Betlehema—Xana I Xikombiso Xa Vun’we Ni Rirhandzu Ra Vukriste?

“BETLEHEMA . . . i xikombiso xa rirhandzu leri nga heriki, i dyondzo ya ku titsongahata.”—Maria Teresa Petrozzi, mutsari wa xisati wa buku leyi nge Bethlehem.

Xana Betlehema ri vula swo fana ni sweswo eka wena? Kumbexana swi tano, tanihi leswi madzana ya timiliyoni ta vanhu lavanene ni lava rhandzaka ku rhula emisaveni hinkwayo va tekaka Betlehema yi ri leyi kwetsimaka, ngopfu-ngopfu hi nguva ya Khisimusi. Va teka muti lowu lowuntsongo wa le Vuxa-xikarhi tanihi ndhawu leyi “Hosana ya ku Rhula,” Yesu Kriste, a tswaleriweke eka yona. Hi malembe xidzana vaendzi a va khitikanela laha ku ta endzela yin’wana ya tindhawu leti kwetsimaka swinene ta Vujagana, naswona kumbexana ku ta yi gandzela. Rero i Bako ra Nativity, ndhawu ya ndhavuko leyi Yesu Kriste a tswaleriweke eka yona. Yi le muakweni lowukulu wa matimu lowu vuriwaka Kereke ya Nativity.—Esaya 9:6; Matewu 2:1.

Hambi swi ri tano, kahle-kahle, xana tindhawu leti ta ndhavuko to kwetsima ti tirhe tanihi mintsindza ya vun’we, rirhandzu ni ku titsongahata ka Vukriste? Xana u fikelela makumu wahi hi leswi landzelaka?

Mutsari wa Mukhatoliki Maria Teresa Petrozzi eka Bethlehem u ri: “Ku sukela hi lembe xidzana ra vu-16, [Betlehema] ri tokote minkwetlembetano leyikulu ni leyi halateke ngati swinene exikarhi ka Malatini [Makhatoliki ya Rhoma] ni Magriki [vapfumeri va Orthodox ya Magriki] hikwalaho ka ku lava xikhundlha ekerekeni ya Nativity.” “Minkwetlembetano leyi halateke ngati swinene” leyi tlhandlamanaka ya vulawuri hakanyingi a yi vangiwa hi nyeleti ya silivhere eBakweni ra Nativity, leri nga le hansi, ehansi ka Kereke ya Nativity. Nyeleti leyi ku vuriwa leswaku yi funga ndhawu ya xiviri ya ku tswariwa ka Kriste. R. W. Hamilton ebukwini yakwe leyi nge The Church of the Nativity, Bethlehem wa vika: “Swa tiveka swinene leswaku mimphikamakaneta mimbirhi eka nkwetlembetano exikarhi ka Furwa na Rhaxiya leyi yiseke enyimpini ya Crimea a yi ri malunghana ni ku kuma swilotlelo swa tinyangwa letikulu ta basilikha ni ta khraypti [Bako ra Nativity], ni ku yiviwa ka nyeleti ya silivhere, loku dumeke, vusiku byin’wana hi 1847, leyi a yi ri ni marito ya Xilatini, leyi a yi nameketiwe eribyeni ra mavulu ehansi ka altari ya Nativity.”

Hikwalaho ka minkwetlembetano ya mintlawa hi malembe xidzana ehenhleni timfanelo etindhawini leti, “timfanelo ta ntlawa wun’wana ni wun’wana sweswi ti vekiwe kahle. Hi xikombiso, eka timboni ta 53 leti nga ebakweni, valandzori va Mukwetsimi Francis va pfumeleriwe ta 19. Altari ya Nativity i ya Magriki naswona Malatini a ma pfumeleriwi ku khomela minhlangano kona.”—Historical Sites in Israel.

Hi nguva ya Khisimusi, loko xiyimo xa politiki xi pfumela, ntlawa wun’wana ni wun’wana wa vukhongeri bya Vujagana sweswi wu va ni Mass ya wona ya Khisimusi kutani wu macha wu tsemakanya Betlehema. Hi December 24 na 25, Malatini ma macha ma tlhela ma va ni Mass eKerekeni ya Mukwetsimi Catherine, ekusuhi ni Kereke ya Nativity, leyi sweswi yi tirhisiwaka hi Magriki ni tikereke ta Orthodox ya Armenia. Hi January 6, tikereke ta Magriki, Masiriya ni ta Orthodox ya Copt ti tlangela Timass ta tona ta Khisimusi. Hi January 18, Mass ya Khisimusi ya Orthodox ya le Armenia ya tlangeriwa, ivi ku machiwa hi January 19.

Xana leswi swi vula leswaku tindhawu ta ndhavuko to kwetsima ta Betlehema i ‘vumbhoni bya rirhandzu leri nga heriki, dyondzo ya ku titsongahata’? Ntlhandlakambirhi, xana ti kombisa ntiyiso mayelana ni swiyimo swa ku tswariwa ka Yesu? Hi xikombiso, xana u tswariwe rini? Xana hakunene u tswaleriwe laha sweswi ku nga Bako ra Nativity? Naswona xana wena kumbe un’wana mi fanele mi gandzela ndhawu leyi a tswaleriweke eka yona?

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 3]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.