Makhombo—I Ku Kunguhateriwa Kumbe I Swiyimo?

LOKO Cristina, mukombisi lontshwa wa tifexeni la kokaka mahlo swinene, a tsemakanya Xitarata lexi nga bizi swinene xa Nove de Julho le São Paulo, Brazil, a a nga yi voni bazi leyi taka. Muchayeri u ringete hi matimba ku yimisa bazi kambe a swi pfunanga nchumu. Cristina u pyanyiwile ivi a fa.

Mhangu leyi leyi chavisaka a yi ri eka tluka ro sungula ra xiviko ra phepha-hungu ra le Brazil leri nge O Estado de S. Paulo. (July 29, 1990) Kambe a ko va rin’wana ra makhombo ya le patweni ya 50 000 lama humelelaka lembe na lembe eBrazil. Hambi loko vo tala swinene va lamala eka makhombo yo tano, van’wana va pona va nga vavisekanga nikatsongo. Kutani ke, ha yini xinhwanyetana lexi xi nga ponanga? Xana a xi kunguhateriwe ku fa hi siku rero?

Vanhu va ntsandza vahlayi va nga vula leswaku swi tano. Va pfumela eka ku kunguhateriwa, leswaku swiendlakalo leswikulu, swo tanihi nkarhi wa munhu wa ku fa, swi kunguhatiwe khale. Ku pfumela loku ku vange swiga swo tanihi leswi nge “Siku ra ku fa a wu nge ri balekeli,” “Nkarhi wa yena wu lo fika,” kumbe “Loko ri fikile ri fikile.” Xana ku na ntiyiso wo karhi eka swiga leswi tolovelekeke swo tanihi leswi? Xana hi mahlonga ya ku kunguhateriwa?

Ku kunguhateriwa, kumbe dyondzo ya leswaku swiendlakalo hinkwaswo swi kunguhatiwe khale, a a yi andzile exikarhi ka Magriki ni Marhoma ya khale. Hambi ku ri namuntlha mianakanyo leyi ya ha ri ni matimba evukhongerini byo tala. Hi xikombiso, Vuislem byi pfumela marito ya Korani lama nge: “A ku na moya-xiviri lowu nga faka handle ka mpfumelelo wa Allah na hi nkarhi lowu vekiweke.” Ku pfumela eka ku kunguhateriwa nakambe ku tolovelekile eVujaganini naswona ku tlhandlekeriwe hi dyondzo ya vumundzuku lebyi kunguhatiweke, leyi dyondzisiweke hi John Calvin. Hikwalaho, swi tolovelekile leswaku vafundhisi va byela maxaka lama feriweke leswaku khombo ro karhi a ku ri “ku rhandza ka Xikwembu.”

Hambi swi ri tano, mianakanyo ya leswaku makhombo ma vangiwa hi ku kunguhateriwa, yi lwisana ni mianakanyo leyi twisisekaka, ntokoto ni vutlhari bya mianakanyo. Hi xikombiso, makhombo ya mimovha a ma nge vangiwi hi Xikwembu, tanihi leswi nkambisiso wa vukheta hi ntolovelo wu nga ta kombisa xivangelo lexi hetisekeke, lexi twalaka. Ku tlula kwalaho, minkambisiso yi kombisa kahle leswaku ku landzelela milawu hi mfanelo—yo tanihi ku boha bandhi ra xitshamo—swi hunguta swinene ku humelela ka khombo lerikulu. Xana milawu yo karhi ya vuhlayiseki hakunene yi nga cinca ku rhandza ka Xikwembu loku kunguhatiweke?

Ina, ku pfumela eka ku kunguhateriwa ku n’wi khumba swinene mupfumeri. Xana a ku khutazi swiendlo swa vuhunguki, swo tanihi ku honisa swihika rivilo ni mimfungho ya le mapatweni kumbe ku chayela u pyopyiwile hi xihoko kumbe swidzidzirisi? Leswi nga ni khombo swinene, ku pfumela eka ku kunguhateriwa swi endla leswaku vanhu van’wana va sola Xikwembu loko va humeleriwe hi khombo. Va hlundzuka ni ku pfumala matimba, naswona va khorwiseka leswaku Xikwembu a xi khathali, va nga ha lahlekeriwa na hi ripfumelo. Mutlhokovetseri Emerson u swi veke kahle loko a ku: “Nchumu lowu vavisaka swinene evuton’wini i ku pfumela eka ku Kunguhateriwa loku nga ni tihanyi.”

Kambe xana Bibele yi ri yini hi makhombo ni timhangu? Xana hakunene yi dyondzisa leswaku leswi swi vangiwa hi ku kunguhateriwa? Ku engetela kwalaho, xana yi ri yini hi ntshembo wa hina wa ku ponisiwa? Xana hi na rona lunghelo ro karhi ro tihlawulela emhakeni leyi?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 4]

“Nchumu lowu vavisaka swinene evuton’wini i ku pfumela eka ku Kunguhateriwa loku nga ni tihanyi.”—Ralph Waldo Emerson