Swiendlakalo-nkulu Swa N’wexemu

Ndhawu Leyintshwa Ya Yindlu-nkulu Ya Misava Hinkwayo

Hi July 2009, Timbhoni ta Yehovha ti xave ndhawu eNew York, le U.S.A. ti ri ni kungu ro rhurhisela yindlu-nkulu ya tona ya misava hinkwayo endhawini yoleyo. Ndhawu leyi nga tihekitara ta 102 yi le ndhawini leyi ku ya eka yona swi tekaka tikhilomitara ta kwalomu ka 80 en’walungu-vupela-dyambu ku suka eka miako leyi nga kona sweswi eBrooklyn, le New York laha yi veke eka yona ku sukela hi 1909.

Vatirhi va le Bethele va kwalomu ka 800 va ta tshama ni ku tirha emuakweni lowuntshwa lowu nga ta katsa muako wa tihofisi, muako wo tirhela eka wona, muako wo lunghisela swilo ni miako ya mune yo tshama eka yona. Nakambe ku hleriwe leswaku ku va ni muziyamu leyitsongo yo kombisa matimu ya manguva lawa ya Timbhoni ta Yehovha.

Muako wu ta teka tihekitara ta 18 ta ndhawu leyi xaviweke naswona ndhawu leyin’wana yi ta tshikiwa yi ri nhova. Ntanga wa kona a wu nge vi ni ndhawu leyikulu yo byala byanyi. Ematshan’weni ya sweswo, miako yi ta fambisana kahle ni ndhawu ya nhova ni mirhi leyi nga kona. Vampfampfarhuti va yi endle hi ndlela leyi yi nga ta hlayisa switirhisiwa, leswi nga ta endla leswaku mbango wu nga vaviseki naswona swi nge lavi mali yo tala leswaku wu khathaleriwa. Hi xikombiso, malwangu ya miako ya ta va ya funengetiwe hi swimilana leswi nga laviki ku khathaleriwa ngopfu, leswi nga ta endla leswaku lwangu ri nga onhiwi hi mpfula ni ku endla leswaku endzeni ka miako ku va ni maxelo ya kahle. Ndlela leyi tihofisi ti akiweke ha yona yi endla leswaku ku vonakala ka ntumbuluko ku vonaka kahle. Ku hlayisa mati na swona swi tekeriwe enhlokweni.

I yini lexi endlaka leswaku ku hleriwa ku rhurha loku? Marhavi ya le swiphen’wini swin’wana swa misava sweswi ma hoxa xandla eku kandziyiseni ka Tibibele ni minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni, leswi eku sunguleni a swi endliwa ntsena eBrooklyn. Hi 2004, ntirho wo kandziyisa ni ku rhumela minkandziyiso eUnited States wu rhurhiseriwe eWallkill, le New York laha ku ya kona swi tekaka tikhilomitara ta kwalomu ka 145 en’walungu-vupela-dyambu bya Brooklyn. Ku durha ka swilo na kona ku kambisisiwile. Swa durha ku tirhisa ni ku hlayisa miako leyi se yi nga ya khale naswona yi hangalakeke eBrooklyn. Hi ku rhurhela eka muako lowutsongo, hi nga kota ku tirhisa mali leyi nyikeriweke hi ndlela leyinene.

Marhavi Ma Hlanganisiwa

Ku sukela hi September 2012, marhavi yo tlula 20 ya Timbhoni ta Yehovha ma rhurhiseriwe emarhavini lamakulu. Ku ni swivangelo swimbirhi leswikulu swa ku cinca koloko:

1. Thekinoloji yi olovisa ntirho. Eka malembe ya sweswinyana, ku antswisiwa ka thekinoloji yo vulavurisana ni ku kandziyisa swi hungute xilaveko xa vatirhi vo tala emarhavini lamakulu. Hikwalaho ka vanhu va nga ri vangani lava tirhaka emarhavini lamakulu, ku va ni makamara ya vanhu lava tirhaka emarhavini lamatsongo ya le matikweni man’wana.

Sweswi ku sukela etindhawini leti nga exikarhi, ntlawa wa Timbhoni leti nga ni ntokoto wu khathalela ntirho wo dyondzisa vanhu Bibele. Hi xikombiso, ntirho wo chumayela eCosta Rica, aEl Salvador, eGuatemala, eHonduras, eNicaragua ni le Panama wu languteriwa hi rhavi ra le Mexico. Hikwalaho, marhavi ya le matikweni wolawo ya tsevu ma pfariwile. Swirho swa ndyangu wa Bethele leswi ringanaka 40 swo huma eka marhavi wolawo swi tlhele swi averiwa ku ya tirha erhavini ra le Mexico. Swirho swin’wana swa kwalomu ka 95 swi sale ematikweni ya rikwavo, laha swi ngheneleke vutirheli bya nkarhi hinkwawo.

Swirho swin’wana swa le matikweni wolawo ya le Amerika Xikarhi swi ye emahlweni swi tirha etihofisini ta vuhundzuluxeri, hi ku kongomisiwa hi rhavi ra le Mexico. Hi xikombiso, vahundzuluxeri va kwalomu ka 20 va le Panama va hundzuluxela minkandziyiso ya Bibele hi tindzimi ta xintu. Le Guatemala, Timbhoni ta 16 ti hundzuluxela minkandziyiso hi tindzimi ta mune ta kwalaho. Le Amerika Xikarhi, matshalatshala yo hlela ntirho hi vuntshwa ma endle leswaku ku hungutiwa nhlayo ya vamakwerhu lava tshamaka eBethele yi suka eka 300 yi ya kwalomu ka 75.

2. Ku va ni vatirhi lava engetelekeke va nkarhi hinkwawo vo chumayela. Hikwalaho ko hlanganisiwa ka marhavi, vamakwerhu lava tirheke emarhavini lamatsongo sweswi va nga dzika eka ku chumayela mahungu lamanene. Makwerhu un’wana wa le Afrika, loyi a tlheleke a averiwa entirhweni wo chumayela, u tsale a ku: “Ku antswisa vutomi bya mina byi fambisana ni swiyimo leswintshwa a ku ri ntlhontlho eka tin’hweti ti nga ri tingani to sungula. Hambiswiritano, ku va ensin’wini siku ni siku swi ndzi tisele ntsako ni mikateko yo tala swinene. Sweswi ndzi fambisa tidyondzo ta Bibele ni vanhu va 20 naswona van’wana va vona sweswi va ta eminhlanganweni ya vandlha.”

Nchumu Lowu Dumeke Swinene eBrooklyn

Vusiku ni nhlikanhi ku ringana malembe yo tlula 40, maletere yo tshwuka lama leheke timitara ta 4,6 ehenhla ka yindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha ma va lama tolovelekeke eka vaaki va le dorobeni ra New York, lava vo tala va vona va titshegeke hi mfungho lowu pfunaka lowu kombisaka nkarhi ni maxelo.

Eku sunguleni a ku hoxiwe mfungho eka malembe yo tlula 70 lama hundzeke hi n’wini wo sungula wa muako. Timbhoni ta Yehovha ti cince mfungho ti vekela lowu nga kona sweswi endzhaku ka loko ti xave muako hi 1969.

Leswaku wu endliwa wu va lowu kongomeke, mfungho wu cinciwe minkarhi yo hlayanyana. Hi va-1980, nchumu lowu kombaka maxelo hi ti-Celsius wu engeteriwile leswaku wu fambisana ni lowu kombaka nkarhi ni maxelo hi ti-Fahrenheit.

Eboni, loyi a vonaka mfungho a ri endlwini yakwe eBrooklyn, u te: “Swa tsakisa ku languta ehandle hi fasitere kutani u vona nkarhi ni maxelo emahlweni ko va ndzi ya entirhweni. Swi ndzi endla ndzi nga leti naswona swi ndzi pfuna leswaku ndzi ambala hi ndlela leyi fambisanaka ni maxelo ya kona.”

Xana mfungho wu ta tama wu va kwalaho ku ringana malembe yan’wana ya 40 lama landzelaka? Leswi ku hleriweke ku rhurhisa yindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha, xiboho xexo xi ta endliwa hi lava nga ta va vini va muako wolowo enkarhini lowu taka.

Ku Hangalasa Rito

Nchumu Lowuntshwa eManhattan

Hi November 2011, ntlawa wa Timbhoni ta Yehovha wu sungule ku endla leswaku vanhu va le Manhattan va tolovelana ni rungula ra Bibele hi ku tirhisa matafula ni swikocikari leswi kokaka rinoko. Tsima leri ri karhi ra endliwa exiphen’wini xa le dzongeni xa Manhattan, laha ku nga ndhawu leyi nga mphesamphesa swinene ni leyi nga ya khale swinene edorobeni ra New York. Ndhawu yoleyo yi avanyisiwe hi swiphemu swa mune. Xiphemu ha xin’we xi ni tindhawu to hlayanyana laha vanhu volavo lava hundzaka va nga yimaka eka tafula leri hleriweke kahle kumbe xikocikari lexi nga ni minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni kutani va pfuniwa hi phayona ra kwalaho. Yo tala ya matafula wolawo ni swikocikari swi kumeka etindhawini ta vutleketli kumbe ekusuhi na tona, leti eka tona ku hundzaka vanhu va makume ya magidi siku ni siku.

Etindhawini leti, vanhu va nga kuma tinhlamulo ta Bibele ta swivutiso swo tala. Vanhu lava nga swi tsakeriki ku yima va nga teka nkandziyiso leswaku va ya wu hlaya hi ku famba ka nkarhi. Minkandziyiso yi kumeka hi tindzimi to tala. Loko nkandziyiso wu nga ri kona hi ririmi ro karhi, wu nga ha odiwa kutani wu landziwa endzhaku ka masiku ma nga ri mangani.

Vaaki swin’we ni valawuri va ri amukerile lunghiselelo leri. Mutirhela-mfumo un’wana u te: “I yini leswi endleke leswaku mi teka nkarhi wo leha? Hakunene mi khome swilo leswi vanhu va swi lavaka.” Wanuna un’wana u yime hi ku hatlisa loko a vona buku leyi nge Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? U vule leswaku u vone vanhu egondzweni va ri karhi va hlaya buku yoleyo kutani a tivutisa leswaku va yi kume kwihi. Sweswi se wa swi tiva leswaku va yi kume kwihi.

Jaha rin’wana a ri hundza hi le ka rin’wana ra matafula lawa masiku hinkwawo ku ringana mavhiki ya tsevu loko ri ya entirhweni. Eku heteleleni, ri yimile kutani ri ku: “Ndzi kombela mpfuno.” Vanhu volavo a va swi tsakela ku ri pfuna. Va ri nyike Bibele kutani va ri kombisa ndlela leyi yi nga ri vuyerisaka ha yona. Vahundzi va ndlela lava nga na nkhinkhi va yimile leswaku va ta bula hi timhaka ta moya naswona hi tin’hweti ta nhungu ntsena, vanhu va 1 748 va kombise ku tsakela ku dyondzeriwa Bibele. Hi June 2012, ntirho lowu wu endle leswaku vaaki va kuma timagazini ta 27 934 ni tibuku ta 61 019.

Timagazini Ta Hina—Matluka Ma Nga Ri Mangani, Hi Tindzimi To Tala

Ku sukela hi January 2013, minkandziyiso ya Xalamuka! ni ya vanhu hinkwavo ya Xihondzo xo Rindza yi hungutiwile ku suka eka matluka ya 32 yi ya eka matluka ya 16. Leswi timagazini ta hina ti nga ni rungula ritsongo, mintlawa ya vuhundzuluxeri yi ta kota ku endla leswaku ti kumeka hi tindzimi leti engetelekeke. Sweswi, Xalamuka! yi hundzuluxeriwa hi tindzimi ta 98 kasi Xihondzo xo Rindza hi tindzimi ta 204. Nkandziyiso wa vandlha wa Xihondzo xo Rindza wu ta hambeta wu va ni matluka ya 32.

Swin’wana leswi nga endzeni leswi eku sunguleni a swi ri eka timagazini sweswi swi kumeka ntsena eka Web site ya www.jw.org/ts. Leswi swi katsa “Ta Vantshwa Va Hina,” “Tidyondzo Ta Mina Ta Bibele” ni xiviko xa mathwasana ya Giliyadi leswi humaka eka nkandziyiso wa vanhu hinkwavo wa Xihondzo xo Rindza ni “Swivutiso Swo Bula Ha Swona eNdyangwini” ni “Vantshwa Va Vutisa” eka Xalamuka!

Ku tlula kwalaho, swihloko swa ntlhandlamano leswi nga eka Internet leswi nga eka Web site ntsena swi nyikela tinhlamulo leti twisisekaka ni leti komeke ta swivutiso malunghana na Bibele ni Timbhoni ta Yehovha. Timagazini, tibuku, tibroxara, swiphephana ni swin’wana na swona swa kumeka leswaku u swi kopa eka Internet. Hi ku tirhisa khompyuta kumbe selfoni, vanhu lava swi tirhisaka va nga hatla va nghena eka minkandziyiso ya hina eka www.jw.org leyi nga hi tindzimi to tlula 440.

Ku Antswisiwa Ka Web Site Ya Timbhoni Ta Yehovha

Eka tin’hweti ti nga ri tingani leti hundzeke, ntlawa lowukulu wa Timbhoni ta Yehovha eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo le New York a wu ri karhi wu tirha leswaku wu endla www.jw.org yi va leyi kokaka rinoko naswona swi olova ku nghena eka yona hi ku tirhisa khompyuta kumbe selfoni. Ku tlula kwalaho, wu cince ni ku antswisa Web site leyi wu ri ni tipakani leti timbirhi emianakanyweni ya tona:

1. Ku hlanganisa ti-Web site ta hina. Ti-Web site tinharhu leti lawuriwaka hi Timbhoni ta Yehovha ti hlanganisiwile ti va Web site yin’we leyi nga enawini—www.jw.org. Letin’wana timbirhi, leyi nge www.watchtower.org ni leyi nge www.jw-media.org a ta ha tirhi. Sweswi lava lavaka rungula malunghana ni Timbhoni ta Yehovha kumbe minkandziyiso ya tona, va nga kuma hinkwaswo endhawini yin’we. Hi xikombiso, u nga hlaya, u yingisela kumbe u kandziyisa matluka ya Bibele ni minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni hi tindzimi to tala.

2. Ku engetela rungula. Web site leyi antswisiweke yi ni tinhlamulo ta swivutiso swa Bibele ni rungula ra malunghana ni ntirho wo chumayela, marhavi, Tiholo ta Mfumo ni mintsombano ya Timbhoni ta Yehovha. Xiyenge xa “News” xi vika swiendlakalo leswi khumbaka vamakwerhu va hina emisaveni hinkwayo. Nakambe ku ni swiyenge leswi lavaka leswaku mindyangu, vantshwa ni vana va tiphofula.

Siku ni siku, vanhu va magidi yo hlayanyana va hlaya minkandziyiso ya hina eka Internet. Va kota ku kopa tifayili ta mpfumawulo, EPUB, PDF kumbe ta tivhidiyo ta ririmi ra mavoko leti endlaka kwalomu ka hafu ya miliyoni. Siku ni siku, vanhu lava endlaka dzana va endla xikombelo xa leswaku un’wana a dyondza na vona Bibele.

Ku Pfuna Vanhu Va Mixaka Hinkwayo

Bibele Ya Timitara Timbirhi

Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa lebyi heleleke—lebyi kumekaka hi Xinghezi, Xipaniya ni hi Braille ya le Italiya—byi sukela eka tivholumo ta 20 ku ya fika eka 28 naswona byi lava xelufu ya timitara timbirhi! Byin’wana bya Braille byi lava ndhawu yitsongo ku hambana na Bibele leyi nga eka phepha leri printiweke. Hi xikombiso, muchini wa Braille wu endla leswaku vanhu lava nga voniki va kota ku tsala tinhla ni ku lava rungula leri hlayisiweke eka khompyuta hi ku tirhisa xitirhisiwa lexi khomekaka lexi xi humesaka mimfungho ya Braille. Vanhu lava nga voniki va nga tlhela va kuma ni ku yingisela minkandziyiso hi ku pfuniwa hi tiprogreme ta khompyuta, leti hlayaka leswi tsariweke.

Ku ringana malembe lama tlulaka 100, Timbhoni ti humese minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni ya vanhu lava nga voniki naswona sweswi yi kumeka hi tindzimi ta 19. Hambileswi vanhu lava tsakelaka lava nga voniki va nga ha kumaka minkandziyiso leyi handle ko hakerisiwa, vo tala va humesa munyikelo wo tirhandzela.

Timbhoni ti sungule progreme ya le ka khompyuta leyi kotaka ku cinca ndzimana yi ya eka Braille hi tindzimi to tala. Endzhaku ka loko vuhundzuluxeri byi hleriwile lebyi tameleke tindzimi timbirhi ta xintu na matsalwa ya Braille, progreme yi kota ku cinca marito ma ya eka Braille. Nakambe ku tlhela ku hleriwa tibuku hi ndlela leyi nga ta endla leswaku swi olovela vanhu lava nga voniki ku hlaya. Mahlelelo lawa ma ta endla leswaku swi koteka ku humesa tibuku ta Braille, ku katsa na Bibele ya Braille hi tindzimi hinkwato ni tindzimi leti nga riki na alfabete ya Xiroma.

Enkarhini lowu nga hundza, loko ku humesiwa minkandziyiso leyintshwa entsombanweni, vayingiseri a va byeriwa leswaku minkandziyiso ya Braille yi ta odiwa hi ku famba ka nkarhi. Lembe leri nga hundza, rhavi ra le United States ri kambisise mavandlha ku kumisisa leswaku hi yihi mintsombano leyi vanhu lava nga voniki va hleleke ku ya eka yona ni leswaku hi xihi xivumbeko (phepha leri printiweke, xilo xo tsala tinhla xa elektroniki kumbe xikirini xo hlaya ha xona xa elektroniki) lexi va xi lavaka.

Tikopi ti rhumeriwe emintsombanweni leyi vanhu lava nga voniki va yeke eka yona, leswi endleke leswaku swi va olovela ku kuma minkandziyiso leyintshwa hi nkarhi wolowo ku fana ni van’wana. Endzhaku ka vhiki ku ve ni ntsombano, minkandziyiso ya elektroniki yi rhumeriwe eka munhu un’wana ni un’wana loyi a yi rhandza.

Makwerhu wa xisati loyi a feke mahlo u te: “A ku ri lunghelo lerikulu ku kuma nkandziyiso ku fana ni munhu un’wana ni un’wana. Pisalema 37:4 yi vula leswaku Yehovha u ta hi nyika leswi komberiwaka hi mbilu ya hina. U endle tano mahelo-vhiki lawa!” Mbhoni yin’wana leyi na yona yi feke mahlo yi sungule ku rila kutani yi ku: “Hi nkhensa Yehovha hileswi a hi khathalelaka hi ndlela leyi!”

Magidi Ya Vanhu Ya Dyondza Ku Hlaya Ni Ku Tsala

Hi 2011, Timbhoni ta Yehovha ti pfune vanhu vo tlula 5 700 leswaku va dyondza ku hlaya ni ku tsala. Leswi hileswi nga eku endlekeni ematikweni man’wana:

Ghana: Eka malembe ya 25 lama hundzeke, hi pfune vanhu vo tlula 9 000 leswaku va dyondza ku hlaya ni ku tsala.

Mozambhiki: Vanhu vo tlula 19 000 va dyondze ku hlaya eka malembe ya 15 lama hundzeke. Xichudeni lexi vuriwaka Felizarda xi te: “Sweswi swa ndzi tsakisa hikuva ndzi hlayela van’wana tindzimana ta Bibele. Eku sunguleni a swi ndzi tikela swinene.”

Swihlala Swa Solomon: Rhavi ri tsale ri ku: “Enkarhini lowu hundzeke, vanhu vo tala lava a va tshama etindhawini ta le kule a va nga swi koti ku ya eswikolweni. Nakambe, a ku ya vanhwanyana va nga ri vangani exikolweni. Hikokwalaho, vavasati va vuyeriwile eka titlilasi leti dyondzisaka ku hlaya ni ku tsala. Endzhaku ka khoso, vo tala va titshemba.”

Zambia: Ku sukela hi 2002, kwalomu ka vanhu va 12 000 va antswise vuswikoti bya vona byo hlaya ni ku tsala. Agnes loyi a nga ni malembe ya 82 u ri: “Loko ku tivisiwa leswaku ku ta va ni titlilasi to dyondzisa ku hlaya ni ku tsala evandlheni a ndzi tsakile leswaku ndzi ta ya kona. Eka tlilasi yo sungula, ndzi dyondze ku tsala vito ra mina!”

Tinsimu To Dzunisa Hi Tindzimi To Tala

Timbhoni ta Yehovha ti hundzuluxela minkandziyiso ya Bibele hi tindzimi ta kwalomu ka 600. Ku hundzuluxela buku hinkwayo ya tinsimu leyi nga ni tinsimu ta 135 a hi matlangwana. Hambiswiritano, hi malembe manharhu ntsena, buku hinkwayo ya tinsimu leyi nge Yimbelelelani Yehovha, se a yi hundzuluxeriwe hi tindzimi ta 116. Tindzimi leti engetelekeke ta 55 ti ni buku ya tinsimu ta 55 leti nga eka risimu leri naswona tindzimi tin’wana to tala ti ta hundzuluxeriwa.

Xikongomelo xa vahundzuluxeri va tinsimu i ku humesa marito lama kokaka rinoko ni lama nga rivalekiki. Ku engetela kwalaho, marito lama tirhisiweke eka risimu ma fanele ma ri lama olovaka eka vayimbeleri leswaku va twisisa nhlamuselo ni xikongomelo xa xivulwa ha xin’we. Eka ririmi rin’wana ni rin’wana, marito ni vuyimbeleri swi fanele swi hlanganisiwa swi tlhela swi khuluka, onge hiloko ku ri marito ya muyimbeleri.

Xana vahundzuluxeri va xi fikelela njhani xikongomelo xexo? Ematshan’weni yo hundzuluxela swivulwa hi ku kongoma ku suka eka Xinghezi lexi nga eka buku leyi nge Yimbelelelani Yehovha, va tsala marito lamantshwa lama humesaka mongo wa Xinghezi. Loko va ri karhi va tikarhatela ku namarhela Matsalwa swinene eka risimu rin’wana ni rin’wana, vahundzuluxeri va tirhisa marito lama tolovelekeke eka ririmi ra vona lama swi olovaka ku ma twisisa ni ku ma tsundzuka.

Xo sungula, va hundzuluxela marito lama nga eka risimu ra Xinghezi. Xa vumbirhi, Mbhoni leyi nga ni ntokoto wo tsala tinsimu yi cinca marito lama hundzuluxeriweke ma va marito lama nga ni xikongomelo eka ririmi lerintshwa. Leswaku va xiya loko minkarhi hinkwayo Matsalwa ma pakanisa, ntlawa wa vuhundzuluxeri ni lava hlayaka va kambisisa ntirho wa loyi a tsaleke tinsimu teto. Hambileswi swi tekaka nkarhi wo tala leswaku ku hundzuluxeriwa buku ya hina ya tinsimu, Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo ta tsaka swinene ku yimbelela tinsimu to dzunisa hi ririmi ra tona.

Tihofisi Ta Vuhundzuluxeri

Buku ya Nhlavutelo yi profete leswaku esikwini ra hina, vatotiwa va ta rhamba vanhu leswaku va ta va ta ‘nwa mati ya vutomi mahala.’ (Nhlav. 22:17) Xirhambo lexi a xi ta nyikiwa “vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato.” (Nhlav. 7:9) Ku fikela sweswinyana, vahundzuluxeri vo tala a va tirhela erhavini hambiloko ririmi ra vona ri vulavuriwa etindhawini tin’wana. A ku ri ntlhontlho eka vona ku va va tama va ri karhi va twa ririmi ra vona ni ku fikelela timbilu ta lava hlayaka minkandziyiso leyi hundzuluxeriweke. Kambe sweswi, mintlawa yo tala ya vahundzuluxeri yi rhurhiseriwa etihofisini leti nga endhawini leyi ririmi ra yona ri vulavuriwaka kona. Leswi swi vonake ku ri nkateko hi tindlela to tala, hilaha marito lama landzelaka ya vahundzuluxeri ma kombisaka hakona.

Muhundzuluxeri wa Ximaya wa le Mexico u te: “Ndzi titwe ku fana ni ximilana lexitsongo lexi tlheriseriweke emisaveni leyi a xi byariwe eka yona hi ntumbuluko.” Muhundzuluxeri wa le Rhaxiya vupela-dyambu u te: “Ku va ni hofisi endhawini leyi vanhu va kona va vulavulaka ririmi ra kwalaho swi fana ni loko vahundzuluxeri va ri eParadeyisini. Ndlela leyi ririmi ri tirhisiwaka ha yona eka thelevhixini, etibukwini ni le ka Internet yi hambane swinene ni ndlela leyi vanhu va ri vulavulaka ha yona siku ni siku. Eka hina, leswaku hi kota ku hundzuluxela leswi nga swona hi fanele hi twa ndlela leyi vanhu va vulavulaka ha yona.”

Muhundzuluxeri wa Xitshiluba wa le Congo u te: “Hi vulavula ririmi ra hina siku ni siku—loko hi endla swilo swa siku ni siku swo tanihi ku xava ni ku bula ni vaakelani va hina, ensin’wini ni le minhlanganweni ya Vukreste. Hi hlaya leswi hi swi hundzuluxeleke naswona hi tirhisa minkandziyiso ya Xitshiluba ensin’wini kutani hi kota ku swi vona kahle loko ku ri leswaku vanhu va ri twisisa ririmi leri tirhisiweke hi vahundzuluxeri.”

Muhundzuluxeri wa Xilhukonzo wa le Uganda u te: “Ha tsaka swinene loko hi ya eminhlanganweni leyi fambisiwaka hi ririmi leri hi ri vulavulaka ni ku ri hundzuluxela. Hi tsakela nsimu swinene hileswi hi kotaka ku vulavula ni vanhu hi ririmi leri hi ri mameke.”

Mavandlha lawa vahundzuluxeri va averiweke eka wona na wona ma vuyeriwa. Makwerhu un’wana u vule leswi malunghana ni vahundzuluxeri va Ximaya: “Vahundzuluxeri va hi khutaza hi marito ya vona lamanene ni xikombiso. Swi fana ni loko hi ri ni xiphemu xa Bethele naswona leswi i nchumu wo hlawuleka.”

Ku va kona ka vona swa khutaza. Muhundzuluxeri wa le Kenya u te: “Leswi a ku nga ri ni swilo swo tala leswi kandziyisiweke hi Xiluo, vanhu va le ndhawini leyi a va nga swi anakanyi leswaku va nga vona minkandziyiso ya xiyimo xa le henhla hi ririmi ra vona. Xisweswo, vo tala va swi tsakela ku va na yona. Loko ndzi languta ndlela leyi va titwaka ha yona, swa ndzi khutaza ni ku ndzi nyika xivangelo xin’wana xa ku hambeta ndzi tirha exiavelweni xa mina hi ku hetiseka.”

Vo tala va vahundzuluxeri lava va tirhe malembe yo tala erhavini. Moya wa vona wa ku tinyiketela ni ku tiyimisela ku rhangisa swilaveko swa tinyimpfu ta Yehovha eka swa vona ka tlangeriwa naswona va kuma mikateko. Muhundzuluxeri wa Xixhosa wa le Afrika-Dzonga u hlamusele ndlela leyi vo tala va titwaka ha yona a ku: “Xiboho xo endla tihofisi leti ta vuhundzuluxeri i xiboho lexinene lexi endliweke hi Huvo leyi Fumaka. A hi tsakile eBethele, kambe hi tsake no tlurisa ehofisini ya vuhundzuluxeri.”

Mahungu Lama Humaka eMisaveni Hinkwayo

“Vamakwerhu Va Hi Khathalerile”

Hi Sonto, June 3, 2012, a ku ri ni mhangu ya xihaha-mpfhuka eNigeria. Xihaha-mpfhuka lexi a xi rhwale vanhu va 153 xi wile edorobeni ra Lagos, ku nga doroba lerikulu ra le Nigeria xi dlaya hinkwavo lava a va ri endzeni ka xona ni nhlayo leyi nga tiviwiki ya lava a va nga ri eka xona.

Collins Eweh ni ndyangu wakwe a va tshama exithezini xa le henhla xa muako lowu nga ni swithezi swinharhu lowu weleke hi xihaha-mpfhuka. Loko mhangu leyi yi humelela, ndyangu a wu ye eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo.

Loko ka ha sele timinete ta 25 ku nga si ba awara ya mune nindzhenga, ku nga nkarhi wa Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza, Collins na Chinyere va xiye leswaku a ku ri ni tinqingho to hlayanyana leti a ti nghena eka tiselfoni ta vona leti va nga ti hlamulangiki. Hi ku hatlisa loko minhlangano yi hela, Chinyere u hlamule riqingho rakwe. Vaakelani va n’wi byele leswaku laha a tshama kona a ku ri eku tshweni. Loko va fika, va ka Eweh va kume leswaku xihaha-mpfhuka a xi wele yindlu ya vona ivi xi hundza xi ya yima eka muako wun’wana lowu nga kwala kusuhi, laha xi bulukeke ivi xi tshwa.

Chinyere u te: “Loko a hi ri ekaya, a hi ta va hi file. Endzhaku ka mhangu leyi, a hi lo sala ni swiambalo leswi a hi ye ha swona eminhlanganweni kambe a ha ha hanya. Mulanguteri wa xifundzha u nambe a simeka komiti ya mphalalo kutani vamakwerhu va hi khathalerile. Ha tlangela swinene.”

Collins u te: “Maxaka ya mina lawa a ma ndzi kaneta hileswi a ndzi ri Mbhoni ma cince miehleketo ya wona. Un’wana wa wona u ndzi byele a ku: ‘Yehovha wa wena wa swi hlamula swikhongelo. Khomelela eka Xikwembu xa wena hikuva xa ku pfuna.’ Munhu un’wana u te: ‘Hambeta u swi endla hi mbilu hinkwayo leswi a wu swi endla ku va u tirhela Xikwembu.’ Hakunene hi swi vonile leswaku Yehovha wa hi pfuna. Ndzi tsake ngopfu.”

Palamendhe Yi Pfumelela Ku Tsarisiwa Ka Kereke

Hi February 27, 2012, hulumendhe ya le Hungary yi kambisise Nawu wa Kereke lowu pfumeleleke Timbhoni ta Yehovha leswaku ti va nhlangano wa kereke lowu tsarisiweke ximfumo. Ku va ti tsarisiwe ximfumo swi ta endla leswaku ku chumayeriwa mahungu lamanene eHungary. Swi tlhela swi nyika Timbhoni ta Yehovha mpfumelelo wo va ti nga hakeli xibalo ni ku amukela minyikelo ti tlhela ti endzela vanhu emakhotsweni ni le swibedlhele ti ya va pfuna hi Bibele.

Xitsundzuxo Xo Hlawuleka

Phayona ro hlawuleka leri humaka eRundu, le Namibia, ri vike hi ta Xitsundzuxo lexi ri veke eka xona eximutanini xa le kusuhi. Leswi a ku kumiwe vanhu lava tsakelaka kwalaho, vamakwerhu va endle xiboho xa leswaku va khoma Xitsundzuxo hi ririmi ra le ndhawini yoleyo, ku nga Xirumanyo, ro sungula. Phayona ro hlawuleka ri tsale ri ku: “A ku sasekile, ehandle ni n’weti wu helerile wu lo paa, hi ri ni mavoni ya pharafini ni mavoni mambirhi lama tirhaka hi tibetri.” Swi endle leswaku va titwa va ri ekusuhi na Yehovha. Muhuweleri loyi a nga yexe endhawini leyi u sungule ku chumayela hi March, kambe exitsundzuxweni a ku ri ni vanhu va 275!

Ku Nyiketeriwa Ka Marhavi Swi Vangamisa Yehovha

Siku ra November 19, 2011, ri ni matimu yo hlawuleka eka nhlengeletano ya Yehovha eCentral African Republic ni le Chad. Hi siku rero, vamakwerhu va xinuna ni va xisati va 269 a va hlengeletane emahlweni ka muako lowuntshwa lowu hetiweke. A ku ri ntsako lowukulu ku va Samuel Herd, xirho xa Huvo leyi Fumaka a ri kona, leswaku a ta nyiketela muako lowuntshwa wa Bethele eka Yehovha leswaku wu ta tirhisiwa entirhweni Wakwe. Hi nkarhi wa xiyimiso, ku runguriwe matimu ya ntirho wo chumayela ematikweni lawa mambirhi. Wu sungule hi 1947 eCentral African Republic naswona eChad wu sungule hi 1959. Nkulumo leyi landzeleke yi nyikele vuxokoxoko bya ku akiwa ni swilo hinkwaswo leswi katsekeke leswaku ku hetiwa miako. Endzhaku ka loko ku hundzisiwe marungula lama humaka eka matiko man’wana, vayingiseri va tiphine hi nkulumo yo nyiketela leyi nyikeriweke hi Makwerhu Herd. Swirho swa 42 swa ndyangu wa Bethele swi tlangele ku va na tihofisi ta nhungu to hundzuluxela eka tona, khixi, ndhawu yo dyela eka yona ni ndhawu leyi va ringaneke yo hlantswela eka yona. Leswi yi nga ni makamara ya 22 yo etlela eka wona ni switirhisiwa swin’wana, swo kota ndhawu yo amukela vaendzi, tihofisi ta valanguteri ni ndhawu yo paka tibuku leti yaka emavandlheni, ndyangu wa Bethele swi ta wu fambela kahle.

Hi Mugqivela wa May 26, 2012, ku ve ni xiendlakalo xa nkoka eka Timbhoni ta Yehovha ta le Congo (Kinshasa). Endzhaku ka malembe ya nhungu ya ku akiwa ni ku lunghisa, muako wa rhavi wu nyiketeriwile. Xiendlakalo lexi a xi ri xa nkoka hikuva hambileswi rhavi ri veke kona eCongo ku ringana kwalomu ka malembe ya 50, lexi a ku ri xiyimiso xo sungula xo nyiketela rhavi lexi tshameke xi va kona etikweni leri. Geoffrey Jackson, loyi a nga xirho xa Huvo leyi Fumaka a a ri kona leswaku a ta nyikela nkulumo yo nyiketela rhavi eka vayingiseri va 2 422, lava vo tala va vona va nga ni malembe yo tlula 40 va khuvuriwile. A ku ri ni vaendzi va 117 lava humaka eka matiko ya 23. Varhumiwa van’wana lava tirheke eCongo ku ringana malembe yo tala va rungulele vayingiseri mintokoto leyi khutazaka. Hinkwavo a va tsakile loko va hlambanya leswaku va ta tirhisa miako leyi leswaku va gandzela Yehovha ntsena.

Xiviko Xa Timhaka Ta Nawu

Hi June 30, 2011, Huvo ya le Yuropa ya Timfanelo ta Vanhu (European Court of Human Rights [ECHR]) yi vule leswaku hulumendhe ya le Furwa a yi ti xiximanga timfanelo ta Timbhoni ta Yehovha loko yi sindzisa leswaku yi lava tiphesente ta 60 ta xibalo eka minyikelo hinkwayo ya vukhongeri leyi endliweke hi Timbhoni ta Yehovha eFurwa exikarhi ka 1993 na 1996. Hambileswi Huvo yi kombeleke leswaku mhaka leyi yi lulamisiwa ehandle ka khoto, hulumendhe yi sindzise leswaku xibalo lexi xo tala a xi ri enawini kutani a swi nga ta koteka leswaku yi lulamisiwa ehandle ka khoto. Xisweswo, eka xiboho lexi humesiweke hi July 5, 2012, ECHR yi lerise leswaku hulumendhe ya Furwa yi herisa nandzu. Ehenhleni ka ku va yi tlherisa 4 590 295 wa ti-euro (R50 493 245) leti a ti tekiwile loko yi vula leswaku ku kolotiwa xibalo (ku katsa ni ntswalo lowu mali yoleyo yi veke na wona ku sukela loko yi tekiwile), hulumendhe a yi fanele yi hakela Timbhoni mali leyi engetelekeke ya 55 000 wa ti-euro (R605 000) leswaku ti hakela mali ya magqweta.

Malandza ya Yehovha lama tshembekeke ma le Eritrea ma tekeriwe lunghelo ra wona ra ku va vaaka-tiko hikwalaho ka leswi ma tshameke ma tshembekile eka vukala-tlhelo bya wona. (Esa. 2:4) Eka malembe ya 17 lama hundzeke, yo tala ya khomiwile naswona sweswi ekhotsweni ku ni vamakwerhu va kwalomu ka 50 va xinuna ni va xisati, ku katsa ni vadyuhari ni vana vo fika eka malembe mambirhi. Lexi twisaka ku vava, hi July 2011, Makwerhu Misghina Gebretinsae u ve Mbhoni yo sungula ku fela emakhotsweni ya le Eritrea. Emahlweni ko va a fa, a tshamisiwa a ri yexe endzeni ka xiyindlwana xa mazenge ku ringana vhiki; ku vuriwa leswaku u dlaye hi swilo leswi nga tivekiki. Vamakwerhu va hina va hambeta va endla matshalatshala ya leswaku va hlangana ni vatirhela-mfumo leswaku va va endla va twisisa leswaku ku rhula ka hina ni ku navela ku tshama hi hlayisa vukala-tlhelo bya hina a swi lwisani ni ku xixima ka hina hulumendhe ya le Eritrea.

Timbhoni ta Yehovha ta le Indiya ti hambeta ti tiyisela ku hlaseriwa hi mintshungu leyi nga ni madzolonga loko ti ri ensin’wini. Vavanuna, vavasati, vana, hambi ku ri kokwana wa xisati loyi a nga ni malembe ya 60 ni n’wana wa tin’hweti ta 18 va hlangavetane ni ku rhukaniwa ni ku biwa. Van’wana va hluvuriwe hambi ku ri swiambalo ni ku xungetiwa hi ku dlayiwa. Ku va maphorisa ma nga endli nchumu ni xihlawuhlawu swi nyanyise ku xanisiwa ka Timbhoni ta Yehovha. Ematshan’weni ya ku khoma vanhu volavo, maphorisa ya khome Timbhoni hikwalaho ka swihehlo leswi nga mavunwa. Hakanyingi, lava khomiweke va komberiwe ku hakela mali yo tala va nga si tshikiwa leswaku va rindzela siku ra ku tenga milandzu ya vona naswona maphorisa ma va xanisile ni ku va rhukana ma tlhela ma ala ku va nyika mirhi, swakudya ni mati. Endzhaku ka sweswo, loko va nga si hlantswiwa eka swihehlo swa vona, va tiyisele ku tshama va ri karhi va tengisiwa onge hiloko va ri ni nandzu. Ku yisiwe swivilelo swo hlayanyana eka Nhlangano Wa Timfanelo Ta Vanhu hi ku tshemba leswaku wu ta pfuna vamakwerhu va hina.

Hi November 2011, ECHR yi gimete yi nga kanakani leswaku tiko ra Turkey ri honise mfanelo ya ku tirhisa ripfalo eka Yunus Erçep, loyi a nga Mbhoni ya Yehovha leyi a yi hehliwe ni ku gweviwa ku tshama ekhotsweni hileswi yi aleke ku ya enyimpini hikwalaho ka ripfalo ra yona. Ku sukela hi March 1998, Makwerhu Erçep u vitaniwe ku ya tirha enyimpini ku ringana minkarhi ya 39 naswona u khomiwe ku tlula ka 30. Makwerhu Erçep u rihisiwile, a khomiwa ni ku yisiwa exibedlhele xa lava vabyaka miehleketo hileswi a va vula leswaku u pengisiwa hi vukhongeri.

Hi October 2004, Makwerhu Erçep u yise xikombelo eka ECHR. Loko yi avanyisa, Huvo yi vule leswaku “muendli wa xikombelo, leswi a nga Mbhoni ya Yehovha a a lava ku nga katsiwi eka ntirho wa vusocha ku nga ri hi swivangelo leswi nga ta vuyerisa yena kambe hikwalaho ka leswi vukhongeri byakwe byi lwisanaka na mhaka leyi.”

Feti Demirtaş i Mbhoni yin’wana ya Yehovha ya le Turkey leyi aleke ku ya enyimpini loko yi vitaniwa hi 2005. U khomiwile, a biwa, a gweviwa kutani a tshama ekhotsweni ku ringana masiku ya 554 ku fikela loko a ntshunxiwa hi June 2007. Leswi Makwerhu Demirtaş a nga landzulangiki ripfalo rakwe hikwalaho ka leswi a swi pfumelaka leswi sekeriweke eBibeleni, ku endliwe xiviko lexi a xi vula leswaku wa vabya emiehleketweni. Eka vuavanyisi bya yona eka tiko ra Turkey, ECHR yi kume leswaku Makwerhu Demirtaş u khomiwe hi ndlela leyi nga riki yinene hi valawuri va le Turkey ni leswaku mfanelo yakwe ya ku tirhisa ripfalo yi honisiwile.

Swiboho swimbirhi swa ECHR leswi nga laha ehenhla swi endleke endzhaku ka loko ku endliwe vuavanyisi lebyi nga rivalekiki hi July 2011 (Bayatyan v. Armenia) lebyi eka byona Huvo Leyikulu ya ECHR yi tiyisekiseke leswaku Nhlengeletano Ya Le Yuropa yi sirhelela timfanelo ta vanhu lava alaka ku hlanganyela enyimpini hileswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki. Milawu leyi ya boha eka swirho hinkwaswo swa matiko leswi nga ehansi ka Huvo ya le Yuropa, leswi katsaka na tiko ra Turkey.

ECHR yi tlhele yi endla vuavanyisi eka tiko ra Armenia eka milandzu ya Bukharatyan v. Armenia ni wa Tsaturyan v. Armenia hi January 2012, yi tiyisekisa leswaku ntshunxeko wa vukhongeri wa Timbhoni ta Yehovha letimbirhi leti aleke ku ya enyimpini hileswi ripfalo ra tona ri nga ti pfumeleriki wu honisiwile. Loko yi nyikela vuavanyisi bya yona, Huvo yi tshahe vuavanyisi lebyi nga rivalekiki bya Bayatyan v. Armenia.

Ku nga khathariseki vuavanyisi lebyi, lebyi endleke matimu bya tiko ra Armenia, hulumendhe ya ha ya emahlweni yi khoma ni ku gweva vanhu lava alaka ku hlanganyela enyimpini hileswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki. Ku cinca eka Nawu Wa Ku Endla Ntirho Lowu Nga Fambisaniki Na Nyimpi, lowu pasisiweke hi hulumendhe ya le Armenia hi March 2012, ka ha fanele ku kambisisiwa hi palamendhe. Ku tshembiwa leswaku hulumendhe ya le Armenia yi ta tirhisa vuavanyisi lebyi endliweke hi ECHR hi ku ntshunxa vamakwerhu lava ha khomiweke hileswi va aleke ku hlanganyela enyimpini hikwalaho ka leswi ripfalo ra vona ri nga va pfumeleriki.

Timbhoni ta Yehovha eAzerbaijan ti hambeta ti langutana ni ku tikiseriwa hi hulumendhe: ku sechiwa ni ku khomiwa hileswi ti vaka ni minhlangano ya vukhongeri, ku kambisisiwa ka tibuku ta vukhongeri hi hulumendhe, ku hlongoriwa ka swirho leswi humaka ematikweni mambe, ku biwa ni ku rhukaniwa hi maphorisa ni ku xungetiwa hi ku tekeriwa mpfumelelo wo tsarisiwa ximfumo. Leswi Komiti Ya Tiko leyi tirhanaka ni Minhlangano Ya Vukhongeri yi aleke xikombelo xa Timbhoni xo tsarisiwa hi vuntshwa, maphorisa ma ye ma ya kavanyeta minhlangano yo rhula ya vugandzeri ya Timbhoni, ma nghenelela eka ntirho wa tona wo chumayela ma tlhela ma veka swipimelo eka ndlela leyi tibuku ta tona leti sekeriweke eBibeleni ti tisiwaka ha yona ti huma hi le matikweni man’wana ni ku hangalasiwa. Tihuvo ti hakerise Timbhoni ta Yehovha mindziho leyikulu hi ku va ti hangalasa tibuku ta vukhongeri ni ku ya eminhlanganweni ya vukhongeri. Hi xikombiso, makwerhu un’wana wa xisati u rihisiwe R15 272 hileswi a yeke eminhlanganweni edorobeni ra Ganja. Tanihi leswi swiendlo leswi swa nxupulo swi honisaka mfanelo yo gandzela munhu a ntshunxekile hilaha Nhlengeletano Ya Le Yuropa Ya Timfanelo Ta Vanhu yi vuleke hakona, swikombelo swo tala swi yisiwe eka ECHR hi xikongomelo xa leswaku ku xanisiwa ka Timbhoni ta Yehovha eAzerbaijan ku ta kuma ndzhuti ku yima.

Vatirhela-mfumo lava kondletelaka nawu lava nga eswiphen’wini swo hambana-hambana swa le Rhaxiya va hambeta va karhata ni ku xanisa Timbhoni ta Yehovha ni ku sindzisa tihuvo leswaku ti sola Timbhoni hileswi ti kombisaka ntshunxeko wa tona wo gandzela Xikwembu. Tihuvo ta le Rhaxiya ti vule leswaku kwalomu ka minkandziyiso ya 64 ya Timbhoni ta Yehovha yi kombisa ti ri vanhu lava pfukelaka. Sweswinyana, muchuchisi u kombele leswaku buku leyi nge, Dyondza Eka Mudyondzisi Lonkulu, ku nga buku leyi dyondzisaka vana hi Yesu Kreste yi vuriwa buku ya vanhu lava pfukelaka. Etindhawini to tala ta le Rhaxiya, tihuvo ti pfale Web site leyi nga enawini ya Timbhoni ta Yehovha leswaku ku nga ha ngheniwi eka yona. Ti nyike vatirhela-mfumo lava kondletelaka nawu mpfumelelo wa ku endla ndzavisiso wa le xihundleni hi swirho swa vandlha ku katsa ni ku veka tikhamera ta le xihundleni lomu swi nga kona ni ku pfula mapapila ya swona ma nga si fika eka swona. Hikwalaho ka sweswo, nkarhi na nkarhi maphorisa ma vulavurisana ni vaakelani lava nga vakaneti, ma secha tindlu ta Timbhoni ni ku teka minkandziyiso ya vukhongeri hambi ku ri swilo swa tona. Timbhoni ti khomiwe ni loko ti ri karhi ti famba exitarateni, ti chayela timovha ta tona ni loko ti chika eswitimeleni. Minhlangano ya Vukreste yi kavanyetiwe hi maphorisa naswona vakulu va khomiwile hileswi a va endla maendzo ya vurisi evandlheni. Eka swifundzha swin’wana, vachuchisi va le ku ringeteni ku sindzisa tihuvo leswaku ti pfala Minhlangano ya Vukhongeri ya le Ndhawini yoleyo (Local Religious Organizations [LRO]) ya Timbhoni ta Yehovha.

Hi May 2012, edorobeni ra le Taganrog, Timbhoni ta 17 ti hehliwe hi ku hlela ni ku hlanganyela eka ntirho wa vugevenga ntsena hikwalaho ko katseka eka leswi ti swi pfumelaka. Hi kona endhawini leyi laha LRO ya Timbhoni ta Yehovha yi tshikisiweke ku tirha hi 2009 hikwalaho ka xileriso xa huvo naswona Holo ya Mfumo yi tekiwile hileswi a ti hehliwa hileswaku i vapfukeri. Leswi a ti nga pfumeleriwi ku tirhisa Holo ya tona, Timbhoni a ti hlangana emakaya ya tona ni le tiholweni leti hirhiweke, kambe sweswi valawuri va ringeta ku yimisa vugandzeri hinkwabyo lebyi hleriweke. Hi July 2012, mpatswa lowu nga maphayona edorobeni ra Siberia le Chita wu voniwe nandzu hi ku hlohlotela rivengo hikuva wu hangalase buku leyi pfunaka ku dyondza Bibele leyi ku vuriwaka leswaku i ya vapfukeri leyi nge Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene? loko wu ri karhi wu bula ni van’wana hi ripfumelo ra wona. Havumbirhi ka vona va gweviwe ku tirha tiawara ta 200 eka ntirho lowu a wu boha, kambe va le ku ringeteni ku endla leswaku nandzu lowu wu tlhela wu tengiwa hi vuntshwa.

Hambileswi ECHR yi endleke swiboho leswi yimaka ni Timbhoni ta Yehovha eRhaxiya—Kuznetsov and Others v. Russia hi 2007 ni Jehovah’s Witnesses of Moscow v. Russia hi 2010—valawuri va le Rhaxiya va hambeta va swi ba hi makatla swiboho leswi humaka eka Huvo ya xiyimo xa le henhla. Xisweswo, Timbhoni ta Yehovha ta ha rindze swikombelo swin’wana swa 19 leswi yisiweke eka ECHR leswaku swi kambisisiwa ti ri ni ntshembo wa leswaku swiboho swin’wana leswi humaka eka ECHR swi ta endla leswaku valawuri va le Rhaxiya va tshika ku xanisa vanhu va Yehovha ni ku va pfumelela leswaku va “ya emahlweni [va] hanya vutomi byo rhula ni byo hola hi ku tinyiketela loku heleleke loku nga ni vukwembu ni ku tiyimisela.”—1 Tim. 2:2.

Tiko ra Korea Dzonga ri hambeta ri khoma vamakwerhu va xinuna lava ha riki vantshwa hikwalaho ka vukala-tlhelo bya vona bya Vukreste. N’hweti ni n’hweti, kwalomu ka vamakwerhu va 45 lava ha riki vantshwa va khomiwa ni ku gweviwa ku tshama lembe ni hafu ekhotsweni. Hikwalaho ka sweswo, sweswi kwalomu ka vamakwerhu va 750 va khomiwile emakhotsweni ya le Korea. Leyi i nhlayo leyikulu ya Timbhoni leti khomiweke hikwalaho ka ripfumelo ra tona ku tlula ta matiko man’wana emisaveni. Ku sukela hi 1950, Timbhoni ta Yehovha ta kwalomu ka 17 000 ti gweviwe ku tshama ekhotsweni malembe ya 32 000 loko ma hlanganile.

Hi 2012, valawuri va sungule ku tikisela Timbhoni leti alaka ku ya enyimpini hikwalaho ka ripfalo ra tona hikuva va ti pfalela ekhotsweni—ro sungula—vanhu lava a va ala ku ya enyimpini hileswi ripfalo ra vona a ri nga va pfumeleli. Enkarhini lowu hundzeke, vanhu lava a vo rihisiwa ntsena loko va ala ku ya enyimpini. Leswi ku veke ni vanhu vo tala lava vitaniweke loko malembe ya ri karhi ya famba, lava alaka ku ya enyimpini a va tengisiwa nkarhi na nkarhi. Hi xikombiso, hi November 2011, Ho-jeong Son u gweviwe ku tshama tin’hweti ta nhungu ekhotsweni. Kutani hi June 2012, u tlhele a tengisiwa kutani a gweviwa ku tshama tin’hweti ta tsevu. U tlhele a khomiwa nakambe hi ku hatlisa endzhaku ko tengisiwa ra vumbirhi kutani a humesiwa hi beyili endzhaku ka masiku ya 29, loko ka ha rindzeriwe xikombelo xakwe xo tenga nandzu hi vuntshwa. Sweswi a nga ha gweviwa tin’hweti ta 14.

Eka minkarhi yo hlayanyana, Komiti Ya Timfanelo Ta Vanhu Ya Nhlangano Wa Matiko yi sole tiko ra Korea Dzonga hileswi ri honiseke mfanelo yo va ni ntshunxeko wa ripfalo. Swikombelo leswintshwa swa ha ri eku kambisisiweni eka Komiti leyi ni le ka Huvo ya Milawu Ya Muganga ya le Korea Dzonga leswaku ku ringetiwa ku lulamisa mhaka leyi.