Dyondzo 25

Ku Hlaya Ni Ku Tirhisa Matsalwa

1-3. Loko hi nyikela tinkulumo, hi fanele hi ma hlaya njhani matsalwa?

¹ Loko u vulavula ni van’wana hi swikongomelo swa Xikwembu, ku nga khathariseki leswaku hi le xihundleni kumbe hi le mahlweni ka vanhu, bulo ra wena ri vulavula hi matsalwa lawa u ma hlayaka eBibeleni. Hikwalaho ku hlayiwa ka xiviri ka matsalwa wolawo ku fanele ku endliwa khwatsi. A ku fanelanga ku endliwa hi ndlela yo pfumala nsusumeto. Ku ri na sweswo, ku fanele ku tisa nyanyuko lowu engetelekeke eka rungula ra wena loko ku hlaya ku ri ku hetisisa xikongomelo xa kona. Hikwalaho xiphephana xa Ndzayo ya Nkulumo xi xaxameta “Matsalwa ma hlayiwa hi ku kandziyisa” tanihi nchumu lowu fanelaka ku xiyiwa hi vukheta hi un’wana ni un’wana la lavaka ku va mutirheli la fanelekaka.

² Matsalwa ma fanele ku hlayiwa hi ntlhaveko, kambe a swi fanelanga ku hundzeletiwa. Mpimo wa nsusumeto lowu nyikeriweke endzimaneni wu fanele wu titshega hi ndzimana hi yoxe ni maandlalelo ya yona enkulumeni. Wu fanele wu tlakusa nhlamuselo kambe a wu fanelanga wu kokela nyingiso eku hlayeni.

³ Nakambe, ku hlaya ku fanele ku yisa nyingiso eka xiyenge xa ndzimana leyi seketelaka bulo ra n’wina. Ku fanele ku veka yinhla erivaleni leswaku vayingiseri va khorwiseka. Xisweswo, ku hlaya matsalwa hi ku kandziyisa lokunene swi byala ku tiyisela. Swi endla ku hlaya ku amukeleka.

4, 5. Ku vuriwa yini hi “marito lama faneleke ma kandziyisiwa”? Kombisa.

⁴ Marito lama faneleke ma kandziyisiwa. Xivangelo xa leswi ndzimana yi hlayeriwaka swona xi fanele xi lawula leswi nga ta kandziyisiwa. Loko mianakanyo yin’wana ni yin’wana endzimaneni yi kandziyisiwa ku fana, ku hava lexi nga ta xiyeka, naswona yinhla ya wena ya bulo yi ta lahleka. Kutani tiyiseka leswaku marito lama kandziyisiwaka ngopfu hi lama nga ni mianakanyo leyi tsalwa rero ri tirhiseriwaka yona.

⁵ Hi xikombiso, loko u tirhisa Ezekiel 18:4 ku kombisa leswaku xidyoho a xi yisi eku xanisekeni loku nga heriki, kambe eka rifu, a wu ta yi hlaya hi ndlela leyi: “Moya lowu dyohaka, hi wona lowu nga ta fa,” u kandziyisa marito lama voyamisiweke hi ku hlawuleka. Kambe loko yinhla leyi u yi endlaka ku ri leswaku a hi miri ntsena lowu faka kambe ni moya-xiviri wa fa, a wu ta kandziyisa marito lama hambaneke, ma hlayekisa xileswi: “Moya lowu dyohaka, hi wona lowu nga ta fa!” Laha u kandziyisaka kona ku fanele ku kombisiwa hi xivangelo xo hlaya tsalwa.

6-12. I tindlela tihi leti hi nga kandziyisaka marito ya tsalwa lama khomeke mianakanyo ha tona?

⁶ Ndlela leyi humelelaka ya ku kandziyisa yi tirhisiwa. Marito lama khomeke mianakanyo lama u lavaka leswaku ma xiyeka ma nga tshikileriwa hi tindlela to hlaya, naswona tindlela leti u ti tirhisaka ti fanele ti pfumelelana ni tsalwa ni maandlalelo ya nkulumo.

⁷ Mhaka leyi ya mfanelo leyi nge “Matsalwa ma hlayiwa hi ku kandziyisa” a yi kunguhateriwanga ku hlanganisa tindlela hinkwato leti kotekaka to kandziyisa hi ku vulavula. U ta xiya vuxokoxoko lebyi hi ku helela loko u dyondza ku kandziyisa mongo. Kambe tindlela ti nga ri tingani ti xaxametiwile laha ku ku pfuna leswaku u kuma vuswikoti byo hlaya tindzimana ta Matsalwa ya wena hi laha ku humelelaka.

⁸ Ku kandziyisa hi rito. Leswi swi katsa ku cinca kwihi na kwihi ka rito, hambi hi ku ri tlakusa, rivilo kumbe matimba, leswi endlaka marito lama khomeke mianakanyo ma xiyeka eka hinkwawo lama vumbaka xiga.

⁹ Ku yima. Leswi swi nga endliwa emahlweni kumbe endzhaku ka xiphemu-nkulu xa tsalwa ra wena, kumbe ha swimbirhi. Ku yima emahlweninyana ko hlaya mianakanyo-nkulu swi pfuxa ku langutela; ku yima endzhaku ka sweswo swi entisa ku kandziyisa loku endliwaka.

¹⁰ Ku phindha-phindha. Ku kandziyisa ku nga kumiwa eyinhleni yo karhi hi ku yima ivi u tlhela u hlaya rito kumbe xivulwa. Endlelo leri ri fanele ri tameriwa hi vutlhari.

¹¹ Swikombiso. Ku famba-famba ka miri, kun’we ni xikombiso xa nghohe swi nga tala ku ku pfuna ku hikahata rito kumbe xivulwa.

¹² Mpfumawulo wa rito. Hakanyingi mpfumawulo lowu marito ma hlayiwaka ha wona wu nga khumba nhlamuselo ya wona ivi wu ma hambanisa, kambe, na kona laha vutlhari byi fanele ku tirhisiwa, ngopfu-ngopfu loko u tirhisa marito ya ku monya.

13, 14. Loko n’wini wa muti a hlaya ndzimana, hi nga ti kandziyisisa ku yini tinhla-nkulu ta yona?

¹³ Tindzimana leti hlayiwaka hi n’wini wa muti. Loko n’wini wa muti a hlaya ndzimana, a nga ha kandziyisa marito lawa ku nga riki wona kumbe a nga kandziyisi nchumu. Kutani u nga endla yini ke? Hi ntolovelo, emhakeni yo tano swa antswa ku namarhela ku tirhisa ka wena ndzimana yoleyo leswaku u kandziyisa tinhla leti u lavaka ti tshikileriwa. Loko ku hlaya ku hetiwile, u nga ha kokela nyingiso wa n’wini wa muti eka marito lawa hi ku ma phindha-phindha kumbe ku vutisa swivutiso.

¹⁴ Ku ni ndlela yin’wana leyi leswi swi nga tameriwaka ha yona, kambe yi lava vukheta ni vutlhari. U nga ha kavanyeta ku hlaya eka yinhla leyi faneleke, u kombela ku khomeriwa loko u endla tano, kutani u kokela nyingiso wo karhi eka rito kumbe xivulwa lexi hlayiwaka lexi u lavaka xi kandziyisiwa. Loko leswi swo endliwa handle ko xumbadza kumbe ku kaneta n’wini wa yindlu swi nga humelela, kambe a swi fanelanga ku endliwa ngopfu.

**********

15-17. Ha yini swi ri swa nkoka ku veka ku tirha ka tsalwa erivaleni?

¹⁵ Ku hlaya ndzimana, hambi ku ri hi ku kandziyisa, hakanyingi a swi enelanga ku hetisisa xikongomelo xa wena. Minkarhi yin’wana i ntiyiso leswaku tsalwa hi roxe ri nga ha tirha tanihi ku tirhisiwa ka mianakanyo leyi u yi vulaka ebulwini ra wena. Kambe ngopfu-ngopfu i swa nkoka ku kokela nyingiso nakambe eka marito lama khomeke mianakanyo endzimaneni kutani u kombisa ndlela leyi ma tirhaka ha yona ebulwini. Leswi hi leswi xiphephana xa Ndzayo ya Nkulumo xi kombetelaka eka swona tanihi “Ku tirha ka matsalwa ku vekiwa erivaleni.” Tsundzuka, vanhu lava tolovelekeke a va tolovelananga na yona Bibele naswona va nge yi twisisi yinhla ya wena hi ku hlaya kan’we ntsena. Ku phindha marito-nkulu ni ku ma tirhisa swi pfumelela mianakanyo ku dzika.

¹⁶ Loko swi ta koteka eka wena ku tirhisa ndzimana, yi fanele yi fanelekela bulo ra wena, naswona, hi ntolovelo yi fanele ku tivisiwa hi ndlela leyinene. Kutani, hi ku tsundzuka ku dyondzisa, u ta lava ku endla ku yi tirhisa ka wena ku va loku olovaka hi laha swi kotekaka ha kona.

¹⁷ Nakambe, u fanele u yi twisisa kahle ndzimana naswona ku yi tirhisa ka wena ku fanele ku pakanisa. Xiya mongo, misinya ya milawu leyi tirhisiwaka kumbe vanhu lava katsekaka loko ku tirhisa ka wena tsalwa ku lava swona. U nga tshuki u tirhisa tsalwa hi ndlela leyi yi nga pfumelelaniki ni leswi mutsari a vulaka swona. Namarhela tibuku ta Sosayiti swinene malunghana ni ku tirha ka rona.

18. Xana marito-nkulu lama nga ta tirhisiwa hi nga ma hlawurisa ku yini hi laha ku humelelaka?

¹⁸ Marito lama faneleke ku tirhisiwa ma hlawuriwa. U nga si tirhisa ndzimana kumbe loko u yi tirhisa, marito-nkulu hi ntolovelo ma fanele ku kandziyisiwa. Leswi i ku tiyisekisa leswaku nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga endzimaneni lowu nga yelaniki ni bulo ra wena wu nga xiyiwi ngopfu kumbe wu ta endliwa wa vumbirhi. Marito hi woxe lama humelelaka endzimaneni a ma fanelanga ku tlhela ma vuriwa ku endlela sweswo, hambi leswi hi ntolovelo ku nga ndlela leyi ma endliwaka ha yona. Kambe eka swiyimo swo karhi, hi ndlela yin’wana, u nga ha kongomisa nyingiso wa vayingiseri hi laha ku humelelaka eka mianakanyo leyi hlawulekeke leyi kambisisiwaka. Ndlela yin’wana yo endla leswi ha yona i ku tirhisa vamavizweni loko u vula mianakanyo ya wena nakambe. Yin’wana i ku vutisa swivutiso. Loko nkulumo ya wena yi katsa n’wini wa yindlu, swivutiso swa wena swi nga vuriwa hi ndlela yo koka mianakanyo-nkulu eka munhu loyi un’wana.

19-22. I ku kambisisa kwihi loku ku kombeteriwaka hi “yinhla ya xingheniso yi anekiwa erivaleni”?

¹⁹ Yinhla ya xingheniso yi anekiwa erivaleni. Leswi swi vula ku va la tiyisekaka leswaku xikongomelo xa wena xo tirhisa ndzimana xi twisiseka kahle naswona xa tlangeriwa. Swi nga ha endleka leswaku u kume swi nga ri swa nkoka kumbe swi nga laveki hikwalaho ka swivangelo swo karhi ku endla xingheniso lexi faneleke eka ndzimana. Sweswo a swi vuli leswaku yinhla ya tsalwa a yi fanelanga ku hlamuseriwa. Kambe, tanihi nawu, u endle malunghiselelo ya le mahlweni ya bulo ra wena ndzimana yi nga si hlayiwa. Sweswi u fanele ku kuma ndlela yo karhi yo katsakanya ha yona ku tirha ka ndzimana.

²⁰ Vayingiseri va wena ni nkoka wa yinhla ya rungula hinkwaro swi ta lawula mpimo lowu yi nga ta tirha ha wona. Kahle-kahle a swi enelanga ku bula hi ndzimana ntsena. U fanele ku hlanganisa mianakanyo leyi kandziyisiwaka endzimaneni ni nhlamuselo ya wena ya xingheniso. U fanele ku hlamusela kahle leswi ku hlangana koloko ku nga swona.

²¹ Loko matirhiselo ya wena ma olova, naswona ma hetisisa xikongomelo xa wena, hi laha swi nga ta antswa kona. Ma fanele ma nga hlangani ni vuxokoxoko hinkwabyo lebyi nga yelaniki. Leswi swi nga hetisisiwa hi ku hikela bulo ra wena eka mintiyiso leyi nga riki yingani kutani u engetela ntsena leswi nga swa nkoka ku endla leswaku swi twisiseka. Loko xin’wana xi siyiwe xi nga hlamuriwanga eka xingheniso, matirhiselo ya wena ma fanele ma xi humesa.

²² Eyinhleni leyi ya nhluvuko eka nongonoko wa Ndzayo ya Nkulumo, ku olova ni ku kongoma swi fanele swi va pakani ya wena. Loko u swi fikelela, ku hlaya ni ku tirhisa ka wena matsalwa swi ta kombisa vuswikoti bya mudyondzisi wa vutshila.