Majaha — Ti karateleni kuva maKristu yo buvha

1. Zvini lezvi a vavanuna va maKristu va faneleko ku maha kasi va humelela?

HOSI Dhavhidha i byelile Solomoni, aku: ‘Tiya, uva ni ntamu, u kombisa lezvaku u wanuna.’ (1 Tih. 2:1-3) A wusungukati lego ga lisima nyamutlha ka vontlhe vavanuna va maKristu. Kasi va zvi kota ku gi tirisa, va fanele ku gondza a ku ingisa a milayo ya Nungungulu ni ku tirisa a matshinya ya milayo wutomini gabye gontlhe. (Luka 2:52) Hikuyini zvi nga zva lisima ku a majaha ma ti karatela kuva maKristu yo buvha?

2-3. Hikuyini zvi nga zva lisima ku a majaha mava maKristu yo buvha?

² A wanuna a nga muKristu i na ni mitiro yo tala ya lisima laha ngangweni ni lomu bandleni. N’wina majaha, a hi kanakani lezvaku ma ehleketa hi mitiro leyi mu lavako ku yi maha cikhatini ci tako. Kuzvilava u xuva kuva phayona, kuva nandza go vhunetela ni kuva dhota ga bandla hi ndzhako ka cikhati. Zvi nga maha kambe na u xuva ku chadha ni kuva ni vana. (Efe. 6:4; 1 Tim. 3:1) Kasi u tatisa a mixuvo leyo, u fanele kuva muKristu wo buvha.b

³ Zvini zvi nga ku vhunako a kuva muKristu wo buvha? Ku na ni zvilo zva lisima u faneleko ku gondza u zvi tiva khwatsi. Makunu, zvini u nga mahako zvezvi kasi ku ti longisela ku maha ni wihi ntiro zvi to lava ku u wu maha cikhatini ci tako?

ZVINI U NGA MAHAKO KASI UVA MUKRISTU WO BUVHA?

4. U nga zvi kuma kwihi a zvikombiso zva zvinene? (Wona ni mufota.)

⁴ Pimanyisa zvikombiso zva zvinene. A Bhibhiliya gi na ni zvikombiso zva zvinene zva vanhu lava a majaha ma nga va pimanyisako. A vavanuna lavo va cikhatini ci nga hundza va wa randza Nungungulu, va wa hi ni mitiro yo hambanahambana niku va wa khatalela a vanhu vakwe hi tindlela to tala. U nga tlhela u kuma a vanhu va nga zvikombiso zva zvinene cikari ka vavanuna va maKristu va buvhileko laha ngangweni wa wena ni lomu bandleni. (Mah. 13:7) Ku na ni cikombiso co mbhelela ca Jesu kambe. (1 Ped. 2:21) Laha u gondzako hi zvikombiso zvabye, ehleketa hi matshamela yabye ya manene. (Mah. 12:1, 2) Hi kugumesa, wona lezvi u nga va pimanyisisako zvona a vavanuna lavo.

5. U nga ku kumisa kuyini kupimisisa, kona hikuyini ku nga ka lisima? (Lisimu 119:9)

⁵ Hlakulela ni ku “hlayisa . . . kupimisisa”. (Mav. 3:21) A munhu a nga ni kupimisisa a nga mahi zvilo hi matloti, kanilezvi i ehleketa khwatsi na a nga se maha ciboho. Hikwalaho, ti karatele kuva ni tshamela lego u tlhela u simama nago. Hikuyini? Hiku a majaha tikweni legi ma maha zviboho zvi seketelwako ka mawonela yabye ni lezvi ma ti zwisako zvona. (Mav. 7:7; 29:11) A tekinolojiya yonawu yi nga tshuka yi ku fumela. Kanilezvi, u nga ku kumisa kuyini kupimisisa? A kuranga, gondza a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya u gumesa u ehleketa hi lisima la wona. Andzhako ka lezvo, tirisa a matshinya lawo kasi ma ku vhuna ku maha a zviboho lezvi zvi to tsakisa Jehovha. (Lera Lisimu 119:9.) Loku u hlakulela a tshamela legi ga lisima, gi ta ku vhuna kuva muKristu wo buvha. (Mav. 2:11, 12; Mah. 5:14) Wona lezvi a kupimisisa ku to ku vhunisa zvona ka zviyimo lezvi zva zvimbiri: 1) laha u nga zvin’we ni vamakabye va cisati ni 2) laha u hlawulako tinguwo to boha ni ndlela yo ti sasekisa.

6. A kupimisisa ku nga gi vhunisa kuyini jaha a ku kombisa cichavo ka vamakabye va cisati?

⁶ A kupimisisa ku ta vhuna jaha lezvaku gi kombisa cichavo ka vavasati. Hi cikombiso, a zvi bihangi ku a jaha ga muKristu gi lava ku maha wunghana ni makabye wa cisati. Kanilezvi, a jaha gi nga ni kupimisisa gi ta ti wonela ku wula, ku tsala kutani ku maha nchumu wu nga wa ta maha a makabye wa cisati a alakanya ku wa mu navela; a ngo maha lezvo, loku hakunene a lava ku chadha naye. (1 Tim. 5:1, 2) Loku a kari a namorara, i ta vhikela a wumunhu ga makabye loye wa cisati hi ku nga tshuki va tshama voce na va nga hi na mupangalati. — 1 Kor. 6:18.

7. A kupimisisa ku ta gi vhunisa kuyini jaha laha gi hlawulako a tinguwo ta ku boha ni ndlela ya ku ti sasekisa?

⁷ A ndlela yin’wani leyi a jaha gi nga kombisako hi yona lezvaku gi na ni kupimisisa ku hlawula khwatsi a tinguwo ta gona ni ndlela ya ku ti sasekisa. A kutala ka lava va mahako timodha va tlhela va ti vhuvhumisa a va na mhaka na Jehovha niku zvi nga maha na va hi ni mahanyela yo kala ku hlazveka. Hikwalaho, a tinguwo leti va mahako ti ngava to manya kutani to maha vavanuna va wonekisa ku khwatsi vavasati. Laha a jaha legi gi ti karatelako kuva muKristu wo buvha gi hlawulako tinguwo, gi ta vhumela ku rangelwa hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ni vanhu va nga zvikombiso zvinene lomu bandleni. A jaha gi nga ti wutisa ku: ‘Lezvi ndzi zvi hlawulako zva komba ku ndzi ni kupima kunene niku ndza va kombisa cichavo van’wani? Lezvi ndzi bohisako zvona zva tekela ku woneka ka van’wani a ku ndzi munhu a khozelako Jehovha?’ (1 Kor. 10:31-33; Tit. 2:6) A jaha gi nga ni kupimisisa gi ta kombisiwa cichavo hi vamakabye laha bandleni na Jehovha, a Papayi wa gona wa le tilweni.

8. A jaha gi nga maha yini kasi giva munhu wo tsumbeka?

⁸ Tsumbeka. A jaha gi tsumbekako gi maha mitiro ya gona yontlhe hi zvigingi. (Luka 16:10) Ehleketa hi cikombiso co mbhelela ca Jesu. A nga tshukangi a loloha kutani ku nga cheli kota hi ntiro wakwe. I wa tatisa a zviavelo lezvi Jehovha a nga mu nyikile, hambu loku zvi karata. I wa randza vanhu, nguvhunguvhu a vapizani vakwe niku i nyikele a wutomi gakwe hi kuzvirandza hi kota ya vona. (Joh. 13:1) Pimanyisa Jesu, u kulula u n’watseka kasi ku tatisa ni cihi ciavelo u nyikiwako. Loku u nga zvi tivi lezvi u nga mahisako zvona, ti koramise u kombela civhuno ka vamakabye va buvhileko. U nga sanguli zvilo u zvi tsika laha cikari. (Rom. 12:11) Kanilezvi maha wontlhe a ntiro wa wena na u mahela “Jehovha, na ku nga hi vanhu”. (Kol. 3:23) Ha zvi tiva ku a wu mbhelelangi, hikwalaho, ti koramise u vhumela a zvihoxo zva wena.— Mav. 11:2.

GONDZA KU MAHA ZVILO ZVI TO KU VHUNA

9. Hikuyini a jaha gi faneleko ku gondza ku maha zvilo zvi to gi vhuna?

⁹ Kasi uva muKristu wo buvha zvi ta lava ku u gondza a ku maha zvilo zvi to ku vhuna wutomini ga wena. Lezvo zvi ta ku vhuna ku maha mitiro bandleni, ku kuma ntiro wu to vhuna wena ni ngango wa wena, ni kuva ni wunghana ga ginene ni van’wani. Wona a zvilo zvo kari u nga zvi gondzako.

10-11. Loku a jaha gi gondza kulera ni kutsala khwatsi gi ta vhunekisa kuyini gona ni bandla? (Lisimu 1:1-3) (Wona ni mufota.)

¹⁰ Gondza kulera ni kutsala khwatsi. A Bhibhiliya gi wula ku a munhu wo tsaka ni wo humelela hi loyi a ti nyikako cikhati siku ni siku ca kulera ni ku ehleketa hi Mhaka ya Nungungulu. (Lera Lisimu 1:1-3.) Loku a lera Bhibhiliya siku ni siku, i ta tiva maalakanyo ya Jehovha. Lezvo zvi ta mu vhuna ku a ehleketa khwatsi ni ku gondza ku hanya hi lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako. (Mav. 1:3, 4) A vavanuna vo tshamisa lezvo va laveka nguvhu lomu bandleni. Hikuyini?

¹¹ A vamakabye va hina va lava ku vhuniwa hi vavanuna lava va zvi kotako ku gondzisa ni ku nyika wusungukati ga lomu ka Bhibhiliya. (Tit. 1:9) Loku u zvi kota kulera ni kutsala khwatsi, u ta zvi kota ku longisela a tikanelo ni mihlamulo yi vhunako van’wani ni ku tiyisa kukholwa kabye. U ta zvi kota kambe a ku tsala manota laha u gondzako ni laha u ingiselako tikanelo ka mitlhangano ya bandla, ni ka mitlhangano ya cipandze, ni ka migotsovanyano. A manota lawo ma ta ku vhuna ku engetela kukholwa ka wena ni ku tiyisa van’wani.

12. Zvini zvi to ku vhuna a ku tiva ku wulawula khwatsi ni vanhu?

¹² Gondza ku wulawula khwatsi ni vanhu. A wanuna wa muKristu i fanele ku gondza ku wulawula khwatsi. Lezvo zvi wula ku i fanele ku ingisela ni ku zwisisa a maalakanyo ni kutizwa ka van’wani. (Mav. 20:5) Wa zvi zwisisa lezvi a munhu a ti zwisisako zvona hi kuzwa a gezu gakwe basi, ku wona nghohe yakwe ni lezvi a ti henyahenyisako zvona. Kanilezvi, lezvo zvi nga ta ku halahala zvi maheka, zvi lava u ti nyika cikhati ca ku tshama ni vanhu. Loku u tolovela ku tirisa a michini kasi ku bhula ni vanhu — zvo kota ku tirisa a tiemail, timesaji kutani zvin’wani— zvi ta ku karatela a ku bhula ni munhu nghohe ni nghohe. Hikwalaho, zama ku lava tindlela ta ku bhula ni vanhu hi nghohe ni nghohe. — 2 Joh. 12.

13. Zvini zvin’wani lezvi a jaha gi faneleko ku gondza? (1 Timote 5:8) (Wona ni mufota.)

¹³ Gondza ku ti hlayisa. A wanuna wa muKristu a buvhileko i fanele ku ti hlayisa a tlhela a hlayisa a ngango wakwe. (Lera 1 Timote 5:8.) Ka matiko yo kari, a majaha ma gondza ku maha a mitiro ya kutihanyisa ka vapswali vabye kutani ka xaka. Ka man’wani matiko, a majaha ma gondza a ku maha negócio kutani mitiro yin’wani cikoleni. Kani u ta gondza kwihi, zvinene ku contlhe cikhati u gondza wutlhari go kari gi to ku vhuna ku kuma ntiro. (Miti. 18:2, 3; 20:34; Efe. 4:28) Ti karatele ku tiviwa kota munhu a tirako hi kutitsitsirita a tlhela a maha ntiro kala wu mbhela. Loku u maha lezvo, zvi ta ku olovela ku kuma ntiro u tlhela u nga wu tsiki. A matshamela ni wutlhari lezvi hi bhulileko hi zvona, zva lisima ka wanuna wa muKristu kasi a zvi kota ku tatisa mitiro yin’wani cikhatini ci tako. A hi wone a mitiro yo kari.

TI LONGISELE ZVAMANDZIKO

14. A jaha gi nga ti longiselisa kuyini kasi giva phayona?

¹⁴ Kuva phayona. A kutala ka maKristu yo buvha ma sangula ku phayona na ma hi vaswa. A ku phayona zvi vhuna jaha a ku gondza ndlela ya ku tira khwatsi ni vanhu vo hambanahambana. Zva gi vhuna kambe a ku tiva a ndlela ya ku tirisa mali hi wutlhari. (Filp. 4:11-13) A ndlela ya yinene ya ku sangula hi yona, ku teka wuphayona go vhunetela. A votala va sangula hi ku teka wuphayona go vhunetela hi cikhati co kari niku lezvo zvi va longisela ku va teka wuphayona ga cikhati contlhe. A wuphayona gi vhulula nyangwa ya tindlela tin’wani ta ntiro wa cikhati contlhe to kota ku tira ka kuaka kutani Bheteli.

15-16. Zvini zvi to vhuna a jaha a ku gi ringanelwa hi kuva nandza go vhunetela kutani dhota?

¹⁵ Kuva nandza go vhunetela kutani dhota. Vontlhe a vamakabye va cinuna va fanele kuva ni mixuvo ya ku ringanelwa hi ku tira kota madhota kasi va tirela vamakabye vabye. A Bhibhiliya gi wula ku a vavanuna lava va ti karatelako kuva madhota, va “navela ntiro wa wu nene”. (1 Tim. 3:1) A kuranga a makabye wa cinuna i fanele kuva nandza go vhunetela na a nga se maha dhota. A malandza yo vhunetela ma vhunetela madhota hi tindlela to hambanahambana. A madhota ni malandza yo vhunetela va tirela a vamakabye hi kutikoramisa va tlhela va chumayela hi kuhiseka. A majaha ma nga ringanelwa hi kuva malandza yo vhunetela hambu loku ma ha hi ni 17 kuya ka 19 wa malembe. A malandza yo vhunetela ma ringanelwako khwatsi ma nga yimisiwa kota madhota kusukela ka 20 wa malembe.

¹⁶ U nga maha yini kasi u ringanelwa hi mitiro leyo? A Bhibhiliya gi xaxameta a matshamela lawa u faneleko kuva nawo. Hambulezvo, a matshamela lawo ma seketelwa ka Bhibhiliya ni ka ku randza Jehovha, ni ngango wa wena, ni bandla. (1 Tim. 3:1-13; Tit. 1:6-9; 1 Ped. 5:2, 3) Ti karatele ku zwisisa a tshamela gin’we ni gin’wani. Khongela ka Jehovha kasi a ku vhuna a kuva ni matshamela lawo.c

17. A jaha gi nga ti longiselisa kuyini kasi giva nuna ni hloko ya ngango? (Wona ni mufota.)

¹⁷ Kuva nuna ni hloko ya ngango. Jesu i wulile ku a maKristu yo kari yo buvha ma boha ku nga chadhi. (Mat. 19:12) Kanilezvi, loku wena u hlawula ku chadha, u tava ni ntiro wo engeteleka kota nuna ni hloko ya ngango. (1 Kor. 11:3) Jehovha i rindzela ku a nuna a randza a sati wakwe a tlhela a khatalela a zvilaveko zvakwe zva nyama, zva ku tizwa, ni zva moya. (Efe. 5:28, 29) A matshamela ni wutlhari lezvi hi wulawulileko hi zvona kusanguleni, zvo kota kuva ni kupimisisa, kuva ni cichavo hi vavasati, ni kutsumbeka, zvi ta ku vhuna kuva nuna wa munene. U tava u longile khwatsi kasi ku tatisa a ntiro wa wena kota nuna ni hloko ya ngango.

18. A jaha gi nga ti longiselisa kuyini kasi giva papayi?

¹⁸ Kuva papayi. Andzhako ka loku u chadhile, kuzvilava u tava papayi. Zvini u nga gondzako ka Jehovha hi kuva papayi wa munene? Zvi tele. (Efe. 6:4) Jehovha i byelile a n’wana wakwe Jesu laha kubaseni lezvaku wa mu randza niku wa xalala hi yena. (Mat. 3:17) Loku u maha papayi, tiyisekisa vana va wena hi kukhandzakanya lezvaku wa va randza. Tshama hi ku va dzundza hi zvilo zva zvinene lezvi va zvi mahako. A vapapayi lava va pimanyisako a cikombiso ca Jehovha va vhuna a vana vabye lezvaku vava maKristu yo buvha. U nga ti longisela zvezvi kasi uva papayi wa munene hi ku randza va laha ngangweni wa wena ni ku va khatalela. Gondza ku va byela ku wa va randza niku va lisima ka wena. (Joh. 15:9) Lezvo zvi ta ku vhuna ku u tatisa a ntiro lowu kuzvilava u tova nawo kota nuna ni papayi. Kanilezvi, lezvo na zvi nga se maheka, u tava wa lisima ka Jehovha, ngangweni wa wena ni bandleni.

U TA KUYINI ZVEZVI?

19-20. Zvini zvi to vhuna majaha a kuva vavanuna va maKristu vo buvha? (Wona mufota wa kapa.)

¹⁹ Majaha, zvi ta lava ku ti karata kasi muva vavanuna va maKristu va buvhileko. Mu fanele ku pimanyisa zvikombiso zva zvinene, muva ni kupimisisa, mu tsumbeka, mu gondza ku maha zvilo zvi to mu vhuna, ni ku ti longisela zvamandziko.

²⁰ Loku u ehleketa hi zvontlhe lezvi u faneleko ku maha, kuzvilava u nga mbhela ntamu. Kanilezvi, u nga zvi kota. U nga rivali lezvaku Jehovha i zvi lava nguvhu ku ku vhuna. (Isa. 41:10, 13) Tiyiseka lezvaku a vamakabye bandleni vonawu va ta ku vhuna. Loku u buvha u chikela laha ku lavekako kota muKristu, u tava ni wutomi go tsakisa u tlhela u humelela. Majaha, ha mu randza! Ngha Jehovha a mu katekisa nguvhu laha mu ti karatelako a kuva maKristu yo buvha. — Mav. 22:4.