¿Kʼusi chakʼ jchantik li 40 kʼakʼal ti liʼ to kom ta balumil li Jesuse?

1, 2. ¿Kʼusi kʼot ta stojolalik chaʼvoʼ yajchankʼoptak Jesus kʼalal jaʼo chbatik ta Emause?

LI TA 16 yuʼun nisan ta sjabilal 33, li yajchankʼoptak Jesuse chibajemik xchiʼuk xiʼemik tajek. Oy chaʼvoʼ yajchankʼoptak ti lokʼik batel ta Jerusalen sventa xbatik ta Emause, ti te van 11 kilometrouk snamal xilike. Chibajemik tajek, yuʼun jaʼ to laj yichʼ milel li Jesuse, ti jaʼ toʼox yakal tstsʼakliike. Oy ox ta yoʼontonik ti xilik kʼusitik labal sba tspas li Mesiase. Pe ta skoj ti laj yichʼ milele, mu xa kʼusi stakʼ pasel yilel. Mu xakʼik venta ti poʼot xa kʼusi labal sba chkʼot ta pasele.

² Oy jun vinik ti mu xojtikinike te nopaj talel ta stojolalik xchiʼuk jmoj xa xanavik batel. Li jchankʼopetike laj yalbeik ti solel tsvul tajek yoʼontonike xchiʼuk ti chopol tajek chaʼi sbaik ta skoj li kʼusitik kʼot ta stojolal Jesuse. Jaʼ yuʼun, oy kʼusi lik sloʼilta ti muʼyuk chchʼay-o ta sjol li jchankʼopetike. Li vinike xcholet lik yalbe skʼoplal li kʼusitik la stsʼiba Moises xchiʼuk li kʼusi yaloj j-alkʼopetike. Laj yalbe skʼoplal ti kʼu yuʼun la yil svokol xchiʼuk cham li Mesiase. Kʼalal kʼotik ta Emaus yoxvoʼalike, li jchankʼopetike laj yakʼik venta ti jaʼ Jesus ti yakal chchiʼinik ta loʼile, ti chaʼkuxiem xae. Xmuyubajik van tajek kʼalal la snaʼik ti chaʼkuxiem xa li Mesiase (Luk. 24:​13-35).

3, 4. 1) ¿Kʼusi kʼot ta stojolal li yajchankʼoptak Jesuse? (Echos 1:3). 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe?

³ Li 40 kʼakʼal liʼ to kom ta balumil Jesus kʼalal chaʼkuxiem xa oxe, ep ta velta laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li yajchankʼoptake (kʼelo Echos 1:3). Li Jesuse la stsatsubtasbe yoʼonton li yajchankʼoptake. Jaʼ yuʼun, muʼyuk xa la svul yoʼontonik xchiʼuk muʼyuk xa bu xiʼik, yuʼun xmuyubajik tajek, jun xa noʼox yoʼontonik xchiʼuk tsots xa yoʼontonik sventa xcholik-o batel mantal xchiʼuk ti xakʼik ta chanel ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose.a

⁴ Mi la jchanbetik skʼoplal li kʼusitik la spas Jesus ti kʼu sjalil liʼ to kom ta balumil kʼalal chaʼkuxiem xa oxe, ep ta jtabetik sbalil. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik batel ti lek la stunes skʼakʼal li Jesuse: 1) la spatbe yoʼonton li yajchankʼoptake, 2) la skoltaan sventa xaʼibeik lek smelolal li Tsʼibetike xchiʼuk 3) la xchanubtasan sventa oyuk to kʼusi mas sbainik. Ta jujutos taje ta jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ jchanbetik li Jesuse.

¿KʼUXI XUʼ JPATBETIK YOʼONTON LI YANTIKE?

5. ¿Kʼu yuʼun skʼanik patbel yoʼonton li yajchankʼoptak Jesuse?

⁵ ¿Kʼu yuʼun skʼanik patbel yoʼonton li yajchankʼoptak Jesuse? Yuʼun junantike laj yikta snaik, yutsʼ yalalik xchiʼuk laj yikta yabtelik sventa stsʼakliik li Jesuse (Mat. 19:27). Yantik xtoke laj yichʼik ilbajinel ta skoj ti ochik ta yajchankʼop Jesuse (Juan 9:22). Jpʼel ta yoʼonton oy kʼusitik la spasik, yuʼun xchʼunojik ti jaʼ Mesias li Jesuse (Mat. 16:16). Pe kʼalal laj yichʼ milel li Jesuse, chʼabal xa spatobil yoʼonton komik xchiʼuk tsvul tajek yoʼontonik.

6. ¿Kʼusi la spas Jesus kʼalal laj xa ox yichʼ chaʼkuxesele?

⁶ Li Jesuse snaʼoj ti stalel onoʼox ti jech chaʼi sba jchankʼopetik ti tsvul yoʼontonik ta skoj ti chame. Snaʼoj xtok ti maʼuk ta skoj ti chʼabal xchʼunel yoʼontonike. Jech oxal, lik spatbe yoʼonton yamigotak kʼalal laj yichʼ chaʼkuxesele. Laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal Maria Magdalena kʼalal te x-okʼolet ta spat mukinale (Juan 20:​11, 16). Laj yakʼ sba ta ilel xtok ta stojolal li chaʼvoʼ yajchankʼoptak ti laj kalbetik skʼoplal li ta slikebaltik li xchanobil liʼe. Jech xtok, laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li jtakbol Pedroe (Luk. 24:34). ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta stojolal Jesus ti jech la spase? Kalbetik batel skʼoplal kʼusi kʼot ta pasel kʼalal laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li Maria Magdalenae.

7. ¿Kʼusi yakal tspas laj yil Maria li Jesuse, xchiʼuk kʼusi la spas ta stojolal? (Juan 20:​11-16; kʼelo xtok li lokʼole).

⁷ (Kʼelo Juan 20:​11-16). Li ta 16 yuʼun nisane, oy jayvoʼ antsetik ti tukʼ yakʼoj sbaike sob xa batik sventa xbat skʼelbeik smukinal li Jesuse (Luk. 24:​1, 10). Taje te bat li Maria Magdalenae. Kʼalal kʼot li ta mukinale, laj yil ti xokol xae. Jaʼ yuʼun, anil xa bat yalbe Pedro xchiʼuk Juan. Xchaʼvoʼalik xyoletik batel li ta mukinale, li Mariae te napʼal bat ek. Li Pedro xchiʼuk Juane laj yakʼik venta ti ta melel xokol xa li smukinale, vaʼun sut batel ta snaik. Pe te x-okʼolet kom li Mariae. Akʼo mi muʼyuk yakʼoj venta, li Jesuse te kʼelvanem. Kʼalal laj yil Jesus ti x-okʼolet li Mariae, kʼuxubaj ta yoʼonton. Vaʼun, laj yakʼ sba ta ilel xchiʼuk oy kʼusi la spas sventa stsatsubtasbe yoʼonton. La xchiʼin ta loʼil xchiʼuk oy kʼusi laj yakʼbe sbain ti toj tsots skʼoplale: ti xbat yalbe yermanotak ti chaʼkuxi xae (Juan 20:​17, 18).

8. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li Jesuse?

⁸ ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik Jesus li kʼusi la spase? Jaʼ ti jpatbetik yoʼonton li kermanotaktik sventa jechuk-o xtunik ta stojolal Jeovae. Yoʼ spas kuʼuntike, skʼan teuk noʼox jsatik li kʼusitik tsnuptanike, ti xkaʼibetik xkʼuxul li svokolike xchiʼuk ti jpatbetik yoʼontonike. Kalbetik skʼoplal kʼusi la snuptan jun ermana ti Yoselin sbie, ti cham smuk ta skoj ti oy kʼusi tsots la snuptane. Xi chale: «Ta epal u solel la jvul tajek koʼonton». Oy jun nupultsʼakal laj yikʼik batel ta snaik li Yoseline. La xchikintabeik lek li kʼusi chale xchiʼuk la svulesbeik ta sjol ti ep sbalil ch-ilat yuʼun li Jeovae. Xi chal li Yoseline: «Li vaʼ kʼakʼale mu xa jnaʼ kʼusi ta jpas, xkoʼolaj ti te xa chicham-o yaʼeluke, ti mu xa kʼusi stakʼ pasele. Pe li Jeovae la stunes li nupultsʼakal sventa skoltaikune. La stijbeikun koʼonton sventa jechuk xitun yan velta ta stojolal Jeova». Mi ta jkʼan ta jpatbetik yoʼonton li yantik eke, jtsʼet chikintatik kʼalal chalbutik ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Kʼalal jech ta jpastike, jaʼ jech ta jpatbetik yoʼonton xchiʼuk ta jtsatsubtasbetik yoʼontonik sventa jechuk-o xtunik ta stojolal Jeova (Rom. 12:15).

¿KUXI XUʼ JKOLTATIK YANTIK SVENTA XAʼIBEIK LEK SMELOLAL LI TSʼIBETIKE?

9. ¿Kʼusi ti mu toʼox yaʼibeik lek smelolal li jchankʼopetike, xchiʼuk kʼuxi koltavan li Jesuse?

⁹ Li yajchankʼoptak Jesuse xchʼunojik lek ti jaʼ skʼop Dios li Tsʼibetike xchiʼuk chakʼ yipalik sventa xakʼ ta xkuxlejalik (Juan 17:6). Pe oy kʼusi mu xaʼibeik smelolal xchiʼuk mu snaʼik ti kʼu yuʼun laj yichʼ milel Jesus kʼuchaʼal jun jpaschoplejale. Li Jesuse snaʼoj lek ti lek yoʼonton li yajchankʼoptake, pe laj yakʼ venta ti mu to xaʼibeik lek smelolal li Tsʼibetike (Luk. 9:​44, 45; Juan 20:9). Jech oxal, la skoltaan sventa xaʼibeik smelolal li kʼusi tskʼelike. Kalbetik batel skʼoplal kʼusi kʼot ta pasel kʼalal laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal chaʼvoʼ yajchankʼoptak kʼalal jaʼo chbatik ta Emause.

10. ¿Kʼusi la spas Jesus sventa xchʼun yajchankʼoptak ti jaʼ li Mesiase? (Lukas 24:​18-27).

¹⁰ (Kʼelo Lukas 24:​18-27). Li Jesuse muʼyuk laj yakʼ sba ta ojtikinel ta anil ta stojolal li chaʼvoʼ yajchankʼoptake, jaʼ noʼox oy kʼusitik la sjakʼanbe. ¿Kʼu yuʼun ti jech la spase? Yuʼun van tskʼan tsnaʼ li kʼusi tsnopike xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Jech onoʼox la spasik, yuʼun laj yalik ti smalaojik ti xpojatik lokʼel ta skʼob jromaetik li j-israeletike. Kʼalal laj yalbeik xa ox ti kʼusi tsnopike, li Jesuse la stunes li Tsʼibetik sventa xaʼibeik smelolal ti kʼot xa ta pasel epal albil kʼopetike.b Li ta bat kʼakʼale, li Jesuse te la sta sba xchiʼuk li yan yajchankʼoptake, te laj yalbe skʼoplal xtok ti kʼusi skʼan xal li albil kʼopetik taje (Luk. 24:​33-48). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje?

11, 12. 1) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan la stunes Tsʼibetik li Jesuse? (Kʼelo xtok li lokʼoletike). 2) ¿Kʼuxi laj yichʼ koltael Nortey sventa xakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chal Vivliae?

¹¹ ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik Jesus li kʼusi la spase? Kʼalal chijchanubtasvan ta Vivliae, oyuk kʼusi jakʼbetik li buchʼu ta jchanubtastik sventa jnaʼtik li kʼusi tsnop xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbae, pe ti mu chopoluk xaʼi sba kuʼuntike (Prov. 20:5). Mi la jnaʼtik xa ox ti kʼu yelan chaʼi sbae, kakʼbetik yil kʼuxi xuʼ sta tekstoetik ta Vivlia yoʼ xkoltaate. Mu me xkalbetik ta anil li kʼusi skʼan spase. Jaʼ mas lek ti oyuk kʼusi jakʼbetik sventa snopbe skʼoplal kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejal li tekstoetik ta Vivliae. Kalbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal jun ermano ta Ghana ti Nortey sbie.

¹² Lik xchan Vivlia kʼalal16 toʼox sjabilale. Ta mas tsʼakale, lik kontrainatuk yuʼun li yutsʼ yalale. ¿Kʼusi koltaat-o sventa mu xchibaje? Li buchʼu chchanubtasvan ta Vivliae laj yakʼbe yil Nortey li kapitulo 10 ta Mateoe ti ta onoʼox xichʼik kontrainel li melel yajtsʼaklomtak Kristoe. Xi chale: «Kʼalal lik kontrainvanuk li kutsʼ kalale, te laj kakʼ venta ti jaʼ melel li kʼusi yakal ta jchane». Jech xtok, akʼbat iluk li kʼusi chal Mateo 10:16 ti skʼan xichʼ spʼijile, taje jaʼ koltaat-o sventa snaʼ kʼuxi chalbe yutsʼ yalal li kʼusitik xchʼunoje. Kʼalal laj xa ox yichʼ voʼe, oy ta yoʼonton ti xtun ta prekursore, pe li stote tskʼan ox ti xbat ta universidad li skereme. Li buchʼu chchanubtasvan ta Vivliae muʼyuk laj yalbe Nortey ti kʼusi skʼan spase, jaʼ noʼox oy kʼusitik la sjakʼbe xchiʼuk la stunes beiltaseletik ta Vivlia sventa xrasonaj xchiʼuk. ¿Kʼusi kʼot ta pasel un? Li Norteye och ta prekursor regular, vaʼun li stote nutsvan lokʼel ta sna. Xi chal ti kʼu yelan chil li kʼusi kʼot ta pasele: «Jpʼel ta koʼonton ti lek li kʼusi kʼot ta nopel kuʼune». Kʼalal oy buchʼu ta jkoltatik sventa xaʼibeik smelolal li Vivliae, xuʼ me jkolta jbatik sventa lek tsotsikuk ta mantal (Efes. 3:​16-19).

¿KʼUXI XUʼ XICHʼIK CHANUBTASEL LI ERMANOETIK SVENTA XKʼOTIK KʼUCHAʼAL JUN MATANALE?

13. ¿Kʼusi la spas Jesus sventa jechuk-o xichʼ cholel mantal kʼalal mi muyem xa ox batel ta vinajele? (Efesios 4:8).

¹³ Kʼalal liʼ toʼox oy ta balumil li Jesuse, lek tajek la spas li abtelal akʼbat sbain yuʼun Stote (Juan 17:4). Pe mu xiuk la snope: «Mi ta jkʼan lek chbat li abtelale, jaʼ mas lek ti voʼon jpase». Li oxib jabil xchiʼuk oʼlol ti la xchol mantale la xchanubtas li yantike xchiʼuk la spat yoʼonton ta stojolal li yajchankʼoptake. Jech oxal, laj yakʼbe sbain ti xcholik batel mantal, ti spukbeik batel skʼoplal li lekil aʼyejetike xchiʼuk ti xchabibeik li xchijtak Jeovae, akʼo mi mu to sta 30 sjabilal junantik li yajchankʼoptake (kʼelo Efesios 4:8). Li viniketik taje tukʼ yakʼoj sbaik xchiʼuk jmoj abtejik xchiʼuk li Jesuse. Akʼo mi jech, kʼalal skʼan toʼox sut batel ta vinajele, li Jesuse mas to la xchanubtasan komel sventa xkʼotik kʼuchaʼal jun matanal ta stojolal li yantike. Jkʼeltik batel kʼuxi la spas.

14. Li 40 kʼakʼal ti liʼ to kom ta balumil li Jesuse, ¿kʼuxi la skolta yajchankʼoptak sventa xchʼiik ta mantal? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁴ Li Jesuse ta slekil yoʼonton jamal laj yalbe yajchankʼoptak li kʼusitik skʼan spasike. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal laj yakʼ venta ti oy junantik ti vokol chaʼiik ta xchʼunel ti chaʼkuxiem xae, laj yalanbe ti mu xa jechuk xnaʼetike (Luk. 24:​25-27; Juan 20:27). Laj yalanbe xtok ti jaʼuk xakʼ ta yoʼontonik skoltael li yan yajtuneltak Diose, ti mu jaʼuk xbat ta yoʼontonik saʼel takʼine (Juan 21:15). Jech xtok, la svulesanbe ta sjol ti mu jaʼuk xbat ta yoʼontonik li kʼusi tsbain yantik mi muʼyuk bu jech ch-akʼbat sbainike (Juan 21:​20-22). Ta skoj ti laj yakʼ venta ti oy to kʼusi mu xaʼibeik smelolal ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose, la stojobtasan xchiʼuk la skoltaan sventa jaʼuk xakʼ ta yoʼontonik li cholmantale (Ech. 1:​6-8). ¿Kʼusi xuʼ xchanik ta stojolal Jesus li moletik ta tsobobbaile?

15, 16. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jesus li moletik ta tsobobbaile? 2) ¿Kʼuxi koltaat-o Patrick ti kʼu yelan laj yichʼ tojobtasele?

¹⁵ ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jesus li moletike? Jaʼ ti xchanubtasik xchiʼuk ti skoltaik li ermanoetike, ti te skʼoplal li keremetik sventa oyuk kʼusi xlik sbainike.c Li moletike skʼan teuk ta sjolik ti maʼuk tukʼil krixchanoetik li ermanoetike. Jaʼ yuʼun, ta slekil yoʼonton tstojobtasik li keremetik sventa oyuk kʼusi xchanik batel, ti bikʼit xakʼ sbaik, ti xuʼuk jpat koʼontontik ta stojolalik xchiʼuk ti xlokʼ ta yoʼonton skoltaik li yantike (1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Ped. 5:5).

¹⁶ Jkʼeltik kʼusi kʼot ta stojolal li ermano Patricke. Kʼalal kerem toʼoxe, maʼuk ta slekil yoʼonton chchiʼin ta loʼil li yantike akʼo mi ermanaetik, yuʼun tsots stalelal. Pe oy jun mol ti yij ta mantale laj yakʼ venta xchiʼuk ta slekil yoʼonton la stojobtas. Xi chal li Patricke: «Ta jtojbe tajek ta vokol ti jech la spase, yuʼun toj chopol chkaʼi jba ti jaʼ noʼox tsbain yantik li kʼusi oy ta koʼontone. Li kʼusi laj yalbun li mol ta tsobobbaile jaʼ la skoltaun sventa xitun ta stojolal li ermanoetike, ti bikʼit xkakʼ jbae xchiʼuk ti mu jaʼuk xbat ta koʼonton ti oyuk kʼusi jbain ta tsobobbaile». Ta skoj ti jech la spas li Patricke, laj yichʼ biiltasel ta mol ta tsobobbail kʼalal 23 sjabilale (Prov. 27:9).

17. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus ti spatoj yoʼonton ta stojolal li yajchankʼoptake?

¹⁷ Li Jesuse maʼuk noʼox laj yakʼbe sbain yajchankʼoptak ti xcholik mantale, yuʼun laj yalanbe ti xchanubtasvanik batele (Mat. 28:20). Li jchankʼopetike yikʼaluk van la snopik ti mu spas yuʼunik li abtelale. Pe li Jesuse spatoj yoʼonton ta stojolalik ti spas yuʼunike. Jaʼ yuʼun, ta sjunul yoʼonton xi laj yalanbee: «Jech kʼuchaʼal la stakun tal li Totile jaʼ jech yakal ta jtakoxuk batel ek» (Juan 20:21).

18. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik Jesus li moletik ta tsobobbaile?

¹⁸ ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jesus li moletike? Li moletik ta tsobobbail ti oy xa kʼusi ep xchanojike snaʼojik ti skʼan xchanubtasik yantik xchiʼuk ti xakʼbeik sbain yantik li abtelaletik ta tsobobbaile (Filip. 2:​19-22). Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ xalbeik keremetik ti akʼo skolta sbaik ta xchʼubael xchiʼuk ta skʼelel li Salon sventa Tsobobbaile. Li moletik ta tsobobbaile xuʼ oy kʼusi xakʼbeik sbain li ermanoetike xchiʼuk ti xchanubtasik kʼuxi ta pasele. Vaʼun, jaʼ xa chakʼbeik komel sbain yoʼ spas stukik. Li ermano Matiu ti achʼ to laj yichʼ biiltasel ta mol ta tsobobbaile tstoj tajek ta vokol ti chanubtasat yuʼun moletik sventa oyuk kʼusi jeltos sbain li ta tsobobbaile xchiʼuk ti spatoj yoʼontonik ta stojolal ti lek chbat yuʼun ta spasele. Xi chale: «Lek tajek chkaʼi ti chalbeikun li kʼusi chʼabal lek chbat kuʼun ta pasele xchiʼuk ti chalbeikun ti kʼuxi xuʼ masuk to lek spas kuʼun li ta yan veltae».d

19. ¿Kʼusi skʼan jpʼeluk ta koʼontontik spasel?

¹⁹ Li 40 kʼakʼal ti liʼ to kom ta balumil Jesus kʼalal chaʼkuxiem xa oxe, jaʼ la stunes sventa stsatsubtasbe yoʼonton xchiʼuk xchanubtas li yantike. Jechuk me jpʼel ta koʼontontik spasel ek (1 Ped. 2:21). Ta me skoltautik ta spasel, yuʼun xi jamal laj yal komele: «Te ta jchiʼinoxuk-o skotol kʼakʼal jaʼ to mi poʼot xa ox xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile» (Mat. 28:20).