Xana U Na Mianakanyo Leyi Lavisisaka?

KU LAVA ku tiva i “ku navela ku tiva.” Ku lava lokukulu ka ku tiva ku endla leswaku munhu a hisekela ku dyondza, ku lavisisa swilo. Yehova u byale ku chivirika loku eka hina, lerova ku sukela enkarhini wa ku velekiwa hi susumeteleka ku valanga misava yerhu. Vukona bya hina i nxaxamelo lowu nga riki na makumu wo dyondza. Loko hi ta va vanhu lavakulu lava vupfeke, lava tilunghiseke khwatsi, hi fanele ku tsakisa ku lava ka hina ku tiva, ku navela ka hina ku lavisisa swilo.

Leswi ngopfu-ngopfu i ntiyiso ematshamelweni ya moya. Malangutelo yerhu ya vutomi lebyi nga heriki ya tiseketele hi ku dyondza ka hina hi ta Yehova Xikwembu. (Yohane 17:3) Bibele yi hi byela leswaku u lava leswaku hi n’wi lava, hi ‘n’wi ambamba, hi n’wi kuma.’ (Mintirho 17:23, 24, 27) Loko hi susa ku navela ka hina ka ku lava ku tiva kumbe hi hluleka ku ku pfumelela ku kula, nhluvuko wa hina wu ta nonoka swinene. Entiyisweni, ku kayivela ku tsakela swilo swa moya ku nga va loku dlayaka.—Psalma 119:33, 34; Hosea 4:6.

Hi laha ku faneleke, vanhu va Yehova ku sukela eminkarhini ya khale minkarhi hinkwayo va kandziyise xilaveko xa vuleteri ni dyondzo eka vona leswaku va anerisa ku navela loku faneleke ka ku dyondza. (Deuteronoma 6:6, 7; 31:12; 2 Tikronika 17:9) Yesu Mesiya a a ri mudyondzisi lonkulu loyi a tshameke a va kona emisaveni. (Matewu 9:35) Vadyondzisiwa vakwe va landzelele xikombiso xa yena. Hambi loko va langutane ni nkaneto, a va “nga rhuteli ku dyondzisa ni ku twarisa Evangeli.” (Mintirho 5:42) Dyondzo yo tano yi pfuxe ku tsakela eka mianakanyo leyi konanisaka. Vo tala a va fana ni Vaberiya, lava yi amukeleke hi “ku nkhensa lokukulu, va kambisisa Matsalwa masiku hinkwawo, va lava ku tiva leswaku xana timhaka ti tano xana.”—Mintirho 17:11.

Hi ku fanana, yo tala ya mintirho ya bandlha ra Vukriste ra manguva lawa yi seketeriwe ehenhleni ka ku dyondzisa. Xisweswo, bandlha ri hetisa xikongomelo-nkulu xa vukona bya rona, hi leswaku, ku kurisa ni ku anerisa ku navela ku dyondza hi Yehova ni swikongomelo swakwe. Muxaka lowu wa ku navela ku tiva hi lowunene ni lowu pfunaka.

Mimpimo Leyinene Ya Ku Lava Ku Tiva

Hambi swi ri tano, minkarhi yin’wana, vana va fanele ku sirheletiwa eka ku navela ka vona vini ku tiva. Loko n’wana a fikelela ku khoma xanchumu lexi hisaka kumbe a nghenisa nghilazi enon’wini wakwe hi ku lava ku tiva leswaku a vona ndlela leyi yi nantswekaka ha yona, a nga ha vaviseka. A hi siveli ku kula ka yena loko hi sivela ku lava kakwe ku tiva eka matlhelo wolawo.

Loko vana va kula, ku navela ka vona ku tiva nakambe ku nga ha va yisa ekhombyeni. Xisweswo, mufana wa kondlo-a-ndzi-dyi a nga ha va loyi a lavaka ku tiva swinene ehenhleni ka leswi swi nga eka magazini wa vanhu lava nga ambalangiki. Kumbe nhwanyana wa kondlo-a-ndzi-dyi, hi ku lava ku tiva, a nga ha ringeta fole kumbe swidzidzirisi swin’wana. Ntlawa wa vantshwa wu nga ha hlengeletana kun’we kutani wu nwa byala ngopfu—wu ringeta ku dakwa leswaku wu vona leswaku swi njhani! Nakambe, a hi siveli ku kula ka ntumbuluko ni nhluvuko wa vana va kondlo-a-ndzi-dyi loko hi va sivela eka muxaka lowu wa ku lava ku tiva.

Xana ku na swivandla leswi ku navela ka Mukriste la vupfeke ku tiva ku nga ha n’wi nghenisaka ekhombyeni eka swona? Ina, hakunene. Pawulo u tsundzuxe Timotiya hi ta lava va nga ha tikarhatelaka ku lava ku tiva ka Vukriste hi matshalatshala yo hundzula ripfumelo rakwe. “O Timotiya,” ku vule Pawulo, “hlayisa leswi vekiweke emandleni ya wena. Fambela kule ni ku vulavula swa hava leswi nga riki na vukhongeri, ni ku kanetana hi leswi vuriwaka ‘vutivi’, kasi a hi byona. Van’wana hi ku swi landzelela, va lahlekeriwile hi vupfumeri.”—1 Timotiya 6:20, 21.

Epapileni rakwe ra vumbirhi leri yaka eka Timotiya, Pawulo u nyike xitsundzuxo xin’wana a ku: “Lava humeke entiyisweni, hi ku vula leswaku swa ku pfuka eku feni swi hundzile khale, kutani va khunguvanyisa van’wana eku pfumeleni.” (2 Timotiya 2:18) Xana u nga anakanya ndlela leyi ku vulavula ko tano ku faneleke ku tlhontlhe ku lava ku tiva ha yona? Vanhu lava nga khathariki va nga ha va va te: ‘Vanhu lava va vula yini? Va nga vurisa ku yini leswaku ku pfuka ka vafi ana se ku humelerile?’ Hi ku nyanyuleka, va nga ha va va yingiserile. Vuyelo bya kona-ke? Ripfumelo ra van’wana ri onhiwile. Ku yingisa ku vulavula ko tano hi ku lava ku tiva a ku ri na khombo hi ndlela leyi fanaka ni leyi ku ringeta swidzidzirisi kumbe swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki hi ku lava ku tiva ku nga ni khombo ha yona.

Xana leswi swi vula leswaku Vakriste va na mianakanyo leyi nga nyawuriki, a va tsakeri ku yingisela mianakanyo ya vanhu van’wana ke? Doo, yoleyo a hi yona yinhla ya kona. Kambe ke, va tsundzuxiwa ku papalata ku pfulela mianakanyo ya vona swilo leswi nga va vangelaka nhlomulo endzhakunyana. Anakanya hi ndlela leyi matimu a ya ta va lama hambaneke ha yona loko Evha a a lo ala ku tinyiketela ku lava kakwe ku tiva hi ku yingisela marito lama kanganyisaka ya Sathana Diyavulosi! (Genesa 3:1-6) Muapostola Pawulo u tsundzuxe vakulu va le Efesa hi ta “timhisi,” leti kombisaka moya lowu fanaka ni lowu Sathana a wu kombiseke eka Evha, leti “nga ta vula mavunwa ku tilavela vadyondzisiwa.” (Mintirho 20:29, 30) Ti tirhisa ‘marito ya vukanganyisi’ lama endleriweke ku hi ‘hlasela.’ Marito lawa ya phofula mianakanyo leyi nga ni chefu eka vumoya bya Mukriste.—2 Petro 2:3.

Loko a wu lo swi tiva leswaku xakunwa xin’wana xi na chefu, xana a wu ta xi nwa hi ku lava ku tiva leswaku u vona leswi xi nantswekisaka swona, kumbe leswaku u vona loko miri wa wena wu tiye hi laha ku ringaneke ku hlangavetana ni chefu yoleyo? Kavula u nge nwi. Hi ku fanana, xana i vutlhari ku pfulela mianakanyo ya wena marito lama kunguhatiweke hi xikongomelo xo ku kanganyisa ni ku ku hambukisa entiyisweni? A hi byona!

Tivoneli Eka Tifilosofi Ta Misava

Ku lava ku tiva ku nga hi vavisa na hina, loko ku hi susumetela ku kambisisa tifilosofi ta misava. Filosofi yi hlamuseriwe tanihi “ku tikarhatela ka vanhu ku twisisa ni ku hlamusela hi ku anakanyisisa ni ku lavisisa ntokoto hinkwawo wa vanhu, swivangelo-nkulu ni milawu ya xiviri.” Hambi swi ri tano, eku heteleleni, lava va endlaka tifilosofi ta vanhu va hundzuka va fana ni lava “minkarhi hinkwayo va dyondzaka kambe va hluleka ku kuma vutivi lebyinene bya ntiyiso.” (2 Timotiya 3:7) Ku hluleka ka vona i mhaka ya ku tsana kun’we ka masungulo: Va tiseketela hi vutlhari bya vanhu ematshan’wini ya vutlhari lebyi humaka eka Xikwembu.

Ku tsana loku ku paluxiwe swinene hi muapostola Pawulo. U vulavule ni Vakorinto hi “vutlhari bya misava leyi,” lebyi ku nga “vuhunguki emahlweni ka Xikwembu.” (1 Vakorinto 3:19) Naswona u tsundzuxe Varhoma ehenhleni ka lava a va nga ri ‘na ku twisisa eku anakanyeni ka vona.’ (Varhoma 1:21, 22) Yehova i xihlovo xa hinkwaswo leswi hi nga na swona. Hi laha ku faneleke, hi languta eka yena ku lunghiselela “vutivi ni ku twisisa loku hetisekeke” ni ku hi paluxela “swihundla leswi enteke swa Xikwembu.” (Vafilipiya 1:9; 1 Vakorinto 2:10) Xihlovo-nkulu xa vutlhari bya Xikwembu i Rito ra xona, ku nga Bibele.

Hikwalaho ka leswi tifilosofi ta vanhu ti honisaka Rito ra Xikwembu, a hi fanelanga ku tsongahata khombo leri ti ri nyikelaka nikantsongo. Ku anakanya ka manguva lawa ka filosofi ku kanganyise vadyondzisi vo tala va Vujagana leswaku va amukela dyondzo ya hundzuluko. Va lahla ni ntshembo wa vona eka ku huhuteriwa ka Bibele hikwalaho ka ku tsakela ku sola lokukulu hi matshalatshala yo kuma ku xiximeka ka tintlhari. Tifilosofi ta politiki ni ta ntirhisano to kandziyisa ntshunxeko wa munhu hi xiyexe ti yise eka ntungu wa ku xixiwa ka tinyimba, rigangu-gangu leri hangalakeke, ku tirhisiwa loko biha ka swidzidzirisi ni mikhuva yin’wana leyi lovisaka. Ku anakanya ka rifuwo ku susumetela vanhu vo tala namuntlha ku pima ntsako ni ku humelela hi rifuwo ra vona ra nyama.

Tifilosofi leti hinkwato ti nyikela matshalatshala yo tlhantlha swiphiqo kumbe ku lava ntsako hi ku anakanyisisa ka vanhu naswona handle ka mpfuno wa Xikwembu. Hinkwato ti honisa ntiyiso wa masungulo lowu Yeremiya a wu xiyeke a ku: “Oho Yehova, nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.” (Yeremia 10:23) Ntsako wa hina ni ku hlayiseka kwerhu swi tiseketele hi ku yingisa ka hina ni ku tiseketela hi Yehova. Xisweswo i ndlela ya vutlhari ku alela ndzingo wo tilawula eka ku lava ka hina ku tiva, lowu paluxaka mianakanyo ya hina eka mianakanyo ya vanhu leyi nga thyakisaka ku anakanya ka hina kutani eku heteleleni yi hi siya hi lahlekile exikarhi ka lava va pfumalaka ntshembo.

Ku Lava Ku Tiva eHenhleni Ka Makumu Lama Tshinelaka

Ku sukela eka nhlavutelo ya Yehova aEdeni ya leswaku a a ri na xikongomelo xo susa vuyelo lebyo biha bya ku xandzuka ka Sathana, malandza Yakwe lama tshembekaka minkarhi hinkwayo ya ve ni ku navela loku hanyaka ka ku tiva hi ta ku hetiseka ka xikongomelo xa Xikwembu. Ina, hambi ti ri tintsumi ti kombise ku navela ku tiva hi ta leswi! (1 Petro 1:12) Esikwini ra Yesu, vo tala a va tsakela ngopfu ku tiva nkarhi lowu kongomeke lowu Mfumo a wu ta ta hi wona. Hambi swi ri tano, Yesu hi ku phindha-phindha u va byele leswaku a ku nga ri ku rhandza ka Yehova eka vona leswaku va swi tiva. (Matewu 25:13; Marka 13:32; Mintirho 1:6, 7) Matshalatshala wahi na wahi yo veka siku leri kongomeke a ya ta va lama nga nyawuriki. Ematshan’wini ya sweswo, hi vutlhari u va khutaze ku anakanyisisa swinene hi vutihlamuleri bya vona bya Vukriste, va hlayisa langutelo ra xihatla siku na siku.—Luka 21:34-36.

Namuntlha, swiendlakalo swa misava swi nyikela vumbhoni lebyi nyanyulaka bya leswaku makumu ya kusuhi, naswona ku lava ku tiva ka andza ehenhleni ka siku leri ya nga ta fika ha rona. Swiendlakalo swin’wana swi nga ha va swi khorwise van’wana leswaku va tshubule siku ni nkarhi. Va tokote ku chava lokukulu, kumbexana hambi ku ri ku fika eyinhleni ya ku wa eku tirheleni ka Xikwembu, loko malangutelo ya vona ya nga xiyiwanga. Swa antswa ku tshika mhaka emavokweni ya Yehova, hi tshemba leswaku u ta tisa makumu hi nkarhi lowu faneleke. Xin’wana ni xin’wana lexi hi xi lavaka leswaku hi va lava tilunghiseke hi nyikiwe xona.

Xilaveko Xo Ringanisela

Kutani ke, ku fana ni swilo swin’wana swo tala evuton’wini, ku navela ka hina ku tiva ku nga ha va nkateko kumbe ndzhukano. Loko ku kongomisiwa khwatsi, ku nga funungula swin’wetsin’wetsi leswi vangamaka swa vutivi leswi tisaka ntsako ni ku phyuphya. Ku navela lokunene ka ku tiva hi ta Muvumbi wa hina, ku rhandza ka yena ni swikongomelo swakwe ku nga va loku anerisaka ni loku pfunaka swinene. Ku navela ku tiva loku nga lawuriwiki, loku nga tsakisiki ku nga hi phasa hi nghena endzhopeni wo lavisisa ni le mianakanyweni ya vanhu laha ripfumelo ra ntiyiso ni vukhongeri swi nga ta ka swi nga poni kona. Kutani ke, loko ku navela ka n’wina ku tiva ku xungeta ku mi yisa eka nchumu wun’wana lowu kanakanisaka, “tivoneleni, hikuva mi nga tshuka mi humile endleleni . . . kutani mi lahlekeriwa hi ku tiya ka n’wina.”—2 Petro 3:17.