Kuyowoya Mwakufumira mu Mtima

MUTEPANJI mwafwilirapo comene kunozgekera nkani yinu. Panjiso nkani yinu yili na fundo ziweme zakupereka cimanyisko. Kalinganizgiro kake nako kangaŵaso kaweme. Mungayowoyaso nkani yinu mwambura kugotagota. Kweni para ŵategherezgi ŵakutondeka kurondezga ivyo mukuyowoya, mutepanji ŵakutorapo fundo zicoko waka za nkani yinu cifukwa maghanoghano ghawo ngambura kukhazikika, fumbo ilo lingaŵapo lingaŵa lakuti, kasi ni mwauli umo nkani yinu yingaŵira ya covwiro kwa iwo? Para iwo ŵakutondeka kuŵikako khutu ku nkani yinu, kasi tingayowoya kuti mwaŵaconta nadi mitima yawo?

Kasi ico cingapangiska suzgo iyi ncivici? Pangaŵa vifukwa vinandi. Nyengo zinandi cikuŵa cifukwa ca kutondeka kuyowoya nkani mwakufumira mu mtima. Mu mazgu ghanyake, cikuŵa cifukwa cakuti nyengo zose muyowoyi wakucita kuŵazga fundo zake izo walemba pa autilayini, panjiso wakutondeka kuyowoya mwakawiro kake. Kulwande linyake, vyakumara-mahara vyanteura ivi vikuŵapo cifukwa ca umo wanozgekera nkani yake.

Para pakudanga mukalemba nkani yinu nga njakucita kuŵazga ndipo pamanyuma pake mukayisinta kuti yiŵe ya autilayini, cikuŵa cakusuzga kuti muyowoye nkani iyo mwakufumira mu mtima. Cifukwa wuli? Ncifukwa cakuti mwasankirathu mazgu ghakuti mukaŵazge. Nangauli panyengo iyi mungaŵa na autilayini, kweni mukumbukirenge nipera mazgu agho mukalemba pakwamba mu nkani yakucita kuŵazga. Para nkani yacita kulembeka, mazgu agho ghakugwiriskirika ncito pakuyowoya nkani iyo ghakuŵa ghakawiro yayi, ndipo masentensi ghake ghakuŵa ghatali comene kuruska umo mukuyowoyera nyengo zose. Nkani yinu nayo yiŵenge yanteura.

M’malo mwakulemba mazgu ghose ghakuti mukaghagwiriskire ncito pakuyowoya nkani yinu, yezgani kucita ivi: (1) Sankani mutu na fundo zikuru za nkani yinu. Para nkani njifupi, fundo zikuru ziŵiri ni zakukwanira. Nkani yitali yingaŵa na fundo zikuru zinayi panji zinkondi. (2) Pasi pa fundo yikuru yiliyose, lembanipo malemba agho ghakukhozgera fundo yikuru; lembaniso viyerezgero na fundo izo zikususka cintu cinyake. (3) Ghanaghanirani umo mwamuyambira kuyowoya nkani yinu. Mungalemba sentensi yimoza panji ghaŵiri gha mazgu ghinu ghakwambilira. Mwakusazgirapo, ghanaghaniraniso umaliro wa nkani yinu.

Kunozgekera nkani yinu ncintu cakuzirwa comene. Kweni lekani kunozgekera mwakucita kusungilira pa mtima nkani yose. Para muntu wayowoyenge nkani kufumira mu mtima, wakwenera kunozgekera makora kuti warongore kukolerana kwa fundo izo wamuyowoya, ndipo waleke kudidimizga waka mazgu. Wakwenera kunozgekera makora nkani yake kuti wakarongore makora kukolerana kwa fundo zose. Usange nkani yinu mwayilinganizga makora nkanira, mbwenu yamuŵa yakusuzga yayi pakuyowoya, fundo zamwizanga zekha mu mtima winu kuti muziyowoye.

Ghanaghanirani Vyandulo. Uweme wakuyowoya nkani kufumira mu mtima ngwakuti ŵantu ŵakuyipuliskiska makora comene nkani yinu. Anteura nkani yinu yikuyowoyeka mwakuthukutera ndipo ŵategherezgi ŵakukondweskeka nayo comene.

Kuyowoya nkani kufumira mu mtima kukovwira kuti mulaŵiskenge ŵategherezgi ŵinu, ndipo kacitiro aka kakovwira comene pakudumbiskana nawo. Cifukwa cakuti mukucita kuŵazga yayi mazgu agho mukukhumba kuyowoya, ŵategherezgi ŵinu ŵakuŵikako khutu comene ku ivyo mukuyowoya, ŵakumanya kuti mukuyimanya makora comene nkani yinu, ndiposo ŵakumanya kuti mukugomezga nadi ivyo mukuyowoya. Mwanteura, kuyowoya nkani mwa ntowa iyi kukupangiska kuti muyowoye mwaubwezi, mwa ntowa yakudumbiskana, ndiposo mukuconta mitima ya ŵategherezgi ŵinu.

Kuyowoya nkani mwakufumira mu mtima kukovwira kuti muŵe ŵakufwatuka. Mukuŵa ŵanangwa kusinta vigaŵa vinyake vya nkani yinu. Tiyerezgere kuti mulenji wa zuŵa ilo mwamuyowoya nkani yinu pacitika cintu cinyake ico cikukhwaskana na nkani yinu. Kasi cingaŵa cakwenelera yayi kukaciyowoya cintu canteura ico? Kulwande linyake, mutepanji ŵanyake mwa ŵategherezgi ŵinu mbana awo ŵakuruta ku sukulu. Mwee, nako nkukondweska umo kungaŵira kuti musinte vinyake mwa viyerezgero vinu na kurongora candulo cake kuti viyenerane na iwo, na kurongora umo nkani iyo yikukhwaskira umoyo wawo!

Uweme unyake wakuyowoya nkani mwakufumira mu mtima ngwakuti yikuŵa yakukondweska na kwa imwe wuwo. Para ŵategherezgi ŵinu mbakukondweskeka nayo nkani yinu, ŵakuzomerezga mwakusunkunya mitu yawo, ndipo ici cikupangiska kuti mwambe kuyowoya nkani mwakuthukutera, na kupatawula makora fundo za nkani yinu na kudidimizga mwakukwanira fundo zinyake. Para mwawona kuti ŵategherezgi ŵayamba kuleka kukondweskeka nayo nkani yinu, mukwenera kusinta kayowoyero kinu kuti mumazge suzgo ilo, m’malo mwa kurutirizga waka kuyowoya na ŵantu awo ŵakughanaghana vintu vinyake.

Tceŵani Vipingo. Mukwenera kumanya kuti kuyowoya nkani mwakufumira mu mtima kuliso na vipingo vyake. Cipingo cakudanga ni kurya nyengo. Usange mungasazgirako fundo zinandi panyengo iyo mukuyowoya nkani yinu, mbwenu nyengo mungayisunga yayi. Mungamazga suzgo ili mwakulaŵiska pa autilayini yinu na kuwona nyengo iyo yagaŵirika pa cigaŵa cilicose. Anteura, imwe mukwenera kuyowoya cigaŵa cilicose ca nkani yinu mwakurondezga nyengo iyo yarongoreka.

Paliso cipingo cinyake ico cikukhwaska ŵayowoyi awo ŵali kuzgoŵera kuyowoya nkani—kujithemba. Cifukwa cakuti ŵazgoŵera kuyowoya nkani pa wumba, ŵanji ŵangawona kuti ni suzgo yayi kughanaghanira luŵiro fundo zinyake na kuziyowoya kuti ŵakwaniske nyengo iyo yangukhalako. Kweni kujiyuyura na kumanya kuti ndise ŵasambizgi waka, peneapo Yehova iyemwene ndiye Musambizgi Mukuru, kukwenera kutipangiska kuti ticite mulimo wuliwose mwakupwererera comene na mwa lurombo ndiposo tikwenera kunozgekera makora.—Yes. 30:20, NW; Rom. 12:6-8.

Mutepanji ŵayowoyi ŵanandi ŵambura kuzgoŵera ŵakwenjerwa na ciluwa pakuyowoya nkani yakufumira mu mtima, iwo ŵangaluwa ivyo ŵakhumbanga kukayowoya. Kweni lekani kugongoweskeka na kaghanaghaniro kanteura aka, yowoyani nkani mwakufumira mu mtima kuti muŵe ŵayowoyi ŵaluso. Nozgekerani makora, ndipo laŵiskani kwa Yehova kuti mzimu wake umovwireni.—Yoh. 14:26.

Ŵayowoyi ŵanyake ŵakukhumba yayi kuyowoya nkani mwakufumira mu mtima cifukwa ŵali na wofi wakuti ŵamubudiska pakuyowoya. Mbunenesko nadi kuti mungayowoya yayi mazgu ghakusankika makora na kurondezga marango gha ciyowoyero mwakuyana na umo nkani yakucita kuŵazga yikulembekera. Kweni uweme wakuyowoya nkani mwakufumira mu mtima ngwakuti, mukuyowoya nkani yinu nga ni para mukudumbiskana. Ŵantu ŵakutemwa kutegherezga fundo izo zikuyowoyeka mu mazgu ghapusu kughapulika, ndiposo mu masentensi ghafupi. Para mwanozgekera makora, kuzunura mazgu mwakwenelera kukucitika mwakawiro, kuti ncifukwa cakuti mwasungilira pa mtima nkani yinu yayi, kweni ncifukwa cakuti mwazimanya makora fundo za nkani yinu. Ndiposo para mukuyowoya makora nyengo zose, pa pulatifomu naposo mwamuyowoya makora.

Fundo Zakuti Muzigwiriskire Ncito. Mu kuruta kwa nyengo na kunozgekera makora, muzamulemba mazgu ghacoko waka ghakurongosora fundo yikuru yiliyose pa autilayini ya nkani yinu. Fundo izi pamoza na malemba agho mukukhumba kukaghagwiriskira ncito zingalembeka pa kadi panji pa pepala kuti mukalaŵiskengepo. Pakuyowoya za uteŵeti wa m’munda, kanandi mukwenera kusungiliranga pa mtima upharazgi uwo mwamuyowoya. Usange mwapanga kafukufuku pa nkani iyo mwamudumbirana pa ulendo wakuwelerako, mungalemba fundo zakudumura pa pepala na kuŵika mu Baibolo linu. Panji mungagwiriskira ncito fundo zakufumira mu kabuku kakuti Mitu ya Baibulo Yokambitsirana panji fundo zakufumira mu buku la Kukambitsirana za m’Malemba zakuti mudumbirane.

Kulwande linyake, usange mwamuyowoya nkani zakupambana-pambana mu sabata iyo, ndiposo usange mwamuyowoyaso nkani yacisanisani, mbwenu mukukhumbikwira kulemba fundo zinandi. Cifukwa wuli? Ncifukwa cakuti mukumbukire fundo pambere mundambe kuyowoya nkani zinu. Kweni ndipera, usange mungacita kuŵazga fundo izo mwalemba panyengo yakuyowoya nkani yinu, kuŵazga sentensi yiliyose, mbwenu nkani yizamuwoneka pakweru kuti mukuyowoya mwakufumira mu mtima yayi. Usange mwamuŵazga fundo izo mwalemba, ipo gwarani muzere kusi kwake kuti mukaŵazge mazgu ghacoko waka gha fundo izo na malemba agho gharongoreka pa autilayini yinu.

Nangauli nkani yakuyowoyeka na ŵayowoyi ŵakuzgoŵera kanandi yikuyowoyeka mwakufumira mu mtima, kweniso pali ntowa zinyake ziweme izo zikwenera kugwiriskirika ncito. Mu mazgu ghakwambilira na ghaumaliro gha nkani, muyowoyi wakwenera kulaŵiska ŵategherezgi na kuyowoya mazgu mwakurondora. Kuti wacite nteura wakwenera kusungilira pa mtima masentensi ghacoko waka. Para fundo zapadera, mafigara, mazgu ghanji, panji malemba vyalembeka, nciweme kuti mucite kuŵazga vintu vyanteura ivi, ndipo kacitiro aka kakupangiska kuti vididimizgike mu mtima.

Para Ŵanji Ŵatifumba. Nyengo zinyake tikufumbika kuti tilongosore vintu ivyo tikugomezga mwambura kunozgekera. Ici cingacitika para muntu uyo takumana naye mu uteŵeti wa m’munda watifumba fumbo. Ŵabali ŵakuthupi, ŵanyithu awo tikugwira nawo ncito, panji ŵanyithu ŵa ku sukulu nawoso ŵangatifumba. Ŵarara ŵa boma nyengo zinyake nawo ŵangatifumba kuti tiŵalongosolere cipulikano cithu, ndiposo kakhaliro na nkaro yithu. Malemba ghakuticiska kuti: “Mazuŵa ghose [mukwenera] kumuzgora yose uyo wakumufumbani kafukwa ka cigomezgo ico muli naco, kweni na kuzika na wofi.”—1 Pet. 3:15.

Wonani umo Petros na Yohane ŵakazgolera khoti likuru comene la Ciyuda la Sanhedrin, nga ni umo kwalembekera pa Milimo 4:19, 20. Iwo ŵakarongosora makoraghene cilato cawo mu masentensi ghaŵiri pera. Iwo ŵakapereka zgoro lakwenelera kwa awo ŵakaŵafumba, ndiposo ŵakarongora kuti murandu uwo ukaŵa na ŵapostole ukaŵaso na khoti lira. Pamanyuma pake ŵakamutetera utesi Stefano, ndipo ŵakiza naye mu khoti lenelira. Ŵazgani zgoro lakukhorweska lambura kunozgekera ilo iye wakapereka pa Milimo 7:2-53. Kasi ni mwauli umo iye wakazgolera? Iye wakazunura mdauko wa umo vintu vikacitikira. Wakati wayowoya fundo zakukwanira, wakamba kucombora mtima wakugaruka uwo mtundu wa Israyeli ukarongora. Paumaliro pake iye wakarongora kuti khoti likuru la Sanhedrin naloso vyakucitika vyake vikayana waka na mtundu wura cifukwa likakoma Mwana wa Ciuta.

Para mwacemeka kuti mukalongosore mwambura kunozgekera vigomezgo vinu, kasi ncici ico cingamovwirani kuti fundo zinu zikaŵe zakukhorweska? Rondezgani Nehemiya, iye wakapereka lurombo kwa Yehova mwakacetecete pambere wandazgore fumbo la Themba Artazerkses. (Neh. 2:4) Mwaluŵiro ghanaghanirani fundo zakuti muyowoye. Ndondomeko yiweme ya umo mungayowoyera yingaŵa iyi: (1) Sankani fundo yimoza panji ziŵiri pakuzgora (mungasanka fundo izo zikusangika mu buku la Kukambitsirana za m’Malemba. (2) Sankani malemba agho mwamuŵazga kuti ghakakhozgere fundo zinu. (3) Ghanaghanirani umo mungazgolera mwakukopa kuti muntu uyo wamufumbani wategherezge mwakunweka. Pamanyuma pake yambani kuyowoya.

Para mwapanikizgika, kasi muzamukumbukira vyakuti mucite? Yesu wakaphalira ŵarondezgi ŵake kuti: ‘Mungenjerwanga na umo muyowoyerenge, na ico mukambenge; cifukwa pa nyengo yeneiyo kwamkupikira imwe ico mukambenge. Cifukwa kuti ndimwe mukuyowoya cara, kweni ndi mzimu wa Ŵawiskemwe ukuyowoya mwa imwe.’ (Mat. 10:19, 20) Kweni ici kuti cikung’anamura kuti muzamupika mwakuzizwiska “mazgu gha vinjeru,” nga ni umo vikaŵira na Ŵakristu ŵa mu virimika vya mu handiredi lakudanga yayi. (1 Kor. 12:8) Kweni para imwe mukugwiriskira ncito masambiro agho Yehova wakupereka ku ŵateŵeti ŵake mu mpingo Wacikristu, mzimu utuŵa umukumbuskaninge cimanyisko ico cikukhumbikwa pa nyengo iyo.—Yes. 50:4.

Mwambura kukayika, kuyowoya nkani mwakufumira mu mtima kungaŵa kwa candulo comene. Usange mukuyezgayezga kuyowoya nkani mu mpingo izo mwapika mwakufumira mu mtima, kupereka zgoro lambura kunozgekera para muntu wamufumbani kuzamuŵa kwakusuzga yayi, cifukwa ivyo muzamuyowoya vizamuŵa vyakufumira mu mtima winu. Kuleka yayi kuyowoya nkani mwa ntowa iyi. Kusambira kuyowoya mwakufumira mu mtima kumovwiraninge kuti uteŵeti winu wa m’munda uŵe wakukondweska comene. Para muli na mwaŵi wakuyowoya nkani mu mpingo, mwanadi, nkani zinu ziŵenge zakukondweska comene ŵategherezgi na kuŵaconta mitima.