Vuhundzuluxeri Bya Bibele Xana Byi Kuceteriwe Hi Mani?

NHLAMUSELO yin’wana ya rito “hundzuluxela” yi vula “ku twisisa hi ku ya hi vupfumeri, mavonelo, kumbe xiyimo xa munhu.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Xisweswo, nhlamuselo ya munhu ya nchumu wihi na wihi hakanyingi yi kuceteriwa hi ndhavuko wakwe, dyondzo ni ndlela leyi a kurisiweke ha yona.

Kambe, ku vuriwa yini hi vuhundzuluxeri bya Bibele? Xana hi ntshunxekile ku hlamusela tindzimana ta Bibele hi ku ya hi “vupfumeri, mavonelo, kumbe xiyimo” xa hina? Hi ntolovelo, swidyondzi ni vahundzuluxeri vo tala va Bibele va vula leswaku a va endli tano kambe va kongomisiwa hi Xikwembu.

Xikombiso xin’wana hi leswi vuriwaka eka nhlamuselo ya le hansi ya Yohane 1:1 eka A New Version of the Four Gospels, leyi kandziyisiweke hi 1836 hi John Lingard ehansi ka “Mukhatoliki” la nga boxiwangiki vito. Yi ri: “Vanhu va vukhongeri hinkwabyo va kuma xitiyisekiso xa mavonelo ya vona lama hlawulekeke eka tivholumo to kwetsima: hikuva, entiyisweni a hi Tsalwa leri va byelaka, kambe hi vona va nghenisaka nhlamuselo ya vona eka leswi Tsalwa ri swi vulaka.”

Hambileswi yinhla leyi yi twalaka, a xi ri xihi xikongomelo xa mutsari? Nhlamuselo ya yena a yi seketela mahundzuluxelelo yakwe ya ndzimana yoleyo, leyi a yi vekeke hi ndlela leyi: “Eku sunguleni ‘rito’ a ri ri kona; naswona ‘rito’ a ri ri ni Xikwembu; kutani ‘rito’ a ri ri Xikwembu,” ku nga vuhundzuluxeri lebyi tolovelekeke bya Vunharhu-un’we.

I yini lexi susumeteleke mutsari ku hundzuluxela Yohane 1:1 a seketela dyondzo ya Vunharhu-un’we? Xana i “Tsalwa leri [n’wi] byelaka” ku endla tano? Sweswo a swi tano hikuva eBibeleni a ku kona laha ku nga kumiwaka dyondzo ya Vunharhu-un’we. Xiya leswi The New Encyclopædia Britannica yi swi vulaka malunghana ni yinhla leyi: “Rito Vunharhu-un’we kumbe dyondzo leyi a swi kona eka Testamente Leyintshwa.” Ku engetela kwalaho, profesa wa le Yunivhesiti ya Yale, ku nga E. Washburn Hopkins u te: “Handle ko kanakana, Yesu na Pawulo a va nga yi tivi dyondzo ya vunharhu-un’we; . . . a va vulavuli ha yona.”

Kutani, hi nga gimeta hi ku vula yini malunghana ni lava va seketelaka vuhundzuluxeri bya Vunharhu-un’we eka Yohane 1:1 kumbe eka ndzimana yihi na yihi ya Bibele? Hi ku ya hi mavonelo ya Nkul. Lingard, “a hi Tsalwa leri va byelaka, kambe hi vona va nghenisaka nhlamuselo ya vona eka leswi Tsalwa ri vulaka swona.”

Lexi tsakisaka, hi ni Rito ra Xikwembu leri hi kongomisaka emhakeni leyi. Muapostola Petro u te: “Xo sungula ma swi tiva leswaku, a ku na vuprofeta bya Matsalwa lebyi humaka eka nhlamuselo ya munhu wihi ni wihi. Hikuva vuprofeta a byi si tisiwa hi ku rhandza ka munhu hambi ku ri rini, kambe vanhu a va vulavula leswi humaka eka Xikwembu va ri karhi va susumetiwa hi moya lowo kwetsima.”—2 Petro 1:20, 21.