Lera a Biblia u vuneka khwatsi

1-3. Hi vunekisa kuyini hi ku lera a Biblia ni ku hanya hi lezi gi zi gonzisako?

“NZI BONGA Jehova mixo ni mixo hi ku nzi vuna ku zwisisa a Biblia.” A makabye wa xisati a khosaheleko loyi a wulileko magezu lawa i lerile a Biblia gontlhe hi ku hunza 40 wa makhati, niku wa ha simama ku lera. A makabye munwani wa xisati a ha hiko muswa i tsalile lezaku a ku lera Biblia zi mu vuna ku wona lezaku Jehova ngwa lisine. Kota wuyelo ga kona, i tshinela nguvu ka Dadani wakwe wa le tilweni. I te ngalo: “Nzi wa nga se tshuka nziva munhu wo tsaka wutomini ga mina!”

² Mupostoli Pedro i kucile vontlhe lezaku va ‘xuva masi ma nga xanganyelwangiko ma lumbako mhaka.’ (1 Ped. 2:2, NM.) Lava va tatisako kuxuva loko hi ku gonza a Biblia, ni lava va hanyako hi tigonzo ta gona va na ni livalo li basileko niku va xi tiva lexi va hanyelako. Va na ni wunghana go tiya ni lava vonawu va tirelako Nungungulu wa lisine. Zontlhe lezo, zigelo zo zwala za kuva hi “tsakela a nayo wa Nungungulu.” (Rom. 7:22) Kanilezi, a ku lera Biblia zi neha mabhinzu manwani. Hi wahi yo kari ya wona ke?

³ Laha u yako u gonza xungetano hi Jehova zinwe ni N’wana wakwe, a liranzo la wena hi vona zinwe ni vanhu-kuloni li ta kula. A kuva ni wutivi ga lisine hi Mitsalo zi ta ku vuna ku wona lezi Nungungulu a to tlhatlhisisa zona vanhu vo ingisa ka misava leyi yi yako kuloveni. U na ni mahungu yo saseka ni yo tiyisa hlana kasi ku bhulela vanhu wutirelini ga wena. Jehova i ta ku katekisa laha u ya ko u gonzisa vanwani lezi u zi gonzileko hi ku lera a Mhaka ya Nungungulu.

LERA U TLHELA U EHLEKETA

4. Xana a ku lera Biblia “hi gezu ga lahasi” zi wula yini?

⁴ Jehova a nga lavi lezaku a malanza yakwe ma lera a Mhaka yakwe hi kutsutsuma. I byelile Joxua wa masikwini ya kale, aku ngalo: “A bhuku legi ga nayo gi nga dzuki gi hi kule ni nomu wa wena, kanilezi u ta gi lera hi gezu ga lahasi mumu ni wusiku.” (Jox. 1:8, NM; Tis. 1:2) Xana a xileletelo lexi xi wula lezaku a wu faneli ku zwata a gezu ga wena a xikhati lexi u lerako a Biblia kusukela ka Genesisi kala Kuvululelwa? Ahihi. Xi komba lezaku u fanele ku gonza hi ndlela yi ku nyikako xikhati xa ku ehleketa hi lezi u zi gonzako. Loku u lera a Biblia “hi gezu ga lahasi,” zi ta ku vuna ku pimisisa khwatsi lomu ka zipanze lezi zi nga ni xivuno kutani zi ku tiyisako nguvu hlana ka xikhati lexo. Laha u kumako magezu lawo, vesi lego, kutani matimu lawo, lera hi kunonoka, kuzilava u phinda magezu lawo hi gezu go zwala kutani ku hleva futsi. A mhaka-tshinya ya Mutsalo lowu u lerako yi nga khumba mbilu ya wena. Hikuyini a ku maha lezo zi nga za lisima? Za lisima hakuva a ku zwisisa khwatsi a wusungukati ga Nungungulu zi nga ku nyika ntamu wa hombe nguvu wa ku hanya hi lezi u gonzako.

5-7. Kombisa lezi a ku lera Mhaka ya Nungungulu hi gezu ga lahasi zi nga ku vunisako zona (a) ku simama uva ni mahanyela ma basileko mahlweni ka Nungungulu; (b) ku kombisa lihlaza-mbilu ni wunene ka vanwani; (c) ku tsumba Jehova hambu zikhatini za zikarato.

⁵ A ku lera hi gezu ga lahasi zi vuna nguvu loku u lera a bhuku ga Biblia legi u nga gi tiviko khwatsi. Wona zikombiso lezi za zinharu. Xo ranga, hi nga alakanyela a muKristu wa xinuna a ha hiko muswa, loyi hi ku lanza longoloko wakwe wa ku gonza a Biblia makunu a nga ka xiprofeto xa Hosea. Ka xipimo 4, i nyimanyana laha a lerako a vesi 11 kala 13 hi gezu ga lahasi. (Gonza Hosea 4:11-13.) Hikuyini? Hakuva le xikoleni i lwisana ni kucetelo wa ku maha zakubiha, hikwalaho a mavesi lawa ma koka kupima kakwe. I ehleketa hi mavesi lawa zonake a pimisa lezi: ‘Jehova wa zi wona zontlhe zilo zo biha hambu lezi a vanhu va zi mahako lomu xihundleni. A nzi zi lavi ku mu khunguvanyisa.’ A makabye loyi, i ti mahela xiboho xa ku simama ava ni mahanyela ma basileko mahlweni ka Nungungulu.

⁶ Ka xikombiso xa wumbiri, a muKristu wa xisati a lerako xiprofeto xa Joeli, makunu i chikela ka xipimo 2, vesi 13. (Gonza Joeli 2:13.) Laha a lerako a vesi legi hi gezu ga lahasi, i ehleketa hi lezi yena wutsumbu a nga mu pimanyisisako zona Jehova, loyi a nga wa ‘tipswalo ni kuhawukela, a nonokako ku zangara na a tele hi wuxinji.’ I ti mahela xiboho xa ku ti karatela ku tsika ku bhonga ni mawulawulela ya kutlhava mbilu lawa a tolovelako ku ma tirisa loku a wulawula ni nuna wakwe ni vanhu vanwani.

⁷ Xa wunharu, alakanyela a mupswali wa muKristu a mbhelelweko hi ntiro loyi a karatekako hi ku lava za ku hlayisa sati wakwe ni vana. Ka bhuku ga Nahume 1:7, i lera hi gezu ga lahasi lezaku Jehova “wa va tiva lava va mu tsumbako” a tlhela a va vikela ku fana ni ‘khokhola sikwini ga zikarato.’ A chavelelwa hi magezu lawa. Lezo zi vuna makabye loyi a ku wona lezaku Jehova wa mu ranza niku wa khatala hi ngango wakwe, zonake a nyima ku karateka nguvu. Hi ku lanzela, i lera a vesi 15 hi gezu ga lahasi. (Gonza Nahume 1:15.) A makabye loyi, i wona lezaku loku a xumayela mahungu yo saseka masikwini ya zikarato, i komba lezaku hakunene Jehova i mu wona kota khokhola gakwe. Na a ha hi lomu ka ku lavetela ntiro, i zi wona zi hi chukwana ku vunetela a ntiro wa simu xikari ka viki.

8. Hi xikhati xitsongwani, tlhamusela lezi u gonzileko a xikhati lexi u nga kari u lera a Biblia.

⁸ A zivuno lezi hi zi wonileko zi susilwe ka mabhuku ya Biblia lawa a vokari va nga ma wonako na ma karata ku ma zwisisa. A xikhati lexi u hlolako a bhuku ga Hosea, ga Joeli, ni ga Nahume na u xuva ku gonza zokari ka wona, u ta tsakela ku lera mavesi manwani hi gezu ga lahasi. Handle ko kanakana, a mitsalo ya vaprofeti lava yi ta ku nyika wutlhari yi tlhela yi ku chavelela! Ahati mabhuku lawa manwani ya Biblia ke? A Mhaka ya Nungungulu yi fana ni mugodhi wa nzalama, lowu wu humesako a nzalama yo tala nguvu. Wu kele khwatsi mugodhi lowu! Lera a Biblia gontlhe na u hi ni kungo ga ku kuma wurangeli ni chavelelo wa Nungungulu.

TI KARATELE KU ZWISISA

9. Zini hi nga mahako kasi ku engetela lezi hi ku zwisisako zona a kuranza ka Nungungulu?

⁹ Hambu lezi zi nga za lisima a ku lera Biblia siku ni siku, u fanele ku ti karatela ku zwisisa lezi u zi gonzako. Hikwalaho, lonzowota khwatsi a mabhuku ya hlengeletano ya Jehova kasi ku tiva midawuko ya vanhu, u tiva khwatsi matshamu, ni zimaho lezi u lera zona. Loku u nga zi tivi khwatsi lezi a gonzo yo kari ya Biblia yi nga ku vunisako zona wutomi ga wena, u nga wutisa a dota ga bandla kutani muKristu munwani a buvileko kasi a ku vuna. Kasi ku wona a lisima la ku engetela a kuzwisisa ka hina, a hi woneni a xikombiso xa muKristu munwe wa zana ga malembe go sangula, loyi a ti karateleko ku maha zalezo. A vito gakwe i wa hi Apolosi.

10, 11. (a) Xana Apolosi i vunisilwe kuyini lezaku a chukwatisa kota muxumayeli wa mahungu yo saseka? (b) Hi gonza yini ka matimu ya Apolosi? (Wona a kwadru “Lezi u gonzisako a zi hunzelwangi ke?”)

¹⁰ Apolosi i wa hi muKristu wa muJuda a nga ‘tlharihile hi tlhelo ga Mitsalo’ a tlhela a “vura moyeni.” A bhuku ga Mitiro gi bika lezi ha yena: “I lo wulawula ni ku gonzisa ziku dlunya hi timhaka ta Jesu, hambu lezi a nga tiva a kubapatiza ka Johani ntsena.” Apolosi i wo gonzisa zilo zi nga hunzelwe xungetano hi kubapatizwa na a nga zi tivi. A nzhako ka loku va mu zwile na a gonzisa le Efesusi, Prisila na Akwila, wu nga hi patswa wa maKristu, va lo mu tlhamusela ‘khwatsi a ndlela ya Nungungulu.’ (Miti. 18:24-26) Xana lezo zi mu vunisile kuyini Apolosi?

¹¹ Anzhako ka kuva a xumayele le Efesusi, Apolosi i loya le Akaia. “Laha a nga chikele kabye i lo va vuna nguvu lava va kholwileko hi tipswalo ta Nungungulu; hakuva i lo kanetisana ni vaJuda hi ntamu, a va kona mahlweni ka vanhu, a kombisa hi Mitsalo lezaku Jesu hi Kristu.” (Miti. 18:27, 28) Ka xikhati lexo, Apolosi i wa zi kota ku tlhamusela khwatsi a bapatizo wa wuKristu. Kota lezi ka xikhati lexo a nga zwisisa khwatsi zilo, i va ‘vunile nguvu’ lava va nga ha hi ku nghena lezaku va kula wukhozelini ga lisine. Hi gonza yini ka matimu lawa ke? A ku fana na Apolosi, hinawu hi ti karatela ku zwisisa lezi hi gonzako lomu ka Biblia. Hambulezo, loku a mukholwa-kulori a hi nyika mawonela ya ku chukwatisa magonzisela ya hina, zi wa tava chukwana ku hi ti koramisa hi ma vumela hi tlhela hi bonga mawonela lawo. Loku hi maha lezo, hi ta chukwatisa lezi hi mu khozelisako zona Nungungulu.

VUNA VANWANI HI LEZI U GONZAKO

12, 13. Kombisa lezi a ku tirisa khwatsi Mitsalo zi nga vunisako zona zigonzani za Biblia lezaku zi ti hlawulela ku tirela Jehova.

¹² A ku fana na Prisila, na Akwila, na Apolosi, hinawu hi nga vuna vanwani. U ti zwisa kuyini loku u vuna munhu loyi a tsakelako lezaku a hlula xikarato xo kari zonake a kula hi tlhelo ga moya? Kutani, wena kota dota, u ti zwisa kuyini loku a mukhozeli-kuloni a ku bonga hi wusungukati ga Mitsalo legi gi mu vunileko zikhatini za zikarato? Handle ko kanakana, a ku tirisa Mhaka ya Nungungulu kasi ku vuna vanwani lezaku va chukwatisa a wutomi gabye, zi nyika litsako la hombe nguvu.a Wona ndlela ya ku zi maha.

¹³ Xungetano hi wukhozeli ga lisine ni ga mawunwa, a vaIsraeli vo tala masikwini ya Elija va wa nga tiyangi ka nchumu munwe. A wusungukati legi Elija a nyikileko vanhu va xikhati lexo gi nga vuna nguvu a xigonzani xa Biblia lexi xi kanakanako ku tirela Jehova. (Gonza 1 Tihosi 18:21.) Alakanyela ximaho xinwani: Loku a munhu loyi a tsakelako a chava lezi a vanghana kutani maxaka va to maha kutani ku wula loku a hlawula ku tirela Jehova, u nga ha mu vuna hi kuva mu pimisisa zinwe hi bhuku ga Isaya 51:12, 13. — Gonza.

14. Xini xi to ku vuna ku alakanya mavesi ya Biblia a xikhati lexi u ma lavako kasi ku vuna vanwani?

¹⁴ Zi la su dlunya lezaku a Biblia gi na ni magezu lawa ma nga kucako, ma luleka, kutani ku tiyisa a valeri va gona. Kuzilava u nga ti wutisa lezi: ‘Nzi nga zi kotisa kuyini a ku tiva mavesi ya Biblia kasi nzi tekela ku ma kuma loku nzi lava ku ma tirisa?’ Lera a Biblia u tlhela u ehleketa hi kupima ka Nungungulu siku ni siku. Hi ku maha loko, u ta ti vekela tshala ga magezu ya Nungungulu lawa a moya wa Jehova wu to ku vuna ku ma alakanya a xikhati lexi u to ma lava. — Mar. 13:11; gonza Johani 14:26.

15. Xini xi to ku vuna ku zwisisa khwatsi a Mhaka ya Nungungulu?

¹⁵ A ku fana na Hosi Solomoni, kombela Jehova lezaku a ku nyika wutlhari ga ku maha khwatsi a mitiro ya wena ya bandla. (2 Kro. 1:7-10) Khwatsi hi lezi a vaprofeti va kale va nga maha, hlolisisa khwatsi u tlhela u kela Mhaka ya Nungungulu kasi u kuma wutivi ga lisine xungetano hi Jehova ni kuranza kakwe. (1 Ped. 1:10-12) Mupostoli Paule i lo kuca Timote lezaku a ti wundla hi ‘timhaka ta kukholwa, ni ta gonzo yi nene.’ (1 Tim. 4:6) Loku u maha lezo, u ta zi kota ku vuna vanwani hi tlhelo ga moya. Tlhatakumbiri, u ta tiyisa a kukholwa ka wena.

A KU LERA BIBLIA ZA HI VIKELA

16. (a) Xana a vaJuda va le Berea va vunekisile kuyini hi ku “hlola Mitsalo a masiku wontlhe”? (b) Hikuyini a ku lera Biblia siku ni siku zi nga za lisima ka hina nyamutlha?

¹⁶ A vaJuda lava va nga hanya doropeni ga Berea le Makedonia, va wa tolovela ku “hlola Mitsalo a masiku wontlhe.” A xikhati lexi Paule a nga xumayela mahungu yo saseka ka vaJuda lavo, va wa fananisa magezu yakwe ni wutivi legi va nga hi nago hi Mitsalo. Va bhinzulile yini? A vanyingi va lo vumela lezaku Paule i wa gonzisa lisine, niku “va lo kholwa.” (Miti. 17:10-12) Lezi zi komba lezaku a ku lera Biblia siku ni siku zi tiyisa kukholwa ka hina ka Jehova. A kukholwa loko, ku nga “kutiyiseka ka hombe xungetano hi zilo lezi zi rinzelwako,” ka lisima nguvu kasi hi kota ku pona hi nghena misaveni yiswa ya Nungungulu. — Maheb. 11:1, NM.

17, 18. (a) Xana a kukholwa ko tiya ni liranzo la hombe zi vikelisa vikelisa kuyini a mbilu ya muKristu yo fananisa? (b) A kutsumba ku hi vikelisa kuyini ka timhango?

¹⁷ Hikwalaho, Paule i wa hi ni xigelo xo zwala laha a nga tsala aku: “Hina lava hi nga va hlikanhi, ngha hi nga popiwi, kanilezi hi ambala a xikatawu xa xiketse xa kukholwa ni liranzo, ni ndlhondlha leyi yi nga kutsumba ka kuhanyiswa.” (1 Tes. 5:8) A mbilu ya sochwa yi fanele ku vikelwa ka valala. Hi kufanana, a mbilu ya muKristu yo fananisa yi fanele ku vikelwa ka ntamu wa xionho. Ku humelela yini loku a nanza ga Jehova gi hi ni kukholwa ko tiya ka zitsumbiso za Nungungulu, gi ranza Jehova gi tlhela gi ranza vanhu-kulobye ke? A nanza lego gi boha xikatawu xa xiketse xa moya xa xi nene ku hunza zontlhe. Handle ko kanakana, a munhu loye i ta maha zontlhe zi nga ntanwini wakwe kasi a simama ku tsakelwa hi Nungungulu.

¹⁸ Paule i kumbukile a ndlhondlha (makarapi), leyi yi nga “kutsumba ka kuhanyiswa.” Xikhatini lexo, loku a sochwa gi nga vikeli a hloko ya gona, zi wa nga karati ku gi dawa yimpini. Kanilezi, loku gi hi ni makarapi wa mu nene, gi wa ta pona matlhari lawa ma hoxelwako ku tlhava hloko. Hi tiyisa kutsumba ka hina ka lezaku Jehova i ta hi ponisa hi ku gonza a Mhaka yakwe. A kutsumba ko tiya ka hi vuna ku potsa a vahluwuki ni tigonzo tabye ta mawunwa. (2 Tim. 2:16-19) A kutsumba ka hina kambe ku ta hi tiyisa hlana hi kaneta lava va nga wa ta hi kurumeta ku maha zilo zi vengiwako hi Jehova.

NCHUMU WA LISIMA KASI U HANYISWA

19, 20. Hikuyini hi nyikako nguvu lisima a Mhaka ya Nungungulu, niku hi zi kombisa kuyini? (Wona kwadru “Jehova i nzi nyika zalezi nzi zi lavako.”)

¹⁹ Laha hi yako hi nghenako hi hloko zikhatini zo gumesa, hi fanele kuya mahlweni hi tsumba Mhaka ya Jehova. A wusungukati legi hi gi kumako ka yona gi hi vuna ku fuvisa mahanyela ya hava ni ku bhinya kunavela ka hina ka ku onha. A Mhaka ya Nungungulu ya hi tiyisa hlana ni ku hi tangalisa kasi hi zi kota ku hlula ziringo lezi Satani ni tiko gakwe va hi dembelako hi zona. Loku hi lanzela wurangeli legi Jehova a hi nyikako Mhakeni yakwe, hi ta simama ku famba ndleleni yi yisako wutomini.

²⁰ U nga rivali ku a kuranza ka Nungungulu hi lezaku a “vanhu vontlhe va hanyiswa.” A malanza ya Jehova ma xikari ka ‘vanhu lavo va tixaka tontlhe.’ Lava hi faneleko ku va vuna hi ntiro wa hina wa kuxumayela ni kugonzisa vonawu va xikari ka tixaka tontlhe. Kanilezi vontlhe lava va lavako ku hanyiswa va fanele ku kuma wutivi ga lisine. (1 Tim. 2:4) Hikwalaho, a ku ponisiwa masikwini yo gumesa zi famba zinwe ni ku lera a Biblia, ni ku lanzela a zileletelo za gona. Hakunene, a ku lera a Biblia siku ni siku xikombiso xa lezaku ha yi nyika lisima a lisine la Mhaka ya Jehova. — Joh. 17:17.