Swiendlakalo-nkulu Swa N’wexemu

“TANANI eka mina, . . . ndzi ta mi phyuphyisa.” Marito wolawo ya Yesu Kreste lama kumekaka eka Matewu 11:28 a ma ri ndzimana ya hina ya lembe ra 2002. Hi lembe ra ntirho leri hundzeke, vo tala va tile hakunene—vanhu va 265 469 va amukele xirhambo xa Xikwembu ha Yesu, va khuvuriwa kutani va phyuphyisiwa swin’we ni van’wana lava tlulaka timiliyoni ta tsevu, lava ngheneke ejokweni ro olova ra ku va mudyondzisiwa la nga Mukreste.

Ematlukeni lama landzelaka, u ta dyondza hi ndlela leyi Yehovha a hambetaka a va katekisa swinene ha yona vanhu va yena emisaveni hinkwayo. Sweswi a hi vone swiendlakalo swin’wana leswi xiyekaka, leswi kongomisiweke hi Xikwembu, leswi humeleleke eka lembe ra ntirho ra 2002.

Mintsombano Ya Muganga Yi Susumetela Ku Hiseka

Tanihi leswi ku nga ntolovelo wa tona, Timbhoni ta Yehovha ti hlengeletane etindhawini to tala emisaveni hinkwayo leswaku ti ta tiphina hi mintsombano ya tona ya muganga leyi ti yi khomaka lembe ni lembe. Nhloko-mhaka ya ntsombano wa lembe ra 2002-2003 a yi ku “Vachumayeri Va Mfumo Lava Hisekaka.” Nkulumo-nkulu yi kombise leswaku vanhu va Xikwembu namuntlha va tekelela ku hiseka ni xivindzi xa Yesu Kreste loko va ri karhi va endla vutirheli bya vona. Tinkulumo tin’wana ti hlamusele leswaku ku hiseka ku hlakuleriwa hi ku dyondza Rito ra Xikwembu naswona ku kombisiwa hi ku endla swilo leswinene, ngopfu-ngopfu hi ku chumayela Mfumo wa Xikwembu hi ku hiseka.

Drama ya xikhale, leyi a yi ri ni nhloko-mhaka leyi nge “Yima U Tiya eMinkarhini Ya Maxangu,” a yi vulavula ngopfu hi muprofeta Yeremiya. Ku fana na Yesu, na yena u kombise ku hiseka lokukulu naswona u tiyiserile hambileswi a a langutane ni maxangu. Yeremiya u tshembele eka Yehovha naswona u chumayele rungula ra Xikwembu hi xivindzi. Hakunene i xikombiso lexinene eka Vakreste namuntlha!

Ku humesiwe tibuku timbirhi eka ntsombano lowu. Hi Ravuntlhanu, lava a va ri kona entsombanweni va kume buku leyi nge, Gandzela Xikwembu Xi Ri Xin’we Xa Ntiyiso. Buku leyi ya matluka ya 192 yi ta tirhisiwa tanihi xipfuneto xa vumbirhi xo dyondzisa Bibele leswaku xi dzikisa ntiyiso wa Rito ra Xikwembu etimbilwini ta swichudeni swa Bibele. Hi ni ntshembo wa leswaku buku leyi yi ta pfuna lava ha tsakelaka leswaku va kula emoyeni nileswaku va famba egondzweni leri khumeke leri yisaka evuton’wini, emisaveni leyintshwa ya Xikwembu ya ku lulama.

Hi Mugqivela ku humesiwe buku leyi nge, Tshinela Eka Yehovha. Yi avanyisiwe hi swiyenge leswi hlamuselaka timfanelo letikulu ta mune ta Yehovha: ku nga matimba, vululami, vutlhari ni rirhandzu. Xikongomelo xa yona xi hlamuseriwe eka xingheniso xa yona, lexi nge: “Onge buku leyi yi nga ku pfuna leswaku u tshinela ekusuhi ngopfu na Yehovha Xikwembu, u va munghana wa yena hilaha ku nga heriki, leswaku u ta hanyela ku n’wi dzunisa.” Nongonoko wa ntsombano swin’we ni tibuku leti letintshwa, swi ta pfuna vanhu va timbilu letinene kun’wana ni kun’wana, leswaku va n’wi rhandza swinene Muvumbi wa vona.

Ku Langutana Ni “Minkarhi Ya Mangava”

Muapostola Pawulo u tsalele Timotiya a n’wi byela leswaku “emasikwini yo hetelela” ku ta va ni “minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.” (2 Tim. 3:1) Makhombo lama tiendlakalelaka ni lama vangiwaka hi vanhu ma tisa swiphiqo ni ku nonon’hweriwa. Nilokoswiritano, ma pfulela Vakreste lunghelo ra leswaku va kombisana rirhandzu. Ku ve ni makhombo yo tala eka lembe ra ntirho leri hundzeke. Kambe hi ta hlamusela mambirhi ntsena.

Khombo Ra Le World Trade Center: Nkhuvo wa mathwasana ya ntlawa wa vu-111 wa Xikolo xa Bibele xa Gilead xa Watchtower wu tlangeriwe hi Mugqivela September 8, 2001. Endzhaku ka masiku manharhu, hi September 11, mathwasana ni swirho swa mindyangu ya wona a va ri karhi va valanga Doroba ra New York, eUnited States. Siku rero a ri tixele kahle naswona a ri kufumela, ku nga ri na mapapa exibakabakeni. Kutani hi 8:46 nimixo, ku fike xihaha-mpfhuka xi hima xihondzo xa n’walungu xa World Trade Center, le Manhattan. Endzhakunyana ka nkarhi, ku te xihaha-mpfhuka xin’wana kutani xi fika xi hima xihondzo xa le dzongeni.

Hi 9:59 nimixo, xihondzo xa le dzongeni xi hirimukile, xi funengeta ndhawu hinkwayo ya Manhattan hi papa ra ntshuri ni swipetlu-petlu swa muako. Endzhaku ka sweswo, xihondzo xa le n’walungwini xi hirimukile na xona. Ku fe vanhu va kwalomu ka magidi manharhu. Xihondzo ha xin’we a xi ri ni swithezi swa 110 naswona swi hetiwe ku akiwa hi 1973. Xibakabaka a xi funengetiwe hi ntshuri lowu humaka eka swihondzo leswimbirhi leswi hirimukeke naswona moya wu hunge ntshuri wolowo kukondza wu fika eBethele ya le Brooklyn, leyi nga kwalomu ka tikhilomitara tinharhu ku suka laha swihondzo leswi a swi ri kona.

Hi ku hatlisa vamakwerhu va rhavi ra le United States va sungule ku lava ku tiva leswaku hi tihi Timbhoni leti khumbiweke hi khombo leri tsemaka nhlana nileswaku va nga ti pfunisa ku yini. Hi Ravumbirhi nimadyambu, hi September 11, swirho swa miako hinkwayo yinharhu ya Bethele—ku nga Brooklyn, Patterson na le Wallkill—a swi tiveka lomu swi nga kona. Hi Ravumune nindzhenga mathwasana hinkwawo ya le Gilead se a ma tihlanganisile ni Hofisi ya Gilead, ma tiyisekisa leswaku a ku vavisekanga munhu eka wona ni swirho swa mindyangu ya wona. Hi nkarhi wolowo, ku vulavuriwe ni valanguteri va swifundzha va 37 hi riqingho eNew York hinkwayo. Va tihlanganise ni vakulu va mavandlha kutani vona va lavisisa laha muhuweleri ha wun’we a nga kona. Hi Ravuntlhanu nimixo, hi September 14, rhavi ri kume leswaku ku ni vamakwerhu va 14 lava swi nga endlekaka leswaku va file kumbe va nga tiveki lomu va nga kona. Vamakwerhu volavo a va kumekanga.

Lava poneke va hlamusela leswi humeleleke. Cynthia Tucker, la nga phayona ra nkarhi hinkwawo, a a tirha eka World Financial Center hi tlhelo lerin’wana ra xitarata xa World Trade Center. A a ri exithezini xa vu-37 loko a vona xihaha-mpfhuka xo sungula xi fika xi hima xihondzo. U humele ehandle a ya vona muako lowu himiweke hi xihaha-mpfhuka hikuva a a anakanya leswaku ku humelele mhangu leyikulu. Hinkwako-nkwako a ku tele swipetlu-petlu swa muako. Hiloko ku ta xihaha-mpfhuka xin’wana xi hahela ehansi. Makwerhu Tucker wa xisati, u te: “Xihaha-mpfhuka xexo a xi ri xikulu. Ndzi swi vone xikan’we leswaku xi ta hima muako. A ndzi lava ku tsutsuma kambe a ndzi chuhe ngopfu—a ndzi nga tivi leswaku ndzi nga endla yini. Xihaha-mpfhuka xexo xi vonake onge xi nghene xi ku swaa, emuakweni. Pongo ra kona a ri ri rikulu lerova a swi fana niloko u ri endzeni ka mati; pongo rero ri ndzi khumbile. A swi tika ku hefemula naswona moya a wu twala wu ri ni ntshuri. Vanhu a va tsutsuma va ya hala ni hala. Ndzi tsutsume ndzi nghena emuakweni ndzi hlalela loko xihondzo xo sungula xi hirimuka. Vanhu a va hluvula tihembe va tipfala swikandza ha tona hikwalaho ka ntshuri. Emuakweni wolowo ku hume vanhu va tamele vana ni swifuwo swa vona swa le ndlwini. A nga kona loyi a a nga chuhanga. A ku chuhe ni swiharhi. Ku chava koloko a ku hlamuseleki.” Makwerhu Tucker wa xisati u wu tlangele ngopfu mpfuno wa vakulu lava teke va ta n’wi chavelela hi marito lama humaka eBibeleni.

Etin’hwetini leti landzeleke, vamakwerhu va le New York va ye va ya chavelela vanhu va kwalaho ni ku va nyika ntshembo hi rungula leri humaka eBibeleni. Vamakwerhu vo hlayanyana va pfumeleriwe ku ya chumayela eNdhawini ya Mhangu, laha Swihondzo Swimbirhi swi hirimukeke kona. Un’wana wa vamakwerhu lava i Roy Klingsporn, la nga phayona. U te: “Phorisa rin’wana ra le moyeni leri a ri pfuneta eku phalaleni, ri vule hi ku tlangela ri ku: ‘Vanhu lavan’wana hinkwavo va hi tisela swakudya, kofi ni swiambalo kambe wena u munhu wo sungula ku hi hlayela tsalwa. Phela hi nkarhi lowu hi lava Xikwembu.’”

Ku Buluka Ka Vholkheno eAfrika Vuxa: Vamakwerhu vo tala va le vuxeni bya Congo (eKinshasa) va langutane ni nyimpi ya xin’wana-manana, mavabyi, vusweti ni ku pfumaleka ka mintirho. Van’wana a va ri vahlapfa kumbe nisweswi va ha ri vona. Ku tlhandlekela eka swiphiqo leswi, ku ve ni ku buluka ka xitshuketa ka vholkheno ya Ntshava ya Nyiragongo, leyi nga riki ekule ni doroba ra Goma. Hi mixo wa January 17, 2002, ntshava leyi yi sungule ku hlanta musi ni ndzilo. Nimadyambu, ndzhope wa vholkheno wu sungula ku khuluka wu kongome eGoma. Vanhu va magidi lava a va chuhile va balekele edorobeni ra le kusuhi ra Gisenyi eRwanda. Mapato a ma kala ni vuphelo bya marha hi vanhu lava rhwaleke swinhundzwana swa vona leswi va koteke ku baleka na swona. Doroba ra Gisenyi na rona a ri ri ekhombyeni kambe vamakwerhu va kwalaho va lunghiselele leswaku vamakwerhu lava humaka eCongo va tirhisa Holo ya Mfumo tanihi kampa ya vahlapfa. Vamakwerhu van’wana va le Gisenyi va hatle va pfula tindlu ta vona leswaku va rhurhela vamakwerhu lava balekaka vholkheno.

Nkulu wa kwalaho u te: “Loko hi vona leswi endlekaka, mina ni vamakwerhu van’wana hi hatle hi ya epatwini lerikulu leri humaka eGoma ri ya eGisenyi. A hi khome timagazini ta Xihondzo xo Rindza ni ta Xalamuka! kutani hi ti tlakusele ehenhla. A ku phumerile kambe hi ye laha a hi ta hatla hi voniwa. Loko vamakwerhu va vona timagazini va swi tivile leswaku hi Timbhoni kutani hi va tekile hi va yisa eHolweni ya Mfumo leyi a yi tirhisiwa tanihi kampa ya vahlapfa. Hi yime etlhelo ka pato kukondza ri xa. Leswi hi swi endleke swi fana ni leswi vamakwerhu va le Goma va hi endleleke swona emalembeni lama hundzeke. Loko nyimpi ya le Rwanda yi herile, vamakwerhu va madzana ya magidi va balekele eGoma. Hi nkarhi wolowo, Timbhoni ta le Goma ti yime vusiku ninhlikanhi etlhelo ka patu, ti tamele timagazini leswaku hi kota ku ti vona. Ti hi yise etikampeni ta vahlapfa leti a ti lunghiseleriwe hi Timbhoni.”

Vanhu vo tala lava a va baleka ku buluka ka vholkheno va etlele ehandle. Eka vona a ku ri ni vamakwerhu lava hikwalaho ka munyama wa vusiku va nga swi kotangiki ku vona vamakwerhu lava a va tamele timagazini. Nkulu un’wana u te: “Hi siku leri tlhandlamaka, vamakwerhu va xinuna ni va xisati va pfuke ka ha ri mpundzu swinene, va famba va ri karhi va tamele timagazini. Va yingayinge ni doroba ra Gisenyi hinkwaro leswaku un’wana ni un’wana la nga makwerhu a ta va vona. Hi ndlela yoleyo, va kume vamakwerhu hinkwavo lava humaka eGoma, lava nga swi kotangiki ku vona Timbhoni vusiku bya matolo. Ku nga ri khale, ndzhope lowu a wu ri karhi wu khuluka wu ye wu tshinela eHolweni ya hina ya Mfumo. Hi hatle hi endla malunghiselelo ya leswaku vahlapfa va rhurheriwa eka Tiholo ta Mfumo letin’wana ta ntlhanu.” Vamakwerhu van’wana va mavandlha ya 24 ya le Goma, va balekele exikarhi ka tiko ra Congo, kambe vo tala—va kwalomu ka 2 000—va balekele eRwanda.

Rhavi ra le Kigali, eRwanda, ri hatle ri xava swakudya, mirhi, minkumba ni mabodlhela ya pulasitiki, leswaku ku ta cheriwa mati eka wona. Nhundzu leyi yi hatle yi rhumeriwa etikampeni. Mawaku ntsako lowu vamakwerhu va le Goma va veke na wona loko ku fika lori yi rhwale nhundzu ya mphalalo endzhaku ka siku rin’we khombo leri ri humelerile! Vanhu vo tala lava nga riki Timbhoni va vule marito yo bumabumela. Makwerhu un’wana u twe vanhu va ku: “Lebyi i vukhongeri bya xiviri. Vanhu va kona va rhandzana hakunene.”

Xiphemu lexikulu xa Goma xi onhakile. Vamakwerhu vo tala va lahlekeriwe hi swilo swa vona hinkwaswo. Hambiswiritano, vamakwerhu lava tindlu ta vona ti nga onhiwangiki, va pfule tindlu ta vona hi mbilu yo basa leswaku va rhurhela vamakwerhu lava tindlu ta vona ti saleke ti ri marhumbi. (Rhom. 12:12, 13) Hi ku famba ka nkarhi, vamakwerhu va le Rwanda va hlele leswaku vahlapfa hinkwavo va tlhelela eGoma va sirhelelekile. Timbhoni ta le Yuropa na tona ti hoxe xandla hi ku rhumela swihaha-mpfhuka swimbirhi leswi humaka eBelgium swi tele hi nhundzu ya mphalalo.

Ku buluka ka Ntshava ya Nyiragongo ku onhile swinene. Vanhu vo tala va lahlekeriwe hi vutomi bya vona ni nhundzu ya vona, kambe Vakreste va ntiyiso va vonake hi ku kombisana rirhandzu.—Yoh. 13:35.

Xikolo Xa Vutirheli Bya Mfumo Xi Kandziyisa Vumoya

Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo xi sungule hi 1959 naswona xi teke n’hweti hinkwayo. A xi khomeriwe eSouth Lansing, exifundzheni xa New York, eU.S.A. Ematikweni man’wana, xi khomiwe etindhawini leti a ti hleriwe hi rhavi. Eku sunguleni, xikolo lexi a xi lunghiseleriwe vakulu va vandlha (lava hi nkarhi wolowo a va vitaniwa malandza ya vandlha) ni maphayona yo hlawuleka. Kambe, hi 1966, dyondzo ya xikolo lexi yi hungutiwile kutani yi teka mavhiki mambirhi ntsena naswona a ku ya vakulu ntsena. Hi 1977, ku endliwe malunghiselelo ya leswaku vakulu hinkwavo va va kona eka dyondzo leyi a yi teka tiawara ta 15. Ku sukela hi nkarhi wolowo, ku khomiwe swikolo leswi a swi teka minkarhi yo hambana-hambana naswona a swi khomiwa endzhaku ka malembe yo karhi. Ku sukela hi 1984, malandza ya vutirheli na wona ma sungule ku leteriwa eXikolweni xa Vutirheli bya Mfumo.

N’wexemu, xikolo lexi a xi ri ni swiyenge swinharhu. Xo sungula xi khomiwe ku sukela hi Ravumbirhi ku ya fika hi Ravumune, ku leteriwa valanguteri lava famba-fambaka ntsena; xa vumbirhi xi khomiwe hi Ravuntlhanu ni hi Mugqivela, ku leteriwa vakulu va vandlha; kasi xa vunharhu, xi khomiwe hi Sonto, ku leteriwa malandza ya vutirheli. Ndzetelo a wu dzike swinene emhakeni ya ku hlayisa vumoya. Khale swinene Muxe u khongele eka Yehovha, a ku: “Ndzi kombela u ndzi tivisa tindlela ta wena, ndzi ku tiva leswaku ndzi kuma ku tsakeriwa ematihlweni ya wena.” (Eks. 33:13) Muxe u endle xikhongelo lexi endzhaku ka loko a vone Makhombo ya Khume, a vone ku avana ka Lwandle ro Tshwuka, a hete masiku ya 40 a ri karhi a vulavula na Yehovha eNtshaveni ya Sinayi naswona a nyikiwe Swileriso swa Khume. Hambileswi Muxe a a ri ni malembe ya 80 hi vukhale naswona Yehovha a n’wi tirhise hi ndlela yo hlamarisa, u vone ku ri ni xilaveko xo khathala hi vumoya bya yena. Hi ku pfumelelana ni xikombiso lexi, vakulu ni malandza ya vutirheli va khutaziwe ku hambeta va endla nhluvuko tanihi vavanuna va moya, ku nga khathariseki leswaku va ni nkarhi wo tanihi kwihi va ri karhi va tirhela Yehovha.

Rungula ra xikolo lexi ri hundzuluxeriwile kutani ri tirhisiwa hi marhavi emisaveni hinkwayo. Matiko yo tala ma tsale mapapila ma phofula ku tlangela ka wona. Nkulu wa le Guinea u tsale a ku: “A ndzi tisoli hi leswi ndzi titsoneke swona nileswi ndzi fambeke mpfhuka wa tikhilomitara ta 1 000, leswaku ndzi ya exikolweni lexi.” Un’wana na yena u tsarile: “Ndzi pfumala marito yo kombisa ku tlangela ka mina ndzetelo lowu ndzi wu kumeke. Ndzi ba mandla ndzi vuyelela!”

Makwerhu wa le Korea u tsale a ku: “Xikolo lexi xi endle leswaku ndzi anakanyisisa loko ndzi ri munhu wa moya kumbe ndzi nga ri yena.”

Rhavi ra le El Salvador ri tsarile: “Vamakwerhu va kombise ku ma tsakela swinene malunghiselelo lamantshwa ya Dyondzo ya Buku ya Vandlha. Hi vona onge leswi swi ta hi pfuna leswaku hi kota ku va ni vuxaka lebyikulu ni lava va nga entlaweni ha wun’we.”

Huvo ya vakulu ya le Jarimani yi tsale yi ku: “Swiringanyeto ni swiletelo swa kona swa pfuna naswona hi nga swi tirhisa ku pfuna lava hi hlawuriweke leswaku hi va khathalela.”

Rhavi ra le Switzerland ri te: “Xikolo lexi xi pfune hi ku nyika xikhutazo lexi lavekaka leswaku ku ta papalatiwa ku honisa swilo swa moya.”

Timhaka Ta Swa Le Nawini

ARMENIA: Nandzu wa le hubyeni wa Lyova Margaryan wu twiwe hi vanhu vo tala emisaveni. Makwerhu Margaryan u hehliwe hi milandzu ya vugevenga hikwalaho ka ntirho lowu a wu endlaka tanihi Mbhoni ya Yehovha. Swin’wana leswi a a hehliwa ha swona a ku ri “ku chumayela hi vukhongeri lebyi nga tsarisiwangiki.” Hi September 18, 2001, huvo a yi n’wi vonanga nandzu Makwerhu Margaryan eka milandzu hinkwayo leyi a a hehliwe yona. Ku endliwe xivilelo hi xiboho lexi kutani huvo ya swivilelo yi fike yi nga n’wi voni nandzu, yi vula leswaku tidyondzo ta yena ta vukhongeri tanihi Mbhoni ya Yehovha a hi ku tlula nawu naswona ta sekeriwa hi Nawu wa le Armenia. Hiloko vachuchisi va yisa xivilelo xa vona eka huvo-nkulu ya swivilelo etikweni, ku nga Huvo ya Cassation. Hi April 19, 2002, swirho swa tsevu swa Huvo yoleyo, swi yime hi rito rin’we ra leswaku a swi n’wi voni nandzu. Hambileswi hi tsakeleke ku hlula loku, vamakwerhu lava nga emalembeni yo faneleka ku ya evusocheni va ha khomiwa eArmenia hikwalaho ka leswi vukhongeri bya vona byi nga pfumelelaniki ni ku endla mintirho ya vusocha.

GEORGIA: Le tikweni ra Georgia Timbhoni ta Yehovha ta ha xanisiwa hi ndlela ya tihanyi kambe lava va ti xanisaka va nga voniwi nandzu. Ku sukela hi October 1999, ku ve ni milandzu leyi tlulaka 80 leyi tsariweke ehansi ya ku hlasela hi tihanyi, leyi ku hlaseriweke vanhu vo tlula 1 000—ku nga vavanuna, vavasati, vana, vadyuhari ni lava lamaleke. Makaya man’wana ya Timbhoni ma phangiwile, ma sechiwile ni ku hisiwa ma sala ma ri marhumbi. Ku vikiwe milandzu ya vugevenga leyi tlulaka 700 kambe a nga kona ni un’we la khomiweke hikwalaho ka swiendlo leswi. Hi September 2001, ku hetelele ku hehliwe Petre Ivanidze na Vasili Mkalavishvili, la tshikisiweke ku va mufundhisi wa Orthodox, hikwalaho ka ku hlanganyela ka vona eku hlaseleni loku. Kambe matshalatshala hinkwawo ya leswaku milandzu leyi yi sungula ku tengiwa ma hundzuke nyuku wa mbyana hikwalaho ka swiyimo leswi nga kona etihubyeni. Valandzeri va valumbetiwa va pfumeleriwe ku nghena ehubyeni va tamele swihambano leswikulu, leswi eku sunguleni vanhu a va hlaseriwa hi swona, va tamele ni mijeko leyi tsariweke marito lama rhukanaka Timbhoni ta Yehovha. Ku sukela hi May 30, 2002, milandzu leyi yi tlheriseriwe endzhaku, ka nkombo. Timbhoni ta Yehovha ti yise swivilelo swimbirhi eka Huvo-nkulu ya le Yuropa ya Timfanelo ta Vanhu (European Court of Human Rights [ECHR]), xo sungula a ku ri ku vilela eka hulumendhe hi leswi yi nga endliki nchumu hi madzolonga lama nga lawulekiki kasi xa vumbirhi a ku ri ku vilela hi xiboho lexi Huvo-nkulu ya le Georgia yi xi endleke hi ku sula ku tsarisiwa ka mavito ya le nawini lawa Timbhoni ta Yehovha ti ma tirhisaka. Eku heleni ka October 2001, ECHR se a yi hlanganise swivilelo havumbirhi bya swona leswaku swi hatla swi tameriwa.

Hi July 23, 2002, Timbhoni ta Yehovha ti tise xivilelo xin’wana eka ECHR. Xivilelo lexi a xi xaxameta milandzu ya 30 leyi eka yona Timbhoni ta le Georgia ti hlaseriweke hi vanhu va vukhongeri lava hisekelaka etlhelo, hi vafundhisi va Orthodox ni hi maphorisa. Eka swivilelo leswi, a ku ri ni papila rin’wana leri a ri xiyeka swinene. A ri hlamusela kungu leri hleriweke hi maphorisa ya kwalomu ka 100, ra ku herisa ntsombano lowu rhuleke wa Timbhoni ta Yehovha hi September 2000. Papila leri a ri nyikiwe mpfumelelo ri tlhela ri sayiniwa hi vatirhela-mfumo lava tlakukeke va Ndzawulo ya Timhaka ta Xikaya va doroba ra le vupela-dyambu bya Zugdidi.

RUSSIA: Nandzu wa leswaku ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu tlhela wu siveriwa eMoscow wu sungule ku tengiwa hi February 12, 2002. Se a ku ri ra vunkombo Timbhoni ta Yehovha ti boheka ku tiyimela eka swihehlo leswi fanaka leswi nga riki na xisekelo. Hi April 4, 2002, endzhaku ko va Huvo yi hete tin’hweti timbirhi yi ri karhi yi kambisisa xivilelo lexi tisiweke xi huma ehofisini ya muchuchisi, yi endle xiboho xa leswaku ku hlawuriwa vativi etimhakeni ta vukhongeri, leswaku va ya kambela minkandziyiso ya Timbhoni ta Yehovha ni ndlela leyi ti vulavurisanaka ha yona. Huvo yi endle xiboho lexi hambileswi muchuchisi a nga byi humesangiki vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku Timbhoni ta Yehovha ti vanga hasahasa evukhongerini, ti hahlula mindyangu, kumbe ti tlula nawu wa timfanelo ta vanhu kumbe ntshunxeko wa vona. Nandzu lowu wu vekeriwe etlhelo, ka ha rindziwe leswi vativi etimhakeni ta vukhongeri va nga ta swi kuma eka ndzavisiso wa vona.

KOREA DZONGA: Eku heleni ka December 2001, se a ku ri ni Timbhoni ta Yehovha ta 1 640 leti pfaleriweke emakhotsweni ya Korea Dzonga hikwalaho ko ala ku ya evusocheni, hi leswi mapfalo ya tona ma nga ti pfumeleliki. Lembe ni lembe, nhlayo yoleyo ya andza hakatsongo-tsongo. Nawu wa Vusocha wu vula leswaku lava va alaka ku ya evusocheni va fanele va gweviwa nkarhi lowu fikaka eka malembe manharhu ekhotsweni. Le Korea Dzonga a wu kona nawu lowu pfumelaka leswaku vanhu va nga sindzisiwi ku ya evusocheni hi leswi va nga vatirheli va vukhongeri kumbe hi leswi mapfalo ya vona ma nga va pfumeleliki. Ku sukela hi va-1950, Timbhoni leti tlulaka 7 000 eKorea Dzonga ti pfaleriwile hikwalaho ko ala ku ya evusocheni. Hi January 29, 2002, a ku ri ro sungula leswaku Muavanyisi-nkulu, Si-hwan Park wa Huvo ya Muganga ya le Seoul, a hundzisela nandzu wa Kyung-soo Lee eka Huvo leyi Simekaka Milawu. Muavanyisi Park u lave ku twa mavonelo ya van’wana hi leswi swi vuriweke hi Makwerhu Lee, leswaku ku honisiwa ka mfanelo ya yena ya ku ala ku ya evusocheni hi leswi ripfalo ra yena ri nga n’wi pfumeleliki, a ku ri ku lwisana ni mfanelo ya yena ya ntshunxeko wa vugandzeri ni ripfalo ra yena. Endzhaku ka loko Muavanyisi Park a hundzisele nandzu lowu ehubyeni, u wu vekele etlhelo kutani a ntshunxa Makwerhu Lee hi beyili. Nandzu lowu wu ta ya emahlweni endzhaku ka loko Huvo leyi Simekaka Milawu yi endle xiboho xa leswaku mhaka leyi tengiwaka i ku tlula nawu.

UNITED STATES: Hi June 17, 2002, Huvo-nkulu ya le United States yi endle xiboho lexi nga taka xi nga rivaleki ematin’wini, eka nandzu wa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. v. Village of Stratton. Nandzu lowu wu kale wu ya fika ehubyeni hileswi muganga lowu a wu sindzisa leswaku Timbhoni ta Yehovha ti fanele ti kuma mpfumelelo eka meyara, wo endla ntirho wa tona wo famba hi yindlu ni yindlu. Huvo yi te: “[Timbhoni ta Yehovha] ti hlamuserile ehubyeni leswaku lexi endleke ti nga endli xikombelo hi leswaku Matsalwa hi wona ma ti lerisaka ku endla ntirho wa tona. [Timbhoni ti te:] ‘Hi vona onge ku kombela mpfumelelo wa ku chumayela swi ta fana ni ku rhukana Xikwembu.’” Loko Huvo yi ala leswaku nawu wolowo wu simekiwa, yi vule leswaku “i ndzhukano—ku nga ri eka Nawu wo Sungula wa tiko kambe ni le mhakeni ya leswaku vanhu va ni ntshunxeko wo endla leswi va swi rhandzaka—leswaku evuton’wini bya vanhu bya siku ni siku, va fanele va rhanga va tivisa hulumendhe leswaku va lava ku vulavula ni vaakelani va vona kutani va nyikiwa mpfumelelo wo endla tano.” Huvo yi ye emahlweni yi ku: “Hambiloko ku ri leswaku ku nyikiwa ka mpfumelelo wo tano i xiphemu xa ntirho wa hulumendhe lowu endleriwaka tiko mahala naswona wu nga koxi nchumu eka loyi a nyikiwaka mpfumelelo wolowo, nawu wa leswaku munhu a kuma mpfumelelo wo vulavula ni vanhu, wu lwisana ni ndlela leyi hi kuleke ha yona ni nawu wa ndhavuko wa hina.”

Huvo yi tlhele yi bumabumela ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti hoxeke xandla swinene ha yona leswaku ku simekiwa milawu ya tiko ya le United States. Huvo yi te: “Emalembeni ya 50 lama hundzeke, Huvo yi herise ku yirisiwa loku a ku ri kona ka vanhu lava a va nghena hi yindlu ni yindlu va lava vanhu lava nga ta va vhotela ni ku hangalasiwa ka swiphephana. A ku ngo va xiwelo nikatsongo leswaku Timbhoni ta Yehovha ti tisirhelela hi Nawu wo Sungula wa tiko eka milandzu leyi hikuva vukhongeri bya tona byi lava leswaku ti famba hi yindlu ni yindlu.” Tanihi laha Huvo yi vuleke hakona, “milandzu [leyi] yi kombise leswaku matshalatshala ya Timbhoni ta Yehovha yo lwa ni ku yirisiwa ka ntshunxeko wo vulavula ma pfune ni vanhu van’wana.”

Ku engetela kwalaho, hi July 1, 2002, Huvo-nkulu ya le South Carolina, yi yime ni xiboho lexi endliweke hi Mbhoni yin’wana ya Yehovha leyi aleke ku pomperiwa ngati. (Mint. 15:28, 29) Charles Harvey u sindzise leswaku dokodela wa yena a n’wi hakela hileswi a ku honiseke hi vomu ku ala ka yena ku pomperiwa ngati. Loko Makwerhu Harvey a nga si endliwa vuhandzuri, u n’wi hlamusele kahle dokodela wa yena hi vonelo ra yena leri sekeriweke eBibeleni. Hambiswiritano, dokodela wa yena u ye a ya lava mpfumelelo eka mana wa Makwerhu Harvey la nga riki Mbhoni, leswaku Makwerhu Harvey a pomperiwa ngati loko ko tshuka ku ve ni swiphiqo a ha titivarile. Loko Huvo-nkulu ya le South Carolina yi ala ku pfumelelana ni mpfumelelo lowu nyikiweke hi mana wakwe, yi vule leswaku “loko muvabyi a byela dokodela leswaku a n’wi tshungula hi ndlela yo karhi a nga si endliwa vuhandzuri naswona a n’wi vekele swona erivaleni, dokodela u fanele ku yingisa leswi muvabyi a n’wi leriseke swona.” Xisweswo, huvo yi endle xiboho xa leswaku Makwerhu Harvey u ni mfanelo ya ku kombela vakambisisi va nandzu leswaku va kambisisa loko dokodela a tlula xileriso xa Makwerhu Harvey xo n’wi tshungula handle ko tirhisa ngati, kumbe a nga xi tlulanga niloko a tlule nawu wa ta vutshunguri hi ku pompela Makwerhu Harvey ngati handle ka mpfumelelo wa yena.

Ku Tsundzuka Vutshembeki Bya Vona

Emalembeni lama tlulaka 30, eXitsundzuxweni xa le Buchenwald xa khale ka kampa ya nxaniso ya Manazi, a ku nga vuriwi nchumu hi Timbhoni ta Yehovha. Valawuri va le Jarimani Vuxa a va nga pfumeli nikatsongo leswaku Timbhoni ti tshama ti xanisiwa ni ku kanetiwa hi mfumo wa Manazi. Hambi ku ri namuntlha, vanhu vo tala va le Jarimani swa va tikela ku pfumela leswaku Timbhoni ti kote ku tiyiselela maxangu yo tano. Hikwalaho, May 9, 2002, ri ve siku ro hlawuleka swinene. Nkulukumba R. Lüttgenau, la nga xandla xa mukongomisi wa Buchenwald na Mittelbau-Dora Memorials Foundation, u pfule ribye ro tsundzuka Timbhoni leti xanisiweke eBuchenwald.

Siku a ri xe kahle naswona a ri tsakisa. Kampa ya khale, leyi a yi ri exitsungeni lexi nga ni mirhi, lexi langutaneke ni khwati, a yi khavisiwe hi byanyi bya rihlaza bya nguva ya ximun’wana. Kambe, ku ve ni nkarhi lowu ndhawu leyi a yi vitaniwa leyi chavisaka eBuchenwald, hambileswi a yi sasekile. Vaendzi vo tala namuntlha swa va tikela ku vona vabohiwa va le kampeni leyi hi mahlo ya mianakanyo, va ri karhi va vitaneriwa mavito, va langute ndhawu yo saseka leyi a va tshama eka yona kambe va nga ri na ntshembo wo tlhela va kuma ntshunxeko.

Hambiswiritano, Timbhoni ta Yehovha a ti ri ni ntshembo lowu sekeriweke eBibeleni naswona a ti tshembele hi ku helela eka Yehovha. Sweswo swi ti pfunile leswaku ti tshama ti tshembekile ni ku va ni xivindzi xo landzela xikombiso lexinene xa muapostola, la nga te: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.” (Mint. 5:29) Hikwalaho ka ku tiyimisela ka tona, Timbhoni ta kwalomu ka 38 ti fele endzeni ka tikampa kumbe ehandle ka tona, loko ti ri karhi ti tirha. Tsalwa leri ra buku ya Mintirho, ri tshahiwile eribyeni rero ra xitsundzuxo, ri landzeriwa hi marito lama nge: “Ku Tsundzuka Timbhoni Ta Yehovha Leti Xanisiweke Ni Leti Feleke Laha, Leti Xanisiweke Hikwalaho Ka Tidyondzo Ta Tona Ta Vukhongeri.”

Kwalomu ka vabohiwa va 800 lava a va tiviwa tanihi Bibelforsche (Swichudeni swa Bibele), hi xilapana xa tinhla tinharhu xa xivunguvungu, lexi a xi rhungeleriwe eswiambalweni swa vona, a va ri van’wana va vabohiwa lava tlulaka 250 000, lava a va pfaleriwe ekampeni hi Manazi emalembeni lama hundzeke. Tin’wana ta Timbhoni leti, a ti ri kwalaho hi 1937 naswona ti sindzisiwe ku aka kampa yoleyo. Hi 1945 loko vabohiwa lava poneke va ntshunxiwa, Timbhoni leti ntshunxiweke ti dzunise Yehovha hikwalaho ka leswi ti poneke. Nkarhi hinkwawo loko kampa ya le Buchenwald ya ha tirhisiwa tanihi kampa ya Manazi, a ku tshama ku ri ni Timbhoni ta le xikarhi ka 300 na 450.

Ribye rero ra xitsundzuxo ri kombisa kahle leswaku vabohiwa lava a va rhungeleriwe xilapana xa xivunguvungu eswiambalweni swa vona i van’wana va lava va xanisiweke hi mfumo wa Manazi. Nakambe xi tsundzuxa vaendzi hi ku yima ka Timbhoni ti tiyile. Nkulukumba Lüttgenau u te: “Ribye rero ri kombisa vanhu va namuntlha leswaku khombo leri Timbhoni ta Yehovha ti langutaneke na rona ri voniwile naswona ra tiveka.”

Hi Ravumune March 7, 2002, vatirhela-mfumo va doroba ra Körmend evupela-dyambu bya Hungary va pfule ribye ra xitsundzuxo leri tsariweke mavito manharhu ya Timbhoni ta Yehovha leti feleke ripfumelo ra tona. A ku ri Bertalan Szabó, Antal Hőnisch na Ján Žondor. Hi vunharhu bya vona va ale ku ya evusocheni hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava kutani va dlayeriwa emahlweni ka vanhu. Eribyeni rero ku tsariwe leswi: ‘Hi tsundzuka Vakreste lava dlayiweke hi March 1945 hi ku ala ku ya enyimpini hileswi mapfalo ya vona a ma nga va pfumeleli.’ Rhavi ri vika leswaku loko ku pfuriwa ribye ra xitsundzuxo, vanhu lava tlulaka 500 va te emuakweni lowu vamakwerhu lava va dlayeriweke eka wona, va huma ematlhelo hinkwawo ya doroba.

Ku Simekiwa Ka Komiti Ya Rhavi eUnited States

Hi Ravuntlhanu, February 9, 2001, Huvo leyi Fumaka yi tivise ndyangu wa Bethele ya le United States leswaku ku sukela hi April 1, 2001, ku ta simekiwa Komiti ya Rhavi eUnited States. Hi lembe ra ntirho ra 2002, Komiti ya Rhavi yi ye emahlweni yi byarha vutihlamuleri bya yona hakatsongo-tsongo. Rhavi ra le United States ri ungamela ntirho wo chumayela hi Mfumo eUnited States hinkwayo ni le xihlaleni xa Bermuda, xa Turks ni xa Caicos. Ku ni vahuweleri lava tlulaka miliyoni eUnited States, lava eka vona va 215 000 va hlanganyelaka emavandlheni lama tirhisaka Xipaniya. Eka mavandlha lama tlulaka 11 700, ya kwalomu ka 2 600 ma tirhisa Xipaniya. Eka lembe ra ntirho leri hundzeke, ku simekiwe mavandlha lamantshwa ya 210. Eka wona, ya 123 ma tirhisa Xipaniya, ya 63 ma tirhisa Xinghezi naswona ya 24 ma tirhisa tindzimi tin’wana.

EUnited States ntsena, ku ni mavandlha kumbe mintlawa leyi tirhisaka tindzimi ta 37 handle ka Xinghezi ni Xipaniya. Emavandlheni yo tala lama tirhisaka Xipaniya ni tindzimi tin’wana, hakanyingi vanhu lava vaka kona eka Nhlangano wa le Rivaleni va tlula 200 wa tiphesente. Mavandlha man’wana ma vika nhlayo ya tidyondzo ta Bibele, leyi tlulaka ya vahuweleri. Vamakwerhu lava vulavulaka Xinghezi va dyondza tindzimi timbe leswaku va ta hoxa xandla ensin’wini leyi kulaka hi xihatla.

Rhavi ra le United States ri hlawulekile hi leswi miako ya rona ya Bethele yi kumekaka etindhawini tinharhu—eBrooklyn, ePatterson ni le Wallkill. Leswaku ndyangu wa Bethele wu kuma mihandzu, ku ni mapurasi ekusuhi na South Lansing, eNew York ni le Immokalee, eFlorida. Loko wu helerile, ndyangu wa Bethele ya le United States wu ni swirho swa 5 465.

Sweswi emisaveni hinkwayo ku ni marhavi ya 109. Lunghiselelo ra leswaku ku va ni Tikomiti ta Marhavi leti ungamelaka swilaveko swa vamakwerhu swa moya ematikweni yo hambana-hambana ri sungule ku tirha hi 1976. Tikomiti leti ti landzela nkongomiso wa Matsalwa naswona ti rhangeriwa hi Huvo leyi Fumaka. Tikomiti ta Marhavi ti ni vutihlamuleri bya ku ungamela ntirho wo chumayela mahungu lamanene emasin’wini lama averiweke rhavi rero. Tikomiti leti ti nyika nkongomiso lowu lavekaka emavandlheni ya Vukreste, eka varhumiwa ni le ka maphayona. Naswona ti hlela leswaku mavandlha ma vumba swifundzha ni miganga ni ku bumabumela eka Huvo leyi Fumaka, ku hlawuriwa ka valanguteri va swifundzha ni va miganga, swirho swa ndyangu wa Bethele ni swichudeni swa Xikolo xa Gilead. Handle ko ungamela ntirho wa le nsin’wini, Komiti ya Rhavi yi khathalela ku hleriwa ka ntirho wa le Bethele. Swi le rivaleni leswaku Yehovha u ri katekise ngopfu lunghiselelo leri.

Ku Hundzuluxela Leswaku Ku Ta Hlangavetaniwa Ni Swilaveko Swo Tala

Emalembeni ya sweswinyana, ku humesiwe minkandziyiso ya ntsandza-vahlayi hi tindzimi to tala swinene. Lexi endlaka leswaku minkandziyiso leyi yi va kona i vahundzuluxeri va madzana, lava kululaka va n’watseka leswaku ku huma minkandziyiso leyi kongomeke, leyi twisisekaka ni leyi loko munhu a yi hlaya a nga swi laviki ku yi veka ehansi.

Lexi vanhu va Xikwembu va xi lavaka ngopfu i vuhundzuluxeri bya Bibele lebyi hundzuluxeriweke hi ku pakanisa. Ku hetisisa xilaveko xexo, sweswi Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi humesiwe hi tindzimi ta 44. Eka tona, ta 29 ti ni vuhundzuluxeri lebyi heleleke. Eka lembe ra ntirho leri hundzeke, ku hetiwe Matsalwa Ya Vukreste Ya Xigriki hi tindzimi tinharhu ta la Afrika—ku nga Xibemba, Xiigbo ni hi Xilingala—kutani Bibele leyi heleleke yi humesiwe hi Xibunu.

Minkandziyiso ya Bibele leya ha ku humesiwaka ya tlangeriwa swinene. Xiviko xa le Yuropa xi te: “Vamakwerhu lava tirhaka ensin’wini ya Xichayina va yi tlangele ngopfu Bibele leyi humesiweke hi ririmi ra rikwavo, va vula leswaku yi tekiwa tanihi ‘vuhundzuluxeri lebyinene ngopfu.’” Swichudeni swin’wana leswi tsakelaka swa Machayina le Canada swi te: “Bibele leyi yi fanele yi hundzuluxeriwe hi Machayina! Swa olova ku yi twisisa!” Wansati un’wana wa Muxhosa la Afrika Dzonga u vutise a ku: “Xana mi yi kuma kwihi Bibele leyi hlayekaka kahle swonghasi?” Le Albania, makwerhu un’wana u te: “Ndlela leyi Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi vekaka timhaka ha yona byi endla leswaku leswi Yehovha a swi vulaka swi fikelela mbilu.” Muhuweleri wa le Croatia u tsale a ku: “Ndzi kota ku vona swilo hi ku olova emianakanyweni naswona ndzi vona onge hi mina ndzi vulaka marito wolawo. Vuhundzuluxeri lebyi lebyintshwa byi twala byi olova swinene, bya twisiseka naswona byi ni ndzalama ya vutlhari. Sweswi ndzi kota ku yi twisisa kahle ndlela leyi rungula ra Yehovha ni swileriso swa yena swi fanelekaka kahle eka hina ha yona.”

Ka ha laveka minkandziyiso ya xisekelo leswaku mahungu lamanene ya Mfumo ma chumayeriwa “eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato.” (Nhlav. 7:9) Emalembeni ya sweswinyana, tibroxara leti hundzuluxeriweke hi ririmi ra Xilahu, leri vulavuriwaka hi tinyimba leti tshamaka exitsungeni xa n’walungu wa Thailand ni le matikweni ya le kusuhi, ti veka mihandzu leyinene. Murhumiwa un’wana u tsale a ku: “A swi kanakanisi leswaku broxara leyi nge Leswi Xi Swi Languteleke i mpfuno lowukulu hi Xilahu. A ku na laha yi nga fambisiwangiki kona ensin’wini.” Vuyelo byi ve byihi? U ri: “Hi rhambiwe eswimitanini swo tala kambe hikwalaho ka mpfhuka ni swiyimo swa mapato, a hi swi kotanga ku swi fikelela hinkwaswo. Marito lama kumekaka eka Matewu 9:37 ma hetisekile eka hina. Hi xikombiso, hi twe leswaku eximutanini xin’wana lexi nga ekule hi kwalomu ka tikhilomitara ta 160, ku ya en’walungu wa Chiang Mai, wansati un’wana la tsakelaka u hambeta a dyondzisa ntlawa wa vana lava nga riki na vatswari hi broxara leyi nge, Leswi Xi Swi Languteleke.”

Le United States, vanhu vo tala lava Davukeke eAmerika va chumayeriwa hi tindzimi ta rikwavo. Sweswi se ku ni minkandziyiso yo hlayanyana hi ririmi ra le Navajo ku katsa ni tikhasete ta broxara leyi nge I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina? Muhuweleri un’wana u tsale a ku: “ENtshaveni ya Navajo, evugima-musi bya nsimu ya hina, ku ni munhu loyi a nga tshama a va murisi wa tinyimpfu, loyi sweswi a nga ni malembe ya 80 hi vukhale, la nga ha voniki kahle. Ntukulu wa yena wa nhwanyana u n’wi vutisile loko a nga tsakela ku twa khasete leyi tameleke rungula ra Bibele hi ririmi ra le Navajo. U te a nga swi tsakela. Leswi a a vabya, u pfukile kutani a ya tshama esofeni leswaku a ta yingisa rungula rero. U vonake a hlamarile hi leswi a swi twaka loko a ri karhi a yingise matsalwa lama humaka eBibeleni hi ririmi ra rikwavo. Loko ndzi ringeta ku hlamusela mhaka leyi, ndzi huma mihloti. Hiloko a ku, ‘Nizhoni,’ leswi vulaka leswaku ‘i rungula lerinene.’”

Le Mozambhiki minkandziyiso yi humesiwe hi tindzimi ta ntlhanu leti tirhisiwaka etikweni. Leswaku vahlayi va vuyeriwa, ku humesiwe broxara leyi nge Titolovete Ku Hlaya Ni Ku Tsala, hi tindzimi teto naswona ku sunguriwe tsima ro dyondzisa vanhu ku hlaya ni ku tsala. Leswi swi tsakise Muungameri Chissano wa le Mozambhiki lerova u vule leswaku u wu seketela hi mbilu hinkwayo ntirho wa hina wo dyondzisa vanhu Bibele ni wo va dyondzisa ku hlaya ni ku tsala.

Magazini wa Xihondzo xo Rindza se wu kumeka hi tindzimi ta 146 kasi wa Xalamuka! wu kumeka hi tindzimi ta 87—kunene ti hangalasiwa emisaveni hinkwayo. Ta tlangeriwa swinene emisaveni hinkwayo hileswi ti pfunaka emoyeni ni leswi ti dyondzisaka. Hi xikombiso, kwalomu ka vaaki va 80 000 eKiribati, ku nga ntlawa wa swihlala swa le Lwandle ra Pacific, va vulavula Xikiribati. Emalembeni ya sweswinyana, Timbhoni ta kwalaho, leti nhlayo ya tona yi nga fikiki eka 100, hi xiringaniso, ha yin’we yi fambisa timagazini ta 20 hi ku hiseka n’hweti ni n’hweti. Vahuweleri va 1 200 va le Bulgaria va fambise timagazini leti tlulaka 100 000 hi April 2002.

A swi kanakanisi leswaku Yehovha u hlomisa vanhu va yena leswaku va endla ntirho lowu a va aveleke wona. Emisaveni hinkwayo, ku tirhisiwa tindzimi to tala leswaku ntirho lowu wu hetisisiwa.—Filp. 4:20.

Ku Nyiketeriwa Ka Marhavi

Hi lembe ra ntirho ra 2002, ku nyiketeriwe rhavi exihlaleni xo saseka xa Kharibiya xa Trinidad. Miako ya rhavi ya kwalaho yi nyiketeriwe eka Yehovha hi 1985, kambe vahuweleri va le Trinidad va andze hi 94 wa tiphesente ku sukela hi nkarhi wolowo. Xisweswo, miako yo tala ya rhavi yi pfuxetiwile ku tlhela ku akiwa wun’wana lowu nga ni swithezi swimbirhi. Sweswi erhavini leri ku ni miako leyintshwa, tihofisi, layiburari, ndhawu yo amukela vaendzi, yindlu yo dyela ni xitanga. Holo ya Mfumo leyi vandzamaneke ni muako wa rhavi yi pfuxetiwile na yona yi tlhela yi kurisiwa. Ntirho lowu hinkwawo wu endliwe hi vatirhi va ku tirhandzela va kwalaho.

Hi September 29, 2001, a ku ri ni vapfhumba va kwalomu ka 220 lava humaka ematikweni ya 14 swin’we ni vamakwerhu va kwalaho va 695 loko rhavi leri ri nyiketeriwa. Va twe swiviko leswi tsakisaka malunghana ni matimu ya ntirho wa Xikwembu, ku katsa ni ndlela leyi Evander J. Coward na William R. Brown, va hoxeke xandla ha yona. Varhumiwa vo hlayanyana ku katsa ni makwerhu un’wana wa xisati la nga ni malembe ya 88 hi vukhale, la ha riki phayona ra nkarhi hinkwawo, va rungule mintokoto leyi khumbaka mbilu malunghana ni swiavelo swa vona eTrinidad, emalembeni lama tlulaka 50 lama hundzeke.

Nkulumo yo nyiketela rhavi yi nyikeriwe hi Stephen Lett, wa Huvo leyi Fumaka. Loko a ri karhi a nyikela nkulumo leyi nga ni nhloko-mhaka leyi nge “Ku Tlangela Tindlu Ta Yehovha Ta Vugandzeri Ta Nkarhi Lowu Hundzeke Ni Ta Sweswi,” u kandziyise leswaku miako a hi yona yi gandzelaka Yehovha kambe u gandzeriwa hi vanhu. Xisweswo, Makwerhu Lett u khutaze vamakwerhu hi musa leswaku va kombisa ku va vagandzeri lava tlangelaka, hi ku yingisa ni hi ku tikhoma ka vona.

Hi siku leri tlhandlamaka ku khomiwe nhlengeletano yo hlawuleka edorobeni ra Port of Spain leswaku lava a va nga rhambiwanga loko ku nyiketeriwa rhavi va kuma nongonoko wolowo. A ku ri ni vanhu lava tlulaka 13 000. Eka xihlala xa le kusuhi xa Tobago, vamakwerhu lava tlulaka 300 va yingise nongonoko hi ku hlanganisiwa hi riqingho. Makwerhu Lett u nyikele nkulumo leyi nge “Sirhelela Vuxaka Bya Wena Na Yehovha Hi Ku Hlakulela Ku Titsongahata.” Hinkwavo lava a va ri kona a va ‘tsake ngopfu’ hikwalaho ko nyiketeriwa ka miako leyi engeteriweke erhavini.—Det. 16:15.

Ku nga ri khale rhavi ra le Riphabliki Ra Czech ri kurisiwile na rona. Samuel F. Herd wa Huvo leyi Fumaka u yile a ya nyiketela muako wa Bethele, muako lowu engeteriweke eka wona ni Tiholo timbirhi ta Tinhlengeletano. Miako leyi yi nyiketeriwe hi Mugqivela, May 4, 2002 naswona vanhu lava a va yingise nkulumo ya Makwerhu Herd a va ri 2 125. Hi siku leri tlhandlamaka ku ve ni nhlangano wo hlawuleka naswona vanhu va 5 286 va tiphine hi nkulumo leyi akaka ya Makwerhu Herd, leyi a yi ri ni nhloko-mhaka leyi nge “Ku Kuma Matimba—Handle Ko Karhala.” Vamakwerhu va le Riphabliki Ra Czech va khutazeke ngopfu hi minongonoko leyi.

Emisaveni hinkwayo, vatirheli lava hlawuriweke lava ringanaka 19 823 va tirha emarhavini lawa. Hinkwavo i swirho leswi nga ehansi ka Xiboho xa Malandza yo Hlawuleka ya Nkarhi Hinkwawo ya Timbhoni ta Yehovha eMisaveni Hinkwayo.

[Chati/Swifaniso leswi nga eka tluka 12, 13]

SWIN’WANA SWA SWIENDLAKALO SWA LEMBE RA NTIRHO RA 2002

September 1, 2001

September 11: Ku hlaseriwa ka World Trade Center.

September 29: Ku nyiketeriwa ka rhavi ra le Trinidad.

November 20: Ku sungula ka Swikolo swa Vutirheli bya Mfumo.

January 1, 2002

January 17: Ku buluka ka vholkheno eCongo.

April 4: Ku yimisiwa ka nandzu wa ku yirisiwa ka Timbhoni ta Yehovha eMoscow.

May 1, 2002

May 4: Ku nyiketeriwa ka rhavi ra le Riphabliki ra Czech.

May 9: Ku pfuriwa ka ribye ro tsundzuka Timbhoni leti xanisiweke ekhale ka kampa ya nxaniso ya Manazi.

June 17: Huvo-nkulu ya United States yi seketela mfanelo ya ku chumayela hi yindlu ni yindlu handle ko rhanga u kuma mpfumelelo wo endla tano.

August 31, 2002

August 31: Nhlohlorhi ya vahuweleri va 6 304 645 ematikweni ya 234.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 11]

Ehenhla: Loko vamakwerhu va langutane ni makhombo yo fana ni lawa, va kombisana rirhandzu leri kombisiweke hi Kreste

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Ehansi: Holo leyi ya Mfumo eRwanda yi tirhisiwe tanihi kampa ya vahlapfa

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Komiti leyintshwa ya Rhavi leyi simekiweke eUnited States, ku suka eximatsini ku ya exineneni: (lava tshameke) John Kikot, Max Larson, George Couch, Maxwell Lloyd; (lava yimeke) Baltasar Perla, Harold Corkern, Leon Weaver, William Van De Wall, John Larson na Ralph Walls

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

“Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa” hi Xibunu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Broxara leyi nge “I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina?” hi ririmi ra le Navajo

[Swifaniso leswi nga eka tluka 28, 29]

Vapfhumba lava humaka ematikweni ya 14 va tile va ta tsaka ni vamakwerhu va kwalaho loko ku nyiketeriwa rhavi ra le Trinidad

[Swifaniso leswi nga eka tluka 29]

Vamakwerhu va le Riphabliki Ra Czech va tsakile loko ku nyiketeriwa muako wa Bethele, muako lowu engeteriweke eka wona ni Tiholo timbirhi ta Tinhlengeletano