Xana Bibele Ya Yi Seketela Dyondzo Ya Ku Kunguhateriwa?

IVUNWA! I KU LUMBETA! Loko xirho lexi xiximekaka xa tiko xi anakanya leswaku vito kumbe ndhuma ya xona yi onhiwe hi xiviko xa vunwa, xi tivona xi boheka ku ololoxa timhaka. Xi nga ha teka ni goza ra le nawini leswaku xi lwisana ni lava xi hembeleke.

Kahle-kahle, dyondzo ya ku kunguhateriwa a ko va ku lumbeta Xikwembu xa Matimba Hinkwawo ntsena. Dyondzo leyi yi vula leswaku Xikwembu hi xoxe xi ni vutihlamuleri eka maxangu ni makhombo hinkwawo lama xanisaka vanhu. Loko u pfumela eka ku kunguhateriwa, u nga ha anakanya leswaku Hosi Leyikulu ya Vuako Hinkwabyo yi endle nxaxamelo lowu hlayekaka hi ndlela yo tanihi leyi landzelaka: ‘Namuntlha, John u ta vaviseka ekhombyeni ra movha, Fatou u ta khomiwa hi dari, yindlu ya Mamadou yi ta hahluriwa hi xidzedze’! Kahle-kahle, xana a wu ta xi tirhela Xikwembu xo tano?

Lava pfumelaka eka ku kunguhateriwa va vutisa, ‘Loko Xikwembu xi nga ri xona lexi vangaka makhombo ya hina, xana ma vangiwa hi mani?’ Ousmane, jaha leri boxiweke exihlokweni xo sungula, na yena u hlamarisiwe hi mhaka leyi. Kambe a nga fanelanga a vhumbha kumbe ku ehleketelela leswaku a kuma ntiyiso. U dyondze leswaku Xikwembu xi tibasisile eka vunwa lebyi hi ku tirhisa tidyondzo leti kumekaka eRitweni ra xona leri huhuteriweke, ku nga Bibele. (2 Timotiya 3:16) Hikwalaho, a hi xiyeni leswi Bibele yi swi vulaka ehenhleni ka mhaka leyi.

I Mani La Nga Ni Nandzu?

Tindhambi, swidzedze, ku tsekatseka ka misava—timhangu leti hinkwato hakanyingi ti vuriwa leswaku i mintirho ya Xikwembu. Hambiswiritano, Bibele a yi kombisi leswaku Xikwembu hi xona xi vangaka makhombo yo tano. Anakanya hi khombo leri humeleleke malembe-xidzana lama hundzeke le Middle East. Bibele yi hi byela leswaku munhu loyi a poneke a ri yexe eka mhangu leyi u vike leswi: “Nḍilo wa Šikwembu [hi Xiheveru marito lama hakanyingi ma vula rihati] wu [we] hi le henhla, wu hisile tinyimpfu ni v̌arisi, v̌a herile.”—Yobo 1:16.

Hambileswi wanuna loyi a tsemekeke nhlana swi nga ha endleka a anakanye leswaku Xikwembu hi xona xi nga ni nandzu mayelana ni ndzilo lowuyani, Bibele yi kombisa leswaku a xi na nandzu. Hlaya Yobo 1:7-12 hi wexe, naswona u ta tiva leswaku rihati a ri vangiwanga hi Xikwembu, kambe ri vangiwe hi Nala wa xona—Sathana Diyavulosi! A swi vuli swona leswaku makhombo hinkwawo ma endliwa hi Sathana hi ku kongoma. Kambe swi lo dla, leswaku ku hava xivangelo xo sola Xikwembu.

Kahle-kahle, vanhu hakanyingi hi vona va faneriwaka hi ku soriwa loko swilo swi nga fambi kahle. Ku tsandzeka exikolweni, entirhweni, kumbe eka swiyimo swa ntshamisano wa vanhu ku nga ha vangiwa hikwalaho ka ku tshama hi mavoko ni ku pfumala vuleteri lebyinene kumbexana hikwalaho ka ku nga va anakanyeli van’wana. Hilaha ku fanaka, mavabyi, makhombo ni mafu ma nga ha vangiwa hikwalaho ko honisa. Phela, ku boha bandhi ra vuhlayiseki ntsena loko u ri karhi u chayela ku hunguta mafu lama vaka kona emhangwini ya movha. Bandhi ra movha a ri nga ta pfuna nchumu loko ku “kunguhateriwa” loku nga cincekiki ku ri kona loku lawulaka swilo. Nakambe vutshunguri ni mbhasiso lowunene swi hunguta nhlayo ya mafu lama nga fanelangiki. Hambileswi makhombo man’wana lama vuriwaka “mintirho ya Xikwembu,” kahle-kahle ku nga mintirho ya munhu—ku nga ndzhaka yo biha ya vulawuri byo homboloka bya munhu emisaveni.—Ringanisa Nhlavutelo 11:18.

“Nkari Ni Khombo”

I ntiyiso, ku ni swiendlakalo swo tala leswi hlomulaka mbilu leswi masungulo ya swona ma nga tivekiki. Hambiswiritano, xiya leswi Bibele yi swi vulaka eka Eklesiasta 9:11: “Nḍi tlherile kambe nḍi v̌ona hansi ka dyambu leŝaku e ku siyisaneni, ŝiṭuṭumi a ŝi siyi v̌aṅwana hi masiku, kumbe tinhenha a ti hluri hi masiku, ni ŝakudya a hi ŝa la’v̌o tlhariha hi masiku, ni rifuwo a hi ra la’v̌a nga ni ku twisisa hi masiku, ni ku funḍiwa a hi ka tintlhari hi masiku, hikuv̌a nkari ni khombo, i ŝa hikwav̌o.” (Xiitaliki i xerhu.) Hikwalaho ku hava xivangelo xo tshemba leswaku Muvumbi hi yena muvangi wa makhombo kumbe leswaku lava hlaseriweke hi makhombo a va xupuriwa hi ndlela yo karhi.

Yesu Kreste hi yexe u lwisane ni mianakanyo ya dyondzo ya ku kunguhateriwa. Loko a vulavula hi khombo leri vayingiseri vakwe a va ri tiva kahle, Yesu u vutisile a ku: “V̌anhu v̌a khume na ntlhanu na v̌araru, v̌olav̌o šihonḍo ša Siloa ši v̌a weleke henhla, ši v̌a dlaya; šana mi ehleketa leŝaku a v̌a ri ni nanḍu e ku tlurisa v̌aaki hikwav̌o v̌a Yerusalem šana? Nḍi ri ka ṅwina: E-e.” (Luka 13:4, 5, BX) Yesu u swi veke rivaleni leswaku khombo a ri vangiwi hi Xikwembu, kambe ko va “nkari ni khombo.”

Swiphiqo Swa Ku Nga Hetiseki

Hambiswiritano, ku vuriwa yini hi mafu ni mavabyi lama nga tivekiki leswaku ma vangiwa hi yini? Bibele yi nyika nhlamuselo leyi kongomeke ya xiyimo lexi xa vanhu: ‘Hinkwavo va fa hikwalaho ka Adamu.’ (1 Vakorinto 15:22) Rifu ri xanise vanhu ku sukela loko tata wa hina Adamu a sungule ndlela ya ku nga yingisi. Hilaha Xikwembu xi n’wi tsundzuxeke hakona, Adamu u siyele vana va yena ndzhaka ya rifu. (Genesa 2:17; Varhoma 5:12) Hikwalaho, eku heteleleni mavabyi hinkwawo ma nga landzelerisiwa ku fika eka kokwa wa hina Adamu. Nakambe ku tsana ka hina loku hi ku kumeke hi ndzhaka ku hoxa xandla swinene eku xumbadzekeni ni ku tsandzeka hinkwako loku hi humelelaka evuton’wini.—Pisalema 51:5.

Anakanya hi xiphiqo xa vusweti. Ku pfumela eka ku kunguhateriwa hakanyingi ku vangele lava xanisekaka leswaku va tilan’wa hikwalaho ka swiphiqo swa vona leswi va nga na swona. Va vula leswaku leswi hi ‘Leswi hi kunguhateriweke swona.’ Hambiswiritano, Bibele yi kombisa leswaku ku nga hetiseki ka munhu hi kona ku faneleke ku soriwa hayi ku kunguhateriwa. Van’wana va va swisiwana loko va ‘tshovela leswi va swi byaleke’ hikwalaho ka vulolo kumbe ku tirhisa rifuwo hi ndlela yo biha. (Vagalatiya 6:7; Swivuriso 6:10, 11) Timiliyoni ta ntsandza-vahlayi ti hanya evuswetini hikwalaho ka leswi vanhu va makwanga va fumaka. (Ringanisa Yakobo 2:6.) Bibele yi vula leswaku, ‘Vanhu va fuma van’wana ku va endla swo biha.’ (Eklesiasta 8:9) Ku hava vumbhoni byo fumba vusiwana hinkwabyo eka Xikwembu kumbe eka ku kunguhateriwa.

Dyondzo Ya Ku Kunguhateriwa—Mbuyelo Wa Yona Lowu Onhaka

Hambiswiritano, mhaka yin’wana leyi khorwisaka leyi lwisanaka ni ku kunguhateriwa i mbuyelo wa dyondzo ya ku kunguhateriwa eka lava yi tshembaka. Yesu Kreste u te: “Murhi lowunene wu tswala mihandzu leyo nandziha, ni murhi lowo biha wu tswala mihandzu leyo biha.” (Matewu 7:17) A hi xiyisiseni “mihandzu” yin’wana ya dyondzo ya ku kunguhateriwa—ndlela leyi yi kucetelaka ha yona langutelo ra vanhu ro byarha vutihlamuleri.

Langutelo lerinene ra vutihlamuleri bya munhu hi xiyexe i ra nkoka. Hi xin’wana xa swilo leswi susumetelaka vatswari leswaku va wundla mindyangu ya vona, leswaku vatirhi va tirha mintirho ya vona hi vukheta, vaendli va swilo leswaku va endla swilo leswi nga ta khomelela. Dyondzo leyi ya ku kunguhateriwa yi nga ha onha langutelo rolero. Hi xikombiso, anakanya hi munhu loyi vhilwa ro chayela movha wa yena ri nga tirhiki kahle. Loko a ri ni langutelo lerinene ra vutihlamuleri, wa ri lunghisa hikwalaho ko anakanyela vutomi bya yena n’wini ni vutomi bya lava a va khandziyisaka. Hi hala tlhelo, munhu loyi a tshembelaka eka ku kunguhateriwa, a nga ha honisa khombo leri, a anakanya leswaku movha wu ta onhaka ntsena loko ku ri ku ‘rhandza ka Xikwembu’!

Ina, dyondzo ya ku kunguhateriwa hi ku olova yi nga ha khutaza futa, vulolo, ku tsandzeka ku byarha vutihlamuleri hikwalaho ka swiendlo swa munhu hi xiyexe swin’we ni ku rhurhela mikhuva yin’wana leyi hoxeke.

Xana I Xihinga Xa Vuxaka Bya Hina Ni Xikwembu?

Lexi nga ni khombo ku tlula hinkwaswo, dyondzo ya ku kunguhateriwa yi nga ha tshikilela langutelo ra munhu ra vutihlamuleri eka Xikwembu. (Eklesiasta 12:13) Mupisalema u khutaza vanhu hinkwavo leswaku va ‘nantswa, va vona leswaku Yehovha i lonene.’ (Pisalema 34:8) Xikwembu xi andlale swilaveko swo karhi eka lava nga ta tiphina hi vunene bya xona.—Pisalema 15:1-5.

Xin’wana xa swilaveko leswi i ku hundzuka. (Mintirho 3:19; 17:30) Sweswo swi katsa ku amukela swihoxo swa hina ni ku endla mindzulamiso leyi faneleke. Leswi hi nga vanhu lava nga hetisekangiki, hinkwerhu ka hina hi ni swo tala leswi lavaka leswaku hi hundzuka. Kambe loko munhu a tshemba leswaku i muhlaseriwa wa ku kunguhateriwa la nga pfuniki nchumu, swa tika ku vona xilaveko xo hundzuka kumbe ku byarha vutihlamuleri bya swihoxo swa yena.

Mupisalema u vule leswi malunghana ni Xikwembu: “Tintŝalo ta wena ti tlula ku hanya.” (Pisalema 63:3) Kambe, dyondzo ya ku kunguhateriwa yi khorwise vanhu va timiliyoni leswaku Xikwembu hi xona xihlovo xa mbitsi ya vona. Hi xiviri leswi swi vangele vo tala leswaku va xi hlundzukela, va tipfalela nyangwa wo kuma vuxaka bya xiviri ni Muvumbi. Kahle-kahle, u nga n’wi rhandza njhani munhu loyi u anakanyaka leswaku hi yena a ku vangelaka swiphiqo ni miringo hinkwayo? Xisweswo, dyondzo ya ku kunguhateriwa yi simeka xihinga exikarhi ka Xikwembu ni munhu.

Ku Ntshunxiwa Eka Ntshikilelo Wa Ku Kunguhateriwa

Ousmane, jaha leri boxiweke eku sunguleni, ri tshame ri va hlonga ra dyondzo ya ku kunguhateriwa. Hambiswiritano, loko Timbhoni ta Yehovha ti ri pfune ku antswisa langutelo ra rona hi ku voningeriwa hi Bibele, Ousmane u susumeteleke ku tshika dyondzo ya yena ya ku kunguhateriwa. Vuyelo bya kona a ku ri ntshunxeko lowu heleleke wa mianakanyo ni langutelo lerintshwa, lerinene hi vutomi. Xa nkoka ngopfu, u tive leswaku Yehovha i Xikwembu lexi nga ni “tintŝalo ni v̌unene, le’ši hlwelaka ku kariha, le’ši teleke tintŝalo ni ku ṭhembeka.”—Eksoda 34:6.

Nakambe Ousmane u swi xiyile leswaku hambiloko Xikwembu xi nga kunguhati nchumu wun’wana ni wun’wana wa vutomi bya hina, xi na xona xikongomelo hi vumundzuku.a Petro wa Vumbirhi 3:13 yi ri: “Hi ku ya hi ku tshembisa ka Hosi, hi langutele matilo lamantshwa ni misava leyintshwa, laha ku nga ta va ni ku lulama.” Timbhoni ta Yehovha ti pfune vanhu va timiliyoni leswaku va hlakulela ntshembo wa ku hanya hilaha ku nga heriki va ri xiphemu xa “misava leyintshwa” leyi tshembisiweke. Na wena ti nga swi tsakela ku ku pfuna.

Loko u ri karhi u kula hi vutivi lebyi kongomeke bya Bibele, u ta swi vona leswaku vumundzuku bya wena a byi titsheganga hi ku kunguhateriwa ko karhi loku kunguhatiweke khale loku wena u nga riki na matimba yo ku lawula. Marito ya Muxe lama a ma kongomisiwe eka Vaisrayele va khale ma tirha kahle: “Nḍi v̌ekile mahlweni ka wena e v̌utomi ni rifu, e ku kateka ni ku rukana; hlawula v̌utomi leŝaku u hanya, wena ni v̌atukulu v̌a wena, u ri kari u ranḍa Yehova, Šikwembu ša wena, u yingisa rito ra yena ni ku namarela yena.” (Deteronoma 30:19, 20) Ina, u ni rito eka vumundzuku bya wena. A byi titsheganga hi ku kunguhateriwa.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 6, 7]

Timhangu leti a ti nga ri ‘swiendlo swa Xikwembu’

[Swihlovo Swa Kona]

U.S. Coast Guard photo

WHO

UN PHOTO 186208/M. Grafman