Ku Tixavela Nkarhi Wa Ku Hlaya Ni Ku Dyondza

“Mi tixavela nkarhi lowunene, hikuva masiku ma hombolokile.”—VAEFESA 5:16.

1. Ha yini ku ri vutlhari leswaku hi hlela nkarhi wa hina, naswona ndlela leyi hi tirhisaka nkarhi wa hina ha yona yi nga paluxa yini ha hina?

KU VURIWE leswaku “ku hlawula nkarhi i ku hlayisa nkarhi.” Munhu loyi a hlelaka nkarhi wo karhi wa swilo leswi faneleke swi endliwa u tala ku vuyeriwa eka nkarhi wa yena. Hosi Solomoni wo tlhariha u tsarile: “Xin’wana ni xin’wana xi ni nkarhi wa xona lowu vekiweke, ku ni nkarhi wa swilo hinkwaswo ehansi ka tilo.” (Eklesiasta 3:1, Moffatt) Hinkwerhu hi ni nkarhi lowu ringanaka wo wu tirhisa; swi le ka hina leswaku hi wu tirhisa njhani. Ndlela leyi hi hlelaka swilo swa nkoka hi tlhela hi ava nkarhi wa hina ha yona yi paluxa leswi nga swa risima embilwini ya hina.—Matewu 6:21.

2. (a) I yini lexi Yesu a xi vuleke malunghana ni xilaveko xa hina xa moya, eDyondzweni ya yena ya le Ntshaveni? (b) I ku tikambisisa kwihi loku hi faneleke hi ku endla?

² Hi boheka ku va ni nkarhi wo dya hi tlhela hi etlela hikuva leswi i swilaveko swa nyama. Kambe ku vuriwa yini hi swilaveko swa hina swa moya? Ha swi tiva leswaku na swona swi fanele swi enerisiwa. EDyondzweni ya yena ya le Ntshaveni, Yesu u te: “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya.” (Matewu 5:3) Hi yona mhaka leyi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ri tshamelaka ku hi tsundzuxa hi nkoka wa ku heta nkarhi hi hlaya ni ku dyondza Bibele. (Matewu 24:45) U nga ha va u swi xiya leswaku leswi i swa nkoka, kambe u nga ha vona onge a wu na nkarhi wa ku dyondza kumbe ku hlaya Bibele. Loko swi ri tano, a hi kambisiseni tindlela to kuma nkarhi lowu engetelekeke evuton’wini bya hina wo hlaya Rito ra Xikwembu, wa dyondzo ya munhu hi xiyexe ni wa ku anakanyisisa.

Ku Kuma Nkarhi Wa Ku Hlaya Ni Ku Dyondza Bibele

3, 4. (a) I ndzayo yihi leyi muapostola Pawulo a yi nyikelaka malunghana ni ku tirhisa nkarhi wa hina, naswona leswi swi katsa yini? (b) Xana Pawulo a a vula yini loko a hi tsundzuxa leswaku hi ‘tixavela nkarhi lowunene’?

³ Hikwalaho ka minkarhi leyi hi hanyaka eka yona, hinkwerhu hi fanele hi yingisa marito ya muapostola Pawulo lama nge: “Tshamani mi ri karhi mi languta leswaku ndlela leyi mi fambaka ha yona a yi fani ni ya lava nga tlharihangiki kambe yi fana ni ya vanhu vo tlhariha, mi tixavela nkarhi lowunene, hikuva masiku ma hombolokile. Hikwalaho tshikani ku va lava nga anakanyeliki, kambe hambetani mi twisisa leswi ku rhandza ka Yehovha ku nga swona.” (Vaefesa 5:15-17) Ina, ndzayo leyi yi hlanganisa swivumbeko hinkwaswo swa vutomi bya hina tanihi Vakreste lava tinyiketeleke, ku katsa ni ku kuma nkarhi wo khongela, wo dyondza, wo ya eminhlanganweni ni wo hlanganyela hi xitalo hilaha hi nga kotaka hakona eku chumayeleni ka ‘mahungu lamanene ya mfumo.’—Matewu 24:14; 28:19, 20.

⁴ Namuntlha malandza yo tala ya Yehovha ma vonaka ma nonon’hweriwa hi ku va ni nkarhi wa ku hlaya Bibele ni ku va ni dyondzo leyi enteke evuton’wini bya wona. Swi le rivaleni leswaku a hi nge lehisi siku ra hina hi awara yin’we, hikwalaho ndzayo ya Pawulo yi fanele yi vula swin’wana leswi hambaneke. Hi Xigriki, xiga lexi nge “mi tixavela nkarhi lowunene” xi vula ku xava nchumu wo karhi hi ku titsona nchumu wun’wana. W. E. Vine eka Expository Dictionary ya yena u xi hlamusela tanihi “ku wu tirhisa hi ndlela leyinene nkarhi wun’wana ni wun’wana tanihi leswi nkarhi lowu lahlekeke wu nga ha vuyiki.” Xana hi nga wu xava eka yini kumbe kwihi nkarhi lowunene wa ku hlaya ni ku dyondza Bibele?

Hi Fanele Hi Rhangisa Swilo Swa Nkoka

5. Ha yini hi fanele hi “tiyiseka hi swilo swa nkoka swinene,” naswona hi nga tiyiseka njhani?

⁵ Ku engetela eka vutihlamuleri bya hina bya ntirho wa ku tihanyisa, hi ni swilo swo tala swa moya leswi hi faneleke hi swi endla. Leswi hi nga malandza ya Yehovha lama tinyiketeleke, hi ni “swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi.” (1 Vakorinto 15:58) Hikwalaho ka xivangelo lexi, Pawulo u lerise Vakreste va le Filipiya ku “tiyiseka hi swilo swa nkoka swinene.” (Vafilipiya 1:10) Leswi swi vula leswaku ku fanele ku va ni swilo swa nkoka. Swilo swa moya minkarhi hinkwayo swi fanele swi rhangela swilo swa nyama. (Matewu 6:31-33) Kambe, ku laveka ni ku ringanisela loko hi ta fikelela vutihlamuleri bya hina bya moya. Xana hi wu ava njhani nkarhi wa hina exikarhi ka swilo swo hambana-hambana swa vutomi bya hina bya Vukreste? Valanguteri lava famba-fambaka va vika leswaku eka “swilo swa nkoka swinene” leswi Mukreste a faneleke a swi endla, dyondzo ya munhu hi xiyexe ni ku hlaya Bibele swa honisiwa.

6. Xana ku tixavela nkarhi lowunene swi nga katsa yini loko swi ta eka ntirho wo tihanyisa kumbe ntirho wa le kaya?

⁶ Hilaha hi swi voneke hakona, ku tixavela nkarhi lowunene swi vula “ku wu tirhisa hi ndlela leyinene nkarhi wun’wana ni wun’wana.” Hikwalaho, loko ku hlaya ni ku dyondza ka hina Bibele ku nga ri kunene, swi ta va swinene leswaku hi tikambisisa ku vona ndlela leyi hi tirhisaka nkarhi wa hina ha yona. Loko ntirho wa hina wo tihanyisa wu hi koxa swinene, wu hi tekela nkarhi wo tala ni ntamu wa hina, hi fanele hi khongela hi mhaka leyi eka Yehovha. (Pisalema 55:22) Hi nga swi kota ku endla mindzulamiso leyi nga ta hi siya hi ri ni nkarhi wo tala swinene wa swilo swa nkoka leswi fambisanaka ni vugandzeri bya Yehovha, ku katsa ni ku dyondza ni ku hlaya Bibele. Kunene ntirho wa wansati a wu heli. Hikwalaho vamakwerhu va xisati lava nga Vakreste va fanele va rhangisa swilo swa nkoka naswona va tivekela nkarhi wo hlaya Bibele ni ku yi dyondza hi vuenti.

7, 8. (a) Xana nkarhi wo hlaya ni ku dyondza wu nga kumeka hi ku hunguta mintirho yihi? (b) Xikongomelo xa ku tihungasa i yini, naswona ku xi tsundzuka swi nga hi pfunisa ku yini ku rhangisa swilo swa hina swa nkoka?

⁷ Hi ntolovelo, vo tala va hina hi nga tixavela nkarhi wo dyondza hi ku tshika mintirho leyi nga riki ya nkoka. Hi nga ha tivutisa, ‘Xana ndzi heta nkarhi wo tanihi kwihi ndzi hlaya timagazini ta misava kumbe maphepha-hungu, ndzi hlalele minongonoko ya thelevhixini, ndzi yingisele vuyimbeleri, kumbe ndzi tlanga mintlangu ya vhidiyo? Xana ndzi heta nkarhi wo tala ngopfu ndzi ri eka khompyuta ku tlula lowu ndzi wu hetaka ndzi hlaya Bibele?’ Pawulo u ri: “Tshikani ku va lava nga anakanyeliki, kambe hambetani mi twisisa leswi ku rhandza ka Yehovha ku nga swona.” (Vaefesa 5:17) Ku hlaleriwa ka thelevhixini ku tlula mpimo hi xona xivangelo lexikulu lexi endlaka Timbhoni to tala ti nga heti nkarhi lowu eneleke eka dyondzo ya munhu hi xiyexe ni ku hlaya Bibele.—Pisalema 101:3; 119:37, 47, 48.

⁸ Van’wana va nga ha vula leswaku a va nge tshameli ku hlaya, va lava ku pfa va tihungasa. Hambileswi mhaka leyi yi nga ntiyiso, swi nga va swinene ku anakanyisisa hi nkarhi lowu hi wu hetaka hi wisile ivi hi wu ringanisa ni nkarhi lowu hetiwaka hi ri eku dyondzeni kumbe eku hlayeni ka Bibele ka xiviri. Vuyelo bya kona byi nga ha hlamarisa. Ku tihungasa ni ku wisa, swi fanele swi endliwa hi ku ringanisela. Xikongomelo xa swona i ku hi phyuphyisa leswaku hi endla mintirho ya moya hi phyuphyile. Minongonoko yo tala ya thelevhixini ni mintlangu ya vhidiyo swi siya munhu a karhele, kasi ku hlaya ni ku dyondza Rito ra Xikwembu swa phyuphyisa swi tlhela swi nyika matimba.—Pisalema 19:7, 8.

Ndlela Leyi Van’wana Va Tinyikaka Nkarhi Wo Hlaya Ha Yona

9. Hi byihi vuyelo bya ku landzela xitsundzuxo lexi nyikeriweke eka xibukwana xa Ku Kambisisa Matsalwa Siku Na Siku—1999?

⁹ Rito ro rhanga ra xibukwana xa nkandziyiso wa 1999 xa Ku Kambisisa Matsalwa Siku Na Siku ri ri: “Swi nga vuyerisa swinene ku kambisisa ndzimana ya siku ni tinhlamuselo ta kona eka xibukwana lexi nimixo. U ta twa onge Yehovha, Muleteri Lonkulu, u ku pfuxe hi swiletelo swa yena. Yesu Kreste ku vulavuriwa ha yena hi ndlela ya vuprofeta tanihi loyi a vuyeriwaka eka swiletelo swa Yehovha mixo wun’wana ni wun’wana: ‘Mixo wun’wana ni wun’wana [Yehovha] wa pfuka; u pfuxa ndleve ya mina leswaku yi twa ku fana ni lava dyondzisiweke.’ Swiletelo swo tano swi nyike Yesu ‘ririmi ra lava dyondzisiweke’ leswaku a ta tiva ‘ku angula loyi a karhaleke.’ (Esa. 30:20; 50:4; Mat. 11:28-30) Ku pfuxeriwa ndzayo leyi nga enkarhini leyi humaka eRitweni ra Xikwembu mixo wun’wana ni wun’wana a swi nge ku pfuni ku langutana ni swiphiqo swa wena ntsena kambe swi ta ku hlomisa hi ‘ririmi ra lava dyondzisiweke’ leswaku u pfuna van’wana.”a

10. Xana van’wana va wu endlisa ku yini nkarhi wa ku hlaya ni ku dyondza Bibele, naswona ku va ni vuyelo byihi?

¹⁰ Vakreste vo tala va landzela xitsundzuxo lexi hi ku hlaya ndzimana ya siku ni tinhlamuselo ta kona va tlhela va hlaya Bibele kumbe va yi dyondza ka ha ri mixo swinene. Le Furwa phayona leri tshembekeke ra vindzuka ivi ri heta 30 wa timinete ri hlaya Bibele. I yini lexi ri pfuneke ku endla hi ndlela leyi ku ringana malembe yo tala? Ri ri: “Ndza khutazeka swinene, naswona ndzi namarhela xiyimiso xa mina xa ku hlaya hambi ko ba lexi dumaka!” Ku nga khathariseki leswaku hi hlawula nkarhi wihi esikwini, nchumu wa nkoka hi leswaku hi namarhela xiyimiso xa hina. René Mica, loyi se a nga ni malembe lama tlulaka 40 a ri entirhweni wa vuphayona le Yuropa ni le N’walungu wa Afrika, u ri: “Ku sukela hi 1950 ku ve pakani ya mina ku hlaya Bibele hinkwayo lembe rin’wana ni rin’wana, ku nga nchumu lowu se ndzi nga wu endla minkarhi ya 49. Ndza swi vona leswaku leswi i swa nkoka leswaku ndzi ta hlayisa vuxaka lebyikulu na Muvumbi wa mina. Ku anakanyisisa hi Rito ra Xikwembu swi ndzi pfuna ku byi twisisa ngopfu vululami bya Yehovha ni timfanelo ta yena letin’wana naswona swi ve xihlovo xa matimba lama hlamarisaka.”b

“Mphakelo Wa Swakudya Hi Nkarhi Lowu Faneleke”

11, 12. (a) I ‘mphakelo wihi wa swakudya’ lowu nyikeriweke hi “mulanguteri wo tshembeka”? (b) Xana “mphakelo wa swakudya” wu nyikeriwe njhani hi nkarhi lowu faneleke?

¹¹ Tanihi leswi ku dya nkarhi ni nkarhi swi hoxaka xandla eka rihanyo lerinene ra miri, ni xiyimiso xa nkarhi hinkwawo xo dyondza ni ku hlaya Bibele xi hoxa xandla eka rihanyo lerinene ra moya. Eka Evhangeli ya Luka, hi hlaya marito ya Yesu: “Kahle-kahle i mani mulanguteri wo tshembeka, lowo tlhariha, loyi n’wini wakwe a nga ta n’wi veka ehenhla ka ntlawa wakwe wa valanguteri leswaku a hambeta a wu nyika mpimo wa wona wa mphakelo wa swakudya hi nkarhi lowu faneleke?” (Luka 12:42) Se ku hundze malembe yo tlula 120 sweswi, “mphakelo wa swakudya [swa moya] hi nkarhi lowu faneleke” wu ri karhi wu kumeka eka Xihondzo xo Rindza, swin’we ni le ka tibuku tin’wana leti sekeriweke eBibeleni.

¹² Xiya xiga lexi nge “hi nkarhi lowu faneleke.” Hi nkarhi lowu faneleke, “Muleteri Lonkulu” wa hina, ku nga Yehovha, hi ku tirhisa N’wana wa yena ni ntlawa wa hlonga, u kongomise vanhu va yena etimhakeni ta dyondzo ni ta mahanyelo. Swi fana ni loko hinkwerhu ka hina hi twe rito ri ku eka hina: “‘Ndlela hi leyi. Fambani hi yona,’ loko mo tshuka mi ya exineneni kumbe mi tshuka mi ya eximatsini.” (Esaya 30:20, 21) Ku tlula kwalaho, loko vanhu va hlaya Bibele ni tibuku hinkwato leti sekeriweke eBibeleni hi vukheta, hakanyingi va tala ku twa onge marito lawa va ma hlayaka a ma kongomisiwe eka vona hi ku hlawuleka. Ina, ndzayo ni nkongomiso leswi humaka eka Xikwembu swi ta fika hi nkarhi lowu faneleke eka hina, swi hi endla hi kota ku lwisana ni miringo kumbe ku endla swiboho swa vutlhari.

Hlakulela Ku Dya Hi Ndlela Leyinene

13. Hi tihi tindlela tin’wana leti nga riki tinene to dya swakudya swa moya?

¹³ Leswaku hi vuyeriwa hilaha ku teleke eka “mphakelo wa swakudya” lowu nyikeriwaka hi nkarhi lowu faneleke, hi fanele hi dya hi ndlela leyinene. I swa nkoka ku va ni xiyimiso xa nkarhi hinkwawo xo hlaya Bibele ni xa dyondzo ya munhu hi xiyexe ni ku namarhela eka xona. Xana u dya swakudya swa moya hi ndlela leyinene naswona u va ni dyondzo ya munhu hi xiyexe leyi enteke ya nkarhi hinkwawo? Kumbe, xana u yi ka ehenhla mhaka leyi hi lunghiseleriweke yona hi vukheta, u yi dya u ri karhi u tsutsuma, kumbe minkarhi yin’wana a wu dyi hi ku helela? Ku titsona swakudya swa moya ku vangele van’wana leswaku va tsana eripfumelweni—hambi ku ri ku wa.—1 Timotiya 1:19; 4:15, 16.

14. Ha yini swi vuyerisa ku yi hlaya hi vukheta mhaka leyi hi vonaka hi yi toloverile?

¹⁴ Van’wana va nga ha vona onge ana se va ti tiva tidyondzo ta xisekelo ni leswaku a hi swihloko hinkwaswo leswi vulavulaka hi swilo leswintshwa. Hikwalaho, va nga ha vona onge ku dyondza ni ku va kona eminhlanganweni loku hleriweke a ku bohi. Hambiswiritano, Bibele yi kombisa leswaku hi fanele hi tsundzuxiwa hi swilo leswi se hi swi dyondzeke. (Pisalema 119:95, 99; 2 Petro 3:1; Yudha 5) Tanihi leswi musweki lonene a lunghiselelaka swakudya swo hambana-hambana hi swilo leswi fanaka, ntlawa wa hlonga wu lunghiselela swakudya swa moya leswi xurhisaka hi tindlela to hambana-hambana. Hambi ku ri eka swihloko leswi vulavulaka hi timhaka leti ku vulavuriweke hi tona ngopfu, ku ni tinhla letinene leti hi nga taka hi nga lavi ku hundziwa hi tona. Mpimo lowu hi vuyeriwaka ha wona wu titshege swinene hi nkarhi lowu hi wu tirhisaka ku dyondza ni matshalatshala lawa hi ma endlaka leswaku hi dyondza.

Vuyelo Bya Moya Lebyi Hi Byi Kumaka Loko Hi Hlaya Hi Tlhela Hi Dyondza

15. Xana ku hlaya ni ku dyondza Bibele swi hi pfunisa ku yini leswaku hi va vatirheli vo antswa va Rito ra Xikwembu?

¹⁵ Vuyelo lebyi hi byi kumaka loko hi hlaya hi tlhela hi dyondza Bibele byi tele. Hi pfuniwa ku fikelela byin’wana bya vutihlamuleri bya hina bya nkoka bya Vukreste, ku nga leswaku ha un’we wa hina hi va “mutirhi la nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona, [hi] ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” (2 Timotiya 2:15) Loko hi ya hi hlaya ni ku dyondza Bibele swinene, mianakanyo ya hina yi ta tala swinene hi mianakanyo ya Xikwembu. Kutani, ku fana na Pawulo, hi ta swi kota ku ‘kanerisana ni vanhu hi Matsalwa, hi hlamusela ni ku kombisa tinhlamuselo’ ta ntiyiso lowu hlamarisaka wa swikongomelo swa Yehovha. (Mintirho 17:2, 3) Vuswikoti bya hina byo dyondzisa byi ta kula, naswona mabulo ya hina, tinkulumo ta hina ni ndzayo ya hina swi ta va leswi akaka swinene hi tlhelo ra moya.—Swivuriso 1:5.

16. Hi vuyeriwa hi tindlela tihi ha un’we loko hi hlaya ni ku dyondza Rito ra Xikwembu?

¹⁶ Ku engetela kwalaho, nkarhi lowu hi wu tirhisaka ku kambisisa Rito ra Xikwembu wu ta endla leswaku hi swi kota ku pfumelelanisa vutomi bya hina ni tindlela ta Yehovha. (Pisalema 25:4; 119:9, 10; Swivuriso 6:20-23) Wu ta tiyisa timfanelo ta hina ta moya, to tanihi ku titsongahata, ku tshembeka ni ntsako. (Deteronoma 17:19, 20; Nhlavutelo 1:3) Loko hi tirhisa vutivi lebyi hi byi kumaka eku hlayeni ni le ku dyondzeni ka Bibele, moya wa Xikwembu wu khuluka hi ku ntshunxeka evuton’wini bya hina, leswi endlaka leswaku hi va ni ndzalo ya mihandzu ya moya eka hinkwaswo leswi hi swi endlaka.—Vagalatiya 5:22, 23.

17. Xana nkarhi ni ntikelo wa ku hlaya ni ku dyondza ka hina Bibele wu khumba vuxaka bya hina na Yehovha hi ndlela yihi?

¹⁷ Xa nkoka swinene, nkarhi lowu hi wu xavaka eka mintirho yin’wana leswaku hi ta hlaya ni ku dyondza Rito ra Xikwembu wu ta hi vuyerisa swinene eka vuxaka bya hina ni Xikwembu. Pawulo u khongelele leswaku Vakreste-kulobye va “tala vutivi lebyi kongomeke bya ku rhandza ka [Xikwembu] hi vutlhari hinkwabyo ni ku twisisa ka moya, leswaku [va] famba hi mukhuva lowu fanelaka eka Yehovha leswaku [va] n’wi tsakisa hi ku helela.” (Vakolosa 1:9, 10) Hilaha ku fanaka, leswaku hi “famba hi mukhuva lowu fanelaka eka Yehovha,” hi fanele hi “tala vutivi lebyi kongomeke bya ku rhandza ka xona hi vutlhari hinkwabyo ni ku twisisa ka moya.” Swi le rivaleni leswaku loko hi ta kuma mikateko ya Yehovha hi tlhela hi amukeriwa hi yena swi titshege swinene hi nkarhi lowu hi wu tirhisaka ku hlaya ni ku dyondza Bibele swin’we ni ntikelo wa kona.

18. Hi nga kuma mikateko yihi loko hi landzela marito ya Yesu lama tsariweke eka Yohane 17:3?

¹⁸ “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3) Leri i rin’wana ra matsalwa lama tirhisiwaka swinene hi Timbhoni ta Yehovha leswaku ti pfuna van’wana va twisisa nkoka wa ku dyondza Rito ra Xikwembu. I swa nkoka swinene ni le ka hina leswaku hi endla tano. Ntshembo wa hina wa ku hanya hilaha ku nga heriki wu titshege hi ku kula ka hina evutivini bya Yehovha ni N’wana wa yena, Yesu Kreste. Naswona anakanya leswi sweswo swi vulaka swona. Ku dyondza ka hina leswi engetelekeke hi Yehovha a ku nge vi na makumu—naswona leswi hi nga ta dyondza hi swona swi ta va swi tele ngopfu!—Eklesiasta 3:11; Varhoma 11:33.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Swivutiso Swa Mpfuxeto

• I yini lexi paluxiwaka hi ndlela leyi hi tirhisaka nkarhi wa hina ha yona?

• Xana nkarhi wo hlaya ni ku dyondza Bibele wu nga xaviwa eka mintirho yihi?

• Ha yini hi fanele hi xiya ndlela leyi hi dyaka ha yona swakudya swa moya?

• I vuyelo byihi lebyi vaka kona loko hi hlaya ni ku dyondza Matsalwa?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 20, 21]

Ku hlaya ni ku dyondza Bibele nkarhi hinkwawo ku ta endla leswaku hi kota ku ‘khoma rito ra ntiyiso hi ndlela leyinene’

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

Ku ringanisela eka mintirho yin’wana hambileswi hi gingiritekaka eka swilo swa moya swi ta hi tisela vuyelo lebyi fuweke