Gidi Ra Malembe Ra Vunharhu—Xana Ri Ta Yi Hetisisa Mintshembo Ya Wena?

KU HLAYELELA ehansi ku sungurile. Wachi leyi hlayelaka leyi nga emahlweni ka muako wa swilo swa ntumbuluko wa le Beaubourg eParis, Furwa, yi komba nhlayo ya tisekene leti saleke. Yi ta ya emahlweni ni ku hlayelela ka yona ehansi yi nga yimi kukondza ku va exikarhi ka vusiku hi December 31, 1999. Enkarhini wolowo, xin’wana lexi tshameke xi voniwa kan’we eka Nguva ya hina leyi Tolovelekeke xi ta endleka: Ku nghena eka gidi ra malembe lerintshwa, Gidi ra malembe ra vunharhu.

“Hi ndlela yin’wana, 2000, i ‘xiendlakalo lexikulu lexi languteriweke’ ematin’wini ya vanhu ku tlula hinkwaswo,” ku vule mulavisisi wa ntirhisano Bernward Joerges wa le Berlin, eJarimani. Ha yini ku ri na ku langutela ko tano? Phela, lembe ra 2000 ro va lembe rin’wana enxaxamelweni wa nkarhi. Handle ka sweswo, lembe rero ri xiyiwa ntsena hi lava landzelaka khalendara ya le Vupela-dyambu. Hi ku ya hi khalendara ya Maislem, 2000 C.E. ri wela enkarhini wa lembe ra Maislem ra 1420; hi ku ya hi khalendara ya Vayuda, 5760 A.M.

Kambe eka mbulavurisano lowu nga eka Dagens Nyheter, nyuziphepha ya siku na siku ya le Sweden, Profesa Joerges wa hlamusela: “Hikwalaho ka ku endliwa ka tikoloni ni ku koteka ka ku lawula matiko man’wana, nxaxamelo wa hina wa minkarhi Gregory lowu sungulaka hi ku kombeteriwa ka ku velekiwa ka Kriste, wu seketeriwile eswiphen’wini leswikulu swa misava.” Xisweswo lembe ra 2000 ri ta va mfungho lowu tsemaka nguva ya misava hinkwayo eka xiphemu lexikulu xa vanhu. Profesa Joerges u ri: “Vanhu hinkwavo va ta hlamusela vumunhu bya vona bya le xihundleni kun’we ni hinkwaswo eka xiendlakalo lexi.”

Kambe, vo tala va ni swo tala emianakanyweni ku tlula ku fungha nkarhi. “Malunghiselelo lamakulu swinene ni minongonoko yo ‘fungha,’ yo hlamusela no tlangela xiendlakalo lexi ana ma endliwa eka swiyenge hinkwaswo swa vutomi ni le ka swiyimo hinkwaswo swa ntirhisano,” ku vula Joerges. U engetela leswaku “emisaveni hinkwayo, valunghiseleri lavakulu va ta mabindzu ni ‘vahleri va minkombiso’ va kunguhata ku endla swiendlo leswikulu.” Vavhumbi van’wana va vula leswaku “hi ta nwela endhambini ya tibuku ta lembe xidzana leri hundzeke. Swihaxa-mahungu leswikulu hinkwaswo swi ta penga hi ku ta ka gidi ra malembe. Xitichi xa TV xa le Jarimana vupela-dyambu xi kunguhata nkombiso wa tiawara ta 24 wa ku huma ku dyambu ka misava hinkwayo.”

Nakambe swihaxa mahungu swi ta tiyiseka ku endla nkhuvo lowukulu ehenhla ka n’wana wo hetelela la tswariweke hi 1999 na n’wana wo sungula ku velekiwa hi 2000. Vatsari va mahungu va ta chivirikela ku hlengeleta masalela ma nga ri mangani ya vana lava tswariweke hi lembe xidzana ra vu-19 ku va vutisa ndlela leyi va titwaka ha yona ku va va hanye eka malembe xidzana manharhu ni magidi ya malembe mambirhi! Van’wana va vona onge ntungu lowu wa gidi ra malembe wu ta vanga mpfilungano wo karhi. Hi ku ya hi ku vhumba kun’wana loku chavisaka, evusikwini byebyo bya Lembe Lerintshwa, vo tala va ta tidlaya.

Ku nga khathariseki ku hundzeleta ko tano ka le rivaleni, swa twisiseka leswaku xiendlakalo lexi xi pfuxa nyanyuko. Eka vo tala emisaveni ya hina leyi yi taleke hi swiphiqo, gidi ra malembe lerintshwa ri langutiwa tanihi ntshembo lowu vangamaka, ndlela yo ya eka vumundzuku lebyi antswaka. Van’wana va tshemba leswaku sayense ni thekinoloji swi ta tisa vumundzuku lebyi eka byona, hi nga ta dya ku antswa ni ku hanya nkarhi wo leha, hi tirha swintsanana ni ku tshama ekaya nkarhi wo leha; laha tirhoboto ti nga ta hi ntshunxa eka mintirho leyi phirhwaka; laha nhlangano lowu lawuriwaka wu nga ta hundzula mati ya va mafurha. Va anakanya vumundzuku bya TV yo pfumala khamera, riqingho leri kombisaka xifaniso, michini ya fax ya mivala-vala ni tinqingho to hundzuluxela hi xinkarhana. Va anakanya hi ku valanga N’weti, Tipulanete, kumbe mintlawa yin’wana ya swivoningo, va cela rifuwo ra swona.

Kambe a hi hinkwavo lava anakanyaka sweswo. Vakambisisi van’wana va vona gidi ra malembe tanihi ku nghena enkarhini wa ku kula ka ku nga lawulekiki ka vaaki va tiko ni ku hohloka ka ntumbuluko. Nthyakiso wa moya wu ta hundzula moya wa misava wu va ndhawu leyi hisaka. Ayisi yi ta n’oka naswona malwandle ya ta khapa, mati ma funengeta tindhawu leti bindzulaka ni tindhawu leti thyakisiweke kambe ma cinca timiliyoni ta tihektara ta masimu ti va kwandzasi. Va vhumba ku wa ka ikhonomi ya misava, swiphiqo swa tipolitiki leswi nga ta nhlanhla mimfumo ni tisosayiti, vugevenga lebyikulu, naswona ku tlula sweswo hinkwaswo, ndzoviso wa nyutliya lowu nga ta herisa vutomi bya vanhu hinkwavo.

Vavhumbi va na swo tala eka vulavisisi kambe a va tiyiseki loko swi ta eka gidi ra malembe leri tshinelaka. Kahle-kahle ku ni swilo swo tala leswi nga vonakiki leswi katsekaka leswaku ku vhumbiwa vumundzuku hi ku pakanisa. Muvhumbi la tivekaka swinene u fanisa ku endla tano ni ku tlanga chess: “Emahlweni ko ba goza rin’wana, ndzi languta magoza hi laha ndzi nga kotaka ha kona. Kambe endzhaku ka loko munghana wa mina a be goza ra yena, ndzi tlhela ndzi xiya-xiya nakambe.”

Leswi lembe ra 2000 ri swi khomeke, i nkarhi ntsena lowu nga ta vula. Hambi swi ri tano, leswi a swi vuli swona leswaku vumundzuku bya wena byi fanele byi nga tiveki. Bibele yi hi nyika vumbhoni bya le rivaleni bya leswaku hi le kusuhi ni ku fika ka gidi ra malembe lerikulu ku tlula leri ri nga ta sungula ku nga si hela khume ra malembe. Gidi ra malembe leri ri tshinelaka ri ta tlula swinene xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi languteleke! Xana leswi hi ku kongoma swi vula yini? Xana swi ta katsa yini? Ha ku rhamba leswaku u xiya xihloko xa hina lexi landzelaka kutani u dyondza leswi Bibele yi swi vulaka.