Tikarhateleni Ku Ponisa Ndyangu Wa N’wina

“Mi va kurisa, hi ku va laya ni ku va dyondzisa ta Hosi.”—VAEFESA 6:4.

1, 2. Vatswari va langutane ni swiphiqo swihi namuntlha?

MAGAZINI wun’wana lowu dumeke wu swi vule ku hundzuka lokukulu. Leswi swi kombisiwe hi xihloko lexi a xi hlamusela ku hundzuka loku hlamarisaka loku veke kona endyangwini emalembeni ya sweswinyana. Ku vuriwe leswaku ku hundzuka loku ku “vangiwe hi ntungu wa ku dlaya vukati, ku nghenela vukati lebyintshwa, ku dlaya vukati nakambe, vana lava hungukiweke, ni mintshikilelo leyintshwa emindyangwini leya ha hlanganeke.” Mintshikilelo yo tano a yi hlamarisi, hikuva Bibele yi vhumbhe leswaku vanhu a va ta langutana ni “minkarhi yo nonon’hwa” “emasikwini [lawa] ya makumu.”—2 Timotiya 3:1-5.

² Hikwalaho vatswari namuntlha va langutana ni maxangu lawa ma nga voniwangiki hi vanhu va minkarhi leyi hundzeke. Hambi leswi vatswari van’wana exikarhi ka hina va kuriseke vana va vona etindleleni ta Xikwembu “ku sukela evuhlangini,” mindyangu yo tala ya ha ku sungula ku “hanya entiyisweni.” (2 Timotiya 3:15; 3 Yohane 4) Kumbexana vana va vona se a va kurile loko va sungula ku va dyondzisa tindlela ta Xikwembu. Ku tlula kwalaho, mindyangu leyi engetelekaka ya mutswari un’we ni ya vukati bya vumbirhi yi kona exikarhi ka hina. Ku nga khathariseki leswaku xiyimo xa wena hi xihi, xitsundzuxo lexi landzelaka xa muapostola Pawulo xa tirha: “Mi va kurisa, hi ku va laya ni ku va dyondzisa ta Hosi.”—Vaefesa 6:4.

Vatswari Va Vakreste Ni Mintirho Ya Vona

3, 4. (a) I yini leswi tsaniseke xiphemu xa vatatana? (b) Ha yini vatatana va Vakreste va nga fanelanga ku va vawundli va ndyangu ntsena?

³ Xiya leswaku Pawulo ngopfu-ngopfu a a kongomisa marito yakwe ya Vaefesa 6:4 eka “vatatana.” Mutsari un’wana u vula leswaku eka vanhu va khale, “vatatana a va ri ni vutihlamuleri bya ku kurisa vana va vona emahanyelweni ni le moyeni; vatatana a va ri ni vutihlamuleri byo dyondzisa vana va vona. . . . Kambe ku Hohloka ka Ikhonomi ku herise vuxaka lebyi; vatatana va siye mapurasi ni switolo swa vona, va siya makaya ya vona va ya tirha etifemeni ivi endzhaku va tirha etihofisini. Vamanana va byarhe mintirho yo tala leyi khale a yi endliwa hi vatatana. Ku va tatana swi sungule ku va vito ntsena.”

⁴ Vavanuna va Vakreste: Mi nga eneriseki ntsena hi ku va vawundli va mindyangu, mi tshikela vasati va n’wina ntirho hinkwawo wo letela ni ku tshinya vana va n’wina. Swivuriso 24:27 yi khutaze vatatana va minkarhi ya khale yi ku: “Sasa mitiro ya wena handle, u lungisa ni nsimu ya wena, u ta tiv̌a ni ku aka yindlu ya wena.” Hi ku fanana namuntlha, tanihi wanuna loyi a tirhaka, u nga boheka ku dzuka nyuku swinene nkarhi wo leha leswaku u ta kuma mali yo wundla ndyangu. (1 Timotiya 5:8) Hambi swi ri tano, loko u vuya ekaya tinyike nkarhi wo “aka yindlu ya wena”—emintlhavekweni ni le moyeni.

5. Vavasati va Vakreste va nga tikarhatela njhani ku ponisa mindyangu ya vona?

⁵ Vavasati va Vakreste: Na n’wina mi fanele mi tikarhatela ku ponisa mindyangu ya n’wina. Swivuriso 14:1 yi ri: “Wansati l’a tlhariheke o aka yindlu ya yena.” Tanihi vanghana va vukati, wena na nuna wa wena havumbirhi mi ni vutihlamuleri byo letela vana va n’wina. (Swivuriso 22:6; Malakiya 2:14) Leswi swi nga katsa ku tshinya vana va wena, u endla leswaku va lunghekela ku ya eminhlanganweni ya Vukreste ni le vutirhelini bya nsimu, hambi ku ri ku fambisa dyondzo ya ndyangu loko nuna wa wena a hluleka ku endla tano. Nakambe u nga pfuna swinene hi ku dyondzisa vana va wena mintirho ya le ndlwini, mahanyelo lamanene, nsivela-mavabyi ni swilo swin’wana swo tala leswi pfunaka. (Tito 2:5) Loko vavanuna ni vavasati va tirhisana hi ndlela leyi, swi nga va olovela ku hlangavetana ni swilaveko swa vana va vona. Xana hi swihi swin’wana swa swilaveko sweswo?

Ku Khathalela Swilaveko Swa Vona Swa Mintlhaveko

6. Vamanana na vatatana va ni swiphemu swihi eku endleni ka leswaku vana va vona va kula va ri ni mintlhaveko leyinene?

⁶ ‘Loko manana la khathalelaka a hlayisa swinene vana va yena,’ vona va titwa va sirhelelekile ni ku rhandziwa. (1 Vatesalonika 2:7; Pisalema 22:9) A hi vangani vamanana lava nga tshikaka swihlangi swa vona, va nga vi na mhaka na swona. Muprofeta Esaya u vutisile a ku: “Šana mana wa munhu a nga riv̌ala šihlangi ša yena, a nga tweri v̌usiwana l’a humeke khurini ra yena šana?” (Esaya 49:15) Xisweswo vamanana va ni ntirho lowukulu wo kurisa vana va vona va ri ni mintlhaveko leyinene. Hambi swi ri tano, vatatana na vona va ni ntirho lowukulu emhakeni leyi. Paul Lewis mudyondzisi wa timhaka ta ndyangu u ri: “A ndzi si twa ni mukondleteri ni un’we loyi a nga tshama a twa n’wana [la tsemeke mubya] a vula leswaku u ni vuxaka lebyinene ni tata wakwe. Ni un’we eka dzana ra vona a nga vanga kona.”

7, 8. (a) Hi byihi vumbhoni lebyi nga kona bya vuxaka lebyikulu exikarhi ka Yehovha Xikwembu na N’wana wakwe? (b) Vatatana va nga byi vumba njhani vuxaka bya rirhandzu ni vana va vona?

⁷ Kutani i swa nkoka leswaku vatatana va Vakreste va hlakulela rirhandzu lerikulu swinene ni vana va vona. Hi xikombiso, xiya Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste. Loko Yesu a khuvuriwa, Yehovha u te: “U N’wananga la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi tsakelaka swinene.” (Luka 3:22) Marito wolawo ma vula swo tala swinene! Yehovha (1) a a n’wi amukela N’wana wakwe, (2) u swi kombise erivaleni leswaku wa n’wi rhandza Yesu, naswona (3) u tivise leswaku wa n’wi tsakela Yesu. Kambe a hi laha ntsena laha Yehovha a kombiseke rirhandzu rakwe eka N’wana wakwe. Endzhaku Yesu u byele Tata wakwe a ku: “U ndzi rhandzile misava yi nga si tumbuluka.” (Yohane 17:24) Kutani ke, xana vana hinkwavo va xinuna ni va xisati lava yingisaka a va fanelanga va amukeriwa, va rhandziwa ni ku tsakeriwa hi vatata wa vona?

⁸ Loko u ri tatana, kumbexana u nga pfuna swinene ku vumba xiboho xa rirhandzu ni vana va wena hi ku va kombisa rirhandzu hi mintirho ni hi marito lama faneleke. I ntiyiso leswaku vavanuna van’wana swa va nonon’hwela ku kombisa rirhandzu ra vona, ngopfu-ngopfu loko va nga kombisiwanga rirhandzu hi vatata wa vona. Kambe hambi ku ri ku ringeta hi ndlela yo nonon’hwa ku kombisa vana va wena rirhandzu ku nga va ni vuyelo bya matimba. Phela “rirhandzu ra aka.” (1 Vakorinto 8:1) Loko vana va wena va titwa va sirhelelekile hikwalaho ka rirhandzu ra wena, va tala ku va ‘vana va xiviri’ ni ku titwa va ntshunxekile ku ku byela hinkwaswo leswi nga etimbilwini ta vona.—Swivuriso 4:3.

Ku Khathalela Swilaveko Swa Vona Swa Moya

9. (a) Vatswari va Vaisrayele lava a va chava Xikwembu a va swi khathalela njhani swilaveko swa moya swa mindyangu ya vona? (b) Hi yihi minkarhi leyi Vakreste va nga na yona yo dyondzisa vana va vona hi ndlela leyi nga hleriwangiki?

⁹ Vana na vona va ni swilaveko swa moya. (Matewu 5:3) Muxe u khutaze vatswari va Vaisrayele a ku: “Milawu le’yi nḍi ku nyikaka namuntlha yi ta v̌a e mbilwini ya wena. U ta yi dyonḍisa v̌ana v̌a wena, u yi v̌ula e ndlwini ya wena, ne ku enḍeni ka wena, ni loko u ya etlela, ni loko u pfuka.” (Deteronoma 6:6, 7) Loko u ri mutswari wa Mukreste, u nga pfuna swinene hi ku dyondzisa dyondzo leyi nga hleriwangiki, tanihi ‘loko mi famba endleleni.’ Nkarhi lowu mi wu hetaka loko mi famba swin’we hi movha, mi ya eku xaveni, kumbe mi famba ni vana va n’wina hi yindlu na yindlu evutirhelini bya Vukreste wu mi pfumelela ku nyikela dyondzo exiyin’weni xo olova. Minkarhi ya swakudya i minkarhi leyinene swinene ya ku va mindyangu yi vulavurisana. Mutswari un’wana u ri: “Hi tirhisa nkarhi wa swakudya hi vulavula hi swilo leswi humeleleke esikwini rolero.”

10. Ha yini minkarhi yin’wana dyondzo ya ndyangu yi ri xiphiqo, naswona vatswari va fanele va tiyimisela njhani?

¹⁰ Hambi swi ri tano, vuleteri lebyi hleriweke lebyi kumiwaka hi ku dyondza Bibele nkarhi na nkarhi ni vana va n’wina na byona i bya nkoka. Kunene, “v̌uhunguki byi bohelela mbilu” ya vana. (Swivuriso 22:15) Vatswari van’wana va vula leswaku vana va vona va kavanyeta dyondzo ya ndyangu hi ku olova. Njhani? Hi ku ka va nga tshamiseki ni ku phirhweka, hi ku kavanyeta (ko tanihi ku lwetana ni vamakwavo) kumbe hi ku honisa mintiyiso ya xisekelo ya Bibele. Loko se vana va lwela ku endla ku rhandza ka vona, mutswari u fanele a tiyisa voko. Vatswari va Vakreste a va fanelanga va hela matimba, va tshika vana va fuma ndyangu.—Ringanisa Vagalatiya 6:9.

11. Dyondzo ya ndyangu yi nga endliwa njhani leswaku yi tsakisa?

¹¹ Loko vana va wena va nga yi tsakeli dyondzo ya ndyangu, kumbexana u nga cincanyana swin’wana. Hi xikombiso, xana dyondzo ya kona yi tirhisiwa tanihi ndlela yo vulavula hi swihoxo leswi vana va wena va ha ku swi endlaka? Kumbexana swi nga antswa ku vulavula hi swiphiqo swo tano ni n’wana ha un’we exihundleni. Xana mi yi khoma nkarhi na nkarhi dyondzo ya n’wina? Loko mi yi tshika leswaku mi ta vona nkombiso lowu mi wu tsakelaka wa thelevhixini kumbe mi ya entlangweni, swi nga endleka vana va n’wina va nga yi teki yi ri ya nkoka ngopfu. Xana ndlela leyi u fambisaka dyondzo ha yona ya swi kombisa leswaku wa tikarhata ni ku hiseka? (Varhoma 12:8) Ina, dyondzo yi fanele ku tsakisa. Endla leswaku vana hinkwavo va hlanganyela. Vana ni langutelo lerinene ni ku va la akaka, u va bumabumela swinene vana va wena loko va hlanganyela. Kavula, u nga hlanganisi mhaka ntsena, kambe ringeta ku fikelela timbilu.—Swivuriso 23:15.

Ku Laya Hi Ku Lulama

12. Ha yini ku laya minkarhi yin’wana swi nga lavi leswaku u ba kunene?

¹² Vana nakambe va ni xilaveko lexikulu xo layiwa. Hikwalaho u fanele u va vekela swipimelo tanihi mutswari. Swivuriso 13:24 yi ri: “L’a pfumataka ṅwana wa yena e nhonga, o ṅwi v̌engile. Kambe l’a ṅwi ranḍaka [wa] ṅwi laya.” Hambi swi ri tano, Bibele a yi vuli swona leswaku minkarhi hinkwayo n’wana u fanele ku layiwa hi ku biwa. Swivuriso 8:33 yi ri: ‘Yingisa ku layiwa,’ naswona hi byeriwa leswaku “munhu wa ku anakanya o twa ku tshinyiwa ku tlula šihunguki loko ši biwa ka dzana.”—Swivuriso 17:10.

13. Vana va fanele va layisiwa ku yini?

¹³ Minkarhi yin’wana ku ba n’wana swi nga fanela. Hambi swi ri tano, loko u hlundzukile kumbexana u nga n’wi ba ku tlula mpimo, ivi ku n’wi ba ka wena swi nga pfuni nchumu. Bibele ya tsundzuxa: “Vatatana, mi nga hlundzukisi vana va n’wina, leswaku va nga ti hela mbilu.” (Vakolosa 3:21) Kunene, “mašangu ma hlanyisa l’a tlhariheke.” (Eklesiasta 7:7) Muntshwa la hlundzukeke a nga fikela laha a lwisanaka ni mimpimanyeto leyo lulama. Xisweswo vatswari va fanele ku tirhisa Matsalwa leswaku va laya vana va vona hi ku lulama hi ndlela yo tiya kambe yi ri leyi ringaniseriweke. (2 Timotiya 3:16) Ndzayo leyi humaka eka Xikwembu yi nyikeriwa hi rirhandzu ni musa.—Ringanisa 2 Timotiya 2:24, 25.a

14. Vatswari va fanele ku endla yini loko va tala ku hlundzuka hi ku hatlisa?

¹⁴ Kavula, “hinkwerhu hi ni swihoxo leswo tala.” (Yakobo 3:2) Hambi ku ri mutswari loyi hi ntolovelo a kombisaka rirhandzu a nga tshikileriwa hi swiphiqo swa namuntlha lerova a vula swilo leswi vavisaka kumbe a kariha. (Vakolosa 3:8) Loko swi humelela, u nga tshiki dyambu ri pela n’wana wa wena kumbe wena wa ha karhatekile. (Vaefesa 4:26, 27) Lunghisa timhaka ni n’wana wa wena, u kombela ku rivaleriwa loko swi vonaka swi fanerile. (Ringanisa Matewu 5:23, 24.) Ku kombisa ku titsongahata ko tano ku nga endla leswaku u va ni vuxaka lebyikulu ni n’wana wa wena. Loko u vona onge a wu swi koti ku lawula moya wa wena, naswona u ta humesa vukarhi bya wena, kombela mpfuno eka vakulu lava vekiweke evandlheni.

Mindyangu Ya Mutswari Un’we Ni Ya Vukati Bya Vumbirhi

15. Vana va mindyangu ya mutswari un’we va nga pfuniwa njhani?

¹⁵ Kambe a hi vana hinkwavo lava wundliwaka hi vatswari vambirhi. Le United States, n’wana un’we eka mune wa vona u kurisiwa hi mutswari un’we. ‘Vafana lava nga riki na vatatana’ a va tele eminkarhini ya Bibele, naswona ku khathaleriwa ka vona swi boxiwa nkarhi na nkarhi eMatsalweni. (Eksoda 22:22) Namuntlha, mindyangu ya Vakreste ya mutswari un’we hi ku fanana yi langutana ni mintshikilelo ni swiphiqo, kambe yi tiyisiwa hi ku tiva leswaku Yehovha i “tatana wa ŝisiwana ni muyimeri wa tinoni.” (Pisalema 68:5) Vakreste va khutaziwa ku “[khathalela] lava feriweke hi vatswari, ni . . . tinoni emaxangwini ya tona.” (Yakobo 1:27) Vapfumeri-kulorhi va nga endla swo tala leswaku va pfuna mindyangu ya mutswari un’we.b

16. (a) Vatswari lava nga voxe va fanele va endla yini malunghana ni mindyangu ya vona? (b) Ha yini ku laya swi nga vaka leswi nonon’hwaka, kambe ha yini swi fanele swi endliwa?

¹⁶ Loko u ri mutswari loyi a nga yexe, xana u nga endla yini leswaku u pfuna ndyangu wa wena? U fanele ku chivirikela dyondzo ya ndyangu ya Bibele, ku va kona eminhlanganweni, ni vutirheli bya nsimu. Kambe ku laya ku nga va ntirho wo tika swinene. Kumbexana wa ha vavisiwa hi ku feriwa hi munghana la rhandzekaka. Kumbe u nga ha va u lwisana ni mintlhaveko ya ku tivona nandzu kumbe ya ku hlundzukisiwa hi ku fa ka vukati. Loko wena ni khale ka munghana wa wena mi wundla vana swin’we, nakambe u nga chava leswaku n’wana wa wena a nga tsakela ku ya tshama ni munghana loyi mi hambaneke kumbe loyi u dlayeke vukati na yena. Swiyimo swo tano swi nga endla leswaku swi nonon’hwa swinene ku nyikela ndzayo leyi faneleke. Hambi swi ri tano, Bibele yi hi byela leswaku “wanḍisanyana l’a tifumaka, o khomisa mana wa yena e tingana.” (Swivuriso 29:15) Kutani u nga pfumeleli ku hluriwa hi ntshikilelo wa ku tivona nandzu, ku tisola kumbe wa ntshikilelo wa mintlhaveko lowu vangiweke hi khale ka munghana wa wena. Veka mimpimanyeto leyinene leyi nga hundzukiki. U nga fularheli misinya ya milawu ya Bibele.—Swivuriso 13:24.

17. Swi nga endlekisa ku yini leswaku swiphemu swa swirho swa ndyangu wa mutswari un’we swi nga ha hambaniseki, naswona leswi swi nga papalatisiwa ku yini?

¹⁷ Kambe ku nga va ni swiphiqo loko manana loyi a nga yexe a khoma n’wana wakwe wa xinuna tanihi munghana lontshwa—wanuna wa yindlu—kumbe a byela n’wana wakwe wa xisati swihundla leswi nga fanelangiki, a n’wi tikisela hi swiphiqo leswikulu. Ku endla sweswo a swi fanelanga naswona swi pfilunganya n’wana. Loko xiphemu xa mutswari ni xa n’wana swi nga ha hambaniseki kahle, swi nga nonon’hwa ku laya vana. Swi veke erivaleni leswaku hi wena mutswari. Loko u ri manana loyi a lavaka xitsundzuxo lexi sekeriweke eBibeleni, kombela mpfuno wa vakulu kumbe makwerhu wa xisati la kuleke, la vupfeke.—Ringanisa Tito 2:3-5.

18, 19. (a) Hi yihi mintlhotlho yin’wana leyi langutaneke ni mindyangu ya vukati bya vumbirhi? (b) Vatswari na vana va mindyangu ya vukati bya vumbirhi va nga byi kombisa njhani vutlharhi ni ku twisisa?

¹⁸ Mindyangu ya vukati bya vumbirhi na yona yi langutana ni mintlhotlho. Hakanyingi vatswari va vukati bya vumbirhi va kuma leswaku a swi talanga leswaku va “rhandziwa hi vana hi ku hatlisa.” Hi xikombiso, vana va vukati bya vumbirhi va nga karhateka hi ku hatlisa loko va vona onge u rhandza ngopfu vana va wena va xiviri. (Ringanisa Genesa 37:3, 4.) Kahle-kahle, vana va vukati bya vumbirhi va nga ha va va karhateka hi mutswari loyi a va siyeke, va anakanya leswaku ku rhandza mutswari wa vukati bya vumbirhi swi kombisa leswaku a va tshembeki eka tatana kumbe mana wa vona wa xiviri. Loko u ringeta ku nyikela ndzayo leyi lavekaka u nga tala ku byeriwa xitsundzuxo xo vava, ‘Phela a hi wena u nga ndzi tswala!’

¹⁹ Swivuriso 24:3 yi ri: “Yindlu yi akiwa hi v̌utlhari, yi tiyisiwa hi ku twisisa.” Ina, swi lava vutlharhi ni ku twisisa eka ndyangu hinkwawo wa vukati bya vumbirhi leswaku wu humelela. Hi ku famba ka nkarhi, vana va fanele va amukela ntiyiso lowu hakanyingi wu vavaka wa leswaku swilo se swi cincile. Vatswari va vukati bya vumbirhi hi ku fanana va nga fanela ku dyondza ku lehisa mbilu ni ku va ni ntwela-vusiwana, va nga hatliseli ku hlundzuka loko va vona onge a va yingisiwi. (Swivuriso 19:11; Eklesiasta 7:9) U nga si amukela ntirho wo va mulayi, tikarhatele ku aka vunghana ni n’wana wa vukati bya vumbirhi. Van’wana va nga vona swi antswa leswaku va tshika mutswari wa xiviri a va yena a layaka n’wana wakwe ku fikela loko ku va ni vuxaka byo tano. Loko ku va ni ku tlulana milenge, mi fanele mi endla matshalatshala yo vulavurisana. “V̌utlhari byi le ka la’v̌a pfumelaka ku ṭunḍušiwa,” ku vula Swivuriso 13:10.c

Hambeta U Tikarhatela Ku Ponisa Ndyangu Wa Wena!

20. Tinhloko ta mindyangu ya Vukreste ti fanele ti hambeta ti endla yini?

²⁰ Mindyangu leyi tiyeke ya Vukreste a yo titela ntsena. N’wina tinhloko ta mindyangu, hambetani mi tikarhatela ku ponisa mindyangu ya n’wina. Tivoneleni eka mikhuva leyi nga fanelangiki kumbe mimboyamelo ya misava. Vekani xikombiso lexinene hi mavulavulelo, mahanyelo, rirhandzu, ripfumelo ni ku tenga. (1 Timotiya 4:12) Kombisani mihandzu ya moya wa Xikwembu. (Vagalatiya 5:22, 23) Ku lehisa mbilu, ku anakanyelana, ku rivalelana ni ku rhandzana swi ta tiyisa matshalatshala ya n’wina yo dyondzisa vana va n’wina tindlela ta Xikwembu.—Vakolosa 3:12-14.

21. Moya wa rirhandzu ni lowu tsakisaka wu nga hlakuleriwa njhani emutini?

²¹ Hi mpfuno wa Xikwembu, ringetani ku hlakulela moya wa ntsako ni wa rirhandzu emutini wa n’wina. Hetani nkarhi swin’we tanihi ndyangu, mi lwela ku hlangana hambi ko va kan’we ntsena hi siku mi dya ndhawu yin’we. Minhlangano ya Vukreste, ntirho wa nsimu ni dyondzo ya ndyangu i swa nkoka. Kambe ku ni ‘nkarhi wo hleka ni wa ku cina.’ (Eklesiasta 3:1, 4) Ina, hlelani nkarhi wa vutihungasi lebyi akaka. Ku endzela timuziyama, mintanga ya swiharhi ni tindhawu to fana ni teto swi tsakisa ndyangu hinkwawo. Kumbe mi nga tima TV ivi nkarhi wa kona mi wu tirhisa ku yimbelela, ku yingisela vuyimbeleri, ku tlanga mintlangu ni ku vulavurisana. Leswi swi nga pfuna ndyangu leswaku wu va ni vun’we lebyikulu.

22. Ha yini u tikarhatela ku ponisa ndyangu wa wena?

²² Onge hinkwenu n’wina vatswari va Vukreste mi nga hambeta mi tikarhatela ku tsakisa Yehovha hi xitalo, “mi tswala mihandzu hi ku tirha mintirho leyinene ya tinxaka-xaka, mi ya mi kula hi tlhelo ra ku tiva Xikwembu.” (Vakolosa 1:10) Akani ndyangu wa n’wina ehenhla ka masungulo yo tiya ya ku yingisa Rito ra Xikwembu. (Matewu 7:24-27) Naswona tiyisekani leswaku xi ta ma amukela matshalatshala ya n’wina yo kurisa vana “hi ku va laya ni ku va dyondzisa ta Hosi.”—Vaefesa 6:4.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini Ke?

◻ Wanuna ni nsati wakwe va nga tirhisana njhani eku akeni ka ndyangu wa vona?

◻ Hi swihi swilaveko swin’wana swa mintlhaveko swa vana, naswona ku nga hlangavetaniwa njhani na swona?

◻ Tinhloko ta mindyangu ti nga va dyondzisa njhani vana va tona hi ndlela leyi hleriweke ni leyi nga hleriwangiki?

◻ Vatswari va nga laya njhani hi ku lulama?

◻ Ku nga endliwa yini leswaku ku pfuniwa mindyangu leyi nga ni mutswari un’we ni ya vukati bya vumbirhi?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]

Ku rhandziwa ni ku tsakeriwa ka n’wana hi tatana swa laveka leswaku a kula a ri ni mintlhaveko leyinene