Toj ep abalil

1, 2. ¿Kʼusi tskoltautik sventa jchʼuntik ti ep jbalil chilutik li Jeovae?

LI Jeovae ep tajek sbalil chil skotol li yajtuneltake. Akʼo mi jech, junantike muʼyuk sbalil chaʼi sbaik. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ van ta skoj ti yichʼojik pʼajele xchiʼuk ti muʼyuk sbalil ilbilike. Mi jaʼ jech chavaʼi aba eke, ¿kʼusi van tskoltaot sventa xachʼun ta melel ti ep abalil chilot li Jeovae?

² Jtos li kʼusi xuʼ xapase jaʼ ti xachan loʼiletik ta Vivlia ti bu chakʼ ta ilel kʼu yelan tskʼan Jeova ti xkichʼ jbatik ta mukʼ ta jujuntale. Li Xnichʼon Diose laj yichʼanan ta mukʼ li krixchanoetike. ¿Kʼusi laj yakʼ ta ilel kʼalal jech la spase? Jaʼ ti ep sbalil ch-ilatik yuʼun Jeova xchiʼuk Jesus li krixchanoetik ti bikʼit yakʼoj sbaike xchiʼuk ti muʼyuk sbalil chaʼi sbaike (Juan 5:19; Ebr. 1:3). Oy chaʼtos kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe: 1) Li Jesuse, ¿kʼuxi la skolta krixchanoetik yoʼ xakʼik venta ti ep sbalil ch-ilatik yuʼun li Jeovae? 2) ¿Kʼusi stakʼ jpastik sventa jchʼuntik ti ep jbaliltik eke? (Ajeo 2:7).

LI JESUSE LAJ YAKʼBE YIL KRIXCHANOETIK TI EP SBALILIKE

3. Li Jesuse, ¿kʼusi la spas ta stojolal li krixchanoetik ta Galileae?

³ Kʼalal yoxibal xa ox velta bat ta cholmantal ta Galilea li Jesuse, epal krixchanoetike chnopajik tal ta stojolal sventa xchanubtasatik xchiʼuk ti xpoxtaatike. Li Jesuse laj yakʼ venta ti «yayijem sbekʼtalik» li krixchanoetike «xchiʼuk tanpukik, xkoʼolaj kʼuchaʼal chijetik ti chʼabal jchabivanej yuʼunike» (Mat. 9:36; kʼelo li notas de estudio ta español). Li jnitvanejetik ta relijione muʼyuk tstsakik ta venta jsetʼuk li krixchanoetike, muʼyuk sbalil chilik xchiʼuk «mu kʼusi xtunik-o ta jmoj» chilik (Juan 7:​47-49; nota de estudio ta español). Pe li Jesuse laj yichʼanan ta mukʼ, yuʼun la xchʼakbe yorail sventa xchanubtasan xchiʼuk ti xpoxtaane (Mat. 9:35). Jech xtok, sventa skolta yan krixchanoetike, la xchanubtas yajtakboltak sventa xcholik mantal xchiʼuk laj yakʼanbe sjuʼel sventa xpoxtavanik (Mat. 10:​5-8).

4. ¿Kʼusi chakʼ kiltik li kʼusi la spas Jesus ta stojolal li buchʼutik bikʼit yakʼoj sbaike?

⁴ Li Jesuse laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton xchiʼuk laj yichʼanan ta mukʼ li krixchanoetik ti pʼajbilike. Kʼalal jech la spase, jaʼ jech vinaj ti ep sbalil ch-ilatik yuʼun Jeova xchiʼuk Jesus li krixchanoetik taje. Mi chatun ta stojolal Jeova, pe ti muʼyuk abalil chavaʼi abae, teuk ta ajol li kʼusi la spas Jesus ta stojolal li krixchanoetik ti bikʼit yakʼoj sbaike xchiʼuk ti tskʼanik mas chanubtasele. Taje jaʼ me tskoltaot sventa xavakʼ venta ti ep tajek abalil chilot li Jeovae.

5. ¿Kʼusi la snuptan jun ants ta Galilea?

⁵ Li Jesuse maʼuk noʼox la xchanubtas xchiʼuk la skoltaan ta tsobol li krixchanoetike, yuʼun la skoltaan ta jujuntal xtok. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal jaʼo chchol mantal ta Galileae, te la sta «jun ants ti oy xa ta 12 jabil ti mu xmak xchamele» (Mar. 5:25). Ta skoj li xchamele, ibal sba chichʼ ilel li antse. Mi oy buchʼu pikee, ibal sba chkom ek. Jaʼ yuʼun, muʼyuk buchʼu xuʼ xchiʼinan, yuni tuk noʼox bu chanav. Jech xtok, mu stakʼ jmoj xichʼ ta mukʼ Jeova xchiʼuk li buchʼutik te oyik ta snail tsobobbaile mi jaʼuk stakʼ xbat ta kʼinetik (Lev. 15:​19, 25). ¿Mi xnop xa noʼox kuʼuntik kʼu to yelan chil svokol xchiʼuk ti muʼyuk sbalil chaʼi sbae? (Mar. 5:26).

6. ¿Kʼuxi poxtaj li ants ti mu xmak xchamele?

⁶ Li antse oy ta yoʼonton ti xpoxtaat yuʼun li Jesuse, pe muʼyuk la sjakʼbe mi xuʼ xpoxtaat. ¿Kʼu yuʼun? Xuʼ van chkʼexav-o ta skoj li xchamele o xuʼ van chiʼ mi x-utat yuʼun Jesus mi la xchʼik sba ochel ti bu oy ep krixchanoetike, yuʼun snaʼoj ti ibal sbae. Pe ta skoj ti tsots xchʼunel yoʼontone, jaʼ noʼox la spikbe skʼuʼ li Jesuse, yuʼun xchʼunoj lek ti jaʼ jech chpoxtaje (Mar. 5:​27, 28). Jech onoʼox kʼot ta pasel un, yuʼun poxtaj. Li Jesuse la sjakʼ buchʼu pikbat li skʼuʼe, vaʼun li antse laj yal ta jamal. ¿Kʼusi la spas li Jesuse?

7. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus ti la stsak ta venta li antse? (Markos 5:34).

⁷ Li Jesuse laj yakʼ venta ti «xtʼeltʼun ta xiʼel» li antse, jaʼ yuʼun ta slekil yoʼonton la skʼopon xchiʼuk laj yichʼ ta mukʼ (Mar. 5:33). Maʼuk noʼox, yuʼun «jtseb» xut. Ti jech laj yale maʼuk noʼox sventa x-ichʼvan ta mukʼ, yuʼun laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton xchiʼuk xkʼuxul yoʼonton (kʼelo Markos 5:34). Li nota de estudio ta españole xi chchapbe smelolal li jpʼel kʼop taje: «Kʼalal ‹jtseb› xi li Jesuse, jun noʼox velta jech chvinaj li ta Vivliae. Ti jech laj yale jaʼ van ta skoj ti tsots kʼusi yakal tsnuptan li antse xchiʼuk ti ‹xtʼeltʼun› ta xiʼele». ¡Xkuxet to laj yaʼi kʼalal jech albate! ¿Kʼusi van kʼot ta pasel jechuk ti maʼukuk ta slekil yoʼonton kʼoponat yuʼun li Jesuse? Poxtaj onoʼox ti jechuke, pe yikʼaluk van oy smul chaʼi sba ta skoj li kʼusi la spase. Jaʼ yuʼun, li Jesuse maʼuk noʼox la xpoxta, yuʼun laj yakʼbe yil ti kʼanbil tajek yuʼun li Totil ta vinajele.

8. ¿Kʼusitik la snuptan jun ermana ta Brasil?

⁸ Li avi eke, oy yajtuneltak Dios ti xuʼ van xchibajik-o ta skoj ti ipike xchiʼuk ti muʼyuk sbalil chaʼi sbaike. Kalbetik skʼoplal jun prekursora regular ta Brasil ti Renataa sbie. Ta skoj ti muʼyuk lek vokʼe, abal xchibal yakan xchiʼuk abal stsʼetkʼob. Xi chale: «Li ta j-eskuelae, skotol ora chilbajinikun (bullying), tslabanikun xchiʼuk chakʼbeikun j-ixtol bi ti chopol-o chkaʼi jbae. Li kutsʼ kalal eke oy kʼusitik tspasbeikun o chalbeikun ti mu xa kʼusi xitun-o chkaʼie».

9. ¿Kʼusi koltaat-o Renata sventa epuk sbalil xaʼi sbae?

⁹ ¿Kʼuxi laj yichʼ koltael li Renatae? Kʼalal pas ta stestigo Jeovae, li ermanoetik ta stsobobbaile laj yakʼbeik ta ilel ti skʼanojike xchiʼuk la skoltaik sventa xakʼ venta kʼu yelan ch-ilat yuʼun li Jeovae. Xi chale: «Ti jtsʼibabeuk sbi ta jlikuk vun li buchʼutik la skoltaikune, mu xlaj ta tsʼibael kuʼun jechuke. Ta sjunul koʼonton ta jtojbe ta vokol Jeova ti yakʼojbun kutsʼ kalal ta mantale». Ti jech laj yichʼ koltael li Renatae, te laj yakʼ venta ti toj ep sbalil ch-ilat yuʼun li Jeovae.

10. ¿Kʼusi tsots la snuptan li Maria Magdalenae? (Kʼelo xtok li lokʼoletike).

¹⁰ Kalbetik skʼoplal yan ants ti koltaat yuʼun li Jesuse, jaʼ li Maria Magdalenae. Li ants taje uʼuninbil yuʼun vukvoʼ pukujetik (Luk. 8:2). Yikʼaluk oy kʼusitik ch-akʼbat spas yuʼun pukujetik ti toj yan-o ta kʼelele, vaʼun abal buchʼu skʼan xnopaj ta stojolal. Tsots tajek laj yil svokol: xuʼ van xiʼ tajek, la snop ti muʼyuk kʼanbile xchiʼuk ti muʼyuk buchʼu xuʼ xkoltaate. Pe yaʼeluke, li Jesuse la slokʼes li pukujetik ti uʼuninbil toʼox yuʼun li Maria Magdalenae, vaʼun kʼot ta yajchankʼop. Li kʼusi la spas Jesuse jaʼ koltaat-o sventa xakʼ venta ti ep sbalil ch-ilat yuʼun li Diose. Pe maʼuk noʼox, yuʼun oy to kʼusi yan la spas ta stojolal li antse.

11. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus ti kʼanbil tajek yuʼun Jeova li Maria Magdalenae? (Kʼelo xtok li lokʼoletike).

¹¹ Li Jesuse laj yalbe Maria Magdalena ti akʼo xchiʼinat batel ta cholmantale.b Vaʼun, la sta jun matanal, yuʼun laj yil kʼu yelan chanubtasvan li Jesuse. Jech xtok, kʼalal chaʼkuxi li Jesuse, laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li Maria Magdalenae xchiʼuk jaʼ li buchʼu baʼyel la xchiʼin ta loʼil eke. Maʼuk noʼox, yuʼun li Jesuse laj yalbe ti akʼo xbat yalbe jtakboletik ti chaʼkuxiem xae. Li kʼusitik akʼbat spase te laj yakʼ venta ti kʼanbil tajek yuʼun li Jeovae (Juan 20:​11-18).

12. ¿Kʼu yuʼun pʼajbil laj yaʼi sba li Lidiae?

¹² Jech kʼuchaʼal li Maria Magdalenae, li avi eke oy ep krixchanoetik ti chpʼajatik yuʼun li yantike. Jun ermana ta España ti Lidia sbie chal ti kʼalal chiʼinbil toʼox yuʼun li smeʼe, tskʼan ox chyalesat. Akʼo mi muʼyuk jech la spas li smeʼe, li Lidiae xvul ta sjol ti kʼalal bikʼit toʼoxe, tenbil yuʼun li smeʼe xchiʼuk chopol kʼusitik ch-albat. Xi to chale: «Li kʼusi noʼox ta jkʼane jaʼ ti jta kamigatake xchiʼuk ti skʼanikun li yantike. Pe chixiʼ mi mu jechuk xkʼot ta pasel, yuʼun li jmeʼe laj yakʼbun jchʼun ti toj chopolune xchiʼuk ti mu jta-o ti xkichʼ kʼanele».

13. ¿Kʼusi koltaat-o Lidia sventa xakʼ venta ti ep sbalil ch-ilat yuʼun li Jeovae?

¹³ Pe jel xkuxlejal Lidia kʼalal laj yojtikin mantale. Kʼalal tspas orasion, chchan Svivlia xchiʼuk kʼalal ch-albat yuʼun ermanoetik ti kʼanbile, jaʼ koltaat-o sventa xakʼ venta ti ep tajek sbalil ch-ilat yuʼun li Jeovae. Xi chale: «Li jmalale nopajtik noʼox chalbun ti skʼanojun tajeke xchiʼuk jech-o tsvules ta jol ti oy jlekil talelaltake. Jaʼ jech tspas li kamigotak eke». ¿Mi oy buchʼu xavojtikin ti skʼan koltael sventa xakʼ venta ti ep sbalil ch-ilat yuʼun li Jeovae? ¿Kʼusi xuʼ xapas ta stojolal?

JECHUK XAVIL ABA KʼUCHAʼAL CHILOT LI JEOVAE

14. ¿Kʼusi chakʼ jchantik 1 Samuel 16:7 ti kʼu yelan chilutik li Jeovae? (Kʼelo xtok li rekuadro «¿Kʼu yuʼun ep sbalil chil yajtuneltak li Jeovae?»).

¹⁴ Teuk ta ajol ti mu xkoʼolaj kʼusi tsnop Jeova xchiʼuk li krixchanoetike (kʼelo 1 Samuel 16:7). Yuʼun li krixchanoetike jaʼ noʼox tskʼelik ti kʼu yelan xijvinaje, mi jkʼulejutik o ti bu to kʼalal chanunajemutike (Is. 55:​8, 9). Jaʼ yuʼun, sventa xanaʼ mi ep abalile, jaʼuk xakʼel li kʼusi tskʼel ta atojolal li Jeovae. ¿Kʼusi xuʼ skoltaot? Jaʼ ti xachan loʼiletik ta Vivlia ti bu chakʼ ta ilel ti oy buchʼutik muʼyuk sbalil laj yaʼi sbaik bakʼintike, jech kʼuchaʼal Elias, Noemi xchiʼuk Ana. Vaʼun, akʼo avil venta kʼuxi akʼbatik ta ilel yuʼun Jeova ti ep sbalilike. Xuʼ xatsʼiba xtok butik yakʼojbot ta ilel Jeova ti skʼanojote xchiʼuk ti ep tajek abalil chilote. Yan kʼusi xuʼ skoltaote jaʼ ti xasabe skʼoplal ta jvuntik kʼusi xuʼ xapas kʼalal muʼyuk abalil chavaʼi abae.c

15. Li Jeovae, ¿kʼu yuʼun laj yalbe Daniel ti skʼanoj tajeke? (Daniel 9:23).

¹⁵ Mu xchʼay xavaʼi ti ep tajek abalil chilot Jeova ti tukʼ chatun ta stojolale. Kʼalal te xa ox van sien sjabilal li j-alkʼop Daniele, oy jun veltae lubem tajek laj yaʼi sba xchiʼuk chchibaj xa ox (Dan. 9:​20, 21). ¿Kʼusi la spas Jeova sventa spatbe yoʼontone? La stakbe batel li anjel Gabriel sventa xalbe ti laj xa xchikintabe li s-orasione xchiʼuk ti xiuk xalbee: «Toj lek kʼanbilot [o ep abalil]» (kʼelo Daniel 9:23). ¿Kʼu yuʼun ti skʼanoj tajek Daniel li Jeovae? Jaʼ ta skoj ti toj lek stalelaltake, yuʼun tukʼ kʼusitik tspas xchiʼuk tukʼ yakʼoj sba ta stojolal (Esek. 14:14). Li Jeovae laj yakʼ ti tsʼibabiluk xkom ta Vivlia li sloʼilal Daniel sventa spat koʼontontike (Rom. 15:4). Jech kʼuchaʼal la xchikintabe s-orasion Daniel li Jeovae, jaʼ me jech chchikinta a-orasion ek xchiʼuk ep tajek abalil chilot ta skoj ti jaʼ chapas li kʼusitik tukʼe xchiʼuk ti tukʼ avakʼoj aba ta stojolale (Mik. 6:​8, tsʼibetik ta yok vun; Ebr. 6:10).

16. ¿Kʼusi xuʼ skoltaot sventa jaʼuk Atot xavil li Jeovae?

¹⁶ Jechuk xavil kʼuchaʼal jun jkʼanvanej Totil li Jeovae. Li stuke maʼuk tskʼel li achopolile, yuʼun oy ta yoʼonton tskoltaot (Sal. 130:3; Mat. 7:11; Luk. 12:​6, 7). Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal taje, jaʼ tskoltautik sventa oyuk jbalil xkaʼi jbatik. Oy ep buchʼutik jech spasojik talel, jech kʼuchaʼal li ermana Eliana ti likem ta Españae. Oy jayibuk jabil ti chopol kʼoptaat yuʼun li smalale, vaʼun la snop ti mu xa kʼusi xtun-oe xchiʼuk ti muʼyuk buchʼu chkʼanate. Xi chale: «Kʼalal jaʼo muʼyuk jbalil chkaʼi jbae, ta jnopbe skʼoplal ti te smeyojun Jeova sventa xakʼbun kil ti skʼanojune xchiʼuk ti jaʼ chchabiune» (Sal. 28:9). Yan ermana ta Sudáfrica ti Lauren sbie, xi snaʼ xalbe sbae: «Mi ta slekil yoʼonton laj yikʼun tal li Jeovae, mi skoltaojun talel sventa mu xinamaj ta stojolale xchiʼuk mi tstunesun sventa jchanubtas li yantike, taje jamal chakʼ kil ti ep tajek jbalil chilune» (Os. 11:4).

17. ¿Kʼuxi xuʼ xanaʼ mi lek chilot li Jeovae? (Salmo 5:12; kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁷ Albo avoʼonton ti lek chilot li Jeovae (kʼelo Salmo 5:12). Li Davide laj yal ti xkoʼolaj ta «jun mukʼta eskudo» kʼalal lek chilutik li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ chchabiutik kʼalal tukʼ chkakʼ jbatike. Kʼalal jpʼel ta koʼontontik ti lek chilutik li Jeovae xchiʼuk ti tskoltautike, jaʼ me chchabiutik kʼuchaʼal jun eskudo kʼalal chtal ta joltik ti muʼyuk jbaliltike. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik mi lek chilutik li Jeovae? Jech kʼuchaʼal la jchantik xa talele, te chakʼ kiltik ta Skʼop ti skʼanojutike. Jech xtok, li Jeovae tstunes moletik ta tsobobbail, kamigotaktik xchiʼuk ermanoetik sventa xakʼ kiltik ti ep jbalil chilutike. Pe ¿kʼu yelan skʼan xkakʼ ta ilel jtalelaltik kʼalal chkichʼtik patbel koʼontontike?

18. ¿Kʼu yuʼun skʼan xachʼun li kʼusi chalboxuk yantik kʼalal tspatboxuk avoʼontone?

¹⁸ Mi oy kʼusi lek chalik ta atojolal li buchʼutik xavojtikin xchiʼuk skʼanojikote, mu me xanop ti maʼuk melele. Sventa xakʼ avil Jeova ti lek chilote, teuk ta ajol ti xuʼ stunes li krixchanoetik taje. Xi chal Eliana ti laj kalbetik skʼoplal ta parafo 16: «Akʼo mi vokol tajek chkaʼi, chkakʼ persa ti jchʼun li kʼusi lekik chalik ta jtojolal kʼalal tspatbeikun koʼontone, yuʼun jnaʼoj ti jaʼ li kʼusi tskʼan Jeova ti akʼo jpase». Li moletik eke jech-o ta slekil yoʼonton tskoltaik li Eliana, avie jaʼ xa prekursora xchiʼuk chkoltavan batel junchib kʼakʼal ta Betel.

19. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jpʼel ta avoʼonton ti ep abalil chilot li Jeovae?

¹⁹ Li Jesuse ta slekil yoʼonton laj yakʼ kiltik ti oyutik ta yoʼonton li Jtotik ta vinajele (Luk. 12:24). Jaʼ yuʼun, jpʼeluk ta avoʼonton ti solel ep tajek abalil chilot li Jeovae. ¡Mu me xchʼay xavaʼi taje! Jech xtok, akʼo persa ta skoltael yantik sventa snaʼik ti ep sbalil ch-ilatik yuʼun li Diose.