Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Xana swa fanela ku vulavula hi ku ta ka “misava leyintshwa”?

Xivutiso lexi xi nga ha vutisiwa hi laha ku fanelaka, tanihi leswi rito ra Xigriki hakanyingi ri hundzuluxeriweke va ku “misava,” koʹsmos, kahle-kahle swi vulaka vanhu, naswona Xikwembu a xi nge endli rixaka lerintshwa ra vanhu. Ku tlula kwalaho, eBibeleni a hi ri kumi rito kai·nosʹ koʹsmos, (hi ku kongoma ku nga, “misava leyintshwa”).

Kambe ku tirhisa ka Bibele ka koʹsmos ku pfumelela Mukriste ku vulavula hi “misava leyintshwa” loko a kombetela eka Paradeyisi leyi taka leyi pfuxetiweke emisaveni. The New International Dictionary of New Testament Theology ya hlamusela: ‘Riviti kosmos eku sunguleni a ri vula yindlu, kambe ngopfu-ngopfu ri vula ku hleleka.’ Dikixinari leyi yi engetela leswaku rito nakambe ri na tinhlamuselo ta xiviri, to tanihi “xiambalo ni ku tibombisa,” “nawu wa vutomi eka vandla ra vanhu” ni “vaaka-tiko va misava, vumunhu.”

Eka Matsalwa ya Vukriste ya Xigriki, koʹsmos hakanyingi ri tirhisiwile hi langutelo ra ndyangu hinkwawo wa vanhu. Xisweswo hi hlaya leswaku “hinkwavo va dyohile [hi leswaku, hinkwavo vana va Adamu lava nga hetisekangiki] kutani ku kwetsima loku a va nyikiwile hi Xikwembu, va ku pfumala.” (Varhoma 3:19, 23) Hi tlhelo rin’wana, “Xikwembu xi rhandzile misava [koʹsmos] swonghasi, xi ko xi nyika N’wana wa xona la nga un’we, leswaku un’wana ni un’wana la pfumelaka ka yena . . . a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:16) Ina, gandzelo ra Kriste ra kumeka eka un’wana ni un’wana eka ndyangu wa vanhu lava nga ni ripfumelo.

Loko sweswo a ku ri ku tirhisa ka Bibele ka koʹsmos ntsena, a swi nga ta fanela ku vulavula hi ku tshinela ka “misava leyintshwa.” Ha yini? Hikuva vanhu van’wana va ta pona nhlomulo lowukulu lowu taka. Vanhu lava kutani va ta va ni nkarhi wo hanya eParadeyisini leyi pfuxetiweke. Kutani Xikwembu xi nga ka xi nga vumbi rixaka lerintshwa ra vanhu, vanhu lavantshwa, misava leyintshwa ya vanhu. Hambi swi ri tano, Bibele a yi tirhisi koʹsmos ntsena ku vula vanhu hinkwavo.

Hi xikombiso, minkarhi yin’wana rito ra Xigriki ri vula vanhu hinkwavo lava hambukeke eka Xikwembu. Vaheveru 11:7 yi vula leswaku “hi ku pfumela, Nowa . . . ú avanyisile misava [koʹsmos].” Kahle-kahle a nga avanyisanga munhu un’wana ni un’wana wo hetelela, vanhu hinkwavo; Nowa ni va nkombo va ndyangu wa yena va pone Ndhambi. Hi laha ku fanaka, Yesu u khongerile a ku: “Ndza va khongelela; a ndzi khongeleri misava [koʹsmos], kambe ndzi khongelela lava u ndzi nyikeke vona . . . Misava yi va vengile, hikuva a hi va misava, tanihi leswi na mina ndzi nga riki wa misava.”—Yohane 17:9, 14; ringanisa 2 Petro 2:5; 3:6.

Hambi swi ri tano, a hi voneni nhlamuselo yin’wana leyi eka yona Bibele yi tirhisaka koʹsmos. Leswi i ku tivisa xiyimo, tshamelo kumbe xiyimo xa vutomi bya vanhu.a Hi hlangana ni ku tirhisiwa ko tano eka nhlamuselo ya Yesu leyi nge: “Hikuva hambi munhu a nga fuwa misava, [koʹsmos] hinkwayo, kambe a lahlekeriwa hi vutomi bya yena, swi ta va swi n’wi pfune yini ke?” (Matewu 16:26) Swi le rivaleni, leswaku Kriste a a nga kombeteli eku ‘fuweni ka munhu misava hinkwayo ya vanhu,’ kumbe ‘misava hinkwayo ya vanhu lava hambukeke eka Xikwembu.’ A ku nga ri vumunhu lebyi munhu la nga ni rifuwo a nga ha byi kumaka, kambe a ku ri leswi munhu a nga na swona, a swi endlaka kumbe ku swi lunghiselela. Leswi a ku ri ntiyiso nakambe hi ku xiyaxiya ka muapostola Pawulo hi ta munhu la tekeke leswaku ‘u tikarhatela swa misava.’ Hi laha ku fanaka, Mukriste a nga fanelanga ku ‘tirhisa misava hi xitalo.’—1 Vakorinto 7:31-33.

Emhakeni leyi, koʹsmos yi na nhlamuselo leyi fanaka ni liya ya rito ra Xigriki ai·onʹ’, leri nga hundzuluxeriwaka va ku “mafambiselo ya swilo” kumbe “malembe.” (Vona Aid to Bible Understanding, matluka 1671-4.) Etimhakeni tin’wana hi kuma leswaku marito mambirhi ma nga cincana. Xiya swikombiso swimbirhi swa ku fana exikarhi ka koʹsmos na ai·onʹ: (1) Pawulo u tsale leswaku u fularheriwile hi Demasi, loyi a a “rhandza ngopfu swa misava [ai·onʹ].” Kambe muapostola Yohane u tsundzuxe hi ta ‘ku rhandza misava [koʹsmos],’ laha ku humaka “ku navela ka miri, ni ku navela ka mahlo, ni ku tikurisa hi swa vutomi lebyi.” (2 Timotiya 4:10; 1 Yohane 2:15-17) (2) Yohane 12:31 yi vulavula hi “mufumi wa misava [koʹsmos],” loyi a hlamuseriweke eka 2 Vakorinto 4:4 tanihi “xikwembu xa misava [ai·onʹ].”

Kahle-kahle, koʹsmos, kumbe “misava,” ri nga tirhisiwa malunghana ni vanhu hinkwavo kun’we ni xiyimo xa matshamelo ya vanhu. Hi xivangelo lexi, hi laha ku fanelaka naswona hi ku lulama loku ringanaka hi nga swi kota ku vulavula hi ku ta ka “mafambiselo lamantshwa ya swilo” kumbe “ka misava leyintshwa.” Lexi ku ta va xiyimo lexintshwa, matshamelo ya misava kumbe mbango wa vutomi bya vanhu. Vaaka-tiko vo tala lava nga ta va eka Paradeyisi ya laha misaveni leyi pfuxetiweke va ta va va hanye emafambiselweni ya khale ya swilo. Kambe va ta va va ponile kumbe va pfuxiwile. Kutani va ta va ni vumunhu lebyi fanaka. Hambi swi ri tano, loko misava ya vanhu lava hambukeke eka Xikwembu yi nga ha ri kona, naswona ku ri na lunghiselelo lerintshwa, kumbe tshamelo leri sekeriweke eka ku rhandza loku hlavuteriweke ka Xikwembu, Paradeyisi leyi pfuxetiweke yi ta va misava leyintshwa.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Vanhu lavo lulama va ta pfuxeta Paradeyisi emisaveni leyintshwa