A Mufumo wa Nungungulu — Mufumo wu nga hiko ni wukanganyisi

Loku a vanhu va kanganyisa, handle ko kanakana ni wihi mufumo wu wumbiwako hi vanhu wu tava ni wukanganyisi. Makunu loku zi hi tano, a mufumo wu nga hiko ni wukanganyisi wu fanele kuta hi ka wutshamu ginwani go hambana ni laha misaveni. A Biblia gi wulawula hi mufumo lowo — ku nga Mufumo wa Nungungulu, lowu Jesu a nga gonzisa a vapizani vakwe lezaku va wu kombela. — Mateu 6:9, 10.

A Mufumo wa Nungungulu mufumo wu nga kona hakunene wu fumako na wu hi le tilweni. Wu ta valeta a mifumo yontlhe ya vanhu. (Tisimu 2:8, 9; Kuvululelwa 16:14; 19:19-21) A ginwe ga makatekwa lawa ma to nehiwa hi Mufumo lowu ku tava kufuviswa ka wukanganyisi ga mifumo. Wona a ntlhanu wa zilo ni xinwe xungetano hi Mufumo lowu, lezi zi tiyisekisako lezaku hakunene wu nga tava ni wukanganyisi:

1. NTAMU

XIKARATO: A mifumo ya vanhu yi khatalelwa hi vahanyi va kona, a kutala ka zikhati hi mikhupo leyi va yi mahako. A mali leyo yo tala yi humako yi ringa a vatiri vo kari va mufumo lezaku va yiva, a vanwani na va vumela ku xaviwa hi vanhu lava va lavako ku hungulelwa mikhupo kutani ku hakhela zilo zinwani za mufumo. Lezo zi maha ku a wukanganyisi gi nga mbheli hakuva a mufumo wu engetela mali ya khupo kasi ku vala vanga ga mali leyo yi yiviwako, niku lezo hi tlhelo ginwani zi pswala a wukanganyisi. Ka ziyimo zo kota lezo, a vanhu vo tsumbeka va nga ha xaniseka nguvu.

NDLELA YO XI MBHETA: A Mufumo wa Nungungulu wu nyikwa ntamu hi Nungungulu wa Ntamu-wontlhe, Jehova.a (Kuvululelwa 11:15) A wuzi wu lava ku hlengisa mikhupo kasi wu simama ku tira. Wutshanwini ga lezo, a ‘ntamu wa hombe’ wa Nungungulu ni wuhana gakwe zi tiyisekisa lezaku a Mufumo wakwe wu ta nyika vafumelwi vakwe zontlhe lezi va zi lavako. — Isaya 40:26; Tisimu 145:16.

2. HOSI YA WONA

XIKARATO: Susan Rose-Ackerman, loyi a kumbukilweko ka nzima yi hunzileko ite a mizamo ya ku fuvisa a wukanganyisi yi “fanele ku sangula laha tshinyeni.” A mifumo yi kumeka yi nga tsumbeki loku yi zama ku fuvisa wukanganyisi lomu ka maphoyisa kutani ka vaalfandega lezo na va tsika tihosana tinwani ti maha wukanganyisi. Niku hambu a hosi ya yi nene nguvu xikari ka vanhu, a yi mbhelelangi. Kota kuwula ka Biblia, a ku na “munhu a lulamileko misaveni, loyi a mahako kusaseka, a nga onhi nchumu.” — Mutshawuteli 7:20.

NDLELA YO XI MBHETA: A kuhambana ni vanhu va nga mbhelelangiko, Jesu Kristu, loyi Nungungulu a mu hlawulileko kasi ava Hosi ya Mufumo wakwe, a nge ringiwi ku maha zakubiha. I kombile lezo hi ku ala kuxavelelwa ka hombe nguvu loku ku tshukileko kuva kona — ku nga ku nyikiwa “mifumo [yontlhe] ya misava ni wukosi ga yona.” Jesu i tsumbisilwe ku nyikiwa zontlhe lezo loku a vumela ku khozela a hosana ya tiko legi, Satani. (Mateu 4:8-10; Johani 14:30) Hambu laha a nga kari a biwa, Jesu i wa ti yimisele ku simama ava munhu wo tsumbeka laha ka kuza a ala kunwa zilo zo kari lezi zi nga wa ta mu maha a ngazwi nguvu a kubayisa, kanilezi zi nga wa ta mu maha a djudjeka kupima zonake a nga zi tivi khwatsi lezi zi nga kari zi humelela. (Mateu 27:34) Zezi a vuxilweko hi Nungungulu a tlhelela tilweni, Jesu i kombisile zi ku dlunya lezaku wa faneleka khwatsi a kuva a fuma kota hosi ya Mufumo wa Nungungulu. — Va Le Filipi 2:8-11.

3. KUTIYA

XIKARATO: A matiko yo tala ma tshama hi ku maha hlawula-mani, lezi hi lisine zi vululelako vanhu a ndlela ya lezaku va hlawula vanhu va wukanganyisi. Hambulezo, a lisine hi lezaku a tsima ga hlawula-mani ni mavoto zi vulula ndlela ya lezaku kuva ni wukanganyisi, hambu ka matiko ma tivekako kota yo ganya. A mali leyi va humesako kasi ku mahiwa tsima ga hlawula-mani ni zimaho zinwani, zi maha lezaku a vanyatimali vava ni ntamu hehla ka tihosi leti ti fumako ni ka leti ti to votiwa.

Justice John Paul Stevens, xiro xa Hubye ya Hombe ya le Estados Unidos, i tsalile lezaku a kucetelo lowo a wu veki mhangweni “a nayo ni tshamela ga Mufumo ntsena kanilezi ni ku tsumbiwa hi vanhu kambe.” A zi hlamalisi lezi a vanhu vo tala misaveni yontlhe va wulako lezaku a tipartido ta politika hi tona ti nga ni wukanganyisi nguvu a ku hunza tihlengeletano tontlhe.

NDLELA YO XI MBHETA: Loku a Mufumo wa Nungungulu wu ta fuma, ku nga tava ni matsima ya hlawula-mani kutani mavoto, hakuva wona Mufumo wo tiya lowu wu to tshama kala kupinzuka. (Danieli 7:13, 14) Kota lezi a Hosi ya kona yi hlawulilweko hi Nungungulu, a Mufumo wa Nungungulu a wu rinzeli ku votiwa hi vanhu ne a wu nge susiwi hi vona kambe. A kutiya ka wona hi kona ku mahako lezaku ni xihi lexi wu to xi maha xi vuna vanhu kala kupinzuka.

4. Milayo

XIKARATO: Zi nga tshuka zi wonekisa ku khwatsi a ku yimisa milayo yiswa za lulamisa xikarato. Hambulezo, a titlhari ti kumile lezaku a kutala ka zikhati a ku engetela milayo zi vulula tindlela tinwani ta lezaku kuva ni wukanganyisi. Ahandle ka lezo, a milayo leyi yi yimisiwako kasi ku fuvisa a wukanganyisi yiga mali yo tala nguvu kasi yi sangula ku tira, kanilezi yi pswala mihanzu yi tsongwani.

NDLELA YO XI MBHETA: A milayo ya Mufumo wa Nungungulu yi nene nguvu a ku hunza leyi ya mifumo ya vanhu. Hi xikombiso, wutshanwini ga ku yimisa milayo yo tala ya lezi u faneleko ku maha ni lezi u nga faneliko, Jesu i gonzisile lezi: “Zontlhe lezi mu ranzako a kuva vanhu va zi maha ka nwina, va maheleniwo zona.” (Mateu 7:12) Kuzilava hi nga wula ku a xa lisima nguvu hi lezaku a milayo ya Mufumo wa Nungungulu yi yisa nguvu kupima ka lezi u faneleko ku maha kutani ku nga mahi ni zigelo za kona. Jesu i te ngalo: U fanele ku ‘ranza muakelane wa wena kota lezi u ti ranzisako zona.’ (Mateu 22:39) Kunene, Nungungulu, loyi a nga ni ntamu wa ku hlola mbilu, a nga zi kota ku maha lezaku a milayo leyo yi lanzelwa. — 1 Samueli 16:7.

5. ZIGELO

XIKARATO: A wukanganyisi gi vangiwa hi makangwa ni ku lava ku wuyelwa wutsumbu. A tihosi ta mifumo ni vanhu laha va yileko va tolovela ku kombisa matshamela lawa ya hava. A bazari legi gi khungumukileko le Seul, legi gi kumbukilweko ka nzima yo sangula, gi khungumukile hi kota ya lezi a vatiri va mufumo va nga vumela ku xaviwa hi vaaki va gona lava va nga wona lezaku a ku nyikela a mali leyo ya ku xava zi wa nga ta dura nguvu loku zi ringaniswa ni ku tirisa a materiali ni maakela lawa ma lavekako hi kuya hi nayo.

Kasi ku fuvisa a wukanganyisi, a vanhu va fanele ku gonziswa ndlela yo hlula matshamela yo karata nguvu ku ma cica yo kota makangwa ni matshanza. Hambulezo, a tihosi ta vanhu a ti xuvi, ge a ti na ntamu wa ku yimisa a longoloko wa gonziselelo leyo.

NDLELA YO XI MBHETA: A Mufumo wa Nungungulu wulwa ni wukanganyisi ni mutsu wa kona hi ku gonzisa vanhu lezi va nga hlulisako zona a mixuvo yo biha leyi yi vangako a wukanganyisi.b A gonziselelo leyo yi va vuna a kuva va “mahiwa la’vaswa a moyeni wa kupima ka [vona].” (Va Le Efesusi 4:23) Va gonza ku valeta makangwa ni ku khatalela zabye ntsena hi kuva va tiva ku xalaliswa hi lezi va nga nazo ni ku khatala hi vanwani. — Va Le Filipi 2:4; 1 Timote 6:6.

6. VAFUMELWI VA WONA

XIKARATO: Hambu loku a zilo zontlhe zi tshamisekile a vanhu va kona na va gonzisilwe mahanyela ya ma nene kambe, a vokari va ta hlawula ku nga tsumbeki zonake va kanganyisa. A titlhari to kari ti wula ku lezo hi zona zi mahako lezaku a mifumo yi nga zi koti a ku fuvisa a wukanganyisi. Hi ngo rinzela lezaku a wukanganyisi gi hunguleka basi.

NDLELA YO XI MBHETA: A xivumelwano xa Tlhangano wa Matiko xa ku lwisana ni wukanganyisi xi wula lezaku, kasi ku fuvisa wukanganyisi a mifumo yi fanele ku vuvumisa “kutsumbeka ni wutihlamuleli” xikari ka vanhu. Lego i kungo ga gi nene nguvu. Kanilezi, a Mufumo wa Nungungulu wu maha zo hunza ku vuvumisa a matshamela lawa. Lawo matshamela ma lavekako ka vafumelwi va wona. A Biblia gi wula lezaku a vanhu va makangwa ni “vahembi” a va faneleki ku nghena Mufunweni wa Nungungulu. — 1 Va Le Korinte 6:9-11; Kuvululelwa 21:8.

A vanhu va nga gonza ku lanzela a matshinya lawo ya milayo, a ku fana ni lezi a maKristu yo sangula ma nga maha. Hi xikombiso, a xikhati lexi mupizani Simoni a nga zama ku xava moya wa kubasa ka vapostoli, va lo ala ku xaviwa zonake vaku kakwe: “Hunzuluka kubiheni ka wena.” Zalezi Simoni a nga wona mhango ya mixuvo yakwe yo biha, i lo kombela vapostoli lezaku va mu khongelela kasi a nga welwi hi mhango leyo. — Mitiro 8:18-24.

NDLELA YA KUVA MUFUMELWI WA MUFUMO WA NUNGUNGULU

Kani u wa tiko muni, u ngava mufumelwi wa Mufumo wa Nungungulu. (Mitiro 10:34, 35) A ntiro wa kugonzisa wu vuvumiswako hi Mufumo wa Nungungulu — lowu wu mahiwako misaveni yontlhe inyamutlha — wu ta ku vuna. A Timboni ta Jehova ti ta zi tsakela a ku ku komba lezi xi mahiswako zona a xigonzo xa Biblia, lexi xi nga tekako a khume ga timeneti hi wutsongwani ga kona hi viki. Nzeni ka timhaka tinwani, u nga tiva zo tala xungetano hi mahungu yo saseka “ya mufumo wa Nungungulu,” a ku patsa ni lezi wu to fuvisisa zona a wukanganyisi ga mifumo. (Luka 4:43) Ha ku ramba lezaku u wulawula ni Mboni ya lomu u tshamako kona kutani ku nghena ka Web site ya hina ya jw.org/tsc.