Xana U Nga “Pelela eMakedoniya”?
1. I yini leswi endleke leswaku Pawulo ni vanghana vakwe va ya eMakedoniya?
1 Kwalomu ka lembe ra 49 C.E., muapostola Pawulo u suke Antiyoka wa Siriya leswaku a ya eka riendzo rakwe ra vumbirhi ra vurhumiwa. Xikongomelo xakwe a ku ri ku endzela aEfesa ni le matikweni man’wana ya Asia Minor. Hambiswiritano, u kongomisiwe hi moya leswaku a “pelela eMakedoniya” ematshan’weni yo ya ematikweni lawa a kunguhate ku ma endzela. Yena ni vanghana vakwe va amukele xirhambo xexo hi ntsako naswona va ve ni lunghelo ro simeka vandlha ro sungula exifundzheni xexo. (Mint. 16:9, 10; 17:1, 2, 4) Namuntlha swiphemu swin’wana swa misava swi ni xilaveko xa vatirhi lava engetelekeke vo tshovela. (Mat. 9:37, 38) Xana u nga swi kota ku ya pfuna?
2. Ha yini van’wana va nga si anakanyisisa hi ku rhurhela etikweni rimbe?
2 Kumbexana u navela ku va murhumiwa ku fana na Pawulo kambe a wu si anakanyisisa hi ku rhurhela etikweni rimbe. Hi xikombiso, swi nga ha endleka leswaku a wu nge swi koti ku ya exikolweni xa ndzetelo xa Giliyadi hikwalaho ka malembe ya wena kumbe hikwalaho ka leswi u nga nghenelangiki vukati kumbe hikwalaho ka leswi u nga ni vana lavatsongo. Kumbexana a wu si anakanya hi ku rhurhela etikweni rimbe hileswi u nga riki ni ntshembo wa leswaku u nga swi kota ku dyondza ririmi rin’wana. Kumbexana u nga va u ri muluveri etikweni leri u tshamaka eka rona sweswi hikwalaho ka swivangelo swa ikhonomi lerova u kanakana hi ku rhurha. Hambiswiritano, endzhaku ko anakanyisisa hi xikhongelo, u ta kuma leswaku u nga swi kota ku rhurhela etikweni rimbe leri nga ni xilaveko.
3. Ha yini ndzetelo wa vurhumiwa ku nga ri xilaveko xo va u chumayela hi ndlela leyi humelelaka etikweni rimbe?
3 Xana Ndzetelo Wa Vurhumiwa Wa Laveka? I yini lexi endleke leswaku Pawulo ni vanghana vakwe va va lava humelelaka? A va titshega hi Yehovha ni moya wakwe wo kwetsima. (2 Kor. 3:1-5) Hikokwalaho, hambiloko swiyimo swa wena swi nga ku pfumeleli ku kuma ndzetelo wo hlawuleka, u nga swi kota ku chumayela hi ndlela leyi humelelaka etikweni rimbe. Tsundzuka, leswaku u le ku kumeni ka ndzetelo lowu yaka emahlweni eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni ni le ka Nhlangano wa Ntirho. Loko u ri ni pakani yo ya eGiliyadi kumbe eka xikolo lexi fanaka na xona, ku rhurha ka wena u ya etikweni rin’wana ku ya vona leswaku ntirho wa vurhumiwa i wa muxaka muni, swi ta ku nyika ntokoto wa nkoka lowu u nga ta wu tirhisa hi ku famba ka nkarhi loko u amukeriwe eka ndzetelo lowu engetelekeke.
4. Ha yini vadyuhari va nga fanelanga va gimeta hileswaku a va nge swi koti ku rhurhela etikweni rimbe leswaku va ya chumayela?
4 Lava Dyuhaleke: Vadyuhari lava wupfeke hi tlhelo ra moya lava nga ni rihanyo lerinene va nga va mpfuno lowukulu ematikweni lama nga ni xilaveko. Xana u tshike ntirho? Van’wana va nga va va kume malinyana ya penceni leyi ringaneke leyi va nga ta kota ku hakelela swilaveko swa vona ku katsa ni swa vutshunguri loko va rhurhela etikweni leri hluvukeke leri swilaveko swa vona swi nga durhiki ku tlula etikweni ra rikwavo.
5. Hlamusela ntokoto wa makwerhu la tshikeke ntirho loyi a rhurheleke etikweni rimbe.
5 Makwerhu la tshikeke ntirho la humaka etikweni leri vulavulaka Xinghezi, loyi a nga nkulu tlhelo phayona, u rhurhele etikweni leri dumeke hi ku va ni vapfhumba eDzonga-vuxa bya Asia leswaku a ya pfuna ntlawa lowu vulavulaka Xinghezi wa vahuweleri va kaye. Ntlawa wolowo wu chumayele vanhu vambe va 30 000 lava tshamaka endhawini yoleyo. Ku nga si hela malembe mambirhi se a ku ri ni vanhu va 50 lava a va va kona eminhlanganweni. Makwerhu yoloye u tsale a ku: “Ku rhurhela laha swi ndzi tisele mikateko leyi ndzi nga si tshamaka ndzi yi kuma. Ku hlaya yona i ku twa ku xurha!”
6. Hlamusela ntokoto wa makwerhu wa xisati la nga tekiwangiki loyi a rhurheleke etikweni leri nga ni xilaveko lexikulu.
6 Vamakwerhu Va Xisati Lava Nga Tekiwangiki: Yehovha u tirhise vamakwerhu va xisati hi tindlela to tala leswaku va chumayela mahungu lamanene laha ku nga ni xilaveko lexikulu. (Ps. 68:11) Makwerhu un’wana wa xisati loyi a ha riki muntshwa a a ri ni pakani yo ndlandlamuxa vutirheli byakwe etikweni rimbe, kambe vatswari vakwe a va vilerisiwa hi vuhlayiseki byakwe. Kutani u hlawule ku ya etikweni leri a ri ri ni xiphiqo xa tipolitiki ni xa ikhonomi, hiloko a tsalela rhavi kutani ri n’wi rhumela rungula leri nga ta n’wi pfuna. Eka malembe ya tsevu lawa a ma heteke a ri karhi a tshama etikweni rero, u tiphine hi mikateko yo tala. Wa hlamusela: “Ekaya a ndzi ta va ndzi ve ni tidyondzo ti nga ri tingani ta Bibele. Kambe ku tirha laha ku nga ni xilaveko lexikulu swi endle leswaku ndzi fambisa tidyondzo to tala ta Bibele naswona ndzi antswisa ndlela ya mina yo dyondzisa.”
7. Hlamusela ntokoto wa ndyangu lowu rhurheleke etikweni rimbe.
7 Mindyangu: Loko u ri ni vana, xana leswi hakunene swi ku sivela ku rhurhela etikweni rimbe leswaku u ya chumayela mahungu lamanene? Ndyangu wun’wana lowu nga ni vana vambirhi, va malembe ya nhungu na khume, wu endle xiboho xo swi ringeta. Mana wa kona u tsale ntokoto wa vona hi ndlela leyi: “Ha swi tlangela leswi hi kurisaka vana va hina laha, hikuva va hlangana ni maphayona yo hlawuleka ni varhumiwa. Hi kume mikateko hileswi hi tirhaka laha ku nga ni xilaveko lexikulu.”
8. Xana swa koteka ku rhurhela etikweni rimbe handle ko dyondza ririmi rin’wana? Hlamusela.
8 Ku Vilerisiwa Hi Ririmi: Xana ku anakanya hi ku dyondza ririmi rimbe swi ku sivela ku rhurhela etikweni rin’wana? Swi nga ha endleka leswaku ririmi ra wena ra vulavuriwa ematikweni man’wana lama nga ni xilaveko lexikulu xa vachumayeri va Mfumo. Mpatswa wun’wana lowu vulavulaka Xinghezi wu rhurhele etikweni leri vulavulaka Xipaniya leri a ri ri ni vaaki vo tala lava vulavulaka Xinghezi lava rhurheleke etikweni rero. Endzhaku ko kuma rungula leri humaka erhavini malunghana ni mavandlha yo hlayanyana lama vulavulaka Xinghezi lawa a ma ri ni xilaveko, wu hlawule rin’we kutani wu ri endzela kambirhi. Wu tlhelele ekaya, wu hunguta swixava-xavana swa wona swa n’hweti kutani wu hlayisa mali ku ringana lembe. Loko wu lunghekele ku rhurha, vamakwerhu va kwalaho va wu pfune ku kuma ndhawu leyi nga durhiki.
9, 10. I yini leswi vanhu lava rhurheke etikweni ra rikwavo va nga anakanyisisaka ha swona naswona ha yini?
9 Vahlapfa: Xana u rhurhile etikweni ra rikwavo, kumbexana emahlweni ko va u dyondza ntiyiso? Ku nga ha va ku ri ni xilaveko lexikulu xa vatirhi vo tshovela etikweni ra rikwavo. Xana u nga swi tsakela ku tlhelela etikweni ra rikwavo leswaku u ya pfuna? Swi ta ku olovela ku kuma ntirho ni ndhawu yo tshama ku tlula munhu un’wana loyi a humaka etikweni rin’wana. Kumbexana se i khale u ri karhi u vulavula ririmi ra kwalaho. Ku engetela kwalaho, vanhu va nga ha yingisela rungula ra Mfumo leri va byeriwaka rona hi wena ku tlula ku byeriwa hi munhu loyi va n’wi tekaka tanihi munhu wumbe.
10 Wanuna un’wana u rhurhe eAlbania a ya eItaliya tanihi muhlapfa, u kume ntirho wa kahle naswona a a kota ku rhumela ndyangu wakwe mali eAlbania. Endzhaku ka loko a kume ntiyiso, u sungule ku dyondzisa ntlawa wa maphayona yo hlawuleka ya le Italiya Xialbania lawa a ma rhurhele kwalaho leswaku ma ya tirha laha a ku ri ni xilaveko. Makwerhu loyi u tsale a ku: “A ma ya tirha nsimu leyi a ndzi yi tshikile. A ma nga ri tivi ririmi kambe a ma tsakela ku ya tirha kona. Ririmi ni ndhavuko wa mina i Xialbania. Kambe mina a ndzi chumayela hi Xiitaliya?” Makwerhu yoloye u endle xiboho xo tlhelela eAlbania leswaku a ya chumayela mahungu lamanene. U ri: “Xana ndza tisola leswi ndzi tshikeke ntirho ni mali eItaliya? Doo! Sweswi ndzi endla ntirho lowu ponisaka vutomi eAlbania. Hi ku ya hi vonelo ra mina, ntirho lowu nga wa nkoka naswona wu tisaka ntsako hilaha ku nga heriki i ku tirhela Yehovha hi mbilu ya wena hinkwayo!”
11, 12. Xana va fanele va endla yini vanhu lava ehleketaka ku rhurhela etikweni rimbe?
11 Ndlela Leyi Va Nga Swi Endlaka Ha Yona: Emahlweni ko va Pawulo ni vanghana vakwe va ya eMakedoniya a va tiyimisele ku ya evupela-dyambu kambe “moya lowo kwetsima wu va arisile,” hiloko va kongoma en’walungwini. (Mint. 16:6) Loko va ri ekusuhi ni le Bitiniya, Yesu u va siverile. (Mint. 16:7) Yehovha hi ku tirhisa Yesu, u hambeta a langutela ntirho wo chumayela. (Mat. 28:20) Hikokwalaho, loko u ehleketa hi ku rhurhela etikweni rimbe, khongela u lava nkongomiso wa Yehovha.—Luka 14:28-30; Yak. 1:5; vona bokisi leri nge, “Ndlela Leyi U Nga Swi Tivaka Ha Yona Loko Tiko Leri U Ehleketaka Ku Rhurhela Eka Rona Ri Ri Ni Xilaveko.”
12 Kombela vakulu ni Vakreste van’wana lava wupfeke va ku byela loko u ta swi kota ku tirha etikweni rimbe. (Swiv. 11:14; 15:22) Hlaya rungula leri hi ri kandziyiseke ra malunghana ni ku tirha etikweni rimbe naswona u tlhela u endla ndzavisiso hi matiko lawa u ehleketaka ku rhurhela eka wona. Xana u nga endzela tiko leri u tsakelaka ku rhurhela eka rona kumbexana masiku ma nga ri mangani? Loko hakunene u tiyimisele ku rhurhela etikweni rin’wana, u nga ha tsalela rhavi ra le tikweni rero leswaku u kuma rungula leri engetelekeke, u tirhisa adirese leyi nga eka Buku Ya Lembe ya sweswinyana. Hambiswiritano, ematshan’weni yo rhumela papila ra wena hi ku kongoma erhavini, ri nyike vakulu va le vandlheni ra n’wina, lava nga ta engetela marito ya vona emahlweni ko va va ri rhumela erhavini.—Vona buku leyi nge Ku Hleleriwa Ku Endla Ku Rhandza Ka Yehovha, matluka 111-112.
13. Xana rhavi ri nga ku pfuna njhani, kambe hi byihi vutihlamuleri bya wena?
13 Rhavi ri ta ku rhumela rungula leri pfunaka malunghana ni tiko leri u ehleketaka ku rhurhela eka rona leswaku ri ku pfuna ku endla swiboho, kambe a ri nge ku nyiki mali, papila ro va muaka-tiko wa le tikweni rero, vhisa kumbe tifomo tin’wana ta nawu kumbe ri ku lavela byetlelo. Leti i timhaka leti u faneleke u tikambisisa hi vukheta emahlweni ko va u rhurha. Ku engetela kwalaho, u ta va ni vutihlamuleri byo vulavurisana ni vayimeri va tiko leswaku u kuma rungula malunghana ni swilaveko swa vhisa ni mpfumelelo wo kuma ntirho. Lava rhurhaka va fanele va kota ku khathalela swilaveko swa vona ni swilaveko swa nawu.—Gal. 6:5.
14. Hi swihi swilemukiso leswi nga kona loko u endzela kumbe u rhurhela etikweni leri ntirho wu yirisiweke?
14 Matiko Lawa Eka Wona Ntirho Wu Yirisiweke: Ematikweni man’wana vamakwerhu va fanele va va ni vuxiyaxiya swinene evugandzerini bya vona. (Mat. 10:16) Vahuweleri lava endzeke kumbe lava rhurheleke kwalaho va nga ha koka nyingiso lowu nga faneriki eka ntirho wa hina kutani va veka vamakwerhu va kwalaho ekhombyeni. Loko u ehleketa ku rhurhela etikweni ro tano, hi kombela u tsalela rhavi papila u ri nyika vakulu emahlweni ko va u rhurha.
15. Xana lava swiyimo swa vona swi nga va pfumeleriki ku rhurha, va nga byi ndlandlamuxa njhani vutirheli bya vona laha va tshamaka kona?
15 Loko U Nga Swi Koti Ku Rhurha: Loko u nga swi koti ku rhurhela etikweni rin’wana, u nga heli matimba. Kumbexana “nyangwa [yin’wana] leyikulu leyi yisaka entirhweni” yi ku pfulekerile. (1 Kor. 16:8, 9) Mulanguteri wa wena wa xifundzha a nga ha va a tiva tindhawu leti u nga tirhaka eka tona handle ko va u rhurha ekaya ra wena. Xana u nga dyondza ririmi rin’wana ra kwalaho kutani u ya pfuna vandlha kumbe ntlawa lowu vulavulaka ririmi rero? Kumbexana u nga ya pfuna evandlheni ra le kusuhi ra ririmi ra mavoko kumbe ririmi rimbe kumbe ntlawa lowu vulavulaka Xichayina, Xifurwa kumbe Xiputukezi. Kumbexana u nga kota ku ndlandlamuxa vutirheli bya wena evandlheni leri u nga eka rona sweswi. Ku nga khathariseki swiyimo swa wena, nchumu wa nkoka hileswaku u tirha hi mbilu hinkwayo evugandzerini bya wena.—Kol. 3:23.
16. Xana hi fanele hi angula njhani eka vanhu lava navelaka ku rhurhela etikweni rimbe?
16 Xana u tiva Mukreste la wupfeke hi tlhelo ra moya loyi a nga ni pakani yo tirha etikweni rimbe? Kutani n’wi seketele u tlhela u n’wi khutaza! Loko Pawulo a suka eAntiyoka wa Siriya, a ku ri tiko ra vunharhu hi ku kula eMfun’weni wa Rhoma (endzhaku ka Rhoma na Aleksandriya). Leswi nsimu yoleyo a yi ri yikulu, swi nga ha endleka leswaku vandlha ra le Antiyoka a ri lava leswaku Pawulo a ri pfuna naswona a ri ta n’wi kumbuka swinene loko se a fambile. Kambe, Bibele a yi vuli leswaku vamakwerhu va hete Pawulo matimba leswaku a nga fambi. Ematshan’weni yo va va ehleketa hi kaya ra vona, va tsundzuke leswaku “nsimu i misava.”—Mat. 13:38.
17. Hi tihi timhaka leti u nga anakanyisisaka ha tona loko u “pelela eMakedoniya”?
17 Pawulo ni vanghana vakwe va kume mikateko yo tala hikwalaho ko angula eka xirhambo xo pelela eMakedoniya. Loko va ri eMakedoniya emutini wa Filipiya, va kume Lidiya naswona “Yehovha [u pfule] mbilu yakwe swinene leswaku yi nyikela nyingiso eka swilo leswi vuriwaka hi Pawulo.” (Mint. 16:14) Wa nga vona ntsako lowu Pawulo ni varhumiwa-kulobye va veke na wona loko Lidiya ni vandyangu wakwe hinkwavo va khuvuriwa! Ematikweni yo tala ku ni vanhu va timbilu letinene vo fana na Lidiya lava nga si tshamaka va byeriwa rungula ra Mfumo. Loko u “pelela eMakedoniya,” u nga ha kuma ntsako hi ku pfuna van’wana.
[Bokisi leri nga eka tluka 5]
Ndlela Leyi U Nga Swi Tivaka Ha Yona Loko Tiko Leri U Ehleketaka Ku Rhurhela Eka Rona Ri Ri Ni Xilaveko
• Hlaya Buku Ya Lembe ya sweswinyana. Dzikisa mianakanyo ya wena eka nhlayo ya vahuweleri.
• Tirhisa Index leswaku u endla ndzavisiso wa swihloko ni mintokoto ya le tikweni rero.
• Vulavurisana ni vahuweleri lava endzeleke tiko rero kumbe lava tshamaka kona.
• Loko u ehleketa hi tiko leri nga ta ku pfumelela leswaku u chumayela hi ririmi ra wena, yana eka Internet leswaku u vona leswaku i vanhu vangani etikweni rero lava vulavulaka ririmi ra wena.
• Sweswi ku ni xilaveko lexikulu xa ndyangu lowu tiyeke hi tlhelo ra moya ni maphayona ya nkarhi hinkwawo eBotswana ni le Namibia.