Ndlela Leyi Vakreste Va Nga Pfunaka Vadyuhari Ha Yona

“A HI heli mbilu; hambileswi hi hlakalaka hi tlhelo ra munhu wa hina wa le handle, hi tlhelo ra munhu wa hina wa le ndzeni, hi hundzuka lavantshwa siku rin’wana ni rin’wana. . . . Hi kongomisa mahlo ku nga ri eka leswi voniwaka, kambe eka leswi nga voniwiki; hikuva leswi voniwaka i swa nkarhinyana ntsena, kasi leswi nga voniwiki i swa minkarhi hinkwayo.” Ku vule muapostola Pawulo eka papila rakwe ra vumbirhi ro ya eka Vakorinto.—2 Vakorinto 4:16-18.

Eminkarhini ya khale, vavanuna ni vavasati va ripfumelo va kongomise mahlo ya vona eka swilo leswi nga voniwiki, leswi a swi katsa swilo hinkwaswo leswi Yehovha, Xikwembu xa vona, a tshembiseke ku swi endla hi nkarhi wa kona. Ebukwini ya Vaheveru, Pawulo u bumabumela vanhu vo tano, lava hlayiseke ripfumelo ra vona ku fikela eku feni ka vona—naswona van’wana va vona va hanye malembe yo tala. U vula leswaku i xikombiso lexinene eka hina, a ku: “Vanhu lava hinkwavo va fele eku pfumeleni, va nga kumanga leswi a va tshembisiwile swona, kambe va swi vonile ni ku swi tsakela hi le kule.”—Vaheveru 11:13.

Namuntlha hi le kusuhi swinene ni ku hetiseka ka switshembiso leswi. Kambe ku ni lava vabyaka ni lava dyuhaleke exikarhi ka hina lava va nga tiyisekiki leswaku va ta hanya va kota ku vona makumu ya mafambiselo lawa yo biha ya swilo. Kumbexana van’wana va lava na vona va ta fela eripfumelweni va nga si vona hinkwaswo switshembiso swi hetiseka evuton’wini bya vona bya sweswi. Eka vona marito ya Pawulo lama nga eka 2 Vakorinto 4:16-18, ma nga va xikhutazo lexikulu.

Yehovha u tsundzuka vatshembeki vakwe hinkwavo, ku katsa vavabyi ni vadyuhari. (Vaheveru 6:10) Vanhu lava kuleke lavo tshembeka va bumabumeriwa eka tindhawu to talanyana eBibeleni, naswona eka Nawu wa Muxe, ku boxiwa xichavo lexi faneleke ku kombiwa vadyuhari. (Levhitika 19:32; Pisalema 92:12-15; Swivuriso 16:31) Exikarhi ka Vakreste vo rhanga, vadyuhari a va xiximiwa swinene. (1 Timotiya 5:1-3; 1 Petro 5:5) Buku yin’wana ya Bibele yi ni nhlamulo yo saseka ya nkhathalelo wa rirhandzu ni ku tinyiketela loku khumbaka mbilu loku endliweke hi wansati un’wana eka n’wingi wakwe la kuleke. Buku leyi yi thyiwe vito ra wansati yoloye, Rhuti.

Mupfuni La Tinyiketeleke

Vutomi a byi tika eka Nahumi la kuleke. Ndlala yi endle leswaku yena swin’we ni ndyangu wakwe lowutsongo, va siya vanghana ni ndzhaka eYuda, va ya tshama evuxeni bya Nambu wa Yordani etikweni ra Mowabu. Nuna wa Nahumi u fele kwalaho, a n’wi siya ni majaha yakwe mambirhi. Hi ku famba ka nkarhi, va kurile kutani va teka, kambe na vona va fa. Nahumi u sele a nga ri na vadyandzhaka lava va nga n’wi khathalelaka.

A a dyuhale ngopfu lerova a nga ta swi kota ku sungula ndyangu, naswona vutomi a byi nonon’hwa. Handle ka vutianakanyi, u lave ku fambisa Rhuti na Oripa, tinoni ta majaha yakwe mambirhi, va tlhelela emakaya ya vamana wa vona leswaku va ta tikumela vavanuna. Yena a a ta tlhelela ka rikwavo a ri swakwe. Namuntlha na kona, van’wana lava dyuhaleke va khomiwa hi gome, ngopfu-ngopfu loko va feriwe hi varhandziwa va vona. Ku kotisa Nahumi, va nga ha lava un’wana wa ku va hlayisa, kambe a va swi lavi ku va ndzhwalo.

Hambi swi ri tano, Rhuti a nga n’wi siyanga n’wingi wakwe. A a rhandza mukhegula loyi, naswona a a rhandza Yehovha, Xikwembu lexi a xi gandzeriwa hi Nahumi. (Rhuti 1:16) Kutani va fambe swin’we va tlhelela eYuda. Eka tiko rero, a ku ri ni lunghiselelo ra rirhandzu ra le hansi ka Nawu wa Yehovha leswaku swisiwana swi kota ku khwaja kumbe swi hlengeleta xin’wana ni xin’wana lexi siyiweke emasin’wini endzhaku ka ntshovelo. Rhuti loyi a a ri ntsongo, u endle ntirho lowu hi ku tirhandzela, a ku: “Nḍi kombela ku ya.” U tirhe a nga heli matimba, a tirhela vona havambirhi.—Rhuti 2:2, 17, 18.

Ku tshembeka ka Rhuti ni ku rhandza Yehovha a ku ri xikhutazo xa matimba eka Nahumi, loyi a nga sungula ku ehleketa hi ndlela leyinene ni leyi akaka. Vutivi byakwe bya Nawu ni mikhuva ya tiko a swi pfuna enkarhini wolowo. Hi vutlharhi u laye mupfuni wakwe la tinyiketeleke leswaku wansati loyi lontsongo, hi vukati byakwe bya ku kurisa xivongo, a kota ku kuma ndzhaka ya ndyangu, a veleka n’wana a yisa ndyangu emahlweni. (Rhuti, ndzima 3) Rhuti i xikombiso xo saseka eka lava tinyiketelaka ku hlayisa vavabyi kumbe vadyuhari. (Rhuti 2:10-12) Exikarhi ka vandlha namuntlha, ku endliwa swo tala leswi fanaka ku pfuna vavabyi ni vadyuhari. Njhani?

Ku Hlela I Ka Nkoka

Evandlheni ro sungula ra Vukreste, a ku tsariwa mavito ya tinoni leti lavaka mpfuno wa swilo leswi vonakaka. (1 Timotiya 5:9, 10) Hi laha ku fanaka namuntlha, minkarhi yin’wana vakulu va nga ha tsala mavito ya vavabyi ni vadyuhari lava lavaka nkhathalelo wo hlawuleka. Eka mavandlha man’wana nkulu u komberiwile leswaku a langutela leswi tanihi vutihlamuleri byakwe. Tanihi leswi vadyuhari vo tala, vo fana na Nahumi, va nga rhandziki ku kombela ku pfuniwa, makwerhu yoloye u fanele a kota ku vona xiyimo kutani—hi ndlela ya vutlharhi ni vuxiyaxiya—a tiyiseka leswaku swilo leswi lavekaka swa endliwa. Hi xikombiso, a nga ha languta loko Holo ya Mfumo yi ri ni malunghiselelo lama eneleke ya vavabyi ni vadyuhari. Loko swi laveka, a nga ha ehleketelela timhaka to tanihi ndhawu yo fambisa switulu swa vavabyi, swihambukelo leswi fanelaka, swifambisa-mpfumawulo swa le tindleveni eka lava nga twiki kahle, ni xivandla xa switulu swo hlawuleka. Makwerhu loyi a nga tlhela a tiyisekisa leswaku hinkwavo lava nga swi kotiki ku ta eHolweni ya Mfumo va nga lomba khasete ya thepi ya minhlangano kumbe va yingisela hi riqingho.

Ku nga ha tlhela ku va ni xilaveko xo hlela swo famba ha swona eminhlanganweni ni le mintsombanweni. Makwerhu un’wana la dyuhaleke a ri ni xiphiqo hikuva loyi a a hamba a n’wi rhwala a n’wi yisa eminhlanganweni a a nga ri kona. Swi lave leswaku a bela vanhu vo tala riqingho a kombela xo famba ku kondza a kuma un’wana loyi a nga ta famba na yena, kutani u hetelele a tivona a ri ndzhwalo. Lunghiselelo ra nkulu loyi a khathalelaka timhaka to tano a ri ta va ri sivele tingana ta yena.

Nkulu loyi a nga ha kombela mindyangu yo hambana-hambana loko yi ta swi kota ku endzela lava dyuhaleke hi ku siyerisana. Hi ndlela leyi vana va ta dyondza leswaku ku hlayisa lava dyuhaleke i vutomi bya Vukreste. I swinene leswaku vana va dyondza ku rhwala vutihlamuleri. (1 Timotiya 5:4) Mulanguteri un’wana wa xifundzha u ri: “Hi ku ya hi ntokoto wanga, a hi vangani vana kumbe vantshwa lava endzelaka vadyuhari kumbe vavabyi hi ku swi ehleketa hi voxe.” Kumbexana a va swi ehleketi kumbe va nga swi tivi leswi va nga swi endlaka kumbe ku swi vula; vatswari va nga ha va dyondzisa leswi.

Kambe, tsundzuka leswaku vadyuhari vo tala va nga swi tsakela loko va tiva ka ha ri emahlweni leswaku munghana wa vona wa ta. Leswi swi va nyika ntsako lowu engetelekeke wo langutela muendzi. Loko vaendzi va tisa swakudyanyana, swo tanihi kofi kumbe khekhe kutani va hatlisa va basisa endzhaku ka sweswo, ku papalatiwa ndzhwalo lowu engetelekeke eka mudyuhari. Mpatswa wun’wana lowu dyuhaleke, lowu wa ha tiyeke, wu ni siku leri vekiweke vhiki rin’wana ni rin’wana, va longela swakudyanyana enguleni ivi va rhendzeleka va endzela vadyuhari va le vandlheni. Maendzo ya vona ma tlangeriwa swinene.

Hikwalaho ko ehleketelela lava dyuhaleke, mavandlha yo tala ma ni Dyondzo ya Vandlha ya Buku leyi fambisiwaka ni nhlikanhi. Eka tindhawu tin’wana mindyangu yin’wana ni vahuweleri lava tshamaka voxe va komberiwile loko va ta swi tsakela naswona va ta swi kota ku seketela ntlawa wolowo, kutani vuyelo bya kona ku ve ntlawa wa dyondzo ya buku laha vadyuhari ni vantshwa va kotaka ku khathalelana.

A swi fanelanga swi siyeriwa vakulu ntsena leswaku va endla leswi. Hinkwerhu hi fanele hi xiya swilaveko swa vavabyi ni vadyuhari. Hi nga ha va pfuxela eHolweni ya Mfumo ivi hi tinyika nkarhi wo vulavurisana na vona. Xirhambo xo hlangana hi xinghana xi nga ha amukeriwa. Kumbe hi nga ha va rhamba va famba na hina eku titsakiseni kumbe eku wiseni. Mbhoni yin’wana a yi hamba yi famba ni vahuweleri lava dyuhaleke emovheni ya yona loko yi ya kun’wana hi timhaka ta ntirho. I swa nkoka ku pfuna vadyuhari leswaku va hambeta va titwa va katsekile. U nga va tshiki va va voxe, hi laha Nahumi a a tiyimisele ku endla ha kona, hikuva leswi swi nga ha hatlisisa ku kula ni ku dyuhala.

Vantshwa lava nga swigono kumbe lava vabyaka na vona va lava ku khathaleriwa. Mbhoni yin’wana leyi a yi ri ni vafana vanharhu lava a va nga tshunguleki, lava vambirhi va vona se va nga fa, yi ri: “Swi nga nonon’hwa leswaku vandlha ri hambeta ri kombisa nkhathalelo loko un’wana a ri ni vuvabyi lebyi tekaka nkarhi wo leha. Ha yini u nga rhumi vahuweleri van’wana lavantshwa va ya bula hi ndzimana ya siku kutani va hlaya ndzima ya Bibele siku na siku swin’we ni munghana wa vona la vabyaka? Vantshwa, swin’we ni maphayona, va nga ha siyerisana.”

Loko Rifu Ri Vonaka Ri Nga Papalateki

Malandza ya Yehovha nkarhi hinkwawo ma langutana ni rifu hi xivindzi, ku nga ha va hikwalaho ka vuvabyi kumbe nxaniso. Loko vavabyi va sungula ku vona onge rifu ri tshinele, swi tolovelekile leswaku va titwa hi tindlela tin’wana. Endzhaku ka rifu ra vona, maxaka ya vona na wona ma ta lava nkarhi wo swi tolovela, va va ni mbitsi ni ku amukela mhaka yoleyo. Kutani hakanyingi i swinene leswaku munhu la vabyaka a vulavula a ntshunxekile hi rifu, ku kotisa Yakobo, Davhida na Pawulo.—Genesa, tindzima 48 na 49; 1 Tihosi 2:1-10; 2 Timotiya 4:6-8.

Mbhoni leyi nga dokodela ya tsala: “Hi fanele hi vulavula ntiyiso hi mhaka leyi. Eka ntirho-vutomi wa mina a ndzi voni swi n’wi pfuna muvabyi ku tumbeta mhaka ya leswaku u ni vuvabyi lebyi nga tshungulekiki.” Hambi swi ri tano, hi fanele hi twisisa leswi muvabyi hi byakwe a lavaka ku swi tiva, ni nkarhi lowu a lavaka ku swi tiva ha wona. Vavabyi van’wana va kombisa kahle leswaku va ri vona rifu leri tshinelaka, naswona va fanele ku bula hi mianakanyo ni mintlhaveko ya vona hi leswi. Van’wana va sindzisa ku va ni ntshembo, naswona vanghana va vona va endla kahle hi ku va ni ntshembo na vona.—Ringanisa Varhoma 12:12-15.

Munhu loyi a nga kusuhi ni ku fa a nga ha va a karhele ngopfu kumbe a karhatekile lerova swi n’wi nonon’hwela ku khongela. Muvabyi wo tano u ta chaveleleka hi ku tiva leswaku hi ku ya hi Varhoma 8:26, 27 Xikwembu xi twisisa ‘ku konya loku nga vuriwiki.’ Yehovha wa swi tiva leswaku ehansi ka ntshikilelo wo tano munhu swi nga ha n’wi nonon’hwela ku kuma marito ya xikhongelo.

Loko swi koteka, i swa nkoka ku khongela ni muvabyi. Makwerhu un’wana wa hlamusela: “Loko mana wa mina a vabyela ku fa naswona a nga ha ri na matimba yo vulavula, u kombise hi ku khondla mavoko leswaku u lava hi khongela na yena. Endzhaku ka xikhongelo xa hina, hi yimbelele rin’wana ra tinsimu ta Mfumo, hikuva mana wa mina a a byi rhandza ngopfu vuyimbeleri. Eku sunguleni, hi sume risimu, kutani hi yimbelelela ehansi hi marito. U ri tsakerile hakunene. Handle ko kanakana, tinsimu leti hi ti hlanganisaka ni vutomi bya hina tanihi Timbhoni ta Yehovha ti katsa mintlhaveko leyi swi nga ha nonon’hwaka ku yi phofula hi ndlela yin’wana.”

Ku vulavula ni munhu loyi a vabyelaka ku fa swi lava rirhandzu, vuxiyaxiya ni ku ehleketelela. Muendzi a nga ha lunghiselela ku boxa timhaka leti akaka ni leti tiyisaka ripfumelo, naswona u fanele a va ni vuxiyaxiya leswaku a papalata ku vulavula marito yo biha hi vanhu van’wana ni swiphiqo swa vona. Nakambe, nkarhi lowu nga ta hetiwa eriendzweni wu fanele ku lulamisiwa hi laha ku faneleke. Loko muvabyi a vonaka a heleriwa hi moya, i swinene ku tsundzuka leswaku a nga ha kota ku swi twa leswi vuriwaka. Kutani pima leswi u swi vulaka.

Vutihlamuleri Lebyi Hi Avelanaka Byona

Ku khathalela vavabyi ni vadyuhari i vutihlamuleri lebyikulu. Eka lava va nga le kusuhi ni muvabyi, swa karhata emirini ni le mintlhavekweni. Va faneriwa naswona va lulameriwa hi ku ehleketeleriwa ni ku pfuniwa hi vandlha hinkwaro. Lava khathalelaka swirho swa ndyangu leswi vabyaka kumbe vapfumeri-kulobye va endla leswi lulameke, hambi loko va hundziwa hi minhlangano yin’wana, kumbe ku hlanganyela ka vona evutirhelini bya nsimu ku hunguteka nkarhinyana. (Ringanisa 1 Timotiya 5:8.) Va ta tiyisiwa hi langutelo ra vandlha ra ku ehleketelela. Minkarhi yin’wana makwerhu wa xinuna kumbe wa xisati a nga ha pfunanyana leswaku loyi a n’wi hlayisaka nkarhi na nkarhi a kota ku ya eminhlanganweni kumbe a tiphina hi tiawara ti nga ri tingani leti phyuphyisaka entirhweni wo chumayela.

Ina, loko ku ri wena loyi a vabyaka, na wena u nga endla swo karhi. Ku pfumala ntshembo ni ku nga endli nchumu malunghana ni vugono bya wena swi nga ku dyisa mbitsi, kambe ku va ni mbitsi swi ku vangela ku tihambanisa ni van’wana kumbe u nga va amukeli. Ematshan’wini ya sweswo u nga kombisa ku tlangela ni ntirhisano. (1 Vatesalonika 5:18) Khongelela van’wana lava nga ni switlhavi. (Vakolosa 4:12) Anakanya hi ntiyiso lowunene wa Bibele, u bula ha wona ni vaendzi. (Pisalema 71:17, 18) Fambisana swinene ni nhluvuko lowu tiyisaka ripfumelo wa vanhu va Xikwembu. (Pisalema 48:12-14) Nkhensa Yehovha hikwalaho ka mintirho leyi yo tsakisa. Ku fana ni dyambu leri pelaka leri humesaka ku vonakala lokukulu ni loku kufumelaka ku tlula dyambu ra nhlikanhi, ku anakanya hi timhaka toleto swi nga sasekisa masiku yo hetelela ya vutomi bya hina.

Hinkwerhu hi fanele hi lwela ku hlayisa ripfumelo leri, ngopfu-ngopfu eminkarhini ya miringo, ri sirhelela mianakanyo ya hina ku fana ni xihuku. (1 Vatesalonika 5:8) I swinene ku anakanya hi ntshembo wa ku pfuxiwa ni xisekelo xa wona lexi tiyeke. Hi nga languta emahlweni hi ntshembo ni hi ku hiseka eka siku leri ku nga ta va ku nga ha ri na vuvabyi kumbe ku hela matimba hikwalaho ka vudyuhari. Kutani, un’wana ni un’wana u ta hanya kahle. Vafi na vona va ta vuya. (Yohane 5:28, 29) “Leswi nga voniwiki” hi swi vona hi mahlo ya ripfumelo ni mbilu ya hina. U nga tshiki ku swi languta.—Esaya 25:8; 33:24; Nhlavutelo 21:3, 4.