Swiendlakalo-nkulu Swa N’wexemu

TIMBHONI TA YEHOVHA ti tiphine hi lembe leri tsakisaka entirhweni wa tona wo kwetsima ku nga khathariseki swiyimo swa misava leswi tshikilelaka. Hikwalaho ko katekisiwa hi Xikwembu, ntiyiso wa mahungu lamanene wu ‘veka mihandzu naswona wa andza emisaveni hinkwayo.’ (Kol. 1:5, 6) Ha tiyiseka leswaku xiviko xa nan’waka xi ta ku khutaza xi tlhela xi ku tiyisa ripfumelo.

LUNGHISELELO LERINTSHWA RA VUPHAYONA BYA NKARHINYANA

A ku ri ni ntsako lowukulu loko maphayona ya nkarhinyana ma nyikiwa lunghelo ro hlawula ku tirha tiawara ta 30 kumbe ta 50 hi n’hweti ya April. Vo tala lava enkarhini lowu hundzeke swiyimo a swi nga va pfumeleli ku teka vuphayona lebyi, va ri tsakerile swinene lunghelo leri. Magidi ya vahuweleri a vo sungula ku teka vuphayona bya nkarhinyana, naswona vo tala lava tshameke va byi teka va tlhele va tsakela ku byi teka. Ku engetela kwalaho, vahuweleri vo tala lava nga swi kotangiki ku teka vuphayona bya nkarhinyana va endle matshalatshala yo tirha tiawara leti engetelekeke entirhweni wa vona wo chumayela. Vuyelo byi ve byihi?

Marhavi yo tala ma vike ku andza loku a ku ti tlula ekule tinhlohlorhi ta le nkarhini lowu hundzeke. Emisaveni hinkwayo, vahuweleri va 2 657 377 va teke vuphayona bya nkarhinyana, ku nga nhlohlorhi leyi a yi tlula ya n’wexemu minkarhi ya kwalomu ka ntlhanu! Swirho swa mindyangu ya Bethele emisaveni hinkwayo leswi endlaka 80 wa tiphesente—16 292 eka vamakwerhu va xinuna ni va xisati va 20 290—swi byi tekile vuphayona lebyi. Swa tsakisa ku tiva leswaku malandza ya Yehovha ma hete nkarhi wo tala entirhweni wo chumayela hi April, ku tlula lowu ma tshameke ma wu heta eka tin’hweti tin’wana ematin’wini.

Enkarhini lowu tlulaka lembe endzhaku ka ku tsekatseka ka misava loku tsemaka nhlana loku dlayeke vanhu va kwalomu ka 300 000, tiko ra Haiti ri vike tinhlohlorhi letintshwa letikulu entirhweni wo chumayela hi April. Eka vahuweleri va 17 009 va kwalaho, va 6 185 va teke vuphayona bya nkarhinyana. Tsima ro hlawuleka ro fambisa broxara leyi nge, Loko U Feriwa Hi Loyi U N’wi Rhandzaka, leyi ya ha ku humesiwaka hi Xicreole xa le Haiti, yi nyikele nchavelelo ni ntshembo lowu a wu laviwa swinene hi vaaki lava a va ri ni gome.

Vamakwerhu va le Nigeria a va langutane ni ntlhontlho lowukulu hi April. Eka masiku ya mune lawa a ku ta va ni nhlawulo (lawa manharhu ya wona a ku ri Migqivela), hulumendhe a yi nga va pfumeleli vanhu leswaku va famba-famba exikarhi ka 7:00 nimixo ku fikela hi 5:00 nimadyambu handle ka loko va ya eku hlawuleni. Hambiswiritano, sweswo a swi wu tsanisanga moya wa vuphayona. Vamakwerhu va le vandlheni rin’wana va tsarile va ku: “Hi mi tsalela hi tsakile swinene naswona timbilu ta hina ti tele ku tlangela hikwalaho ka nkarhi wo tsakisa lowu hi veke na wona n’hweti leyi.” Evandlheni rin’wana, vahuweleri va 92 eka va 127 va teke vuphayona bya nkarhinyana, ku katsa ni vakulu hinkwavo ni malandza ya vutirheli. EBethele, swirho swa ndyangu swa 555 eka swa 688 swi teke vuphayona bya nkarhinyana.

Va Hlule Ntlhontlho. Jeannette, loyi a tshamaka ematiko-xikaya lama nga le tintshaveni le Burundi, minkarhi hinkwayo a a swi navela ku phayona, kambe u ni vuvabyi bya mbilu lebyi nga tshungulekiki lebyi n’wi sivelaka ku famba mpfhuka wo leha hi milenge kumbe ku famba etindhawini leti nga swiganga. Jeannette a a tsakile loko a twa leswaku tiawara leti laviwaka eka maphayona ya nkarhinyana hi April ti hungutiwile. Leswaku va n’wi pfuna a hetisisa ku navela ka yena ko phayona, vakulu va hlele leswaku a chumayela ensin’wini leyi nga le kusuhi ni laha a tshamaka kona. Ku engetela kwalaho, maphayona ni vahuweleri a va ta ni swichudeni swa vona swa Bibele ekaya ka yena leswaku va ta dyondza na swona Bibele. Loko n’hweti yi hela, Jeannette a a tsakile leswi se a a sungule tidyondzo ta Bibele ta mune. U ri: “Ndzi ta tsakela ku tlhela ndzi phayona naswona ndza tiyiseka leswaku Yehovha u ta ndzi pfuna.”

Exihlaleni xa Grenada, makwerhu wa xisati la ha riki muntshwa la feke tindleve u teke vuphayona hambileswi a lamaleke hi ndlela leyi endlaka leswaku swi n’wi tikela ku famba. U te: “A swi ndzi tikela swinene ku famba mpfhuka wo leha ndzi ya khandziya bazi loko ndzi ya ensin’wini.” Ku engetela kwalaho, makwerhu loyi wa xisati a a nga tirhi kutani u khongele hi mbilu hinkwayo eka Yehovha a kombela mpfuno. Hi ku pfumelelana ni swikhongelo swa yena, a a tihanyisa hi ku xavisa swilo leswi a swi lukeke hi wulu ni swin’wetsin’wetsi leswi a swi endleke hi mavoko. Loko a ta va a hete ku phayona u te: “Ndzi hlanganyele hi xitalo entirhweni wo chumayela naswona vamakwerhu va ndzi seketerile va tlhela va ndzi khutaza. Sweswo swi ndzi tsakise ngopfu!”

Toshi, makwerhu wa xisati wa le Japani la nga ni malembe ya 101, u teke vuphayona bya nkarhinyana hi ku hiseka hi April. Leswi a nga swi kotiki ku huma endhawini leyi a tshamaka eka yona, u chumayela hi ku tsala mapapila a tlhela a chumayela vanhu lava taka va ta n’wi pfuna ekamareni ra yena. Toshi u ri: “Leswi ndzi nga twiki kahle ndzi vulavula hi rito ra le henhla ngopfu. Hikwalaho, vanhu van’wana lava nga le kusuhi va kota ku ndzi twa.”

Felix, wa le Costa Rica, loyi mavoko ni milenge ya yena swi nga tirhiki u teke vuphayona bya nkarhinyana. Kambe, a a ta swi kotisa ku yini ku phayona? Ku vekiwe xitafulana lexi nga ni minkandziyiso ehandle ka muti wa yena leswaku a ta chumayela vanhu lava hundzaka hi ndlela. Loko n’hweti yi hela, Felix a a karhele kambe a a ri ni matimba hikwalaho ka leswi a yeke ensin’wini naswona a a tsake swinene hileswi a sunguleke tidyondzo ta Bibele ta mune.

Vahuweleri vo tala lava ha riki vantshwa na vona a va swi langutele hi mahlo-ngati ku katseka entirhweni wo hlawuleka hi April. Hi xikombiso, le Spain, Sandra la nga ni malembe ya 11 na Alejandro makwavo wa yena wa mufana la nga ni malembe ya nkombo, a va lava ku tirha tiawara leti engetelekeke ensin’wini. Hi ku susumetiwa hi moya wa ku hiseka lowu a wu ri kona evandlheni ni xikombiso xa vatswari va vona lava hisekaka, Sandra na Alejandro a va navela ku va maphayona ya nkarhinyana. Kambe, a va ta swi kotisa ku yini hikuva a va nga khuvuriwanga? Vana lavambirhi va endle xiyimiso xo heta nkarhi wo tala ensin’wini swin’we ni vatswari va vona kutani va lunghiselela ku ya ensin’wini hi ku pfuxeta swingheniso hi nkarhi wa Vugandzeri bya Ndyangu bya nimadyambu. Vatswari va vona a va anakanya leswaku loko n’hweti yi ya eku heleni vana lava a va ta karhala. Kambe vana lavambirhi lava nga vahuweleri a va karhalanga. Hi April 30, hinkwavo endyangwini a va fikelele pakani ya vona ya tiawara ta 30 handle ka Alejandro loyi a ha salele hi tiawara tinharhu. Hi siku rolero ro hetelela u ye ensin’wini ni tata wa yena leswaku a ta hlanganisa tiawara leti a ti sele. A va tsake swinene leswi a va khomekile naswona va veke ni nkarhi lowu enerisaka tanihi ndyangu lowu nga ni vun’we!

Jean u ri: “A ndzi khongela siku ni siku leswaku mina ni nuna wa mina Philip hi kota ku chumayela tiawara ta 30.” Hambiswiritano, Philip loyi a a ri mulanguteri wa muganga ku kondza a nga ha swi koti ku endla nchumu hileswi a a ri ni vuvabyi bya ku pfimba ka misiha ya ngati ya le byongweni, a a nga koti ni ku tshukunyuka exibedlhele eSpain, a tsandzeka no vulavula. A a tirhisa mahlo ya yena loko a kombisa leswi a a swi lava, a tsopeta kan’we loko a pfumela naswona a tsopeta kambirhi loko a ala.

Jean u ya emahlweni a ku: “Loko ndzi n’wi byele hi vuphayona bya nkarhinyana, u kombise leswaku na yena u ta swi tsakela ku phayona.” Kambe a a ta phayona njhani?

Etin’hwetini leti hundzeke, Jean na Philip a va chumayele vavabyi, swirho swa ndyangu leswi endzeke ni vatirhi va le xibedlhele. “Hi April a hi kunguhate ku chumayela ewadini leyi a hi ri eka yona ku ringana awara hi siku loko Philip a ha pfukile kutani a hlanganyela ebulwini hi ku tsopeta mahlo.”

Kambe, hi March, Philip u yisiwe ewadini leyi o va yexe eka yona. Nilokoswiritano, yena na Jean a va ha swi kota ku landzela xiyimiso xa vona, va vulavurisana ni vatirhi va le xibedlhele ku ringana timinete ti nga ri tingani hi minkarhi yo hambana-hambana ninhlikanhi. Un’wana wa vaongori loyi a amukeleke buku leyi nge, Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? u langute Philip ematihlweni kutani a n’wi tshembisa leswaku u ta vuya hi siku leri landzelaka leswaku a ta hlaya matsalwa. Loko muongori loyi a fika, Jean u n’wi kombele ku hlaya Yohane 17:3 kutani a n’wi kombela leswaku a hlamusela leswi a ehleketaka leswaku yi vula swona. Loko va ri karhi va ya emahlweni va tirhisa endlelo leri, Philip a a ta tsopeta ku kombisa loko muongori a hlamule swona kumbe a nga hlamulanga swona. Hambiloko muongori a nga tirhi ewadini ya Philip, a a ta a ta n’wi tiyisekisa leswaku a a kombela Yehovha leswaku a n’wi pfuna a tshinela eka Yena.

Malandza ya Yehovha ma teka lunghelo leri tanihi ndlela yo kombisa ndlela leyi va rhandzaka vaakelani va vona ha yona, ku tlangela ka vona gandzelo ra Yesu Kreste ni ku tinyiketela ka vona eka Tata wa vona wa le tilweni. Va yi langutele hi mahlo-ngati n’hweti ya March 2012, laha va nga ta tlhela va hlawula ku tirha tiawara ta 30 kumbe ta 50 hi n’hweti yoleyo.

SWIKOLO LESWI DYONDZISAKA TINDLELA TA YEHOVHA

Nhlengeletano ya Yehovha yi byi teka byi ri bya nkoka vuprofeta lebyi kumekaka eka Esaya 2:3 lebyi nge: “A hi tlhandlukeleni entshaveni ya Yehovha, endlwini ya Xikwembu xa Yakobe; kutani u ta hi letela tindlela ta yena.” Hi xikombiso, loko Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava ya ha tinyike matimba, ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha wu swi xiyile leswaku vanhu lava humaka ematikweni hinkwawo a va ha fanele va dyondzisiwa hi Yehovha ku nga si fika makumu ya mafambiselo ya swilo ya Sathana. Hikwalaho, ku endliwe malunghiselelo yo hlela swikolo swo tanihi Xikolo xa Bibele xa Giliyadi xa Watchtower ni Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni. Ku nga ri khale, Huvo leyi Fumaka yi endle mindzulamiso leyi engetelekeke eka swikolo swo hambana-hambana laha ku leteriwaka vanhu hi ndlela yo hlawuleka.

Hi October 2010, Xikolo xa Ndzetelo wa Vutirheli xi thyiwe Xikolo xa Bibele xa Vamakwerhu Lava Nga Tekangiki. Vamakwerhu lava nga tekangiki lava nga vakulu kumbe malandza ya vutirheli va ta ya emahlweni va tsarisiwa exikolweni lexi lexi tekaka tin’hweti timbirhi. Ku fikela sweswi, vanhu va 37 445 va vuyeriwile eka nongonoko lowu emisaveni hinkwayo naswona vo tala i maphayona, valanguteri lava famba-fambaka, varhumiwa ni vatirhi va le Bethele.

Xikolo xa Bibele xa Mimpatswa leyi nga Vakreste lexi nga xintshwa lexi tekaka tin’hweti timbirhi xi sungule hi July 2011 naswona xi rhange xi khomeriwa ePatterson, le New York. Mimpatswa leyi vulavulaka Xinghezi ya faneleka ku tsarisa loko yi ri ni malembe ya le xikarhi ka 25 na 50, yi ri ni rihanyo lerinene, yi ri ni malembe mambirhi kumbe ku tlula yi tekanile naswona yi ri ni malembe mambirhi kumbe ku tlula yi ri entirhweni wa nkarhi hinkwawo naswona nuna wa kona a ri ni malembe mambirhi kumbe ku tlula a ri nkulu kumbe nandza wa vutirheli. Ku sukela hi 2012, mintlawa ya Xikolo xa Bibele xa Mimpatswa leyi nga Vakreste yi ta fambisiwa etindhawini leti sweswi ti tirhiseriwaka ku khomela Xikolo xa Bibele xa Vamakwerhu Lava Nga Tekangiki.

Xikolo xa Bibele xa Mimpatswa leyi nga Vakreste xi endleriwe ku nyikela ndzetelo wo hlawuleka eka mimpatswa leyi tekaneke leswaku yi ta tirhisiwa swinene hi Yehovha ni hi nhlengeletano ya yena. Mathwasana yo tala ma ta va maphayona ya nkarhi hinkwawo endhawini leyi ku nga ni xilaveko lexikulu etikweni ra rikwavo. Hambiswiritano, vo tala va ta averiwa ku va maphayona yo hlawuleka ya nkarhinyana naswona van’wana va ta leteriwa ku va valanguteri va swifundzha. Va nga ri vangani va ta averiwa ku ya tirha ematikweni man’wana loko va faneleka naswona va ta swi kota.

Vanhu lava endlaka swikombelo swo ya exikolweni lexi va fanele va va va wupfile hi tlhelo ra moya naswona va ri ni moya wa ku tinyikela. Vamakwerhu lava letelaka eXikolweni xa Bibele xa Vamakwerhu Lava Nga Tekangiki hi vona va nga ta dyondzisa exikolweni lexi lexintshwa, va landzela nongonoko lowu fanaka. Eka swiyenge swi nga ri swingani ku ta leteriwa vamakwerhu va xinuna ntsena kutani vasati va vona va ta va va ye ensin’wini. Vuxokoxoko lebyi engetelekeke ni swilaveko swin’wana swa lava tsakelaka ku endla swikombelo swi ta hlamuseriwa eminhlanganweni leyi nga ta khomiwa emintsombanweni ya muganga.

Huvo leyi Fumaka yi endle mindzulamiso eka Xikolo xa Bibele xa Giliyadi xa Watchtower. Ku sungula hi ntlawa wa vu-132 lowu khomiweke ku sukela hi October 24, 2011, ku ta leteriwa ntsena mimpatswa leyi se yi nga le ntirhweni wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo, yo tanihi varhumiwa lava nga si yaka eGiliyadi, maphayona yo hlawuleka, valanguteri lava famba-fambaka ni vatirhi va le Bethele. Loko mpatswa wu kota ku vulavula Xinghezi ni ku xi tsala kahle, Komiti ya vona ya Rhavi yi nga ha va khutaza leswaku va ya.

Mathwasana ya le Giliyadi ma ta nyikiwa swiavelo leswi nga ta tiyisa nsimu ni ndlela leyi rhavi ri tirhaka ha yona, ku nga khathariseki leswaku i varhumiwa lava nga le nsin’wini, valanguteri lava famba-fambaka kumbe vatirhi va le Bethele. Lava averiwaka ku ya tirha ensin’wini va ta rhumeriwa etindhawini leti ku nga ni vanhu vo tala swinene laha va nga pfunaka swinene entirhweni wo chumayela ni le mintirhweni ya vandlha. Tikomiti ta Rhavi ti nga ha ya emahlweni ti kombela mathwasana ya le Giliyadi loko ku ri ni xilaveko xo karhi ensin’wini ya le matikweni ya tona. Ti nga ha tlhela ti khutaza vamakwerhu lava nga entirhweni wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo lava fanelekaka va le marhavini ya le matikweni ya vona leswaku va ya eXikolweni xa Giliyadi. Minkarhi yin’wana, Tikomiti ta Rhavi ti nga ha kombela leswaku mathwasana ma tlhelela etikweni ra rikwavo loko se ma thwasile.

Xikolo xa Swirho swa Komiti ya Rhavi ni Vasati va Swona xi ta khomiwa kambirhi hi lembe hi Xinghezi le Patterson. Swirho swa Komiti ya Tiko swi ta katsiwa minkarhi yin’wana. Swirho swa Komiti ya Rhavi leswi tshameke swi ya exikolweni lexi enkarhini lowu hundzeke, swi ta rhambiwa leswaku swi ya ra vumbirhi naswona swi ta tsarisiwa ni vamakwerhu lava nga ta va vo sungula ku ya exikolweni lexi. Vasati va swirho swa Komiti ya Rhavi va ta va kona eka swiyenge swo tala swa xikolo lexi swin’we ni vanuna va vona. Hambiswiritano, eka swiyenge swin’wana leswi vulavulaka hi ku hlela ntirho ku ta buriwa ha swona ni vamakwerhu va xinuna ntsena loko vasati va vona va ri karhi va tirha eswiavelweni swo hambana-hambana eBethele.

Ku engetela kwalaho, mintlawa yimbirhi ya Xikolo xa Valanguteri va Swifundzha ni va Miganga Swin’we ni Vasati va Vona xi ta khomeriwa ePatterson lembe na lembe. Eka mintlawa leyi khomiwaka eUnited States sweswi, ku katsiwa vamakwerhu lava tshameke va ya exikolweni lexi; va endla kwalomu ka hafu ya ntlawa wun’wana ni wun’wana. Vasati va valanguteri lava famba-fambaka va ta rhambiwa leswaku va va kona eka swiyenge swo tala swa ntlawa lowu.

Hina vanhu va Yehovha ha tsaka ku tirhisa dyondzo leyi humaka eka Yena. Yesu u te: “Ku tsariwe leswi eka Vaprofeta, ‘Kutani hinkwavo va ta dyondzisiwa hi Yehovha.’” (Yoh. 6:45; Esa. 54:13) Ha tiyiseka leswaku mindzulamiso leyi yi ta nyikela xikhutazo lexikulu eka ntirho wa ku chumayela mahungu lamanene lowu faneleke wu endliwa hi xihatla makumu ma nga si fika emisaveni hinkwayo leyi akiweke.

KU TSEKATSEKA LOKUKULU KA MISAVA EJAPANI

Swiviko swa mahungu swa le misaveni hinkwayo swi vulavule hi makhombo yo tala ya ntumbuluko, ku katsa ni ku tsekatseka ka misava, titsunami, swidzedze, swihuhuri, tindhambhi, mindzilo ni ku buluka ka tivholkheno. Hambileswi hi nga ta kala hi nga swi koti ku vika makhombo hinkwawo ya sweswinyana, matimba yo tiyisela lawa Timbhoni ta Yehovha ti langutanaka ni maxangu yo tano ha wona ma kombisiwa kahle hi lawa vapfumeri-kulorhi va le Japani va veke na wona.

Hi Ravuntlhanu, March 11, 2011, hi 2:46 nindzhenga, ku ve ni ku tsekatseka ka misava loku pimiweke ku va 9,0 eJapani. Titsunami leti veke kona ti onhe madoroba ni swimitana swo tala leswi nga le ribuweni ra lwandle ra Pacific. Ku vikiwe leswaku vanhu va kwalomu ka 20 000 va file kumbe a va kumiwanga. Etindhawini leti hlaseriweke, Tiholo ta Mfumo ta mune ti onhakile naswona tin’wana ta mune a ti nga ha tirhiseki. Tiyindlu ta 235 ta vamakwerhu ti khukhuriwile kumbe ti onhaka swinene naswona tiyindlu to tlula gidi a ti lava ku lunghisiwa.

Ku tsekatseka loku ka misava ni titsunami swi onhe ndhawu yo hlayisa tikhemikhali ta nyutliya swinene lerova ku huma miseve leyi nga ni matimba ni khombo. Hulumendhe yi lerise leswaku vaaki lava nga kwalaho va baleka naswona hi ku hatlisa tindhawu to tala ti sale ti nga ha ri na munhu. Vamakwerhu va kwalaho lava a va hlanganyela eka mavandlha mambirhi va lerisiwe ku baleka.

Exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha leti tlulaka 14 000 ta le tindhawini leti hlaseriweke swinene, 12 wa tona ti file, naswona ntlhanu wa tona ti vaviseke swinene; kasi timbirhi a ti si kumeka. Vo tala lava poneke khombo leri leri tsemaka nhlana va lahlekeriwe hi makaya ya vona, swilo swa vona naswona minkarhi yo tala va feriwe hi vanhu lava va rhandzaka.

Kiyoko wa le Ofunato u ri: “Ndzi swi kotile ku nghenisa mana wa mina la lamaleke emovheni kutani ndzi sungula ku chayela ndzi ya endhawini leyi a hi ta balekela eka yona. Hi loko ndzi sungula ku twa ku nun’hwa musi. Ndzi hume emovheni kutani ndzi vona khumbi lerikulu ra mati ri khukhula yindlu ya ka hina. Mati wolawo a ma kongome eka hina. Ndzi pfune manana ku khandziya emisaveni leyi nga ndhundhuma exiporweni. Movha ya hina yi khukhuriwile hi yi langutile.”

Endzhaku ka ku tsekatseka koloko ka misava, makwerhu la ha riki muntshwa la vuriwaka Koichi u ringete ku ya ekaya ra vatswari va yena leri a ri ri tikhilomitara ta ntlhanu ku suka elwandle le Ishinomaki. Hambiswiritano, loko a ri karhi tshinela u xiye leswaku ndhawu yoleyo hinkwayo a yi funengetiwe hi mati. “Leswi a ndzi nga ri na xikwekwetsu a ndzi kotanga ku ya emahlweni.” Endzhaku ka mavhiki manharhu ku ve ni ku tsekatseka koloko ka misava, u kume tata wa yena emoxari naswona endzhaku ka mavhiki man’wana manharhu u kume mana wa yena na yena a file.

Endzhakunyana ka loko ku tsekatseka koloko ka misava ku yimile, Masaaki wa le Shichigahama u ye a ya paka movha ya yena eHolweni ya Mfumo, ku nga mpfhuka lowu nga khilomitara ku suka elwandle. Masaaki u ri: “Ndzi kume makwerhu wa xisati loyi na yena a a balekele kwalaho. A ndzi anakanya leswaku titsunami a ti nge fiki kwalaho. Hambiswiritano, swi nga si ya kwihi mati ya ntima ma sungule ku funengeta misava. Timovha ta hina ti sungule ku papamala. Ndzi pfule fasitere, ndzi huma ha rona kutani ndzi yima ehenhla ka movha, kambe movha ya makwerhu yoloye wa xisati yi khukhuriwile kutani yi nyamalala! Ndzi khongele eka Yehovha ndzi kombela leswaku a n’wi pfuna.

“A ku wa gamboko naswona a ndzi tsakamile ndzi tlhela ndzi rhurhumela hikwalaho ko twa xirhami. Gamboko yi yimile kambe moya wa kona a wu titimela swinene. Swi nga si ya kwihi dyambu ri perile kutani ku va ni munyama. Tinyeleti a ti vangama ti tlhela ti saseka. Ndzi yime ehenhla ka movha ya mina, leyi a yi rhendzeriwe hi mati yo titimela swinene. A ku ri ni van’wana lava fanaka na mina, lava a va phasekile ehenhla ka makhukhumba kumbe emalwangwini ya miako. A ndzi tivutisa loko ri ta xa ndza ha hanya. Leswaku ndzi nga vi na gome, ndzi nyikele nkulumo ya le rivaleni leyi a ndzi yi nyikerile mavhiki mambirhi lama hundzeke, ndzi yi nyikela hi nhloko. Nhloko-mhaka ya yona a yi fanerile, a yi ku: ‘Xana U Nga Wu Kuma Kwihi Mpfuno Loko U Langutane Ni Maxangu?’ Endzhaku ka sweswo ndzi yimbelele risimu leri a ndzo tiva rona ntsena hi mbilu, leri nge: ‘Tatana, Xikwembu Xa Mina Ni Munghana Wa Mina.’ Ndzi ri yimbelele hi ku phindha-phindha. Loko ndzi ri karhi ndzi ri yimbelela, ndzi anakanye hi ndlela leyi ndzi byi tirhiseke ha yona vutomi bya mina entirhweni wa Yehovha, hiloko ndzi sungula ku xiririka mihloti.

“Endzhaku ka sweswo, munhu un’wana loyi a a ri endlwini leyi a yi ri halahaya ka xitarata u ndzi huwelerile a ku, ‘Xana u lava mpfuno? Ndzi ta ta ndzi ta ku pfuna!’” Wanuna loyi a ndzi huweleleke a a endle xikwekwetsu hi timhandzi leti a ti papamala naswona a a ponisa vanhu endhawini yoleyo. Hi ku pfuniwa hi wanuna loyi, Masaaki u swi kotile ku nghena endlwini ya munhu un’wana hi fasitere ra le xithezini xa vumbirhi. Endzhakunyana, u te hefu, loko a twe leswaku makwerhu wa xisati loyi a a ri emovheni leyi khukhuriweke u ponisiwile na yena.

A wu languteriwe hi ntsako mucato wa Kohei na Yuko, lowu a wu ta va eHolweni ya Mfumo eRikuzentakata hi Mugqivela, March 12. Endzhaku ka loko va tsarise mucato wa vona ximfumo eholweni leyi nga edorobeni rero hi Ravuntlhanu, ku ve ni ku tsekatseka ka misava. Kohei u twe ku tivisiwa leswaku a ku ta va na tsunami edorobeni rero hiloko a tsutsumela endhawini leyi tlakukeke. U ri: “Doroba hinkwaro a ri nga vonaki kahle. A ku nga ha salanga nchumu handle ka miako yi nga ri yingani leyikulu. Ku fikela hi nkarhi wolowo, a ndzi vilela hi malunghiselelo ya hina lawa a ma ta endliwa hi ndzhenga wa siku rero, kambe swi nga si ya kwihi ndzi xiye leswaku ku ni nchumu wo karhi wo chavisa lowu humeleleke.”

Kohei na Yuko va hete siku hinkwaro ra Mugqivela va ri karhi va pfuna vamakwerhu evandlheni. Kohei u te: “Hi kume swilo swo phalala ha swona emavandlheni ya le kusuhi. A ndzi tsakile loko ndzi twa nsati wa mina a vula leswaku u tsake swinene leswi hi tirhiseke nkarhi ni matimba ya hina leswaku hi pfuna vamakwerhu. Ndzi nkhense Yehovha hileswi a ndzi nyikeke munghana loyi wa vukati lonene. Tsunami yi khukhule kaya ra hina lerintshwa, movha ya hina ni nhundzu ya hina hinkwayo. Kambe ndza ri tlangela swinene rirhandzu leri vamakwerhu va hi kombiseke rona.”

Matshalatshala Yo Phalala Vanhu Hi Tlhelo Ra Nyama, Ra Moya Ni Ra Mintlhaveko. Rhavi ra le Japani ri hatle ri hlela Tikomiti tinharhu ta Xilamulela-mhangu naswona a ri tshamela ku rhumela vayimeri lava humaka erhavini etindhawini leti hlaseriweke. Loko Geoffrey Jackson na Izak Marais lava a va ri vafamberi va rhavi lava humaka eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo va te eJapani hi May, na vona va hlangane ni vamakwerhu va xinuna ni va xisati va le tindhawini leti hlaseriweke swinene. Ku hleriwe nhlangano wo hlawuleka leswaku vanhu lava nga le mavandlheni lama khumbekeke va ta yingisela hi tinqingho, kutani vamakwerhu va kwalomu ka 2 800 lava a va ri eTiholweni ta Mfumo ta 21 va tiyisekisiwile leswaku vamakwerhu emisaveni hinkwayo va va rhandza naswona va khathala hi vona.

Tikomiti ta Xilamulela-mhangu ni vatirhi van’wana vo tirhandzela va tirhe hi matimba va fambisa swilo swa mphalalo. Swilo leswi a swi laveka ngopfu hi nkarhi wolowo a ku ri swakudya, mati ni swilo swo endla ndzilo. Tikomiti to phalala ti tlhele ti hlela ku rhumela swiambalo swa tisayizi to hambana-hambana emavandlheni lama hlaseriweke. Ku tisiwe swilo swo veka swiambalo eka swona ni swivoni etindhawini leti ku hlanganyeriwaka eka tona kutani vamakwerhu a va ta tikumela swiambalo eka tona.

Vamakwerhu lava weriweke hi khombo va tlangele swinene loko va vona ndlela leyi Yehovha a a enerisa swilaveko swa vona swa nyama ni swa mintlhaveko ha yona! Va tiyisiwe swinene eminhlanganweni ya Vukreste. Makwerhu un’wana wa xisati wa le ndhawini leyi a yi hlaseriwile u tsarile a ku: “Minhlangano yi ndzi tisela ku rhula ka mianakanyo. Ya ndzi tiyisa hi tlhelo ra moya.”

Rungula Leri Nyikaka Ntshembo. Vamakwerhu va le Japani a va hlwelanga ku va chavelela hi Rito ra Xikwembu vaakelani va vona lava a va karhatekile swinene. Ntlawa wa vahuweleri va le dorobeni leri nga weriwangiki hi khombo wu endle ntirho wa le xitarateni wu khome bodo leyikulu leyi a yi tsariwe marito lama nge, “Ha Yini Mhangu Leyi Yi Humelerile? Nhlamulo yi kumeka eBibeleni.” Vanhu vo tala va kombise ku tsakela naswona vamakwerhu va fambise tibuku leti nge, Leswi Bibele Yi Swi Dyondzisaka ta 177 hi nkarhi lowu ringanaka siku ni hafu.

Etindhawini leti hlaseriweke hi mhangu, Timbhoni a ti rhanga ti endzela swichudeni swa Bibele ni maendzo yo vuyela, endzhaku ka sweswo a ti endzela vaakelani leswaku ti va chavelela. Akiko u ri: “Loko ndzi hlayele n’wini wa muti Matewu 6:34, u sungule ku rila. A swi tikomba leswaku u ni mivilelo yo tala. Loko ndzi n’wi hlamusele ndlela leyi Bibele yi hi pfunaka ha yona ku tshama hi ri ni ku rhula ka mianakanyo, u nambe a pfumela kutani a ndzi nkhensa. Leswi swi endle leswaku ndzi ya ndzi ma tlangela swinene matimba ya Matsalwa yo khumba timbilu ta vanhu.”

Wanuna un’wana u te: “Ku ni vukhongeri byo tala, kambe hi n’wina ntsena lava hi endzeleke ni le nkarhini lowu wo tika.” Wanuna un’wana u vule hi ndlela ya xichavo a ku: “Swa hlamarisa leswaku mi ya emahlweni ni ntirho wa n’wina hilaha ku tolovelekeke hambiloko ku humelele khombo leri.” Nkulu un’wana u te: “Vo tala va hi amukerile loko hi va endzela. Va te, ‘Hi n’wina vo sungula ku hi endzela ku sukela loko ku humelele khombo leri. Hi kombela mi tlhela mi hi endzela.’”

VUHUNDZULUXERI BYA MISAVA LEYINTSHWA HI TINDZIMI TA 106!

Hi Ravuntlhanu, hi July 15, 2011, a ku ri siku leri nga ta ka ri nga rivariwi eLatvia ni le Lithuania naswona ku endleke xiendlakalo lexi nga rivalekiki ematin’wini ya vanhu va Xikwembu kwalaho. Eka nkulumo leyi a yi yingiseriwe ematikweni hamambirhi, Stephen Lett la nga xirho xa Huvo leyi Fumaka u humese Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Ya Vukreste Ya Xigriki hi Xilatvia ni hi Xilithuania, ku nga tindzimi ta vu-99 ni ta vu-100 leti vuhundzuluxeri lebyi byi kumekaka ha tona. Eka malembe ya nkombo lama hundzeke, Huvo leyi Fumaka yi rhangise swinene ku hundzuluxeriwa ka Bibele. Hikwalaho, sweswi Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi humesiwa hi tindzimi leti phindhiweke kambirhi ku tlula hi 2004, naswona vahundzuluxeri emisaveni hinkwayo va ya emahlweni va tirha hi matimba leswaku va hundzuluxela Bibele hi tindzimi leti engetelekeke.

Hilaha u nga swi anakanyaka hakona, vamakwerhu va kuma Tibibele hi tindzimi ta vona va tsake swinene. Makwerhu un’wana wa le Riphabliki ra Afrika Xikarhi u te: “Ku va ni Bibele swa tsakisa kambe ku yi twisisa hi ririmi ra wena swi tsakisa swinene. Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa bya Xisango byi fikelela mbilu. Loko ndzi hlaya Tievhangeli, ndza swi kota ku anakanya hi vanhu lava ndzi hlayaka ha vona eBibeleni kutani ndzi twisisa ndlela leyi a va titwa ha yona.” Makwerhu un’wana wa xisati la ha riki muntshwa wa le Etiyopiya u katsakanye ndlela leyi vo tala va titwaka ha yona loko a te: “Marito lama nge ‘ndza nkhensa’ a ma nge yi hlamuseli kahle ndlela leyi ndzi titwaka ha yona. A ndzi tshamela ku khongela eka Yehovha leswaku a hi nyika Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa hi ririmi ra hina. Namuntlha u ndzi nyike byona!”

MAHUNGU LAMA HUMAKA EMISAVENI HINKWAYO

Munhu Wa Tihanyi A Pfariwa Nomu eRhaxiya. Makwerhu wa xisati la dyuhaleke la vuriwaka Vera, a a ri ni malembe yo hlaya a karhatiwa hi un’wana wa vaakelani va yena loyi a a nga ti rhandzi Timbhoni ta Yehovha. Wanuna loyi a a xungeta Vera a tlhela a n’wi rhuketela emahlweni ka vatukulu va yena, lava a va n’wi endzela nkarhi na nkarhi. Leswi Vera a a tshama a ri karhi a anakanya hi marito lama kumekaka eka Varhoma 12:18, a a tshama a rhurile naswona a a nga holovi na yena wanuna loyi. Hi January 2011, muakelani loyi u n’wi endle tihanyi to chavisa. Leswi Vera a chavela vutomi bya yena, u vulavurisane ni phorisa ra kwalaho, leri lexi tsakisaka a ri te ekaya ka yena hi March 2010 ri famba ni muyimeri wa doroba. A va tele ku vona loko yena ni Timbhoni letin’wana leti a ti hlengeletana ekaya ka yena a va endla mintirho yo karhi leyi kombisaka leswaku va hisekela etlhelo. Kambe, enkarhini wolowo phorisa leri ri swi xiyile leswaku i mani loyi a a ri ni xiphiqo. Ri holovele muakelani yoloye kutani ri n’wi rihisa 3 000 wa ti-ruble (kwalomu ka R800) hikwalaho ka leswi a chaviseke wansati loyi. Endzhaku ka sweswo, muakelani loyi a nga ha n’wi karhatanga. Leswaku Vera a kombisa ku tlangela, u tsale papila ro nkhensa a ri tsalela ndzawulo ya maphorisa. Lexi n’wi hlamariseke, u kume nhlamulo leyi humaka eka ndhuna ya maphorisa. Yi n’wi nkhensile hikwalaho ko vulavula kahle hi phorisa leri n’wi pfuneke. Yi tlhele yi tsala yi ku: “Marito ya wena ya musa enkarhini lowu vanhu vo tala va vulavulaka hi ndlela yo biha hi maphorisa namuntlha, ma kombisa leswaku wena wa ma tshemba.” Vera u vula leswaku phorisa ra kwalaho ri tshamela ku hundza hi le kaya ka yena leswaku ri tiyiseka leswaku swilo hinkwaswo swi famba kahle.

“Wanuna La Rhwalelaka Thyaka” Wa Le Turkey. Vanhu vambirhi lava a va ha ku sungula ku dyondza Bibele va ye entsombanweni wa muganga. Va tsarile va ku: “A swo endla onge ho lorha. Vanhu hinkwavo a va n’wayitela naswona a va ri ni xinghana swinene va tlhela va va ni xichavo. Hi nkarhi wa ku wisa ka nindzhenga, hi famba-fambile naswona a hi nga titwi hi lahlekile. Hiloko hi vona makwerhu loyi a a dyondza na hina Bibele a ri karhi a ta. A a khome plasitiki ro chela thyaka. Hi ringete ku n’wi papalata hikuva a hi anakanya leswaku ntirho wa yena a ku ri ku rhwalela thyaka, naswona a hi nga lavi ku tekiwa tanihi vanghana va wanuna wa xiyimo xa le hansi la rhwalelaka thyaka. Kutani hi ringete ku nghena exikarhi ka vanhu leswaku a nga hi voni. Hi te, ‘Ha yini hi dyondzeriwa Bibele hi munhu loyi a rhwalelaka thyaka ematshan’weni yo dyondzeriwa hi munhu loyi a nyikelaka tinkulumo epulatifomo?’

“Hambiswiritano, loko hi ri karhi hi ya emahlweni hi dyondza, hi twe leswaku ‘wanuna la rhwalelaka thyaka’ loyi a a dyondza na hina i xirho xa Komiti ya Rhavi naswona u tirha ehofisini ya rhavi ya Timbhoni ta Yehovha. Hi ye emahlweni hi endla nhluvuko kutani hi nyiketela vutomi bya hina eka Yehovha, hi leswi se a hi swi twisisa leswaku makwerhu loyi hi ku titsongahata a a tikhoma tanihi ‘lontsongo.’ (Luka 9:48) Ha yi tlangela swinene dyondzo ya nkoka leyi hi yi dyondzeke eka nhlengeletano leyi a ho sungula ku ya eka yona!”

Mavunwa Ya Le Armenia. Eka swihaxa-mahungu ku sungule tsima ra ku hehla Timbhoni ta Yehovha endzhaku ka loko ku vuriwe leswaku jaha rin’wana leri dlayeke vatswari va rona edorobeni ra Sevan a ri ri Mbhoni ya Yehovha kasi i mavunwa. Hi xihatla ku yisiwe rungula leri kanetaka mhaka yoleyo eka vahaxi va mahungu. Nilokoswiritano, xihehlo xexo xi ye emahlweni naswona ku haxiwe xiviko xo hlawuleka eka thelevhixini xi hambeta xi vula leswaku jaha leri a ri ri Mbhoni ya Yehovha. Loko ku vulavuriwa hi Timbhoni ta Yehovha a ku tirhisiwa marito ya ku rhukana ni lama tsongahataka, naswona hi nkarhi wa nongonoko a ku kombisiwa marito lama nge “Vadlayi Va Tihanyi Ni Lava Tsaneke Lava Tirhelaka Yehovha.” Nongonoko wolowo wu tlhele wu khutaza vahlaleri leswaku va lwa ni Timbhoni loko ti va endzela. Hikwalaho, Timbhoni ta Yehovha ti xanisiwe swinene etikweni leri. Xitichi xolexo xa thelevhixini xi mangaleriwile, xi sindzisiwa leswaku xi tisola hikwalaho ko haxa rungula leri nga mavunwa, xi kombela ku rivaleriwa xi tlhela xi hakela mali hileswi xi onheke vito ni ndhuma ya hina leyinene. Loko Buku Ya Lembe Ya 2012 yi ya eku kandziyisiweni, xitichi xolexo xa thelevhixini a xi nga si tisola, hambileswi a ku ri karhi ku vulavurisaniwa leswaku ku lulamisiwa mhaka leyi hi ndlela leyinene.

Vanjhiniyara Va Mundzuku Va Le Venezuela. Mixo wun’wana ni wun’wana ntlawa wa vana lava nghenaka xikolo xa tindzumulo a va hundza endhawini leyi a ku akiwa Holo ya Mfumo edorobeni ra San José de Guaribe. Minkarhi hinkwayo a va ta yima va hlalela swa xinkarhana, va tsakisiwa hi swilo hinkwaswo leswi a swi endleka. Siku rin’wana etlilasini, mudyondzisi wa vona u va vutisile leswaku loko va kurile va lava ku endla yini. U hlamale ngopfu loko vo hlayanyana va vule leswaku a va lava ku va “vanjhiniyara ku fana ni Timbhoni ta Yehovha”! Leswi a a lava ku tiva leswi engetelekeke, yena ni mudyondzisi un’wana va fambe ni vana lava endhawini yoleyo leyi a ku akiwa eka yona. Loko va fika, vanhu lava tirhaka ku aka va valangise vaendzi va vona. Vana lava va swi tsakele swinene, ngopfu-ngopfu leswi va pfumeleriweke ku ambala makarapa. Vadyondzisi volavo a va ri ni swivutiso swo tala, kutani ku nyikeriwe vumbhoni lebyinene.

Tiko Ra Canada Ri Nyikiwa Vutihlamuleri Bya Ku Kandziyisa Timagazini. Leswaku timali leti nyikeriweke ti tirhisiwa hi ndlela leyinene, Huvo leyi Fumaka yi kombele rhavi ra le Canada leswaku ri kandziyisa Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! ri endlela mavandlha hinkwawo ya le Bermuda, Guyana, Canada, United States ni swihlala swo tala swa le Kharibiya. Hikwalaho, loko ku sungula lembe ra ntirho ra 2011, rhavi ra le Canada ri sungule ku kandziyisa timagazini hi minkarhi leyi phindhiweke ka 12 ku tlula ndlela leyi a ri kandziyisa ha yona. Rhavi ra le Canada sweswi ri kandziyisa timagazini hi tindzimi ta 30, leti endlaka kwalomu ka kotara ya timagazini hinkwato leti kandziyisiwaka emisaveni hinkwayo.

Vanhu Va Rhamberiwa Ku Ta Valanga Rhavi Ra Le Finland. Huvo leyi Fumaka yi pfumele leswaku ku hleriwa tsima ro hlawuleka leri vulavulaka hi Timbhoni ta Yehovha ni rungula leri se ti nga ni dzana ra malembe ti ri karhi ti ri chumayela eFinland. Vamakwerhu va fambise magazini wa Xalamuka! ya August 2010 hi ku hiseka, leyi a yi ri ni swihloko leswi tlhandlamanaka swa nhloko-mhaka leyi nga exifunengetweni leyi nge, “Timbhoni Ta Yehovha I Vamani?” Leswi swi endle leswaku ku va ni mabulo lamanene malunghana ni ntirho wa hina. Kutani, loko n’hweti ya August yi hela, vamakwerhu va rhambe vanhu leswaku va ta valanga ehofisini ya rhavi. Ndyangu hinkwawo wa Bethele wu hlanganyerile eku hlamuseleni ka ntirho lowu endliwaka kwalaho. Va veke swifaniso swo karhi leswaku va hlamusela vaendzi malunghana ni ntirho wa hina. Vatirhi van’wana va le Bethele va ambale swiambalo leswi a swi ambariwa hi va-1940 na hi va-1950 kutani va kombisa ndlela leyi tibodo leti a ti hakarhiwa emahlweni ni le ndzhaku a ti tirhisiwa ha yona ku tivisa tinkulumo ta le rivaleni leti a ti nyikeriwa emalembeni wolawo. Tindzawulo to hlayanyana a ti endle swilo leswitsongo leswi vaendzi a va ta tsundzuka riendzo ra vona ha swona. Ku te vaendzi va kwalomu ka 1 500 va ta valanga erhavini. Endzhaku ka sweswo, maphepha-hungu, swiya-ni-moya ni tithelevhixini swi vulavule kahle hi ntirho wa hina.

Madzolonga Ya Le Côte d’Ivoire. Loko lembe ra ntirho ra 2011 ri sungula a ku languteriwe leswinene naswona a ku ri ni ntshembo wa ku andza loku engetelekeke, hilaha a swi kombisiwa hakona hi tidyondzo ta Bibele ta 23 019 leti a ti fambisiwa hi vahuweleri va 8 656. Hambiswiritano, loko n’hweti ya November hi 2010 yi ya eku heleni, ku lweriwa ka minhlawulo ya presidente ku endle leswaku etikweni leri ku va ni nkitsikitsi ni madzolonga. Nyimpi leyi veke kona yi fike entsindza eAbidjan hi March kutani ku fika April 2011 ya ha ri kona, yi vanga leswaku vaaki vo tala va baleka edorobeni ni le tikweni. Van’wana va vanhu lava balekeke a ku ri vamakwerhu vo tala, lava balekeke hi milenge va siya makaya ni swilo swa vona.

Enkarhini lowu wo tika, minkarhi yo tala ku nga hlanganyeli ka vamakwerhu enyimpini a swi va sirhelela. Siku rin’wana, masocha ma nghene exikolweni xa le hansi laha vadyondzisi ni vatsundzuxi a va ri ni nhlangano. Hinkwavo va lerisiwe leswaku va etlela ehansi kutani va nyika vanhu volavo swilo swa vona swa nkoka. Loko makwerhu un’wana a va nyike nkwama wa yena lowu a wu tirhisaka ku ya ensin’wini lowu a wu tele hi minkandziyiso ya hina, masocha ma nambe ma swi vona leswaku a a ri Mbhoni ya Yehovha. Ma n’wi tlherisele nkwama wa yena, mali ya yena ni selfoni ya yena, ma ku: “A wu nxungeto eka hina.”

KU NYIKETERIWA KA MARHAVI KU YISA KU DZUNEKA EKA XIKWEMBU

Hi December 18, 2006, ku sungule ku ndlandlamuxiwa erhavini ra le Chile ku engeteriwa muako wa hofisi lowu nga ni swithezi swimbirhi, muako wo tshama eka wona wa swithezi swinharhu ni ndhawu leyikulu yo veka swilo. Hi October 16, 2010, a ku ri ni vanhu va 5 501 lava a va tile loko miako leyi yi nyiketeriwa laha David Splane la nga xirho xa Huvo leyi Fumaka a nyikeleke nkulumo hi Xipaniya.

Hi February 19, 2011, a ku ri ni vanhu va 210 loko ku nyiketeriwa hofisi ya tiko leyi ndlandlamuxiweke le Burkina Faso. Nkulumo yo nyiketela yi nyikeriwe hi John Kikot, la humaka eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo. Ntirho wo chumayela etikweni leri a wu languteriwa hi rhavi ra le Côte d’Ivoire ku fikela hi May 2011 loko tiko ra Burkina Faso ri sungula ku languteriwa hi rhavi ra le Benin. Mahanyelo lamanene lama kombisiweke loko ku ri karhi ku akiwa ma yise ku dzuneka lokukulu evitweni ra Yehovha. Mutirhi wa le ka khampani leyikulu leyi xavisaka swilo u te: “Vatirhi lava a va nga tirhisi nhlambha. A hi si tshama hi tirha laha ku akiwaka kona ni vanhu vo rhula va tlhela va tsaka ku fana ni lava.”

A ku tsakiwe swinene loko ku nyiketeriwa miako leyintshwa erhavini ra le Hong Kong hi August 27, 2011. Tihofisi letintshwa ti le ka xithezi xa vu-19 xa muako lowu nga ni swithezi swa 37 lowu langutaneke ni Hlaluko ra Victoria. (Vona nseve exifanisweni laha hansi.) Stephen Lett la nga xirho xa Huvo leyi Fumaka u nyikele nkulumo yo nyiketela eka vanhu va 290 lava tsakeke lava a va tshame ekamareni ro dyela eka rona, etihofisini ni le ndhawini yo rhumela tibuku. Tihofisi letintshwa ti endle leswaku ndzawulo ya Vuhundzuluxeri, ya Ntirho, yo Rhekhoda Tivhidiyo ni Rungula leri ngo Yingiseriwa Kunene, yo Xava Nhundzu, yo Rhumela Tibuku ni ya Tiakhawunti ti va ni ndhawu leyi ringaneke.

XIVIKO XA TIMHAKA TA NAWU

Muprofeta Yeremiya wo tshembeka a a ri ni xivangelo lexi twalaka xo tshemba leswaku Xikwembu xa Matimba Hinkwawo a xi nge pfuki xi n’wi fularherile. Yehovha u te: “Kunene va ta lwa na wena, kambe a va nge ku hluli. Hikuva ndzi na wena, leswaku ndzi ku ponisa ni ku ku kutsula.” (Yer. 15:20) Hilaha swiviko leswi landzelaka swi kombisaka hakona, malandza ya Yehovha ya manguva lawa na wona ma swi xiyile leswaku wa ma seketela loko ma ri karhi ma endla ntirho wo chumayela hambiloko ma kanetiwa.—Mat. 24:9; 28:19, 20.

Armenia Vahan Bayatyan la nga Mbhoni ya Yehovha, u gweviwe ku tshama ekhotsweni malembe mambirhi ni hafu hikwalaho ka leswi a aleke ku ya evusocheni. Endzhaku ka loko a voniwe nandzu loko a mangaleriwile ni loko swikombelo swa yena swi nga amukeriwanga etihubyeni ta le Armenia, nandzu wa yena wu yingiseriwe hi Huvo ya le Yuropa ya Timfanelo ta Vanhu (European Court of Human Rights [ECHR]). Hi October 27, 2009, vaavanyisi va nkombo va ECHR va vone Makwerhu Bayatyan nandzu kutani va yima ni tiko ra Armenia. Hambiswiritano, muavanyisi loyi a a ri ni vonelo leri a ri nga yimi ni xiboho xolexo u kume leswaku xiboho xa Huvo “a xi nga fambisani ni milawu ya sweswi ya le Yuropa emhakeni yo ala ku ya evusocheni hikwalaho ka swivangelo swa vukhongeri.” Hikwalaho, leswi mhaka leyi a yi ri ya nkoka, ECHR yi pfumerile ku yisa nandzu lowu eka Huvo ya yona Leyikulu, leyi nga ni vaavanyisi va 17.

Hi July 7, 2011, vaavanyisi va 16 eka va 17 va endle xiboho xa leswaku tiko ra Armenia ri lwisane ni mfanelo ya Makwerhu Bayatyan ya vukhongeri. Huvo yi vule leswaku a “yi na xivangelo xo kanakana leswaku leswi munhu loyi la endleke xikombelo a aleke ku ya evusocheni a a susumetiwa hi tidyondzo ta vukhongeri bya yena, leti a a ti rhandza hi mbilu hinkwayo naswona a ti lwisana swinene ni vutihlamuleri bya yena bya ku ya evusocheni.” Hi tshemba leswaku xiboho lexi xa nkoka xi ta endla leswaku vamakwerhu va 69 lava khotsiweke eArmenia va ta hetelela va ntshunxiwile, swin’we ni vamakwerhu lava langutaneke ni milandzu leyi fanaka eAzerbaijan ni le Turkey.a

Bulgaria Hi April 17, 2011, vanhu vo tlula 100, lava katsaka vavasati, vana ni vadyuhari a va ri ku tsundzukeni ka Xitsundzuxo xa rifu ra Kreste hi ku rhula eHolweni ya Mfumo le Burgas. Hala handle, ntshungu lowu a wu hlengeletanile wa vavanuna va kwalomu ka 60 lava a va hlundzukile wu sungule ku hoxa maribye lamakulu eka Timbhoni leti a ti yime enyangweni. Ntshungu wu nghene exitandini xa Holo ya Mfumo, kambe vamakwerhu va wu siverile leswaku wu nga ngheni endzeni ka yona. Ku nambe ku biwa riqingho ku vitaniwa maphorisa kambe ma hlwele ku fika. Timbhoni to tala ti vavisiwile eka nhlaselo lowu naswona ntlhanu wa tona ti boheke ku tsutsumiseriwa exibedlhele hi ambulense. Ku nga khathariseki nhlaselo wolowo, vandlha ri ye emahlweni ni nkhuvo wa Xitsundzuxo. Ku hlaseriwa loku a ku nga tolovelekanga hikuva Timbhoni ta Yehovha a ti khomiwa hi ndlela ya xichavo eBulgaria naswona wu endle leswaku vanhu va vulavula hi ndlela leyinene ha tona. Huvo leyi Fumaka yi hlele leswaku marhavi ya 13 ma tivisa vayimeri va tiko ra Bulgaria lava nga le matikweni ya wona malunghana ni nhlaselo wolowo. Ku sukela hi nkarhi wolowo hulumendhe ya le Bulgaria yi sole minhlaselo yoleyo naswona muchuchisi u va vone nandzu vanhu va nhungu lava vangeke minhlaselo yoleyo.

Korea Dzonga Timbhoni ta Yehovha to tlula 800 ta ha khotsiwile eKorea Dzonga hileswi ti aleke ku ya evusocheni hikwalaho ka vukhongeri bya tona. Ku sukela hi 1950, Timbhoni ta Yehovha to tlula 16 000 ti gweviwe ku tshama ekhotsweni malembe yo tlula 31 000 hileswi ti aleke ku ya evusocheni. Ha yini majaha yo tarisa xileswi ma nga landzulanga ripfumelo?

Jaha rin’wana ni rin’wana leri alaka ku ya evusocheni ri endle xiboho lexi pfumelelanaka ni ripfalo ra rona. Hi xikombiso, Kim Ji-Gwan u hlamuserile loko a tengisiwa a ku: “Ndzi khumbiwe swinene hi dyondzo ya le Bibeleni yo tanihi leyi nge ‘vanhu a va nge he dyondzi nyimpi’ ni leyi nge ‘rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.’ Ndzi tlhele ndzi dyondza leswaku rirhandzu ra xiviri ri nga hi susumetela ku rhandza valala va hina. Hikwalaho ka matsalwa lawa ni man’wana ni hikwalaho ka ripfumelo ra mina leri tiyeke, ndzi endle xiboho xo ala ku ya evusocheni.”—Esa. 2:4; Mat. 5:43, 44; 22:36-39.

Sweswi, majaha ya le Korea Dzonga a ma nyikiwi ntirho wun’wana loko ma ala ku ya evusocheni. Loko ku endliwa matshalatshala yo tlhantlha xiphiqo lexi, ku endliwe swikombelo swa milandzu ya khume eka Huvo yo Simeka Milawu ya le Korea. Hi November 11, 2010, huvo yi yingisele bulo rolero, ku katsa ni loko leswi tiko ra Korea ri tsandzekeke ku endla leswaku lava nga laviki ku ya evusocheni hikwalaho ka vukhongeri bya vona va nyikiwa ntirho wun’wana ri nga ha vaka ri nga onhanga timfanelo ta vaaki va le Korea.

Hi nkarhi wolowo, hi March 24, 2011, Komiti ya Timfanelo ta Vanhu ya Nhlangano wa Matiko (United Nations Human Rights Committee [UNHRC]) yi vule leswaku tiko ra Korea Dzonga ri tlule milawu leyi tiviwaka emisaveni hinkwayo ya timfanelo ta vanhu loko yi khome Timbhoni ta Yehovha ta 100 leti aleke ku ya evusocheni hikwalaho ka vukhongeri bya tona. (Vamakwerhu lava va 100 va endle xikombelo eka UNHRC hileswi va pfaleriweke.) Ku engetela kwalaho, xiboho xo yima na Makwerhu Bayatyan enandzwini wa yena, lexi tekiweke hi Huvo Leyikulu ya ECHR (vona xiviko xa le Armenia eka matluka 34-35) xi yisiwe eka Huvo yo Simeka Milawu ya le Korea leswaku xi ya kambisisiwa eka swiboho leswi swa ha faneleke swi tekiwa eka milandzu ya khume leyi hlanganisiweke. Nilokoswiritano, hi August 30, 2011, Huvo yo Simeka Milawu, leyi honisaka swiboho leswi endliweke hi UNHRC, yi seketele Nawu wa Vusocha naswona yi ya emahlweni yi khoma vanhu lava alaka ku ya evusocheni hikwalaho ka vukhongeri bya vona. Hi ku xiya leswaku ku ni ku lwisana exikarhi ka Nawu wa Vusocha ni ku va huvo yi pfumelela vanhu leswaku va va ni ntshunxeko wa ripfalo, vaavanyisi vambirhi eka va kaye a va pfumelelananga na yona mhaka yoleyo naswona va lerise leswaku va nyikiwa ntirho wun’wana.

Turkey Hi July 31, 2007, vamakwerhu va le tikweni leri va tsakile loko va tsarisiwa ximfumo tanihi nhlangano wa vukhongeri. Hambileswi ka ha riki ni mintlhontlho yin’wana loko swi ta emhakeni ya ku nga hlanganyeli enyimpini ni ku tirhisiwa ka Tiholo ta Mfumo, swiyenge swin’wana swa ntirho wa hina swi ya emahlweni etikweni leri. Hi April 26, 2011, Ndzawulo ya Tiko ya Dyondzo ya Riphabliki ra Turkey yi rhumele xileriso xa le nawini yi vula leswaku ‘Timbhoni ta Yehovha ti nga pfumeleriwa ku nga yi etitlasini ta vukhongeri ta le xikolweni leti bohaka.’ Ndzawulo leyi yi vule leswaku “hambileswi Timbhoni ta Yehovha ti nga pfumeliki eka tidyondzo tin’wana leti tolovelekeke ta Vukreste—Timbhoni ta Yehovha i vukhongeri bya Vukreste.” Xiboho lexi i mahungu lama tsakisaka eka vamakwerhu va hina va xinuna ni va xisati lava ha riki vantshwa lava a va feyirisiwa exikolweni emalembeni lama hundzeke hikwalaho ko ala ku ya etitlasini ta vukhongeri.

United States Hi May 2011, Huvo ya Swikombelo ya le Kansas yi endle xiboho lexinene enandzwini wa Mary D. Stinemetz v. Kansas Health Policy Authority. Huvo yi vule leswaku leswi mfumo wu aleke ku amukela mpfumelelo lowu endliweke hi hulumendhe yin’wana wa leswaku Makwerhu wa xisati Stinemetz a endliwa vuhandzuri a nga pomperiwi ngati, wu onhe timfanelo ta yena ta le nawini leti a nga na tona etikweni. Tanihi leswi muxaka wa vuhandzuri lebyi endliwaka handle ko pomperiwa ngati lebyi makwerhu loyi wa xisati a byi lava a byi nga endliwi eKansas, huvo yi bohe leswaku tiko ri pfumelela makwerhu wa hina wa xisati leswaku a ya endliwa vuhandzuri endhawini yin’wana. Ku hlula loku a hi ka Makwerhu wa xisati Stinemetz a ri yexe kambe ku katsa ni vahuweleri van’wana va le United States lava tshunguriwaka eka swibedlhele swa mfumo.

Hi August 10, 2011, Huvo leyi Tlakukeke ya le Kansas yi seketele xiboho lexi yimaka na Monica McGlory la nga Mbhoni ya Yehovha, xo n’wi pfumelela ku tshama ni n’wana wa yena wa jaha. Tata wa n’wana loyi a a lava ku tshama ni n’wana loyi a vula leswaku Makwerhu wa xisati McGlory a nga fanelanga a pfumeleriwa ku tshama na yena hikuva (1) a nge pfumeli leswaku a pomperiwa ngati, (2) a a famba ni n’wana loyi loko a chumayela hi yindlu ni yindlu ni leswaku (3) a a n’wi hambanisa ni tata wakwe ni vanhu va laha va tshamaka kona hi ku n’wi dyondzisa hi Armagedoni.

Huvo leyi Tlakukeke ya le Kansas yi tiyisekise milawu leyi se yi vekiweke hi 1957, laha huvo yi nga te: “Ntshunxeko wa vukhongeri wu fanele wu seketeriwa hi ku tshembeka hilaha wu tiyisekisiweke hi vumbiwa bya hina, ni leswaku ku dyondzisa vana hi vukhongeri a swi fanelanga swi tekiwa tanihi xisekelo xo endla milawu yo tshama ni vana.” Loko swi ta emhakeni ya ku pomperiwa ngati, huvo yi te: “A hi nge endli xiboho eka milandzu ya [ku tshama ni vana] hi swi sekele eka swilo leswi hi anakanyaka leswaku swi nga ha humelela kumbe mavabyi lawa hi anakanyaka leswaku ma nga ha va kona lama nga lavaka [mpompelo wa ngati].”

Furwa A ku ri ni ntsako lowukulu hi June 30, 2011, loko ECHR yi endle xiboho lexi yimaka ni Nhlangano wa Timbhoni ta Yehovha wa le Furwa. Lebyi a ku ri vuyelo bya nyimpi ya le nawini leyi tekeke malembe ya 16 leyi veke kona hikwalaho ko hakerisiwa xibalo lexi nga le henhla swinene xa tiphesente ta 60 eka minyikelo leyi nghenaka erhavini. Timbhoni hi yona ntsena nhlengeletano leyikulu ya vukhongeri leyi a yi hakerisiwa xibalo xo tarisa xileswi. Hulumendhe ya le Furwa a yi lava leswaku Timbhoni ta Yehovha ti hakela mali yo tlula R638 000 000 (58 wa timiliyoni ta ti-euro), ku nga mali leyi yi tlulaka ekule nhundzu hinkwayo ya Nhlangano wolowo. Endzhaku ka loko tihuvo ta le Furwa ti pfumerile leswaku xibalo xolexo xi hakeriwa, ku endliwe xikombelo eka ECHR hi February 2005.

Hi June 30, 2011, vaavanyisi va nkombo va ECHR va pfumelelanile leswaku loko Huvo yo pfumelelana ni swiendlo swa tiko ra Furwa, sweswo swi ta sivela Timbhoni ta Yehovha hi ku kongoma leswaku ti nga gandzeli hi ku ntshunxeka. Huvo yi tiyisekile leswaku nsirhelelo lowu wu nyikeriwaka hi Nhlengeletano ya le Yuropa ya Timfanelo ta Vanhu wu fanele wu tirha ni le ka Timbhoni ta Yehovha. Xiboho lexi xi ta va xikombiso lexi nga ta pfuna eka milandzu yin’wana yo tala loko ku lweriwa ntshunxeko wa vugandzeri ematikweni man’wana lama nga le hansi ka vulawuri bya ECHR, yo tanihi Armenia, Bulgaria, Georgia na Rhaxiya. Nakambe xa nkoka swinene i mhaka ya leswaku a ku ri ro sungula hulumendhe ya le Furwa yi voniwa nandzu wa ku nga yingisi xiyenge xa Nhlengeletano ya le Yuropa lexi vulavulaka hi vukhongeri. Hulumendhe ya le Furwa a yi endlanga xikombelo xo lwisana ni xiboho xexo.

Rhaxiya Hi June 10, 2010, ECHR yi endle xiboho lexi endleke leswaku Timbhoni ta Yehovha ti hlula hulumendhe ya le Rhaxiya hi ndlela leyi nga ya nkoka eka nandzu wa Jehovah’s Witnesses of Moscow v. Russia. Hambileswi hulumendhe ya le Rhaxiya yi kombeleke ku hundzisela mhaka yoleyo eka vaavanyisi va 17 va Huvo Leyikulu ya yona, hi December 13, 2010, ntlawa wa vaavanyisi va Huvo Leyikulu va ale xikombelo xa hulumendhe, kutani xiboho lexi tekiweke hi June 10 a xi ri xo hetelela. Eka xiboho xolexo ku vuriwe leswaku hulumendhe ya le Rhaxiya “yi fanele yi tshika ku yirisa ntirho wa hina naswona yi lunghisa leswi yi swi endleke eka Timbhoni.” Hambiswiritano, ku ta fikela sweswi hulumendhe yoleyo a yi si xi tirhisa xiboho xolexo. Ku ri na sweswo, yi kume tindlela letintshwa to kayakayisa ni ku sivela Timbhoni leswaku ti nga gandzeli ti ntshunxekile.

Hi xikombiso, hi August 25, 2011 nimixo, maphorisa ma seche emakaya ya 19 ya vamakwerhu lava tshamaka edorobeni ra Taganrog kutani ma teka minkandziyiso ya vukhongeri, tikhompyuta ni tirhekhodo ta vandlha. Ku secha koloko ku tikomba ku fambisana ni xiboho lexi tekiweke emahlweninyana ka kwalaho, hi Huvo Leyikulu ya le Rhaxiya xa leswaku Nhlangano wa Vukhongeri wa le Taganrog wa Timbhoni ta Yehovha wu herisiwa ni leswaku minkandziyiso ya hina ya 34 yi tekiwa yi ri ya vaxandzuki. Hi ku landza swiboho leswi tekiweke hi tihuvo ta le Rhaxiya, mfumo wu veke minkandziyiso ya hina yo ringana 63 eka Nxaxamelo wa le Tikweni wa Minkandziyiso ya Vaxandzuki.

Ku engetela kwalaho, vamakwerhu va hlaseriwe minkarhi ya 950, va khotsiwa va tlhela va pfaleriwa hi maphorisa. Valawuri va le Rhaxiya va pfule milandzu ya 11 va hehla vamakwerhu, naswona Tiholo ta Mfumo to tala ti onhiwile. Valawuri va tlhele va hoxa tikhamera ekaya ra ndyangu wun’wana leswaku va ta vona leswi va swi endlaka va tlhela va hoxa nchumu wo karhi eka tintambu ta tinqingho leswaku va ta twa leswi va swi vulavulaka ni ku languta leswi tsariwaka eka ti-email ta vo tala leswaku va ta va hehla ehansi ka nawu lowu lwisanaka ni vanhu lava xandzukeke.

Nandzu wun’wana wa ku hehliwa ka vona wu katsa Aleksandr Kalistratov wa malembe ya 35, wa le dorobeni ra Gorno-Altaysk, loyi a hehliweke hi ku “hlohlotela rivengo kumbe vulala bya vukhongeri” ehansi ka nawu lowu lwisanaka ni vanhu lava xandzukeke lowu xopaxopiweke ngopfu hi vanhu lava lwelaka timfanelo ta vanhu. Loko ku ri karhi ku tengiwa nandzu wa kona, ku sukela hi October 7, 2010, ku fikela hi March 18, 2011, timbhoni ta le hubyeni ta 71 leti a ti vutisiwa swivutiso ti tsandzekile ku boxa xiendlo ni xin’we kumbe xiendlakalo xo karhi lexi kombisaka leswaku Aleksandr u endle vugevenga. Vakambisisi va nandzu va hlaye tibuku ta Timbhoni ta Yehovha va tlhela va kambisisa tidyondzo ta tona, naswona hi April 14, 2011, muavanyisi u endle xiboho xa leswaku makwerhu loyi a nga na nandzu. Hambiswiritano, muchuchisi u kombele leswaku xiboho lexi xi tlhela xi kambisisiwa, naswona hi May 26, 2011, Huvo leyi Tlakukeke ya le Riphabliki ra Altay yi endle xiboho xo hundzisela nandzu lowu ehubyeni leyitsongo leswaku wu ta tlhela wu yingiseriwa hi muavanyisi lontshwa. Hikwalaho, endzhaku ka ku va Makwerhu Kalistratov a nga voniwanga nandzu, sweswi se u langutane ni ku ya tengisiwa hi vuntshwa eka nandzu lowu nga ha endlaka leswaku a vitaniwa muxandzuki hi xihoxo.

Hi ntolovelo, nandzu wo tano lowu katsaka mintirho leyi ku vuriwaka leswaku yi ni khombo wu endle leswaku vanhu va tshama va hi veke tihlo eka ntirho wa hina edorobeni leritsongo ra Gorno-Altaysk. Xana Timbhoni ta kwalaho leti na tona ti nga le khombyeni ra ku tengisiwa, ti langutane njhani ni swiyimo leswi?

Makwerhu un’wana wa xisati la vuriwaka Inna u ri: “Enkarhini lowu wo tika, Bibele yi ve ya risima swinene. Vamakwerhu va fana ni ndyangu wa mina, naswona ndzi titwa ndzi ri ekusuhi swinene na Yehovha ku tlula rini na rini!” Hambileswi minkandziyiso yin’wana ya hina yi nga yirisiwa, ku sunguriwe tidyondzo to tala ku tirhisiwa Bibele ntsena. Nhlayo ya vahuweleri eRiphabliki ra Altay yi andze hi 24 wa tiphesente. Timbhoni ensin’wini ti hete tiawara leti engetelekeke hi 33 wa tiphesente. Nhlayo ya lava veke kona eXitsundzuxweni a yi tlakuke hi 16 wa tiphesente ku tlula n’wexemu naswona a yi ringana ni nhlayo ya vahuweleri va le riphabliki rolero hinkwaro kambirhi.

Sweswi, Timbhoni ta Yehovha eRhaxiya ti yise swikombelo swa 13 leswintshwa eka ECHR leswi lwisanaka ni mfumo wa le Rhaxiya. Xikombelo xin’wana xi lwisana ni xiboho lexi tekiweke hi Huvo leyi Tlakukeke hi December 8, 2009, kasi xin’wana xi lwisana ni xiboho xa Huvo leyi Tlakukeke xa Riphabliki ra Altay lexi vuleke leswaku minkandziyiso ya hina ya 18 i ya vaxandzuki.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 14]

“Ku tsariwe leswi eka vaprofeta, ‘Kutani hinkwavo va ta dyondzisiwa hi Yehovha’”

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 25]

“Marito lama nge ‘ndza nkhensa’ a ma nge yi hlamuseli kahle ndlela leyi ndzi titwaka ha yona”

[Bokisi leri nga eka tluka 12]

Leswi Va Swi Vuleke Malunghana Ni Vuphayona Bya Nkarhinyana:

• “A ndzo sungula ku teka vuphayona bya nkarhinyana evuton’wini bya mina. A ndzi tivi leswaku ndzi ku yini ku kombisa ku tlangela ka mina lunghelo leri!”

• “Ha ri nkhensa swinene lunghiselelo leri lerintshwa. Ri hi tisele ntsako lowukulu swinene.”

• “Lowu a wu ri nkarhi wo tsakisa swinene ematin’wini ya vandlha ra hina.”

• “Leswi a hi ri ni maphayona yo tala ya nkarhinyana swi endle leswaku ku va ni moya wa ku rhula ni vun’we evandlheni.”

• “Armagedoni yi fanele yi ri kusuhi swinene!”—Ku vule munhu la nga riki Mbhoni loyi a xiyeke ntirho lowu engetelekeke lowu endliweke hi April.

[Bokisi leri nga eka tluka 43]

“HUWELELA HI KU TSAKA”

MISAVA leyi yi nga le hansi ka vulawuri bya Sathana la hlundzukeke yi weriwa hi makhombo yo tala. (Nhlav. 12:12) Ku hambana ni sweswo, malandza ya Yehovha ma “huwelela hi ku tsaka hikwalaho ka xiyimo lexinene xa mbilu.” (Esa. 65:13, 14) Ma ya emahlweni ma nga karhali ma rhamba vanhu vo tala swinene leswaku va gandzela Xikwembu xa ntiyiso, ma swi tiva leswaku “hinkwavo lava tumbelaka eka [Yehovha] va ta tsaka; va ta huwelela hi ku tsaka hilaha ku nga riki na makumu.”—Ps. 5:11.

[Chati/Grafu leyi nga eka tluka 26]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

BYI KUMEKA HI TINDZIMI TA 106

Xialbania Ririmi ra Mavoko ra le Amerika

Xiarabu Ririmi ra Mavoko ra le Brazil

Xiarmenia Ririmi ra Mavoko ra le Colombia

Xibemba Ririmi ra Mavoko ra le Italy

Xibulgaria Ririmi ra Mavoko ra le Mexico

Xibunu Ririmi ra Mavoko ra le Rhaxiya

Xicebuano Xiamharic

Xichayina (Lexi Nga Olovisiwangiki) Xiazerbaijani

Xichayina (Lexi Olovisiweke) Xiazerbaijani (Xicyril)

Xichewa Xicambodiya

Xicroatia Xicreole xa le Haiti

Xiczech Xiestonia

Xidachi Xiewe

Xidenixi Xifiji

Xiefik Xigun

Xifinixi Xihiligaynon

Xifurwa Xihindi

Xigeorgia Xihiri Motu

Xigriki Xikannada

Xihungary Xikaonde

Xiigbo Xikazakh

Xiiloko Xikiribati

Xiindonesia Xilatvia

Xijapani Xilithuania

Xijarimani Xilozi

Xikinyarwanda Xiluganda

Xikirghiz Xiluvale

Xikirundi Ximalayalam

Xikoriya Ximyanmar

Xilingala Xinepali

Ximacedonia Xipangasina

Ximalagasy Xipapiamento (xa le Curaçao)

Ximelita Xipunjabi

Xinghezi Xisango

Xinorway Xisranantongo

Xintariyana Xitamil

Xiossetiya Xithai

Xipaniya Xitok Pisin

Xipedi Xitonga (xa le Afrika)

Xipolish Xitonga (xa le Tonga)

Xiputukezi Xitumbuka

Xirhaxiya Xiukrain

Xiromania Xiuzbek

Xisamoa Xivietnam

Xiserbia

Xiserbia (Xirhoma)

Xishona

Xisinhala

Xislovak

Xislovenia

Xisuthu

Xiswahili

Xiswideni

Xitagalog

Xitsonga

Xitswana

Xiturkey

Xitwi (Xiakuapem)

Xitwi (Xiasante)

Xixhosa

Xiyoruba

Xizulu

[Graphs]

◀ 76% ◁ 24%

Hi 2011, kwalomu ka 76 wa tiphesente ta vanhu va laha misaveni a va ri ni “Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa” (byi helerile kumbe byi nga helelanga) hi ririmi ra vona

110

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

[Grafu leyi nga eka tluka 8]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Emisaveni Hinkwayo, Vahuweleri Va 2 657 377 Va Teke Vuphayona Bya Nkarhinyana

2,5 (TIMILIYONI)

2,0

1,5

1,0

0,5

0

2008 2009 2010 2011

[Mepe lowu nga eka tluka 35]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

UNITED STATES

FRANCE

BULGARIA

TURKEY

ARMENIA

AZERBAIJAN

RUSSIA

SOUTH KOREA

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Ehenhla: Maphayona ni vahuweleri a va tisa swichudeni swa vona swa Bibele ekaya ka Jeannette leswaku va ta dyondza na swona Bibele. (Vona matluka 8-9)

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ntlawa wa maphayona ya nkarhi hinkwawo ni ya nkarhinyana ma ya ensin’wini le Madrid eSpain

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Toshi a ri karhi a chumayela mutirhi wa le kaya ra vadyuhari

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Alejandro ni tata wa yena hi siku ro hetelela ra n’hweti le Sant Celoni, eBarcelona le Spain

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Ntsindza wa Dyondzo wa Watchtower ePatterson, le New York, eU.S.A.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Holo ya Mfumo ya le Rikuzentakata eJapani

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Ehenhla: Vatirhi vo tirhandzela va rhwale masalela ya leswi mbundzumukeke endlwini ya makwerhu un’wana le Shibata eMiyagi

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Eximatsini: Xirho xa Komiti ya Rhavi xi nyikela nkulumo ekaya ka makwerhu le Rikuzentakata

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Ehansi: Vatirhi vo tirhandzela va lunghiselela swakudya swa ninhlikanhi swa lava a va ye eka nhlengeletano ya siku ro hlawuleka endhawini leyi hlaseriweke hi mhangu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Vuhundzuluxeri bya Xilithuania ni bya Xilatvia

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

Mfungho wa khale hi Xitediyamu xa Yankee, le New York, eU.S.A.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 32]

Vanhu lava a va tirha ku aka hofisi ya le Burkina Faso

[Xifaniso lexi nga eka tluka 32]

Hofisi ya le Burkina Faso

[Xifaniso lexi nga eka tluka 32]

Rhavi ra le Chile

[Swifaniso leswi nga eka tluka 32 33]

Miako leyintshwa ya rhavi le Hong Kong

[Xifaniso lexi nga eka tluka 34]

Huvo ya le Yuropa ya Timfanelo ta Vanhu le Strasbourg eFurwa

[Swifaniso leswi nga eka tluka 38]

Swichudeni swi khome tirhipoti ta swona ta xikolo. Swi tsakile hileswi swi pfumeleriwaka ku nga vi kona etlilasini ya vukhongeri

[Xifaniso lexi nga eka tluka 41]

Timbhoni ti ri karhi ti chumayela le Gorno-Altaysk, eRiphabliki ra Altay