Xikolo Xa Gilead—Xi Ni Malembe Ya 50 Kambe Xa Ha Ya eMahlweni!

“KU NI tindhawu to tala leti vumbhoni bya Mfumo byi nga siki nyikeriwaka hi mpimo lowukulu eka tona,” ku vule N. H. Knorr eka ntlawa wo sungula wa Gilead hi February 1, 1943, hi siku ro sungula ra xikolo lexi. U engeterile a ku: “Ku ni madzana ni magidi lama nga fikeleriwaka loko ko va ni vatirhi lava engetelekeke ensin’wini. Hi nseketelo wa Hosi va ta engeteleka.”

Kavula, vatirhi va engetelekile—hi timiliyoni! Nhlayo ya vahuweleri va Mfumo yi andzile yi suka eka 129 070 ematikweni ya 54 hi 1943 yi fika eka 4 472 787 ematikweni ya 229 hi 1992! Xikolo xa Gilead xi ve na xandla swinene eka vumbhoni lebyi vangeke ku andza loku. Endzhaku ka malembe ya 50, xa ha hambeta tanihi xitirho-nkulu xo letela vatirhi lava nga varhumiwa leswaku va ya tirha laha va lavekaka kona ensin’wini ya misava hinkwayo.

Hi March 7, 1993, le Holweni ya Nhlengeletano ya Doroba-nkulu ra Jersey, le New Jersey, a ku hlengeletane vaendzi va 4 798 lava rhambiweke swin’we ni swirho swa ndyangu wa Bethele ya le U.S., va te eka nthwasiso wa ntlawa wa vu-94. Xiendlakalo lexi xi hlawulekeke swinene xi nyikele ni nkarhi wo tsundzuka malembe ya 50 lama hundzeke ku sukela Xikolo xa Gilead xi sungurile. Xana wa swi lava ku chumbuteriwanyana hi ta nongonoko wa kona?

Endzhaku ka risimu ro pfula, George D. Gangas wa Huvo leyi Fumaka u nyikele xikhongelo lexi humaka embilwni. Endzhaku ka marito yo hoyozela ya Carey W. Barber, loyi a nga mutshama-xitulu, mathwasana—swin’we ni hinkwavo lava a va ri kona—va yingise swinene ntlhandlamano wa tinkulumo to koma.

Ku rhange Robert W. Wallen a vulavula, hi xihloko lexi nge “A Mi N’wexe.” Hi rito ro rhula, u te: ‘Emasikwini lama landzelaka evuton’wini bya n’wina, mi ta fikeriwa hi minkarhi leyi, mi nga ta titwa mi ri n’wexe, mi ri kule swinene ni ndyangu wa ka n’wina ni vanghana.’ Xisweswo, ku nga vurisiwa ku yini leswaku “A mi n’wexe”? U te: ‘Hikuva un’wana ni un’wana wa n’wina u ta swi kota ku vulavula na Yehovha Xikwembu hi nkarhi wihi na wihi loko a swi lava.’ U kombele mathwasana leswaku va tlangela lunghelo ra xikhongelo ni ku ri tirhisa siku na siku. Xisweswo, ku fana na Yesu, va ta swi kota ku vula va ku, “a ndzi ndzexe.” (Yohane 16:32) Vona ndlela leyi marito lawa a ma khutaza ha yona eka mathwasana!

Loko a ndlandlamuxa xihloko lexi nge “Namarhela Ntshembo Wa Wena” (lexi sekeriweke eka ndzimana ya siku ya March 7), Lyman A. Swingle wa Huvo leyi Fumaka u vulavule hi timfanelo timbirhi—ku tiyisela ni ntshembo. U te: ‘Xisandzu, tihanyi rivengo, ku khotsiwa, hambi ku ri rifu, hi swona swi endlaka leswaku Vakreste va boheka ku tiyisela. Matimba lama tlulaka hinkwawo lawa Timbhoni leti tshembekeke ta Yehovha ti tshahaka eka wona loko ti ma lava, a ma heli. Leswi swi fanele swi mi tiyisa nhlana swinene, ngopfu-ngopfu n’wina mathwasana.’ Ku vuriwa yini hi ntshembo? U te: ‘Ntshembo swa boha hi va na wona. Tanihi leswi xihuku xi sirheletaka nhloko ya muambari wa xona, ni ntshembo wa ku pona wu kongomisa ni ku sirhelela matimba ya Mukreste yo anakanya, wu n’wi endla a hlayisa vutshembeki.’—1 Vatesalonika 5:8.

Ralph E. Walls, ku nga xivulavuri lexi landzeleke, u hlawule xihloko lexi nge, “Hi Nga Swi Kotisa Ku Yini Ku Balekela Eka ‘Rivala’ Leri Sirheletekeke?” Xana ‘rivala’ leri i yini? (Pisalema 18:19) “I xiyimo xa ku titwa u kutsuriwile lexi ku endlaka u rhula emianakanyweni ni ku titwa u hlayisekile embilwini,” ku hlamusele xivulavuri. Xana hi lava ku kutsuriwa eka yini? ‘Eka hina vini—eka swidyoho swa hina.’ U engeterile a ku: ‘Nakambe hi fanele hi kutsuriwa eka swiyimo swin’wana leswi tisiwaka hi Sathana.’ (Pisalema 118:5) Xana hi nga balekela njhani eka rivala leri sirheletekeke? ‘Hi ku lavisisa milawu ya Yehovha eka xin’wana ni xin’wana lexi hi xi endlaka ni ku kombela Yehovha hi ripfumelo, hi n’wi byela mivilelo ya hina hinkwayo.’

“I Yini Leswi Mi Nga Ta Langutana Na Swona?” a ku ri xihloko lexi hlawuriweke hi Don A. Adams. Xana varhumiwa lavantshwa a va ta langutana na yini? U te i nguva yo endla mindzulamiso. “Nakambe mi langutane ni mikateko yo tala.” Hi xikombiso, u vulavule hi varhumiwa vambirhi lavantshwa, lava endzhaku ko tolovela xiavelo xa vona, va tsaleke va ku: “Anakanya hi siku lerinene swinene leri u tshameke u va na rona ensin’wini, hi leswi swi nga xiswona siku na siku eka hina. A hi swi koti ku rhwala tibuku hinkwato leti lavekaka, naswona vanhu va tshamela ku kombela leswaku hi dyondza na vona.” Hi loko xivulavuri xi vulavula ni maxaka ni vanghana va mathwasana: ‘Mi nga vileli hi mathwasana lawa. Mi nga va pfuna hi ku va tsalela marito yo va khutaza ntsena.’—Swivuriso 25:25.

Hi loko ku landzela valeteri va le xikolweni. Jack D. Redford u hlawule xihloko lexi nge “Mi Nga Languteli Nchumu Wo Karhi Eka Vanhu.” U te, ntlhontlho wun’wana lowu mathwasana ma nga ta langutana na wona i ku hanyisana ni vanhu. I yini lexi nga mi pfunaka? “Mi nga vi na mhaka na swihoxo swa vona. Mi nga languteli leswaku vanhu van’wana va va lava hetisekeke. U nga languteli ku kuma leswi u vonaka swi ri mfanelo ya wena hi ku hetiseka. Tsundzuka leswaku vanhu van’wana na vona a va hetisekanga, naswona musa lowu wu ta ku endla u hanyisana na vona. Vuswikoti bya wena byo hanyisana ni vanhu van’wana byi ta kombisa ku wupfa ka wena.” (Swivuriso 17:9) Hakunene, ku tirhisa xitsundzuxo lexi xa vutlhari swi ta pfuna mathwasana leswaku ma endla mindzulamiso hi ku olova leswaku va va varhumiwa ematikweni mambe!

“Hina hi nyikiweke ku rhwala xuma lexi, hi fana ni timbita ta vumba,” hi ku vula ka 2 Vakorinto 4:7. Ulysses V. Glass, mutsarisi wa Xikolo xa Gilead, u vulavule hi ndzimana leyi loko a ndlandlamuxa xihloko lexi nge “Tshemba Vamakwenu Vo Tshembeka, Lava Ringetiweke.” Xana “timbita ta vumba” i yini? U te: “Leswi swi fanele swi kombetela eka hina tanihi vanhu lava nga hetisekangiki.” Xana “xuma” i yini? U te: “I vutirheli bya hina bya Vukreste.” (2 Vakorinto 4:1) Xana ku fanele ku endliwa yini hi xuma lexi? “Xuma lexi Yehovha a hi nyikeke xona a hi xa ku furhekiwa. Xisweswo, n’wina varhumiwa va mundzuku, hananani hi xuma xexo kun’wana ni kun’wana laha mi yaka kona, mi dyondzisa ni van’wana mahangalaselo ya xona.”

Loko Albert D. Schroeder a sungula ku vulavula, a swi n’wi tsundzuxa khale kakwe, tanihi leswi a a ri mutsarisi wa Xikolo xa Gilead loko xi sungula. “Hafu Ya Lembe Xidzana Ya Ndzetelo Wa Le Tilweni” lexi a ku ri xihloko xakwe. “Yehovha wa swi tiva ku nyikela ndzetelo lowu humelelaka, naswona leswi u swi endlile,” ku vule yena. Njhani? Makwerhu Schroeder u vulavule hi ndzetelo lowu kumiweke eka swikolo swimbirhi leswi simekiweke malembe ya 50 lama hundzeke—Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni ni Xikolo xa Gilead. U vule leswaku xitirho xa nkoka swinene xo nyikela ha xona vutivi lebyi kongomeke a ku ri New World Translation. U tiyisekise mathwasana a ku: “Yanani mi ntshunxekile eka swiavelo swa n’wina swimbe, tiyisekani leswaku Sosayiti yi ta hambeta yi mi nyika vutivi lebyi kongomeke bya swikongomelo swa Yehovha.”

Milton G. Henschel, muungameri wa Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, u vulavule hi xihloko lexi nge “Hi Hlula Hi Tlurisa.” Makwerhu Henschel u teke xihloko xakwe eka ndzimana ya lembe ra 1943: “Hi hlula hi tlurisa hikwalaho ka yena la hi rhandzeke.” (Varhoma 8:37, King James Version) U vule leswaku i ndzimana leyi fanelekaka hi mhaka ya leswi exikarhi ka Nyimpi ya Misava ya Vumbirhi, vamakwerhu ematikweni yo tala a va xanisiwa swinene. Makwerhu Henschel u tshahe nkandziyiso wa Watchtower lowu a wu vulavula hi ndzimana ya lembe ivi a ku: “Xihloko lexi xa Watchtower [ya January 15, 1943] xi dyondziwe hi n’hweti ya February hi ntlawa wo sungula wa Gilead, naswona xi va endle va lunghela leswi va langutaneke na swona.” U vule leswaku mathwasana yo tala eka malembe ya 50 lama hundzeke ma tikombise ma ri tinhenha. Ku vuriwa yini hi ntlawa lowu wa vu-94? “Tshamani ekusuhi na Yehovha, tshamani ekusuhi ni rirhandzu ra yena, handle ko kanakana mi ta hlula.”

Endzhaku ka tinkulumo ta nimixo, mutshama-xitulu u hlaye marungula lama humaka ematikweni yo hambana-hambana. Hi loko ku fika nkarhi lowu mimpatswa ya 24 leyi tekaneke, a yi wu rindzele hi mahlo-ngati—ku nga ku humesiwa ka tidiploma. Phela, swichudeni swa Gilead sweswi a swi ri mathwasana ya Gilead ximfumo! Va huma ematikweni ya ntlhanu, kambe swiavelo swa vona a swi va yisa ematikweni ya 17, ku katsa na Hong Kong, Taiwan, Mozambhiki ni swiyenge swin’wana swa le Vuxeni bya Yuropa.

Endzhaku ka nkarhi wo wisa, nongonoko wa ndzhenga wu sungule hi Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza leyi komisiweke, leyi fambisiweke hi Robert L. Butler. Hi loko mathwasana ma hlamusela mintokoto ya wona leyi xiyekaka leyi ma yi kumeke loko ma nyikela vumbhoni ekusuhi na Wallkill, New York. Nongonoko lowu wu swi kombise swinene swin’wana swa swilo leswi swi va tiseke eGilead—rirhandzu ra vona leri enteke hi vutirheli bya nsimu.

Endzhaku ka nongonoko wa swichudeni, vo tala eka vayingiseri a va tivutisa loko nongonoko wu ri na swokarhi swo hlawuleka swo tlangela malembe ya 50 ya Xikolo xa Gilead. A va khomisiwanga tingana!—Vona bokisi leri nga laha, leri nge “Mpfuxeto Wa Malembe Ya 50 Ya Xikolo Xa Gilead.”

Eka malembe ya 50 lama hundzeke, Makwerhu Knorr u kombise leswaku a a ri munhu wa ripfumelo ni la kotaka ku twisisa. Ku tiyiseka kakwe ka leswaku Xikolo xa Gilead xi ta humelela ku phofuriwe eka nkulumo yakwe yo sungula eka ntlawa wo sungula, laha a nga te: “Hi tshemba leswaku, hi ku ya hi vito ra xona, ‘vumbhoni lebyikulu’ byi ta huma eka ndhawu leyi byi ya eka swiyenge hinkwaswo swa misava ni leswaku vumbhoni byo tano byi ta va xitsundzuxo xa leswaku ku kwetsima ka Xikwembu a ku nge herisiwi nikatsongo. N’wina tanihi vatirheli lava hlawuriweke mi fanele mi tshemba La-nge-henhla-henhla hi ku helela, mi tsundzuka leswaku u ta mi kongomisa loko mi n’wi lava, mi nga rivali ni leswaku i Xikwembu xa mikateko.”a

Endzhaku ka malembe ya makume-ntlhanu, Xikolo xa Gilead xa ha ya emahlweni! Mathwasana ya ntlawa wa vu-94, sweswi va ni lunghelo ro landzela mathwasana yo tlula 6 500 lama va rhangeleke. Onge va nga tshemba swinene La-nge-henhla-henhla loko va ri karhi va endla xiphemu xa vona eku kuriseni ka “nhulu ya vumbhoni” leyi nga ta tirha tanihi xitsundzuxo xa ku kwetsima ka Yehovha Xikwembu.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 25]

Tnhlayo Ta Ntlawa

Ntsengo wa swichudeni: 48

Nhlayo ya matiko lama yimeriweke: 5

Nhlayo ya matiko lawa va averiweke eka wona: 17

Avhareji ya malembe: 32

Avhareji ya malembe entiyisweni: 15,3

Avhareji ya malembe evutirhelini bya nkarhi hinkwawo: 9,6

[Bokisi leri nga eka tluka 26, 27]

MPFUXETO WA MALEMBE YA 50 YA XIKOLO XA GILEAD

Xana yi kona ndlela yo antswa yo kambisisa matimu ya Gilead ku tlula ku yingisa mintokoto ya lava swi tokoteke—mathwasana ya khale, valeteri ni van’wana lava pfuneke eku xi hleleni? Vayingiseri a a va tsakile swinene loko va yingisa xiyenge lexi nge “Mpfuxeto Wa Malembe Ya 50 Ya Xikolo Xa Gilead,” lexi fambisiweke hi Theodore Jaracz.

Hi swihi swiyimo leswi endleke leswaku ku simekiwa xikolo lexi? Makwerhu Schroeder u vule leswaku yena ni valeteri van’wana vambirhi va nyikiwe tin’hweti ta mune ntsena leswaku va hlela xikolo lexi. “Kambe hi Musumbunuku February 1, 1943, se a hi swi lungherile ku xi nyiketela.”

Xana va titwise ku yini varhumiwa lava veke vo sungula ku rhumiwa? Makwerhu Henschel u ri: “Hi byele ndzawulo ya Sosayiti yo rhumela tibuku leswaku yi va longela xin’wana ni xin’wana lexi va lavaka ku famba na xona eka mabokisi ya mapulanga. Loko nhundzu yi fika laha yi yaka kona, yi pfuriwe hi vukheta ivi va teka leswi nga swa vona. Ivi va tirhisa mapulanga ya kona ku endla fenichara.” U vule leswaku eku heteleleni Sosayiti yi lunghiselele ku endla makaya ya varhumiwa lama langutekaka.

Eka nongonoko lowu ku landzele mathwasana man’wana ya mintlawa ya khale ya Gilead lawa sweswi ma nga swirho swa ndyangu wa Bethele wa le U.S. ivi ma phofula leswi ma swi tsundzukaka, mintlhaveko ya wona ni mintokoto ya vona. Marito ya vona ma khumbe vayingiseri swinene.

“Endzhaku ko amukela xirhambo xo va kona eka ntlawa wo sungula, ndzi twe leswaku mana wa mina u ni khensa. Kambe tanihi leswi a a ri phayona ku sukela a ri na malembe ya 16, u ndzi khutaze swinene leswaku ndzi xi amukela xirhambo lexi. Hambi leswi a ndzi kanakana, hi ku tshemba Yehovha, ndzi ye le South Lansing. Ndzi wu tsakele swinene ndzetelo wa le Gilead. Mana wa mina u hete pfhumba rakwe ra laha misaveni endzhaku ka loko se ndzi thwasile.”—Charlotte Schroeder, u tirhe le Mexico ni le El Salvador.

“Tanihi leswi Yehovha a ndzi hlayiseke eka xiyenge xa misava lexi a ndzi ri eka xona, ndzi tibyele leswaku kun’wana ni kun’wana laha ndzi nga yaka kona ka ha ri misava ya yena, xisweswo u ta ndzi hlayisa. A ndzi tsakile swinene ku amukela xirhambo xo ya eka ntlawa wo sungula.”—Julia Wildman, u tirhe le Mexico ni le El Salvador.

“A wu tsakisa! A hi vulavula eka yindlu yin’wana ni yin’wana. Eka n’hweti yo sungula, ndzi fambise tibuku ta 107, ni tidyondzo ta Bibele ta 19. Eka n’hweti ya vumbirhi a ndzi ri ni tidyondzo ta Bibele ta 28. Ina, a ku ri ni swilo swin’wana leswi a hi fanele hi swi tolovela—ku hisa, moya wo tsakama, tinsikiti. Kambe a ku ri lunghelo lerikulu ku va kwalaho. I nchumu lowu ndzi nga ta hamba ndzi tsaka loko ndzi wu tsundzuka.”—Mary Adams, ntlawa wa vumbirhi, mayelana ni xiavelo xakwe le Cuba.

“Maxelo i xihinga xin’wana lexi a hi boheka ku langutana na xona le Alaska. Le n’walungwini, xirhami a xi vuyisa n’wana evukatini, mahiselo a ma ehla ma fika eka [-50°C.] ni ku tlula. Swimitana swa le India ni tindhawu leti nga toxe edzonga-vuxa bya Alaska a ti fikeleriwa hi byatso kumbe hi xihaha-mpfhuka.”—John Errichetti, ntlawa wa vunharhu.

“Eka mina xirhambo xo ya eGilead a ndzi xi teka xi ri lexi humaka eka Yehovha hi ku tirhisa nhlengeletano yakwe ya laha misaveni leswaku a hi tiyisa emoyeni ni ku hi kombisa vutomi lebyi nga byona.”—Mildred Barr, ntlawa wa vu-11, u tirhe le Ireland.

Ku landzele van’wana vo tala—Lucille Henschel (ntlawa wa vu-14, u tirhe le Venezuela), Margareta Klein (ntlawa wa vu-20, u tirhe le Bolivia), Lucille Coultrup (ntlawa wa vu-24, u tirhe le Peru), Lorraine Wallen (ntlawa wa vu-27, u tirhe le Brazil), William na Sandra Malenfant (ntlawa wa vu-34, va tirhe le Morocco), Gerrit Lösch (ntlawa wa vu-41, u tirhe le Austria), na David Splane (ntlawa wa vu-42, u tirhe le Senegal).

Ku vuriwa yini hi vamakwerhu lava tirheke tanihi valeteri? Vo tala va vona va vutisiwile—Russell Kurzen, Karl Adams, Harold Jackson, Fred Rusk, Harry Peloyan, Jack Redford na Ulysses Glass. Va kombise ndlela leyi ku nga lunghelo ha yona eka vona, ni ndlela leyi swi va khumbeke ha yona ku ta fikela namuntlha.

Vumbhoni lebyi nyanyulaka bya matimba ya varhumiwa lava leteriweke eGilead, byi nyikeriwe hi Lloyd Barry, la tirheke le Japani. Hi 1949, loko ku rhumeriwe varhumiwa va 15 kwalaho, a ku ri ni vahuweleri va le hansi ka 10 eJapani hinkwaro. Kambe endzhaku ka malembe ya 44, a ku ri ni vahuweleri va Mfumo vo tlula 175 000 etikweni rero! Robert Wallen u vulavule hi ku humelela loku varhumiwa van’wana va veke na kona ku pfuna vanhu va nghena entiyisweni, ku katsa makwerhu un’wana wa xisati loyi a tshameke ePanama ku ringana malembe ya 45, la pfuneke vanhu va 125 va kondza va tinyiketela ni ku khuvuriwa.

Maninginingi ya nongonoko ma fikeleriwe loko hinkwavo lava thwaseke eGilead va komberiwe ku ya exitejini. A swi nyanyula swinene. A ku ri ni nxaxamelo wa vamakwerhu va xisati ni vaxinuna—89 endyangwini wa Bethele ku katsa ni mathwasana lama endzeke—va tate ndlela ku ya fika exitejini. Va ri ni vamakwerhu lava tirheke tanihi valeteri hi malembe layo tala, ivi va landzeriwa hi ntlawa wa vu-94—kwalomu ka 160 loko va ri hinkwavo!

“Xana ntirho wa Xikolo xa Gilead wo letela varhumiwa va ya ematikweni mambe wu ve ni vuyelo byo karhi?” ku vutise Makwerhu Jaracz. “Vumbhoni bya malembe ya 50 lama hundzeke, byi ri nhlamulo i ina hi laha ku phindhiweke!”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ntlawa Wa Vu-94 Lowu Thwasaka Wa Xikolo Xa Bibele Xa Gilead Xa Watchtower

Eka nxaxamelo lowu nga laha hansi, tilayeni ti hlayeriwe ku sukela emahlweni ku ya endzhaku naswona mavito ya xaxametiwe ku suka eximatsini ku ya exineneni eka layeni yin’wana ni yin’wana.

(1) De La Garza, C.; Borg, E.; Arriaga, E.; Chooh, E.; Purves, D.; Fosberry, A.; Delgado, A.; Drescher, L. (2) Scott, V.; Fridlund, L.; Kettula, S.; Copeland, D.; Arriaga, J.; Thidé, J.; Olsson, E.; Widegren, S. (3) Delgado, F.; Keegan, S.; Leinonen, A.; Finnigan, E.; Fosberry, F.; Halbrook, J.; Berglund, A.; Jones, P. (4) Watson, B.; Frias, C.; Chooh, B.; Halbrook, J.; Purves, J.; Finnigan, S.; Jones, A.; Cuccia, M. (5) Scott, G.; Copeland, D.; Drescher, B.; De La Garza, R.; Leinonen, I.; Keegan, D.; Watson, T.; Kettula, M. (6) Widegren, J.; Borg, S.; Cuccia, L.; Berglund, A.; Olsson, B.; Frias, J.; Fridlund, T.; Thidé, P.