Kuyowoya Mwambura Kugota-gota

PARA mukuŵazga mwakukwezga, kasi mukubudiska pakuzunura mazgu ghanyake? Para muli ku pulatifomu kuti muyowoye nkani, kasi mukucita cilwaha kuti muyowoye mazgu ghakwenelera? Usange ndimo viliri, ipo mbwenu muli na suzgo la kuyowoya mwakugota-gota. Muntu uyo wakuŵazga na kuyowoya makoraghene wakucita nteura mwambura kugota-gota, ndipo wakuyowoya mwakufwatuka makora. Ici kuti cikung’anamura kuti wakuŵereŵeta waka yayi, kuti wakuyowoya mwakuphuruphutira yayi, panji nesi kuyowoya mwambura kughanaghanira danka. Kweni mazgu ghake ghakuŵa ghaweme na gha ucizi. Kuyowoya mwambura kugota-gota kukupika pwererero lapadera mu Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta.

Pangaŵa vifukwa vinandi ivyo vingapangiska muntu kuti wayowoyenge mwakugota-gota. Kasi mungatemwa kugwiriskira ncito fundo zakurondezgapo izi? (1) Para mukuŵazga pa ŵanyinu, mazgu agho mukuleka kughamanya ghangamupangiskani kucita cizita pakughazunura. (2) Kugota-gota mu malo ghanandi kungapangiska ivyo mukuyowoya kuleka kupulikikwa makora. (3) Kuleka kunozgekera nakoso kungapangiska suzgo ili. (4) Para kuyowoya nkhwa pawumba, ico cikupangiska kuyowoya mwakugota-gota ndico kutondeka kulinganizga makora nkani yinu. (5) Kuleka kucimanya comene ciyowoyero kungapangiska yunji kuti wacite cizita pakuyowoya cifukwa wakupenja-penja mazgu ghakwenelera ghakuti wayowoye. (6) Usange lizgu lirilose layowoyeka mwakudidimizga, kuyowoya kuweme kukutimbanizgika. (7) Cinyakeso ico cikutondeska muntu kuti wayowoye makora ndico kuleka kumanyisiska makora marango gha kalembero gha ciyowoyero.

Usange mukuyowoya mwakugota-gota, ŵategherezgi kuti ŵazamufumamo nadi yayi mu Nyumba ya Ufumu, kweni maghanoghano ghawo ghazamuleka kuŵa ku nkani yinu. Nga ncakufumapo cake, ivyo muyowoyenge viŵavyenge candulo.

Kulwande linyake, pwererero likwenera kuŵapo kuti kayowoyero kakuthukutera na kambura kugota-gota kaleke kuŵa kakukhuŵazga panji kukhozga soni ŵategherezgi. Mutepanji cifukwa ca kupambana kwa mitheto, usange ŵantu ŵakuwona kayowoyero kinu kuŵa kakujitukumura panji kautesi, mbwenu ŵagwiriskirenge ncito yayi ivyo mukuyowoya. Ncintu cakuzirwa kumanya kuti mpostole Paulos nangauli wakaŵa muyowoyi waluso comene, kweni wakayowoyanga na Ŵakorinte “mu uteciteci, na wofi, na citente cikuru” kuti waleke kujiwoneska.—1 Kor. 2:3.

Maluso Ghakuti Ghatceŵeke. Ŵantu ŵanandi ŵali na cizgoŵi cakuyowoya kuti “e-e-e-e” para ŵakuyowoya. Ŵanji ŵakwamba kuyowoya na mazgu ghakuti “ene-ene-ene-e-e.” Nyengo zinyake mukumanya yayi kuti mukucita nteura pakuyowoya. Kuti mumanye usange mukucita nteura pakuyowoya, cemani muntu munyake kuti wamutegherezgani para mukuyowoya kuti wawone usange mukuyowoya mazgu agho ghali pacanya apa. Mungazizwa kuti namwe mukuyowoya mazgu agha.

Ŵantu ŵanyake ŵali na suzgo comene pakuŵazga na pakuyowoya. Iwo ŵakwamba kuŵazga sentensi, ndipo pamanyuma pake ŵakugota na kwambiraso kuŵazga ghanji mwa mazgu agho ŵaŵazga kale.

Mwakusazgirapo, ŵanji ŵakuyowoya luŵiro-luŵiro, ŵakwamba kuyowoya fundo yimoza, pambere ŵandamalizge fundo iyo mbwenu ŵakwambaso kuyowoya fundo yinyakeso. Nangauli ivyo ŵakuyowoya vikupulikikwa, kweni kudumulizga kwanteura uku kukutimbanizga kuyowoya kuweme.

Umo Mungamazgira Suzgo Ili. Usange cakumara-mahara cinu ncakuti nyengo na nyengo mukupenjerezga mazgu ghakuti muyowoye, ipo mbwenu mukwenera kulimbikira comene kuti mucimanye makora ciyowoyero ico mukuyowoya. Lembani mazgu ghose agho imwe mukuleka kuyamanya agho ghali mu Gongwe la Mulinda, Galamukani! na vyakupharazga vinyake ivyo mukuŵazga. Laŵiskani mazgu agha mu dikishonare, ndipo wonani ng’anamuro lake, kacitiro aka kamovwiraninge kuti mumanye mazgu ghanandi gha ciyowoyero cinu. Usange mulije dikishonare, mbwenu fumbani muntu uyo wakucimanya makora ciyowoyero ico.

Kuyezgelera kuŵazga mwakukwezga nyengo zose kumupangiskaninge kuti muŵe na cimanyisko cinandi. Manyani mazgu agho ngakusuzga kuŵazga ndipo ghazunurani mwakukwezga mwakuwerezga-werezga.

Kuti muŵazge mwambura kugota-gota, ncakwenelera kuti mumanye umo mazgu ghakulembekera mu sentensi. Nyengo zinandi mazgu ghakwenera kuŵazgika mu magulu-magulu kuti fundo iyo yalembeka na mulembi yipulikikwe. Anteura yamanyani makora magulu gha mazgu ghanteura agho. Kuti muyamanye makora, gwarani muzere kusi kwake. Cilato cinu kuti ncakuti muŵazge waka mazgu mwakurondora cara, kweni ncakuti muŵazge mu ntowa yakuti fundo zipulikikwe makora. Para mwaŵazga na kumanya makora sentensi yimoza, rutani pa yinyake mupaka mumalizge ndime yose. Wonani umo fundo zikupulikikwira. Pamanyuma pake ŵazgani mwakukwezga. Ŵazgani ndime yeneyiyo mwakuwerezga-werezga mupaka muŵazge mwambura kubudiska ndiposo mwambura kupumulira mu malo ghambura kwenelera. Para mwamara ndime iyo rutani pa ndime zakurondezgapo.

Cintu cakurondezgapo cakuti mucite ndico kuŵazga mwaluŵiro. Para mwamanya umo mazgu ghakukolerana mu sentensi, mbwenu muzamuwona kuti ncamacitiko kuwonerathu mazgu ghanandi panyengo yimoza para mukuŵazga ndipo muzamumanya makora comene mazgu ghakurondezgapo. Ici cipangiskenge kuti luso lwinu lwa kuŵazga lirute pantazi.

Yezgani kuŵazga nyengo zose mwambura kunozgekera, kacitiro aka kungamovwirani comene. Mwaciyerezgero, mwambura kunozgekera, ŵazgani mwakukwezga lemba la zuŵa ilo na fundo zake; citani nteura nyengo zose. Jizgoŵezgani kuti jiso linu liwonerengethu mazgu ghakuntazi agho ghakurongosora fundo, mu malo mwakuwona waka lizgu limoza panyengo yimoza.

Para tikuyowoya, kuyowoya mwambura kugota-gota kukucitika kwekha usange taghanaghanira danka fundo pambere tindayowoye. Nyengo zose ndimo mucitirenge nteura. Ghanaghanirani danga fundo izo mukukhumba kuyowoya ndiposo ndondomeko yake iyo mukukhumbira kurongosora fundo izo, ndipo pamanyuma pake yambani kuyowoya. Lekani kuphuruphutira pakuyowoya. Yezgani kurongosora fundo yose mwambura kugota panji kwamba kuyowoya fundo zinyake pambere iyo mwayowoyanga yindamare kuyowoyeka. Cingaŵa ciweme kuti muyowoyenge masentensi ghafupi na ghapusu.

Mwakawiro, para tikuyowoya mazgu ghakwiza ghekha ghakuti tiyowoye usange tikumanya makora nadi ico tikukhumba kuyowoya. Anteura, ncambura kukhumbikwira kusanka mazgu agho mukukhumba kuyowoya. Kuti tizgoŵere makora, nciweme kuti tipanikizge mu mtima withu kuti fundo tili nayo yakuti tiyowoye, ndipo pamanyuma pake ghanaghanirani umo mungayowoyera fundo iyo. Usange maghanoghano ghinu ghali pa fundo iyo mukukhumba kuyowoya, mu malo mwa kuŵika pa mazgu agho mukuyowoya, mazgu ghakuti muyowoye yizenge yekha, ndipo fundo zinu zizamulongosoreka mwakufumira pasi pa mtima winu. Kweni para mwamba waka kughanaghanira mazgu ghakuti muyowoye mu malo mwakughanaghanira fundo, mbwenu kayowoyero kinu kaŵenge ka kugota-gota. Mwakuyezgelera kaŵiri-kaŵiri, mungamanya kuyowoya makora, cintu ico ncakuzirwa comene pakuyowoya na kuŵazga.

Panyengo iyo wakasankika kuti wayimire Yehova ku mtundu wa Israyeli na pamaso pa Faro wa ku Egupto, Moses wakajiwona kuŵa wambura kwenelera kuti wacite mulimo uwo. Ncifukwa wuli? Cikaŵa cifukwa cakuti wakaŵa muntu wambura kayowoyero kakunyoroka; mutepanji wakaŵa na cimama pakuyowoya. (Ex. 4:10; 6:12) Moses wakayezga kukana mulimo uwu, kweni Ciuta wakazomerezga yayi. Yehova wakatuma Aroni kuti waŵe muyowoyeri wa Moses, kweni Yehova wakawovwiraso Moses kuti wayowoye. Kwa nyengo zinandi ndiposo makoraghene nkanira, Moses wakayowoya ku ŵantu ŵacoko waka yayi, kweni wakayowoya ku mtundu wose wula. (Dute. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) Usange mukufwilirapo nkanira kuti mumanye kuyowoya mwambura kugota-gota, uku mukutamira pa Yehova, mbwenu namwe mungagwiriskira ncito mazgu ghinu kucindikira Ciuta.