Ntshava Leyi “Famba-fambaka”
EVUPELA-DYAMBU bya Ireland, ku ni xivumbeko lexi ngo va xoxe xa mpalu xa Croagh Patrick xi lo tlangandla exikarhi ka tintshava leti xi rhendzeleke. Lembe rin’wana ni rin’wana hi Sonto ro hetelela ra July, nhlohlori ya ntshava yi languteka yi ri eku fambeni, loko kwalomu ka vanhu va 30 000, lavatsongo ni lavakulu hikwavo va khandziya va ya enhlohlorhini ya (765 wa timitara) ntshava eka riendzo ra swa vukhongeri ra lembe na lembe.
Hi siku leri vapfhumba va vukhongeri va ya khandziya va rhelela hi xindledyana lexo lala, xa swikhidikhidi naswona etindhawini leti nga tiyangiki. Kahle-kahle, rigiyagiya ro hetelela (ra kwalomu ka timitara ta madzana manharhu) ri ololoke ngopfu naswona ri taleriwe hi maribye lama nga lo khomelela switsongo, leswi endlaka ku khandziya swi va ni khombo, swi tlhela swi karharisa.
Van’wana va khandziya va nga ambalanga nchumu emilengeni, naswona va nga ri vangani va khandziya na hi matsolo eswiphen’wini swin’wana. Eminkarhini leyi hundzeke, riendzo leri ra vukhongeri a ri sungula ni vusiku.
Hikwalaho ka yini Croagh Patrick yi ri ya nkoka eka vo tala ke?
I Khale Yi Simekiwile Tanihi Ndhawu Ya Riendzo Ra Vukhongeri
Eku sunguleni ka lembe-xidzana ra vuntlhanu C.E. Kereke ya Rhoma Khatoliki yi rhumele Patrick tanihi bixopo wa murhumiwa wa le Ireland. Xikongomelo xa yena lexikulu a a ku ri ku hundzula vanhu va le Ireland va va Vakreste, naswona hi nkarhi wa yena wo chumayela ni ku tirha exikarhi ka vanhu volavo, ku vuriwe leswaku Patrick u simeke masungulo ya Kereke ya Katholiki kwalaho.
Ntirho wa yena wu n’wi yise etindhawini to tala ta tiko. Yin’wana ya tona a ku ri evupela-dyambu bya Ireland laha, hi ku ya hi vumbhoni byin’wana a heteke masiku ya 40 ehenhla ka ntshava leyi, leyi hi ku famba ka nkarhi yi thyiweke vito ra yena—Croagh Patrick (leswi vulaka “Xintshabyana xa Patrick”). Loko a ri kwale u titsone swakudya ni ku khongelela ku humelela ka ntirho wakwe.
Hi malembe yo tala ku sunguriwe mintsheketo yo tala hi swiendlo swa yena. Lexi Patrick a tivekaka ngopfu ha xona i xa leswaku loko a ha ri entshaveni u hlongole tinyoka hinkwato eIreland.
Hi ntolovelo ku vuriwa leswaku u ake kereke leyitsongo enhlohlorhini ya ntshava. Hambi leswi ku nga khale muako lowu wu nga ha ri kona, masungulo ya wona ya ha ri kona kutani xivandla xa wona ni ntshava swi ve ndhawu ya riendzo ra vukhongeri hi malembe ni malembe.
Swiyimo Swa Vapfhumba
Eka loyi a kuleke hi malembe, kumbe loyi a nga tolovelangiki ku khandziya tintshava, ku heta riendzo ra tikhilomitara ta ntlhanu ntsena a khandziya xiganga ivi a rhelela a ha hlayisekile eka yena i ntirho lowukulu.
Etindhawini leti hlawuriweke kwala ndleleni, mintlawa ya mpfuno wa xihlatla yi yimile yi lunghekele ku pfuna hi ku vaviseka kun’wana ni kun’wana.
Ku ni tindhawu tinharhu, kumbe laha ku yimiwaka kona, endleleni laha vapfhumba va endlaka swiendlo swo hambana-hambana swo kombisa ku tisola. Swiendlo leswi swi hlamuseriwa kahle ebodweni ya switiviso laha ku sunguriwaka kona ku khandziya.—Languta bokisi.
Hi Xihi Xivangelo Xa Leswaku Va Khandziya?
Hikwalaho ka yini vo tala va nghenela pfhumba leri ro tika? Hi xihi xivangelo lexi endlaka leswaku van’wana va endla swilo leswi hundzeletiweke loko va khandziya?
Kunene, van’wana va tshemba leswaku hi ku khongela hi nkarhi wa pfhumba, swikombelo swo pfuna vona vini swi tala ku yingisiwa. Van’wana va swi endla hi ku lava ku rivaleriwa swidyoho. Eka van’wana leyi i ndlela yo nkhensa. Phela, vo tala vo yela ku ya tiphina hi nkhuvo lowu wa vapfhumba. Mutirhela-mfumo un’wana u ri ‘a a ku ri xikombiso xa moya wa ntirhisano ni wa rirhandzu wa vaaka-tiko.’ U tlhele a vula ni leswaku ku khandziya Croagh Patrick “a ku ri ndlela ya vona yo landzelela mikondzo ya St. Patrick ni ku tsundzuka leswaku va kale va kuma ripfumelo ra vona ha yena.” U engetele leswaku, xa nkoka ngopfu eku khandziyeni i “ndlela yo kombisa ku tisola hikuva loko swi hlangane ni ku karhala emirini i xiendlo xa xiviri xo tisola. Ku kandziya hakatsongo u ya enhlohlorhini i xiendlo xo kombela ku rivaleriwa lexi tekaka nkarhi.”
Wanuna un’wana hi ku tibuma u te se u yi khandziye makhamba ya 25! U ri u swi endlele “leswaku a kombela ku rivaleriwa!” Wanuna un’wana u swi veke hi ku olova a ku, “A ku na lexi u nga xi kumaka handle ko twa ku vava!”
Hambi leswi swi nga bohiki, vo tala va khandziya ntshava va nga ambalanga emilengeni. Hikwalaho ka yini va endla sweswo? Xo sungula, va languta ndhawu yi ri leyo “kwetsima” hikwalaho va hluvulaka tintanghu. Xa vumbirhi, swi fambisana ni xikongomelo xa vona xo ‘tisola.’ Leswi swi tlhela swi kombisa leswaku xivangelo xa leswaku van’wana va endla xiendlo lexi va kasa hi matsolo.
Va Susumeteriwa Ku Tlangela Muvumbi
Kambe ku vuriwa yini hi loyi a nga hlanganyeliki ni vapfhumba hi minsusumeto ya vukhongeri loyi a tikhandziyelaka hi siku ra yena? Loko ku ri ni maxelo lamanene ni tintanghu ti ri leti tiyeke, ntshava yi nga khandziyiwa hi nkarhi wun’wana ni wun’wana. A hi khandziyanga hi siku leri vapfhumba va swa vukhongeri va khandziyeke ha rona. Hi nkarhi wa ku wisa hi koka moya, a hi anakanya hi ku khandziya hi koxe ni vuyelo lebyi veke kona eka vo tala. Ehleketa hi madzana ya vapfhumba lava khandziyaka ndhawu leyi yo tika naswona va endla swiendlo swo tala swo tisola, hi susumeteleke ku tivutisa, ‘Xana leswi hi swona leswi Xikwembu xi swi lavaka ke? Xana mukhuva lowu wo khandziya kumbe ku rhendzeleka-rhendzeleka hi maribye yo karhi ya xitsundzuxo ni ku phindha-phindha swikhongelo swi nga ku tshineta kusuhi ni Xikwembu?’ Xana ku vuriwa yini hi ndzayo ya Yesu hi swikhongelo leswi phindha-phindhiwaka eka Matewu 6:6, 7?
Entiyisweni a hi nga khandziyi ntshava leswaku hi ta va ni ntlhaveko wa vukhongeri. Hambi swi ri tano, hi titwe hi ri kusuhi ni Muvumbi wa hina, hikuva hi kote ku tlangela ntumbuluko wakwe, tintshava leti kun’wana ni kun’wana ti nga swihlamariso swa misava. Loko hi ri enhlonhlorhini a hi kota ku vona vuandlalo bya misava kahle hi nga sirhiwi hi nchumu, hambi laha misava yi hlanganaka kona ni Lwandle-nkulu ra Atlantiki. Swihlala leswitsongo a swi vangama ehlalukweni leri a hi ri kusuhi na rona swi fambisana ni kwandzasi ra tintshavantshava.
Loko hi anakanya hi tindhawu letinharhu. Hi tsundzuka marito ya Yesu, loko a byela valandzeri va yena va ntiyiso a ku: “Loko mi khongela, mi nga bokoxeli kukota vamatiko, hikuva va anakanya leswaku hi ku tata marito va ta yingisiwa.”—Matewu 6:7.
Hi swi xiyile leswaku ntshava yi hundzuke xiphemu xa mukhuva lowu boheleleke magidi ya vanhu eka mihivahivani leyo tika. Hi tivutise leswaku xana leswi swi hlangana kwihi ni ntshuxeko lowu muapostola Yohane a wu vuleke loko a ku: “[Hi] hlayisa milawu ya [Xikwembu], naswona milawu leyi ya xona a yi tiki.”—1 Yohane 5:3.
Hi tiphinile hi riendzo ra hina, ku katsa ni ku khandziya Croagh Patrick. Swi hi susumetele ku languta emahlweni enkarhini lowu vanhu hinkwavo va nga ta va va ntshuxekile eka mikhuva leyi nga riki ya Bibele, naswona va kota ku gandzela Muvumbi wa rirhandzu wa misava hinkwayo “hi moya ni ntiyiso.”—Yohane 4:24.
[Bokisi leri nga eka tluka 27]
Tinhla-nkulu Ta Riendzo Ra Swa Vukhongeri
Mupfhumba un’wana ni un’wana la khandziyaka ntshava hi Siku ra St. Patrick kumbe ku tlula masiku ya nhungu endzhaku ka rona, kumbe nkarhi wun’wana ni wun’wana hi tinhweti ta June, July, August na September, naswona A KHONGELA ENDZENI KUMBE EKUSUHI NI XIYINDLWANA XO GANDZELELA EKA XONA a khongelela swikongomelo swa Phophu, a nga pona nxupulo hi ku helela ntsena loko a ya Tiphofula ni ku Dya Xilalelo hi Siku ra Nhlengeletano kumbe exikarhi ka vhiki rero.
XITICHI XA NDHAVUKO
Ku ni “switichi” swinharhu (1) Emasungulweni ya mapalu kumbe Leacht Benain, (2) Exihlungwanini, (3) Roilig Muire, mpfukanyana ku ya Lecanvey [doroba] tlhelo ra ntshava.
Xitichi Xo Sungula - LEACHT BENAIN
Vapfumba va famba minkarhi ya nkombo eswiribyaneni va phindha Xikhongelo xa Hosi ka nkombo xo dzunisa Mariya ka nkombo, ni xa Makhatoliki kan’we
Xitichi Xa Vumbirhi - EXIHLUNGWANINI
(a) Vapfhumba va khinsama kutani va vula Xikhongelo xa Hosi ka nkombo, xo Dzunisa Mariya ka nkombo xa Makhatoliki kan’we
(b) Vapfhumba va khongela ekusuhani ni Kereke hi ku landza ntila wa Phophu
(c) Vapfhumba va famba minkarhi ya 15 va rhendzeleka hi Kereke va phindha Xikhongelo xa Hosi ka 15, xo dzunisa Mariya ka 15 ni xa Makhatoliki kan’we
(d) Vapfhumba va famba minkarhi ya nkombo eLeaba Phadraig va vula Xikhongelo xa Hosi ka nkombo, xo Dzunisa Mariya ka nkombo ni xa Makhatoliki kan’we
Xitichi Xa Vunharhu - ROILIG MUIRE
Vapfhumba va famba minkarhi ya nkombo va rhendzela nhulu yin’wana ni yin’wana ya maribye va phindha Xikhongelo xa Hosi ka nkombo xo Dzunisa Mariya ka nkombo xa Makhatoliki kan’we eka yin’wana ni yin’wana [ku ni tinhulu tinharhu ta maribye] naswona eku heteleleni va rhendzeleka ndhawu liya hikwayo ya Roilig Muire minkarhi ya nkombo va khongela.