Va tsaka lava va tirelako “Nungungulu wo tsaka”
“Va tsaka a vanhu lava Jehovha a nga Nungungulu wabye.”— LISIMU 144:15, Tradução do Novo Mundo.
1. Hikuyini a Timboni ta Jehovha va nga vanhu vo tsaka nguvhu? (Wona mufota laha hehla.)
A TIMBONI TA JEHOVHA vanhu vo tsaka. Ni kwihi u to ti kuma kona u ta ti wona na ti bhula ti tlhela ti hlekelela, ku ngava mitlhanganweni ya tona, kutani loku ti tlhangene kasi ku hlakana. Hikuyini ti tsakako nguvhu? A cigelo tshinya hi lezvaku ti tiva Jehovha, “a Nungungulu wo tsaka”. Ti tirela Yena niku ti zama ku mu pimanyisa. (1 Timote 1:11, NM; Lisimu 16:11) Jehovha hi yena cibuka ca litsako, hikwalaho i lava lezvaku hi tsaka, niku i hi nyika zvigelo zvo tala zva kuva hi tsaka.— Dhewuteronome 12:7; Mutshawuteli 3:12, 13.
2, 3. a) Zvi wula yini kutsaka? b) Hikuyini zvi nga tshukako zvi karata ku tsaka?
2 Wena ke, u tsakile? A ku tsaka zvi wula kuzwa khwatsi, ku xalala hi wutomi ga wena kutani ku ti buza hi gona. A Bhibhiliya gi komba lezvaku lava Jehovha a va katekisako hi hi vona va ku va nga tsaka zva lisine. Kanilezvi, ka tiko legi hi hanyako ka gona, zvi nga tshuka zvi karata kuva ni litsako. Hikuyini?
3 Zvi nga karata kuva ni litsako loku hi yimisana ni zviyimo zvo nonoha, zvo kota ku felwa hi munhu hi mu randzako kutani loku a susiwa bandleni, loku hi tlhatlha wukati, kutani loku hi mbhelelwa hi ntiro. Zvi nga tshuka zvi karata kambe a kuva ni litsako loku ku nga hi na kurula laha kaya hi kota ya ku tshamela ku holova, loku a vatiri kuloni kutani zvigondzani kuloni zvi hi poyilela, loku hi vhukelwa kutani ku vhalelwa paxweni hi lezvi hi khozelako Jehovha. A ku hundza lezvo, hi nga khon’wa hi mababyi, hi pola ku a ma na muri, kutani hi nga ha xanisiwa hi gome. Kanilezvi alakanya lezvaku Jesu Kristu, a “Hosi ya ntamu yo tsaka”, i wa zvi randza ku chavelela vanhu a tlhela a va maha va tsaka. (1 Timote 6:15, NM; Matewu 11:28-30) Ka Kanelo ya le Citsungeni, i kumbukile matshamela yo kari ma nga hi vhunako kuva hi tsaka hambu loku hi hi ni zvikarato zvo tala kota lezvi hi hanyako ka tiko ga Sathani.
KASI HI TSAKA, HI FANELE KU RANGELWA HI JEHOVHA WUTOMINI GA HINA
4, 5. Zvini hi faneleko ku maha kasi hi tsaka hi tlhela hi simamisa zvezvo?
4 A nchumu wo ranga lowu Jesu a nga wu kumbuka, hi wona wu nga wa lisima nguvhu. I te: “Va tsaka lava va nga ni tora ga ku tiva Nungungulu hakuva a Mufumo wa matilo wabye.” (Matewu 5:3, NM) Loku hi hi ni tora ga ku tiva Nungungulu, ha zvi zwisisa ku hi fanele ku vhuniwa ni ku rangelwa hi yena. Hi zvi kombisisa kuyini? Hi zvi kombisa hi ku gondza Bhibhiliya, hi ingisa Nungungulu, hi tlhela hi wona ku khozela yena kota zvona zva lisima nguvhu wutomini ga hina. A ku maha lezvo zvi ta hi vhuna kuva hi tsaka. A kukholwa ka hina ka ku zvezvanyana a zvitsumbiso zva Nungungulu zvi ta tatiseka ku ta tiya. Niku a “kutsumba” ko tsakisa loku hi ku kumako lomu ka Bhibhiliya ku ta hi tiyisa. — Titusi 2:13.
5 Loku hi lava ku tsaka hambu loku ku humelela yini, hi fanele ku simama hi tiyisa wunghana ga hina na Jehovha. Mupostoli Pawule i tsalile lezvi: ‘Tsakani Hosini cikhati contlhe; ndzi engeta kambe ndziku: Tsakani!’ (Va Le Filipi 4:4) Kasi hiva ni wunghana go tiya na Jehovha, hi fanele kuva ni wutlhari gakwe. A Bhibhiliya gi ngalo: ‘Wa tsaka a munhu loyi a kumako wutlhari, ni loyi a kumako kupimisisa. I sinya ya wutomi ka lava va gi kumako, wa tsaka loyi a gi hlayisako.’ — Mavingu 3:13, 18, NM.
Kasi hi tshama hi tsakile, zva lisima ku hi simama ku hanya hi lezvi hi gondzako
6. Cini cin’wani hi faneleko ku maha kasi hi tshama hi tsakile?
6 Kasi hi tshama hi tsakile, zva lisima ku hi simama ku hanya hi lezvi hi gondzako lomu ka Bhibhiliya. Jesu i khanyisile a lisima la ku hanya hi lezvi hi gondzako a cikhati a ngaku: ‘Loku mu tiva a timhaka leti, mu ta tsaka loku mu ti maha.’ (Johani 13:17, NM; gondza Jakobe 1:25.) Lezvo zva lisima loku hi lava ku tima tora ga hina ga ku lava ku tiva Nungungulu hi tlhela hi tshama hi tsakile. Kanilezvi hi nga zvi kotisa kuyini ku tsaka hambu loku ku hi ni zvilo zvo tala zva ku zvi nga hi susela litsako? A hi woneni lezvi Jesu a nga guma a wula ka Kanelo yakwe ya le Citsungeni.
MATSHAMELA MA HI MAHAKO HI TSAKA
7. Lava va rilako va tsaka hi ndlela muni?
7 “Va tsaka lava va rilako, hakuva va ta chavelelwa.” (Matewu 5:4, NM) Hi nga ha ti wutisa lezvi: ‘Lava va rilako va tsaka hi ndlela muni?’ Jesu i wa nga wulawuli hi vontlhe va rilako. A vanhu vo tala vo biha va rila kutani ku, va zangara hi lezvi va kumanako ni mindzhingo ‘masikwini lawa yo gumesa’ ma teleko hi zvikarato. (2 Timote 3:1) Hambulezvo va ti alakanyela gabye basi va veka Jehovha hi tlhelo. Hikwalaho a va na wunghana naye, niku a va nge li kumi litsako. Jesu i wa wulawula hi lava va khatalako hi ku lava ku tiva Nungungulu. Lavo va rila hi lezvi va wonako ku a vanhu vo tala va ala Nungungulu kutani ku a va hanyisi lezvi Nungungulu a zvi lavisako zvona. A cin’wani ci va rilisako hi ku va zvi zwisisa lezvaku vawonhi, niku va zvi wona zvilo zvo tshisa lezvi zvi mahekako lomu tikweni. Jehovha wa va wona lava va rilako hi mbilu yontlhe, a va chavelela hi ku tirisa Mhaka yakwe, niku wa va nyika litsako ni wutomi. — Gondza Ezekiyeli 5:11; 9:4.
8. A kuva munhu wo rula zvi ku vhunisa kuyini lezvaku u tsaka?
8 “Va tsaka lava va kurula, hakuva va taga tshomba ya misava.” (Matewu 5:5, NM) A kuva munhu wo rula zvi ku vhunisa kuyini lezvaku u tsaka? A vanhu vo tala va na ni mona niku va leva, ku nga zvilo zvi nga va yisako ka zvikarato zvo tala. Kanilezvi loku va gondza lisine, va cica va tlhela va ambala a “munhu muswa”. Va gumesa va kombisa ‘zwela wusiwana, ni wunene, ni kutikoramisa, ni kurula, ni lihlazva-mbilu’. (Va Le Kolosi 3:9-12) Kota wuyelo ga kona, va na ni kurula, va na ni kuzwanana ni van’wani, niku va tsaka. A ku hundza lezvo, a Mhaka ya Nungungulu yi tsumbisa lezvaku a vanhu lavo va taga ‘tshomba ya misava’.— Lisimu 37:8-10, 29.
9. a) Jesu i wa lava ku wula yini a cikhati a ngaku lava va rulako “va taga tshomba ya misava”? b) Hikuyini ‘lava va nga ni ndlala ya le’zvo lulama ni tora ga zvona’ va nga tsakako?
9 Jesu i wa lava ku wula yini a cikhati a ngaku lava va rulako “va taga tshomba ya misava”? A vatotilweko va taga tshomba ya misava a cikhati leci va to yi fumela kota tihosi ni vapristi. (Kuvhululelwa 20:6) Lava va tsandza-vahlayi va kalako va nga hi na kutsumba ka ku ya hanya le tilweni, va taga tshomba ya misava a cikhati va to nyikiwa thomo ga ku hanya kala kupindzuka laha misaveni. Va tava vanhu vo mbhelela va tlhela vava ni kurula ni litsako. A vanhu lavo hi valava Jesu a nga wulawula hi vona a cikhati a ngaku: “Va tsaka lava va nga ni ndlala ya le’zvo lulama ni tora ga zvona.” (Matewu 5:6, NM) A kuxuva loku va nga nako hi zvo lulama ku ta tatiseka a cikhati leci Jehovha a to fuvisa vanhu vontlhe vo biha. (2 Pedro 3:13) Misaveni yiswa, a vanhu vo lulama va ta tsaka niku va nga ta ha rila kambe hi kota ya zvilo zva hava zvi mahiwako hi vanhu vo biha. — Lisimu 37:17.
10. Zvi wula yini kuva ni wuxinji?
10 “Va tsaka lava va nga ni wuxinji, hakuva va ta mahelwa wuxinji.” (Matewu 5:7, NM) A kuva ni wuxinji zvi wula kuva ni lirandzo ni ku kombisa tipswalo, zvi wulako ku va zwela wusiwana lava va xanisekako. Hambulezvo, a wuxinji gi hundza ku zwela van’wani basi. A Bhibhiliya gi hi gondzisa ku a kuva ni wuxinji zvi patsa ku maha cokari kasi ku vhuna van’wani.
11. A mufananiso wa muSamariya wa mu nene wu hi gondzisa yini?
11 Gondza Luka 10:30-37. A mufananiso wa muSamariya wa mu nene lowu Jesu a nga hlawutela, wu zvi veka kubaseni ku zvi wula yini ku mahela wuxinji van’wani. A ku zwela wusiwana zvi kucile muSamariya loye lezvaku a vhuna wanuna loyi a nga xaniseka. Andzhako ka kuva Jesu a hlawutele mufananiso lowo, i te: ‘Famba u ya mahawu zva kunghaho.’ Maku ti wutise lezvi: ‘Ndza maha lezvi a muSamariya loye wa mu nene a nga maha ke? Loku a van’wani va xaniseka, ndzi nga maha cokari kasi ku va vhuna? Hi cikombiso, ndzi nga vhuna makabye a khosaheleko lomu bandleni, tinoni, ni vanana lava a vapswali va kona va kalako va nga tireli Jehovha? Ndzi nga “tiyisa-hlana lava va timbilu ti rerekileko” kasi ku va chavelela ke?’ — 1 Va Le Tesalonika 5:14; Jakobe 1:27.
Ranga hi wena u vhuna van’wani, u tlhela u wona lezvi va tsakisako zvona (Wona ndzimana 12)
12. Hikuyini hi tsakako loku hi va mahela wuxinji van’wani?
12 Hikuyini hi tsakako loku hi va mahela wuxinji van’wani? Loku hi va mahela wuxinji van’wani, ho hana, niku Jesu i te a ku hana zvi hi maha hi tsaka. A cin’wani ci hi mahako hi tsaka loku hi va mahela wuxinji van’wani hi lezvaku ha zvi tiva ku hi tsakisa Jehovha. (Mitiro 20:35; gondza Mahebheru 13:16.) Na a wulawula hi loyi a mahelako wuxinji van’wani, Hosi Dhavhidha i te: ‘Jehovha i ta mu londzowota a mu hanyisa, i ta katekiswa lomu tikweni.’ (Lisimu 41:1, 2) Loku hi va mahela wuxinji van’wani hi tlhela hi kombisa tipswalo, Jehovha yenawu i ta hi mahela wuxinji niku hi nga tsaka kala kupindzuka. — Jakobe 2:13.
HIKUYINI LAVA VA “KUBASA TIMBILU” VA TSAKAKO?
13, 14. Hikuyini zvi nga zva lisima kuva hiva vanhu vo ‘basa timbilu’?
13 Jesu i te: “Va tsaka lava va kubasa timbilu, hakuva va ta wona Nungungulu.” (Matewu 5:8, NM) Kasi hiva vanhu vo basa timbilu, a maalakanyo ya hina ni mixuvo ya hina zvi fanele ku tshama zvi basile. A ku maha lezvo zva lisima nguvhu loku hi lava ku Jehovha a amukela kukhozela ka hina.— Gondza 2 Va Le Korinte 4:2; 1 Timote 1:5.
14 Lava vo basa timbilu va nga zwanana na Jehovha, loyi a nge: “Va tsaka lava va hlazvako tinguwo tabye.” (Kuvhululelwa 22:14, NM) Zvi wula yini ku va ‘hlazva tinguwo tabye’? Ka maKristu ma totilweko, lezvo zvi wula ku Jehovha i ma wona kota vanhu va basileko, i ta ma nyika wutomi ga kungafi le tilweni ma tlhela ma tsaka kala kupindzuka. Ka vanhu va cidlemo ca tsandza-vahlayi, lava va nga ni kutsumba ka ku hanya laha misaveni, zvi wula ku Jehovha i vhumela ku vava vanghana vakwe hakuva i va wona kota vanhu vo lulama. A Bhibhiliya gi li a vanhu lavo ‘va hlazvile tinguwo tabye va ti basisa nkhateni wa Yivhana’. — Kuvhululelwa 7:9, 13, 14.
15, 16. Lava va kubasa timbilu va nga “wona Nungungulu” hi tindlela muni?
15 Jehovha i ngalo: ‘A ku na munhu loyi a ndzi wonako a hanya.’ (Eksodhusi 33:20) Maku, lava vo basa timbilu va nga “wona Nungungulu” hi ndlela muni? A gezu ga ciGreki gi hundzuluselweko ku ku “wona” gi nga ha wula ku alakanyela, ku zwisisa, kutani ku tiva. Hikwalaho a ku “wona Nungungulu” zvi wula ku zwisisa ku Munhu wo tshamisa kuyini ni ku randza matshamela yakwe. (Va Le Efesusi 1:18) Jesu i pimanyisile khwatsi matshamela ya Papayi wakwe, hikwalaho i te: ‘Loyi a wonileko mina, i wonile na Papayi.’ — Johani 14:7-9.
16 A ku hundza lezvo, hi “wona Nungungulu” a cikhati hi wonako lezvi a hi vhunisako zvona wutomini ga hina. (Joba 42:5) Ahandle ka lezvo, hi nga “wona” kutani ku, hi nga veka kupima ka zvilo lezvi a tsumbisako ku mahela lava va basileko va tlhela va mu tirela hi kutsumbeka. Niku a vatotilweko va wona Jehovha nghohe ni nghohe a cikhati leci va vhuxiwako vaya tilweni. — 1 Johani 3:2.
HI NGA TSAKA HAMBU LOKU HI HI NI ZVIKARATO
17. Hikuyini lava va hlotako kurula va tsakako?
17 Jesu i tlhelile aku: “Va tsaka lava va hlotako kurula, hakuva va ta vitanwa vana va Nungungulu.” (Matewu 5:9, NM) Loku hi ranga hi hina hi hlota kurula ni van’wani, hi ta tsaka. Mupizani Jakobe i tsalile lezvi: ‘A mihandzu ya kululama yi byaliwa kuruleni hi vona lava va mahako kurula.’ (Jakobe 3:18) Hikwalaho loku u kari ulwa ni ku lava ku u zwanana ni makabye lomu bandleni ga wena kutani laha ngangweni, kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku hlota kurula. Loku u maha lezvo, Jehovha i ta ku nyika moya wakwe wa ku basa, lowu wu to ku vhuna ku kombisa matshamela ya wuKristu niku u ta tsaka. Jesu i khanyisile lisima la ku hlota kurula a cikhati a ngaku: “Loku u neha a cinyikiwo ca wena laha alatini, kanilezvi na u hi kwalaho u alakanya lezvaku a makabye wa wena i na ni mhaka na wena, siya cinyikiwo ca wena mahlweni ka alati, u suka u famba. Famba u ya hlota kurula ni makabye wa wena kuranga, andzhako ka lezvo wuya u ta nyikela cinyikiwo ca wena.”— Matewu 5:23, 24, NM.
A moya wa Jehovha wu ta ku vhuna ku kombisa matshamela ya wuKristu, niku u ta tsaka
18, 19. Hikuyini a maKristu ma tsakako hambu loku ma xanisiwa?
18 “Tsakani loku va mu rukatela, va mu xanisa, va mu lumbeta kontlhe kubiha hi kota ya mina.” Jesu i wa lava ku wula yini hi magezu lawo? I tlhelile aku: “Tsakani mu nengela, hakuva a nchachazelo wa n’wina wa hombe matilweni, hakuva va va xanisisile zvezvo a vaphrofeti va kale.” (Matewu 5:11, 12, NM) A cikhati leci a vapostoli va nga biwa va tlhela va betelwa ku chumayela, ‘va no suka hi laha hubyeni, na va tsaka’. Hi lisine, va wa nga tsaki hi lezvi va ngazwa ku biwa. Kanilezvi va wa tsaka ‘hi lezvi va hlayelweko lava va faneleko a ku xaniseka hi kota ya vito ga Jesu’. — Mitiro 5:41.
19 Inyamutlha, a vanhu va Jehovha vonawu va timisela na va tsakile loku va xanisiwa hi kota ya vito ga Jesu. (Gondza Jakobe 1:2-4.) A ku fana ni vapostoli, a hi tsaki hi ku xanisiwa kutani ku vhukelwa. Kanilezvi loku hi simama hi tsumbekile, Jehovha i ta hi tiyisa hlana kasi hi zvi kota ku timisela. Ehleketa hi lezvi zvi nga humelela Henryk Dornik ni makabye wakwe. Hi Agosto wa 1944, va no khon’wa va yisiwa livaleni la xanisa. Lava va nga va khoma va te: “A zvi koteki ku cica vanhu lava. A kukholwa kabye ku va maha va tsaka hambu loku va xanisiwa.” Henryk i tlhamusele aku: “Hambu lezvi ndzi nga kala ndzi nga zvi tsakeli a ku xanisiwa, a ku xaniseka hi ku tiya hlana ni wudzundzo ga kutsumbeka ka mina ka Jehovha zvi ndzi nyikile litsako.” I tlhelile aku: “A ku khongela hi kutikisa zvi ndzi tshinetile ka Jehovha niku a nga ndzi tsikangi, i ndzi vhunetele.”
20. Hikuyini hi tsakako hi ku tirela “Nungungulu wo tsaka”?
20 A cikhati leci Jehovha, a “Nungungulu wo tsaka”, a xalalako hi hina, hi nga tsaka hambu loku hi xanisiwa, hambu loku a maxaka ya hina ma hi vhukela, loku hi babya, kutani loku hi khosahele. (1 Timote 1:11, NM) Hi nga tsaka kambe hi kota ya lezvi a Nungungulu wa hina, “loyi a nga hembiko”, a hi tsumbisileko zvilo zvo tala zva zvi nene. (Titusi 1:2) A cikhati leci Jehovha a to tatisa zvitsumbiso zvakwe, hambu a zvikarato lezvi hi kumanako nazvo nyamutlha hi nga ta ha zvi alakanya kambe. Hi nga alakanyela lezvi a wutomi gi to tsakisisa zvona Paradhiseni ni lezvi hi to tsakisa zvona! Hakunene, hi ta “xalaliswa hi kurula ka hombe”. — Lisimu 37:11.