka swakudya swo lalela.” U ya emahlweni a ku: “N’wana wa mina wa mufana wa ndzi angarha.” Xana manana loyi u titwa njhani hi swiendlo swo tano swa rirhandzu? U ri: “Ndzi sungula ku titwa ndzi antswa swinene.”

Tsala leswaku hi xihi eka swiringanyeto leswi nga laha henhla lexi swi lavaka leswaku u xi antswisa. ․․․․․

Ku kulela endyangwini lowu nga ni mutswari un’we swi ku dyondzisa ku va ni ntwela-vusiwana, ku anakanyela van’wana ni ku tshembeka. Ku engetela kwalaho Yesu u te: “Ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.” (Mintirho 20:35) Na wena u ta tsaka swinene loko u pfuna mutswari wa wena la nga yexe.

I ntiyiso leswaku minkarhi yin’wana u ta navela onge loko vatswari va wena a va ri kona hi vumbirhi bya vona. Hambiswiritano, u nga swi kota ku langutana ni xiyimo xa wena. Nhwanyana la vuriwaka Nia u swi vonile leswaku ku endla tano swa pfuna. U te: “Endzhaku ka ku fa ka tata wa mina, ku ni loyi a nga ndzi byela leswaku leswi ndzi nga ta swi endla hi vutomi bya mina hi swona swi nga ta ndzi tisela ntsako ku nga ri ku tshamela ku tiputa hi xiyimo lexi ndzi nga eka xona naswona ndzi tshamela ku anakanyisisa hi marito wolawo. Ma ndzi tsundzuxa leswaku a ndzi fanelanga ku pfumelela xiyimo lexi nga kona ekaya xi ndzi tsona ntsako.” Na wena u nga endla leswi fanaka. Tsundzuka leswaku a hi swiyimo leswi u tikumaka u ri eka swona leswi ku endlaka leswaku u tsaka kumbe u nga tsaki, kambe i ndlela leyi u swi langutaka ha yona nileswi u nga ta swi endla.

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 4

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“Un’wana ni un’wana wa n’wina a nga tshuki a tikarhatela leswi swi nga swa yena ntsena, kambe a a tikarhatele ni leswi swi nga swa van’wana.”—Vafilipiya 2:4, BML.

XITSUNDZUXO

Loko u vona onge u ni mintirho yo tala ngopfu ekaya, kombela mutswari wa wena hi ndlela leyinene leswaku a ringeta ku endla leswi landzelaka:

● A tsalela un’wana ni un’wana mintirho hinkwayo ya le kaya leyi a faneleke a yi endla.

● Loko ku ri ni xilaveko, a nyika vana lavan’wana mintirho hi ku ya hi vuswikoti bya vona.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Ku endla mintirho yo tala ekaya swi ta ku pfuna leswaku u hatla u tiva mintirho ku tlula vantshwa lava nga ni vatswari vambirhi, lava hi xitalo va nga riki ni swo tala swo swi endla.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Loko ndzi titwa ndzi nga tsakanga, ndzi ta ․․․․․

Loko vanhu va chava ku vula swo karhi loko ndzi ri kona ndzi ta ku ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini vanhu van’wana va nga va rhandzi vana lava kurisiwaka hi mutswari un’we?

● Ha yini nkarhi wun’wana mutswari wa wena a nga taka a nga ntshunxeki ku ku kombela leswaku u n’wi pfuna hi mintirho ya le kaya?

● Xana u nga n’wi nkhensa njhani mutswari wa wena?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 211]

“Hi mpfhuka vatswari va mina va dlaya vukati, mina ni mana wa mina hi kota ku tshama ehansi hi bula; naswona se hi vanghana lavakulu.”—Melanie

[Xifaniso lexi nga eka tluka 210, 211]

Ndyangu lowu nga ni mutswari un’we wu fana ni xikepe lexi kayivelaka mutlutisi un’we, lava va xi tlutisaka va fanele va tirha hi matimba kambe va nga humelela loko va tirhisana