TE BIN-UTʼIL TA SITINTAYEL TE WOKOLIL

3 | Kanantaya te afamilia

¿BIN YUʼUN MUKʼ SKʼOPLAL?

Kʼalal ya xtal tulan wokol, bayal ants winiketik ma jaʼuk ya xbajtix yoʼtanik ta skanantayel te sfamiliaik.

Te ants winiketik ya spit sbaik.
Te machʼatik nujpunemik ya yut sbaik.
Te meʼil tatiletik maʼyuk skʼoplal ta yoʼtanik te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba te yal snichʼnabik.

¿Anaʼojbal-a?

Te kamigotaktik bayal ya skoltayotik te kʼalal ayotik ta wokol.
Te estrés ya yakʼbey bayal swokol te afamilia.
Ya yutsʼinbey yoʼtan te awal anichʼnab kʼalal ay bin ma lek ya yichʼ alel.

¿Bin ya xjuʼ ya apas?

Te Biblia jich ya yal: «Te machʼa jun yoʼtan sbahic, spisil ora ay scʼuxul yoʼtan, soc hich cʼohem te bin utʼil sbanquil ta yorahil wocol» (Proverbios 17:17).

Kʼanbeya koltayel te machʼa ya xkʼot ta yoʼtan te bin yaʼiyel ya awaʼiy aba sok te ya yakʼbat lekil consejoetik. Snaʼel te ay machʼa kʼuxat ta yoʼtan, ya yakʼbat awip sok ya stijbat awoʼtan yuʼun ya asitintay te wokoliletik.

TE BIN-UTʼIL TA SITINTAYEL TE WOKOLIL: Chaʼoxchajp consejoetik

Pasa awil ini yuʼun ya akanantay te afamilia ta yorail wokol

AKʼA STSAKXAN YIP TE ANUJPUNEL

Akʼa stsakxan yip te anujpunel

Te Biblia jich ya yal: «Ha lec xan te cheb te bin utʼil jtuhl nax […]. Teme ya xyahl te jtuhle, ya xhahchot yuʼun te smohlole» (Eclesiastés 4:9, 10). Te mamalalil sok te inamil ya skʼan te talel kʼaxel ya skoltay sbaik, jich bitʼil te machʼatik ya yaʼiyik tajimal ta jun equipo, jun-nax ayik sok ma skontrain sbaik.

Kʼalal ay a-estrés, ma xa alokʼes slab awoʼtan ta stojol te ajoy. Jaʼ lekxan te ayuk slamalil awoʼtanik.
Teme ya xjuʼe, albeyaik skʼoplal junuk buelta ta jun semana te wokolil ataojik. Ma jaʼuk te talel kʼaxel ya awut abaike.
Lokʼesaik tiempo ta spasel te bin ya amulanik.
Juluk ta awoʼtanik te bin tʼujbil apasojik. Yaniwan xjuʼ ya awilik te fotoetik te kʼalal nujpunex o yantikxan.

«Te machʼatik nujpunemik ayniwan ma acuerdo ayik ta spisil, pero ma skʼan ya yal te ma xjuʼ te pajal ya skoltay sbaik. Ya xjuʼ te ay bin ya staik ta nopel spasel ta schebalik sok te ya spasik tulan yuʼun lek ya xlokʼ ta pasel» (David).

JUNUK AWOʼTAN SOK TE AWAMIGOTAK

Junuk awoʼtan sok te awamigotak

Mame jaʼuknax ya akʼan te ya yakʼbatik smukʼul awoʼtan te awamigotak. Jaʼnix jich te jaʼat ya skʼan ya awakʼbey smukʼul yoʼtanik. Teme ya akoltay te yantik, ya ata smukʼul awoʼtan.
Ta jujun kʼajkʼal kʼopona jtul awamigo yuʼun ya anaʼ bitʼil ay.
Jojkʼoybeya te awamigotak te bin-utʼil sitintayojik wokoliletik te pajal sok te bitʼil ataoj.

«Te tulan wokol jich kʼoem bin-utʼil te tulan yikʼal jaʼal te ma xyakʼbat awil te be, te awamigotak ya xjuʼ ya skoltayat ta snaʼel banti ayat sok banti ya skʼan ya xbaat. Melel ya sjultesbat ta awoʼtan te bin anaʼojix. Te awamigotak kʼuxat ta yoʼtanik sok ya snaʼik te kʼux ta awoʼtan-euke» (Nicole).

ICHʼA TA WENTA TE BIN YAʼIYEL YA YAʼIY SBA TE AWAL ANICHʼNAB

Ichʼa ta wenta te bin yaʼiyel ya yaʼiy sba te awal anichʼnab

Te Biblia jich ya yal: «Chapalukexme apisilik ta yaʼiyel ta ora te bin ya yichʼ alele, pero mame orauknax ya xkʼopojex» (Santiago 1:19). Maniwan ya skʼan ya yalbat te awal anichʼnab te bin ya smel yoʼtanik yuʼun. Pero teme sok slamalil awoʼtan ya achʼam awaʼiy te bin ya yalik, maniwan wokol ya yaʼiyik te ya yalbat te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik.

Lea te bin-ora ya xjuʼ ya xkʼopojat sok te awal anichʼnab sok te lekuk ya yaʼiy sbaik. Ya xjuʼ ya xkʼopojex te kʼalal ay banti ya xbaex o te kʼalal ya xbeenex ta carro, ma jaʼuk te kʼalal ya awalbey te yakuk snajkan sbaik yuʼun ya xkʼopojex sok.
Mame jaʼuk ya xbajt ta yoʼtan te awal anichʼnabik ta yaʼiyel o ta yilel noticiaetik te ma lekuke.
Cholbeya yaʼiy te awal anichʼnab te bin yakat ta spasel ta stojol te afamilia yuʼun maba ya sta swokolik-a.
Chapaik te bin-utʼil ya akanantay abaik sok pasa sok te awal anichʼnab.

«Kʼopojan sok te awal anichʼnabik sok chʼama awaʼiy te bin ya yalik. Ayniwan ma skʼan ya yalbatik te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaik teme ay xiwel ta yoʼtanik o teme ilinemik. Albeya yaʼiyik te jaʼnix jich ya awaʼiy aba sok cholbeya yaʼiyik te bin skoltayejat yuʼun lek ya awaʼiy aba-a» (Bethany).