Tiphine Hi ‘Vutomi Bya Xiviri’

YEHOVHA XIKWEMBU u endle leswaku vanhu va anakanya hi vutomi lebyi nga heriki. (Eklesiasta 3:11) Leswi swi endla leswaku vanhu va titwa va nga ri na matimba loko va langutane ni rifu, kambe hi nkarhi lowu fanaka, swi tlhela swi va pfuxela ku navela ku hanya.

Bibele yo Kwetsima, ku nga Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke, yi hi nyika ntshembo lowukulu. (2 Timotiya 3:16) Yehovha, loyi a nga xihlovo xa rirhandzu, a a nga ta endla munhu a ri ni mianakanyo ya vutomi lebyi nga heriki ivi a n’wi pimela ku hanya malembe ma nga ri mangani ntsena. Leswaku hi vumberiwe ku xaniseka a swi fambisani ni vumunhu bya Xikwembu. A hi nga vumbiwanga ku fana ni “swiharhi leswi nga anakanyiki leswi nga lo velekeriwa ku khomiwa swi lovisiwa.”—2 Petro 2:12.

Loko a vumba Adamu na Evha va ri ni ku navela ka ku hanya vutomi lebyi nga heriki, Yehovha Xikwembu u endle nchumu wun’wana ‘lowunene ngopfu’; u va vumbe va ri ni ntshembo wa ku hanya hi masiku. (Genesa 1:31) Kambe lexi vavisaka, mpatswa lowu wo sungula wu tirhise ku tihlawulela ka wona hi ndlela yo biha, wu honisa xileriso lexi kongomeke xa Muvumbi ivi wu lahlekeriwa hi ku hetiseka ka wona. Va file hikwalaho ka sweswo, se va hundzisele ku nga hetiseki ni rifu eka vatukulu va vona.—Genesa 2:17; 3:1-24; Varhoma 5:12.

Bibele yi xi veka erivaleni xikongomelo xa vutomi ni leswi ku fa swi vulaka swona. Yi vula leswaku eku feni “a ka ha ri na ntiro, hambi makungu, ni ku tiv̌a, hambi v̌utlhari” ni leswaku vafi “a v̌a tiv̌i ntšhumu.” (Eklesiasta 9:5, 10) Hi marito man’wana, vafi va file. Dyondzo ya ku nga fi ka moya-xiviri a yi kona eBibeleni, kutani a ku na nchumu lowu rharhanganeke lowu faneleke ku tlhantlhiwa malunghana ni xiyimo xa vafi.—Genesa 3:19; Pisalema 146:4; Eklesiasta 3:19, 20; Ezekiyele 18:4.a

Xikwembu a xi ri ni xikongomelo; a xi tumbuluxanga misava ‘xi yi tumbuluxela swa hava.’ Xi yi vumbele leswaku “yi akiwa” hi vanhu lava hetisekeke eparadeyisini, naswona Xikwembu a xi xi hundzulanga xikongomelo xa xona. (Esaya 45:18; Malakiya 3:6) Leswaku xi xi hetisisa, xi rhumele N’wana wa xona emisaveni. Hi ku tshama a tshembekile ku kondza a fa, Yesu Kreste u nyikele ndlela yo kutsula vanhu eka xidyoho ni rifu. Kahle-kahle, Yesu u te: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 3:16.

Xikwembu xi swi tshembise khale swinene leswaku xi ta vumba “matilo la’mantŝha, ni misav̌a le’yintŝha.” (Esaya 65:17; 2 Petro 3:13) Sweswo a swi ta katsa ku va xi hlawula ntlawa wo karhi wa Vakreste lava tshembekaka leswaku va ya hanya etilweni. Va vumba xivindzi xa hulumendhe swin’we na Yesu Kreste. Bibele yi vula leswaku i “mfumo wa matilo,” kumbe “mfumo wa Xikwembu,” lowu nga ta lawula “swilo swa le misaveni.” (Matewu 4:17; 12:28; Vaefesa 1:10; Nhlavutelo 5:9, 10; 14:1, 3) Endzhaku ka ku va Xikwembu xi herise vanhu hinkwavo lava nga riki na vukwembu emisaveni xi tlhela xi yi basisa, xi ta tisa vandla lerintshwa ra vanhu vo lulama, kumbe “misav̌a le’yintŝha.” Lava va ta katsa vanhu lava Xikwembu xi nga ta va ponisa eka ndzoviso lowu tshineleke wa mafambiselo lawa yo biha ya swilo. (Matewu 24:3, 7-14, 21; Nhlavutelo 7:9, 13, 14) Va ta joyiniwa hi lava nga ta tlheriseriwa evuton’wini eku pfuxiweni ka vafi loku tshembisiweke.—Yohane 5:28, 29; Mintirho 24:15.

‘Vutomi Bya Xiviri’ Hi Nkarhi Wolowo

Loko Xikwembu xi tiyisekisa nhlamuselo leyi nyanyulaka ya vutomi emisaveni leyi nga Paradeyisi ya nkarhi lowu taka, xi ri: “Waswivo, ndzi endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa.” (Nhlavutelo 21:5) A swi koteki leswaku mianakanyo ya munhu yi yi twisisa hilaha ku teleke mintirho leyi hlamarisaka leyi Xikwembu xi nga ta yi endlela vanhu. Xikwembu xi ta endla paradeyisi leyi nga ta va emisaveni hinkwayo, leyi nga ta fana na Edeni. (Luka 23:43) Ku fana ni le Edeni, vuxongi ni mihlovo ya swilo, mpfumawulo ni nantswo wa swakudya swi ta va leswi tsakisaka swinene. Vusweti ni ku pfumaleka ka swakudya swi ta va swi nga ha ri kona, hikuva malunghana ni nkarhi wolowo Bibele yi ri: “Swilo swo sungula swi hundzile.” (Nhlavutelo 21:4; Pisalema 72:16) A ku nge he vi na munhu la nga ta ku, “nḍa v̌abya,” tanihi leswi vuvabyi byi nga ta heriseriwa makumu. (Esaya 33:24) Ina, hinkwaswo leswi vangaka switlhavi a swi nge he vi kona, ku katsa ni nala wa khale wa vanhu, rifu. (1 Vakorinto 15:26) Exivonweni lexi hlamarisaka xa “misav̌a le’yintŝha,” ku nga vandla lerintshwa ra vanhu leri nga ta va ri fumiwa hi Kreste, muapostola Yohane u twe rito ri ku: “[Xikwembu] xi ta sula mihloti hinkwayo ematihlweni ya vona, rifu a ri nge he vi kona, hambi ku ri ku kolola, ni xirilo ni xitlhavi a swi nge he vi kona.” I yini lexi nga tisaka nchavelelo lowukulu ni ntsako loko ku nga ri ku hetiseka ka xitshembiso xa Xikwembu?

Loko Bibele yi hlamusela vutomi bya nkarhi lowu taka, ngopfu-ngopfu yi kandziyisa swiyimo leswi nga ta enerisa vumoya bya vanhu ni ndlela leyi va hanyaka ha yona. Tipakani hinkwato letinene leti vanhu va tikarhateleke tona va tlhela va nga ti kumi ku ta fikela sweswi ti ta fikeleriwa hilaha ku teleke. (Matewu 6:10) Tin’wana ta tona i ku navela vululami, loku nga fikeleriwangiki hikuva hakanyingi munhu u xanisiwe hi vatshikeleri lava nga ni tihanyi lava tshikileleke vanhu lava tsaneke. (Eklesiasta 8:9) Mupisalema u tsale ka ha ri emahlweni malunghana ni swiyimo swa le mfun’weni wa Kreste a ku: “Emasikwini ya yena vululami byi ta andza, ni ku rhula ku ta va ku tele.”—Pisalema 72:7, The New Jerusalem Bible.

Vo tala va titsone swo tala va lwela leswaku vanhu va va exiyin’weni lexi ringanaka. “Eku tumbuluxeni hi vuntshwa,” Xikwembu xi ta herisa xihlawuhlawu. (Matewu 19:28) Vanhu hinkwavo va ta khomiwa hi ndlela leyi ringanaka. Loku a ku nge vi ku ringana hi swiyimo loku simekiwaka hi hulumendhe ya tihanyi. Ku hambana ni sweswo, leswi vangaka xihlawuhlawu swi ta va swi herisiwile, ku katsa ni makwanga ni vutikukumuxi leswi vangelaka vanhu ku lava ku lawula van’wana kumbe ku tihlengeletela nhundzu yo tala swinene. Esaya u profetile: “V̌a ta aka tindlu, v̌a ta ṭhama ka tona; v̌a ta byala tivinya, v̌a dya mihanḍu ya tona. V̌a nga ka v̌a nga ha aki tindlu, leŝaku uṅwana a ta ṭhama kona, v̌a nga ka v̌a nga ha byari leŝaku uṅwana a ta dya.”—Esaya 65:21, 22.

Wa nga vona ndlela leyi vanhu va xanisiweke ha yona hikwalaho ka ku halatiwa ka ngati etinyimpini ta vanhu va nga ri vangani ni ta mintlawa! Leswi swi sukele eku dlayiweni ka Avele ku ta fikela etinyimpini ta sweswi. I khale vanhu va navela ni ku langutela leswaku ku simekiwa ku rhula, kambe doo! EParadeyisini leyi vuyeteriweke, vanhu hinkwavo va ta va ni ku rhula ni ku titsongahata; va ta “tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”—Pisalema 37:11.

Esaya 11:9 yi ri: “Ku tiv̌a Yehova ku ta eneta misav̌a, tani hi leŝi mati ma funengetaka v̌uento bya lwandle.” Hi xikombiso, hikwalaho ka leswi hi tswariweke hi nga hetisekanga, namuntlha a hi swi koti ku wu twisisa hilaha ku teleke mongo wa marito wolawo. Leswaku ku tiva Xikwembu hi ku hetiseka ku ta hi hlanganisa hi ndlela yihi na xona, ni leswaku sweswo swi ta tisa ntsako lowu teleke hi ndlela yihi, kumbexana ha ha ta swi dyondza. Kambe tanihi leswi Matsalwa ma hi byelaka leswaku Yehovha i Xikwembu lexi nga ni matimba, vutlhari, vululami ni rirhandzu leri hlamarisaka, hi nga tiyiseka leswaku u ta swi twa swikhongelo hinkwaswo leswi vuriwaka hi vaaki va “misav̌a le’yintŝha.”

‘Vutomi Bya Xiviri’ Byi Tiyile—Byi Khome Swi Tiya!

Eka vo tala, vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyinene ko va norho kumbe mijamujamu. Hambiswiritano, eka lava va nga ni ripfumelo hakunene exitshembisweni xa Bibele, ntshembo lowu i wa xiviri. Wu fana ni nsoma wa vutomi bya vona. (Vaheveru 6:19) Tanihi leswi nsoma wu khomaka xikepe xi nga famba-fambi, ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki wu endla vanhu va yima va tiyile naswona va tiyiseka, wu tlhela wu endla leswaku va kota ku langutana ni swiphiqo leswikulu evuton’wini ni ku swi hlula.

Hi nga tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta swi hetisisa switshembiso swa xona. Xi tlhele xi tiyisekisa hi ku endla xihlambanyo, xiboho lexi nga hundzukiki. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Xikwembu, loko xi kongome ku kombisa ku nga hundzuki ka ndzayo ya xona eka vadyandzhaka va xitshembiso hilaha ku teleke swinene, xi nghenelele hi xihlambanyo, leswaku, hi swilo swimbirhi leswi nga hundzukiki leswi ha swona swi nga kotekiki leswaku Xikwembu xi hemba, hina . . . hi kuma xikhutazo xa matimba xo khomelela eka ntshembo lowu vekiweke emahlweni ka hina.” (Vaheveru 6:17, 18) “Swilo swimbirhi leswi nga hundzukiki” leswi Xikwembu xi nga ta ka xi nga swi cinci i xitshembiso xa xona ni xihlambanyo xa xona, leswi hi sekeleke ku langutela ka hina eka swona.

Ku pfumela switshembiso swa Xikwembu swi nyika nchavelelo lowukulu ni ku hi tiyisa emoyeni. Yoxuwa, murhangeri wa vanhu va Israyele, a a ri ni ripfumelo ro tano. Loko Yoxuwa a vule marito ya yena yo hetelela eka Vaisrayele, a a dyuharile naswona a swi tiva leswaku a ri kusuhi ni ku fa. Kambe, u kombise matimba ni ku tshembeka leswi nga hundzukiki, hikwalaho ka ku tshemba switshembiso swa Xikwembu hi ku helela. Endzhaku ko vula leswaku wa famba “hi ndlela ya misav̌a hikwayo,” ndlela leyi yisaka vanhu hinkwavo eku feni, Yoxuwa u te: “Pfumelani hi timbilu hikwato ta ṅwina ni mimoya hikwayo ya ṅwina, mi tiv̌a leŝaku a ku wanga ni rito riṅwe ra marito hikwawo la’manene lawa Yehova, Šikwembu ša ṅwina, a ma v̌uleke henhla ka ṅwina; kambe mi endleriwe hikwawo, a ku wanga na rito riṅwe.” Ina, Yoxuwa u swi phindhe kanharhu leswaku Xikwembu minkarhi hinkwayo xi hlayisa switshembiso swa xona hinkwaswo.—Yoxuwa 23:14.

Na wena u nga xi tshemba hi ndlela leyi fanaka xitshembiso xa Xikwembu xa misava leyintshwa leyi nga ta simekiwa ku nga ri khale. Hi ku dyondza Bibele hi mbilu hinkwayo, u ta swi twisisa leswaku Yehovha i mani ni lexi endlaka a faneriwa hi ku tshembiwa hi wena hilaha ku heleleke. (Nhlavutelo 4:11) Abrahama, Sara, Isaka, Yakobe ni van’wana vo tshembeka va le minkarhini ya khale a va ri ni ripfumelo leri nga tsekatsekiki, leri sekeriweke eka ku tiva ka vona Xikwembu xa ntiyiso, ku nga Yehovha, hilaha ku enteke. Ntshembo wa vona wu tshame wu tiyile, hambileswi va “nga ku kumangiki ku hetiseka ka switshembiso” loko va ha hanya. Hambiswiritano, “va swi vone swi ri ekule swinene hiloko va swi amukela.”—Vaheveru 11:13.

Hi ku twisisa vuprofeta bya Bibele, sweswi ha ku vona ku tshinela ka “siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo,” laha vubihi hinkwabyo byi nga ta susiwa emisaveni. (Nhlavutelo 16:14, 16) Ku fana ni vavanuna vo tshembeka va khale, hi fanele hi tshama hi langutele swiendlakalo swa nkarhi lowu taka hi ku tshembeka, hi susumetiwa hi ripfumelo swin’we ni hi ku rhandza Xikwembu ni ‘vutomi bya xiviri.’ Ku tshinela ka misava leyintshwa i xikhutazo lexikulu eka lava kombisaka ripfumelo eka Yehovha ni lava n’wi rhandzaka. Ripfumelo ni rirhandzu ro tano swi fanele swi hlakuleriwa leswaku hi ta amukeriwa hi Xikwembu ni ku ponisiwa hi siku ra xona lerikulu, leri tshineleke.—Sofoniya 2:3; 2 Vatesalonika 1:3; Vaheveru 10:37-39.

Kutani, xana wa byi rhandza vutomi? Naswona, xana wa byi navela swinene ‘vutomi bya xiviri’—vutomi bya ku va nandza la amukelekaka wa Xikwembu, u ri ni ntshembo wa vumundzuku lebyi tsakisaka, ina, u langutele vutomi lebyi nga heriki? Loko sweswo ku ri leswi u swi lavaka, yingisa xikhutazo xa muapostola Pawulo, loyi a tsaleke leswaku hi fanele hi ‘veka ntshembo wa hina, ku nga ri eka rifuwo leri nga tiyangiki, kambe eka Xikwembu.’ Pawulo u ye emahlweni a ku: ‘Fuwani hi mintirho leyinene,’ leyi dzunisaka Xikwembu, leswaku mi ta “khomelela swinene evuton’wini bya xiviri.”—1 Timotiya 6:17-19.

Loko u pfumela ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, u nga kuma vutivi lebyi “vula[ka] vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 17:3) Hi rirhandzu, Bibele yi ni xirhambo lexi lexi fanaka ni xa tatana lexi yaka eka vanhu hinkwavo: “Ṅwana nga, u nga riv̌ali nawu wa mina, mbilu ya wena a yi hlayise ku lerisa ka mina; hikuv̌a ŝi ta engetela masiku ya wena, ni malembe ya ku hanya ka wena ni ku rula ka wena.”—Swivuriso 3:1, 2.

[Nhlamuselo ya le hansi]