Buku Ya Yobo Yi Nga Ku Pfuna Loko U Nyika Un’wana Ndzayo

1-2. I ntlhontlho wihi lowu vanghana vanharhu va Yobo na Elihu a va langutane na wona?

LESWI Yobo a a dumile hikwalaho ka leswi a a ri xifumi, mhaka ya ku va a lahlekeriwe hi swilo hinkwaswo yi hatle yi hangalaka eka vanhu hinkwavo va le Vuxeni. Loko vanghana vakwe vanharhu ku nga Elifazi, Bilidadi na Sofara va twa hi leswi endlekeleke Yobo va nambe va ku milenge yimbirhi va kongoma eUzi leswaku va ya n’wi chavelela. Kambe leswi va swi kumeke loko va fika, swi va tseme nhlana.

² Ehleketa hi leswi. Yobo se a a lahlekeriwe hi swilo hinkwaswo. Leswi katsaka tinyimpfu ta yena to tala, tihomu, tikamela ni timbhongolo. Vana vakwe va file naswona malandza yakwe yo tala ma dlayiwile. Nakambe yindlu leyi vana vakwe va feleke eka yona se a yi hodlokile. Ku tatisa eka sweswo, Yobo na yena u sungule ku vabya swinene, u hume marhumba lama vavaka miri hinkwawo. Loko va ha ri ekule, vanghana vakwe vanharhu va vone Yobo a tshame enkumeni a lo goo! Va endle yini hileswi va swi vonaka? Ku hundze masiku ya nkombo va nga vuli nchumu eka Yobo loyi a ri eku tweni ka ku vava swinene. (Yobo 2:​12, 13) Hi ku famba ka nkarhi, jaha leri vuriwaka Elihu ri fike ri tshama ekusuhi na vona. Eku heteleleni Yobo u sungula ku vulavula, hiloko a rhukana siku leri a velekiweke ha rona ni ku tlhela a vula leswaku u navela ku fa. (Yobo 3:​1-3, 11) A swi kanakanisi leswaku Yobo u lava ku pfuniwa. Leswi vanghana vakwe va nga ta swi vula ni ndlela leyi va nga ta swi vula hayona, yi ta kombisa loko hakunene va ri vanghana vakwe va ntiyiso niloko va khathala ha yena.

3. Hi ta bula hi yini sweswi?

³ Yehovha u endle leswaku Muxe a tsala leswi vanghana vanharhu va Yobo ku katsa na Elihu va swi vuleke ni ku swi endla. Swi vonaka onge swin’wana leswi Elifazi a swi vuleke a a hlohloteriwa hi dimona. Ku hambana na yena, leswi Elihu a swi vuleke a swi huma eka Yehovha. (Yobo 4:​12-16; 33:​24, 25) Hikwalaho, a swi hlamarisi leswaku hambileswi buku ya Yobo yi nga na switsundzuxo swin’wana leswinene ngopfu, yi tlhela yi va ni switsundzuxo swin’wana swo biha ngopfu. Buku ya Yobo yi nga pfuna swinene loko hi fanele hi tshinya munhu wo karhi. Xo sungula, hi ta bula hi xikombiso xo biha xa vanghana vanharhu va Yobo. Endzhaku, hi ta bula hi xikombiso lexinene xa Elihu. Loko hi ri karhi hi dyondza hi xikombiso ha xin’we, hi ta xiya ndlela leyi Vaisrayele va nga ha vaka va vuyeriwe hayona eka buku ya Yobo ni ndlela leyi hina yi nga hi pfunaka hayona namuntlha.

NDLELA LEYI VANGHANA VANHARHU VA YOBO VA VULAVULEKE NA YENA HAYONA

4. Hikwalahokayini vanghana vanharhu va Yobo va tsandzeke ku fikelela xikongomelo xa vona? (Nakambe vona xifaniso.)

⁴ Bibele yi vula leswaku vanghana vanharhu va Yobo va yile eka yena leswaku va ya “n’wi tshandzisa ni ku n’wi chavelela” endzhaku ka loko va twile hi maxangu yakwe. (Yobo 2:11) Hambiswiritano, va tsandzekile ku fikelela xikongomelo xa vona. Hikwalahokayini? Hikwalaho ka swivangelo swinharhu. Xo sungula, va hatle va n’wi avanyisa. Hi xikombiso, va tibyele leswaku Yobo a a xupuriwa hi kwalaho ka swidyoho leswi a tshameke a swi endla.a (Yobo 4:7; 11:14) Xa vumbirhi, swo tala swa leswi va swi vuleke a swi nga aki kambe swi lo ya swi n’wi vavisa hambileswi a swi twala onge i marito ya vutlhari. (Yobo 13:12) Bilidadi u tlhave Yobo hi marito kambirhi, hi ku n’wi byela leswaku u vulavula ngopfu. (Yobo 8:2; 18:2) Sofara u fanise Yobo na “xiphukuphuku.” (Yobo 11:12) Xa vunharhu, hambiloko swi nga endlekanga leswaku loko va vulavula na Yobo a va nga n’wi holoveli, ndlela leyi a va vulavula hayona a yi tlhava ni ku tlhela yi kombisa ku delela. (Yobo 15:​7-11) Swi vonaka onge leswi vanghana lava vanharhu va Yobo a va swi lava ngopfu a ku ri ku kombisa leswaku Yobo u hoxisile ku ri ni ku va va n’wi chavelela kumbe va n’wi tiyisa ripfumelo.

5. Leswi vanghana va Yobo va swi vuleke swi endle leswaku ku va ni vuyelo byihi?

⁵ A swi hlamarisi leswaku loko vanghana va Yobo va heta ku vulavula, Yobo u twe ku vava swinene ku tlula na loko va nga si n’wi chavelela. (Yobo 19:2) Sweswo swi endle a titwa a boheka ku tiyimelela. Hikwalaho, u sungule ku hlanganahlangana ivi a vulavula swilo leswi humeke endleleni. (Yobo 6:​3, 26) Swilo leswi vanghana va Yobo va swi vuleke a swi nga fambisani ni ku rhandza ka Yehovha naswona a va n’wi twelanga vusiwana Yobo. Hikwalaho ka sweswo, va tikume va tirhisiwa hi Sathana va nga swi xiyi. (Yobo 2:​4, 6) Xana mhaka ya Yobo yi nga va yi va pfune njhani vanhu lava hanyeke hi nkarhi wakwe naswona yi nga hi pfuna njhani hina namuntlha?

6. Xana vavanuna va le Israyele va nga va va dyondze yini eka xikombiso xo biha xa vanghana vanharhu va Yobo?

⁶ Ndlela leyi Vaisrayele va nga ha vaka va vuyeriwe hayona. Endzhaku ka loko Yehovha a endle Vaisrayele va va tiko, u hlawule vavanuna lava fanelekaka, ku nga vakulukumba leswaku va avanyisa tiko hi ku ya hi milawu yakwe yo lulama. (Det. 1:​15-18; 27:1) Vavanuna volavo a va fanele va va yingisela hi vukheta vanhu loko va nga si va avanyisa kumbe va va nyika switsundzuxo. (2 Tikr. 19:6) Nakambe a va fanele va vutisa swivutiso ematshan’weni yo tibyela leswaku va tiva timhaka hinkwato. (Det. 19:18) Ku engetela kwalaho, a va fanele va papalata ku holovela vanhu lava a va ta eka vona leswaku va ta kuma mpfuno. Hikwalahokayini? Hikuva loko va kombisa leswaku va nyangatsekile, a swi ta chavisa vanhu ku va phofulela ta le mbilwini. (Eks. 22:​22-24) Swi le rivaleni leswaku vavanuna va le Israyele lava kambisiseke mhaka ya Yobo va kume tidyondzo ta nkoka.

7. Handle ka vavanuna va le Israyele, i vamani van’wana lava a va ta nyika van’wana ndzayo naswona va nga va va vuyeriwe njhani eka mhaka ya Yobo? (Swivuriso 27:9)

⁷ I ntiyiso leswaku vavanuna volavo a ku nga ri vona ntsena lava a va fanele va nyika vanhu switsundzuxo eIsrayele. Muisrayele un’wana ni un’wana swi nga ri na mhaka leswaku wa ha ri muntshwa kumbe u dyuharile, i wa xinuna kumbe waxisati, a a ta pfuna munghana wakwe leswaku a tshinela ekusuhi na Yehovha kumbe a n’wi pfuna leswaku a cinca mahanyelo yakwe. (Ps. 141:5) Loko a endla tano, a swi kombisa leswaku i munghana wa ntiyiso. (Hlaya Swivuriso 27:9.) Xikombiso xo biha xa vanghana vanharhu va Yobo, a xi ta kota ku pfuna Vaisrayele va tiva leswi va nga fanelangiki va swi vula ni ku swi endla loko va nyika munhu ndzayo.

8. Hi fanele hi papalata yini loko hi nyika munhu ndzayo? (Nakambe vona swifaniso.)

⁸ Ndlela leyi hi nga vuyeriwaka hayona. Tanihi Vakreste, hi lava ku pfuna vamakwerhu loko va ri emiringweni. Hambiswiritano, leswaku hi kota ku endla sweswo hi fanele hi papalata ku endla leswi endliweke hi vanghana vanharhu va Yobo. Xo sungula, hi fanele hi papalata ku hatla hi avanyisa kambe hi tiyiseka leswaku leswi hi swi vulaka i ntiyiso. Xa vumbirhi, loko hi nyika munhu xitsundzuxo a hi fanelanga hi n’wi byela mavonelo ya hina hilaha Elifazi a endleke hakona, ku ri na sweswo, hi fanele hi n’wi nyika xitsundzuxo lexi humaka eRitweni ra Xikwembu. (Yobo 4:8; 5:​3, 27) Xa vunharhu, hi fanele hi papalata ku tlhava van’wana hi marito kumbe hi va xopaxopa. Tsundzuka leswaku eka swin’wana leswi Elifazi ni vanghana vakwe va swi vuleke a ku ri ntiyiso, hi yona mhaka leyi un’wana wa vatsari va Bibele a tshaheke leswi va swi vuleke. (Ringanisa Yobo 5:13 na 1 Vakorinto 3:19.) Nilokoswiritano, eka swo tala leswi va swi vuleke va hembele Xikwembu ni ku tlhela va twisa Yobo ku vava. Hikwalaho, Yehovha u vule leswaku a va vulavulanga ntiyiso. (Yobo 42:​7, 8) Xitsundzuxo lexinene hi xi vona hi ku va xi nga endli Yehovha a vonaka a nga lulamanga kumbe a vonaka onge a nga ma rhandzi malandza yakwe. Sweswi a hi buleni hileswi hi nga swi dyondzaka eka Elihu.

NDLELA LEYI ELIHU A N’WI TSHINYEKE HAYONA YOBO

9. Hlamusela leswaku hikwalahokayini Yobo a ha lava ku pfuniwa endzhaku ka loko vanghana vakwe va hete ku vulavula naswona Yehovha u n’wi pfune njhani.

⁹ Loko Yobo ni vanghana vakwe va heta ku phikizana, se xiyimo a xi nga ha tsakisi. Vavanuna lava, va vulavule swilo swo tala lerova tindzima ta 28 ta Bibele ti vulavula hi bulo leri va veke na rona naswona swo tala swa swilo leswi va swi vuleke, va swi vule va hlundzukile. A swi hlamarisi leswi Yobo a ha twa ku vava hambi endzhaku ka loko va hete ku vulavula. A ha lava ku chaveleriwa ni ku lulamisiwa. Xana Yehovha u n’wi pfune njhani? U tirhise Elihu leswaku a n’wi chavelela. Kambe hikwalahokayini Elihu a nga hatliselanga ku vulavula? U te, “Ndzi ntsongo n’wina mi vakulu. Xisweswo ndzi mi xiximile ndzi nga vuli nchumu.” (Yobo 32:​6, 7) Elihu loyi a ha ri muntshwa a a tiva leswi vanhu vo tala namuntlha va swi tivaka, ku nga leswaku vanhu lava kuleke va dyondze swilo swo tala. Hikwalaho ka sweswo, va ni vutlhari ni ntokoto lowu hi ntolovelo vantshwa va nga riki na wona. Kambe endzhaku ka loko a tinyike nkarhi wo yingisela Yobo ni vanghana vakwe loko va ri karhi va vulavula, Elihu a a nga ha swi koti ku miyela ha swona. U te: “Ku va ni malembe yo tala ntsena a swi endli munhu a tlhariha, naswona a hi vanhu lavakulu ntsena lava twisisaka leswinene.” (Yobo 32:9) Xana u vule yini naswona u swi vule njhani?

10. Elihu u endle yini loko a nga si nyika Yobo ndzayo? (Yobo 33:​6, 7)

¹⁰ Loko Elihu a nga si nyika Yobo ndzayo, u rhange a endla leswaku Yobo a lunghekela ku twa leswi a nga ta swi vula. Njhani? Xo sungula, Elihu u rhange hi ku ehlisa moya hikuva Bibele yi vula leswaku eku sunguleni a a hlundzukile. (Yobo 32:​2-5) Hikwalaho, sweswo swi n’wi pfunile leswaku a nga hlaseli Yobo hi marito. Kutani u vulavule na Yobo kahle. Hi xikombiso, u byele Yobo a ku: “Vona! Mina na wena ha fana eka Xikwembu xa ntiyiso.” (Hlaya Yobo 33:​6, 7.) Kutani u swi veke erivaleni leswaku a a n’wi yingiserile Yobo loko a ri karhi a vulavula. U kombise sweswo hikuva a katsakanya leswi Yobo a swi vuleke. (Yobo 32:11; 33:​8-11) Elihu u tlhele a endla hilaha ku fanaka loko a nyika Yobo ndzayo.—Yobo 34:​5, 6, 9; 35:​1-4.

11. Xana Elihu u n’wi tshinye njhani Yobo? (Yobo 33:1)

¹¹ Loko Elihu a tshinya Yobo wanuna wo tshembeka, u endle tano hi ndlela ya xichavo. Hi xikombiso, Elihu u vitane Yobo hi vito, ku nga leswi vanghana vakwe lavan’wana vanharhu va nga swi endlangiki. (Hlaya Yobo 33:1.) Elihu u tlhele a nyika Yobo nkarhi wo vulavula hikuva na yena u tsundzuke leswaku loko Yobo ni vanghana vakwe va ri karhi va vulavula, a a swi navela ku vulavula. (Yobo 32:4; 33:32) Nakambe Elihu u tlhele a byela Yobo leswaku hikwalahokayini swin’wana swa swilo leswi a swi vuleke ni ku swi endla a swi nga ri swinene naswona u n’wi tsundzuxe hi vutlhari, matimba, vululami ni rirhandzu ra Yehovha. (Yobo 36:​18, 21-26; 37:​23, 24) A swi kanakanisi leswaku ndzayo leyinene ya Elihu, yi pfune Yobo leswaku a lunghekela ku yingisa ndzayo leyi enkarhini wa sweswi a yi ta huma eka Muvumbi wakwe. (Yobo 38:​1-3) Xana xikombiso xa Elihu xi nga va xi va vuyerise njhani vanhu lava hanyeke enkarhini wakwe naswona xi nga hi vuyerisa njhani hina namuntlha?

12. Yehovha u va tirhise njhani vaprofeta leswaku va pfuna Vaisrayele naswona xikombiso lexinene xa Elihu xi nga va xi va pfune njhani Vaisrayele?

¹² Ndlela leyi Vaisrayele va nga ha vaka va vuyeriwe hayona. Se a swi endla malembe yo tala Yehovha a hlawule vaprofeta leswaku va byela Vaisrayele swilo leswi a a lava va swi tiva. Hi xikombiso, hi nkarhi lowu Vaisrayele a va kongomisiwa hi Vaavanyisi, Yehovha u tirhise muprofeta waxisati Debora leswaku a nyika vanhu swiletelo leswi humaka eka yena naswona ku sukela loko Samuwele a ha ri muntshwa u tirhe tanihi muvulavuleri wa Yehovha. (Vaav. 4:​4-7; 5:7; 1 Sam. 3:​19, 20) Kutani hi nkarhi lowu vanhu a va fumiwa hi tihosi, u va nyike vaprofeta leswaku va va tiyisa ni ku pfuna vanhu lava hambukeke evugandzerini bya ntiyiso leswaku va tlhela va va ni vuxaka na yena. (2 Sam. 12:​1-4; Mit. 3:24) Xikombiso xa Elihu lexi tsariweke ebukwini ya Yobo, xi fanele xi pfune vavanuna ni vavasati vo tshembeka leswaku va tiva leswi va faneleke va swi vula ni ndlela leyi va faneleke va swi vula hayona loko va nyika munhu ndzayo.

13. Xana Vakreste va nga va khutaza njhani Vakrestekulobye namuntlha?

¹³ Ndlela leyi hi nga vuyeriwaka hayona. Leswi hi nga Vakreste, na hina hi byela van’wana ku rhandza ka Xikwembu hi tirhisa Rito ra xona ku nga Bibele. Ndlela yin’wana leyi hi endlaka tano hayona, i ku vulavula swilo leswi akaka ni ku tlhela hi khutaza vamakwerhu. (1 Kor. 14:3) Vakulu va fanele va tikarhatela ku ‘chavelela’ vamakwerhu hambiloko lava va vulavulaka na vona va hlundzukile kumbe va ‘vulavula leswi humeke endleleni.’—1 Tes. 5:14; Yobo 6:3.

14-15. Vula xikombiso xa ndlela leyi nkulu a nga tekelelaka Elihu hayona loko a nyikela ndzayo.

¹⁴ Ehleketa hi xiyimo lexi, nkulu u twa leswaku makwerhu un’wana waxisati evandlheni u tshikilelekile. Hiloko yena ni makwerhu un’wana va ya eka makwerhu waxisati leswaku va ya n’wi khutaza. Loko a ri karhi a bula na vona, makwerhu waxisati u va byela leswaku hambileswi a yaka emahlweni a chumayela ni ku tlhela a va kona etidyondzweni, a nga wu kumi ntsako. Xana nkulu u ta endla yini?

¹⁵ Xo sungula, swi nga lava leswaku a lavisisa swivangelo leswi endlaka leswaku makwerhu waxisati a titwa hi ndlela yoleyo. Leswaku a kota ku tiva swivangelo sweswo, swi ta lava leswaku a n’wi yingisela hi vukheta. Swi nga ha lava leswaku nkulu a tivutisa swivutiso swo fana ni leswi, xana makwerhu waxisati u titwa hi ndlela yoleyo hi leswi a vonaka swi nga n’wi faneli ku rhandziwa hi Xikwembu? Xana u hetiwa matimba hileswi “a vilelaka hi vutomi?” (Luka 21:34) Xa vumbirhi, nkulu u ta n’wi bumabumela hikwalaho ka swilo leswinene leswi a swi endlaka. Hi xikombiso, u ta n’wi bumabumela hi leswi a yaka ensin’wini ni le tidyondzweni hambiloko a tshikilelekile. Xa vunharhu, loko se nkulu a xi twisisa kahle xiyimo xa makwerhu waxisati ni leswi n’wi endlaka a titwa hi ndlela yoleyo, u ta tirhisa Bibele leswaku a n’wi pfuna a swi vona ku Xikwembu xa n’wi rhandza.—Gal. 2:20.

YANA EMAHLWENI U VUYERIWA EKA BUKU YA YOBO

16. Hi nga endla yini leswaku hi ya emahlweni hi vuyeriwa eka buku ya Yobo?

¹⁶ Hakunene ha vuyeriwa swinene loko hi kambisisa buku ya Yobo. Hilaha hi dyondzeke hakona eka nhlokomhaka leyi hundzeke, buku leyi leyi huhuteriweke, yi hi byela leswaku hikwalahokayini Xikwembu xi pfumelela ku xaniseka ni ndlela leyi hi nga ku tiyiselaka hayona. Nakambe hilaha hi dyondzeke hakona eka nhlokomhaka leyi, hinkwerhu hi nga dyondza ku nyikela ndzayo leyinene hi ku va hi nga tekeleli xikombiso xo biha xa vanghana vanharhu va Yobo kambe hi landzela xikombiso lexinene xa Elihu. Enkarhini lowu taka swi ta va swinene ku rhanga u kambisisa tidyondzo leti u ti dyondzeke ebukwini ya Yobo loko u nga si nyika van’wana ndzayo. Nakambe loko ku ve se i khale u yi hlayile buku leyi yo xonga ya Yobo, tiyimisele ku tlhela u yi hlaya. U ta kuma leswaku ya ha pfuna swinene ninamuntlha hilaha a swi ri hakona loko yi tsariwa.