Муһәббәтлишип жүрүш дана қарарларни чиқиришқа қандақ ярдәм бериду?

1, 2 Бәзиләр муһәббәтлишип жүрүш һәққидә немә дәйду?

МУҺӘББӘТЛИШИП жүргән кишиләр хошал вә һаяҗанлиқ һис-туйғуларға чөмиду. Әгәр сизму һазир муһәббәтлишип жүриватқан болсиңиз, шәк-шүбһисизки, бу вақитни хошал-хорам өткүзүшни үмүт қилисиз. Эфиопиядики Ционa исимлиқ қериндаш мундақ дәйду: «Һаятимда әң хошал пәйтләрдин бири бу йолдишим билән муһәббәтлишип жүргән чағлар еди. Биз муһим нәрсиләрни муһакимә қилған вә шундақтиму күлкә-чақчақларни унтуп қалмиған едуқ. Мән сөйидиған вә мени сөйидиған бирини тапқанлиғимни тонуп йәткәндә интайин хошал болдум».

² Голландиядики Алессио исимлиқ бир бурадәр мундақ дәйду: «Аялим билән муһәббәтлишип жүргән чағларда уни яхширақ билиш мени интайин хошал қилған. Лекин шу чағларда бәзи қийинчилиқларға дуч кәлгән едуқ». Бу мақалидә биз муһәббәтлишип жүргәнләр дуч келидиған бәзи қийинчилиқларни вә Муқәддәс китаптики бәзи принциплар уларниң дана қарарларни чиқиришқа қандақ ярдәм беридиғанлиғини муһакимә қилимиз. Униңдин башқа җамаәттики етиқатдашларниң муһәббәтлишип жүргәнләргә қандақ ярдәм берәләйдиғанлиғини көрүп чиқимиз.

МУҺӘББӘТЛИШИП ЖҮРҮШНИҢ МӘХСИТИ

3. Муһәббәтлишип жүрүшниң мәхсити немә? (Пәнд-нәсиһәтләр 20:25)

³ Гәрчә муһәббәтлишип жүрүш кишигә хошаллиқ елип кәлсиму, лекин буниңға җиддий қараш керәк, чүнки бу икки кишини ахирида той қилишқа елип баридиған муһим бир қәдәм. Той күни қиз-жигит Йәһва Худаниң алдида өмүр бойи бир-бирини сөйүшкә вә өз ара иззәт-һөрмәт көрситишкә қәсәм бериду. Әлвәттә, һәрқандақ қәсәмни бериштин авал бу муһим мәсилини тәпсилий көрүп чиқишимиз керәк (Пәнд-нәсиһәтләр 20:25ни оқуң). Бу нека қәсимигиму қаритилған. Бир җүпләр муһәббәтлишип жүргән чағларда бир-бирини яхширақ тонуп, дана қарарни чиқиралайду. Бәзиләр той қилишни, башқилар болса муһәббәтлишип жүрүшни тохтитишни қарар қилиду. Әгәр бир җүпләр айрилип кәтсә, бу уларниң хата иш қилғанлиғини билдүрмәйду. Әксинчә, муһәббәтлишип жүрүш өз мәхситигә йәтти, йәни бу уларниң дана қарар чиқиришиға ярдәм бәрди.

4. Немә үчүн муһәббәтлишип жүрүшкә тоғра көзқарашта болуш керәк?

⁴ Немә үчүн муһәббәтлишип жүрүшкә тоғра көзқарашта болуш керәк? Әгәр той қилмиған бири тоғра көзқарашта болса, у өзүниң келәчәк җори дәп қаримайдиған адәм билән учрашмайду. Бирақ муһәббәтлишип жүрүшкә пәқәт той қилмиғанлар әмәс, һәммимиз тоғра көзқарашта болушимиз керәк. Мәсилән, бәзиләр муһәббәтлишип жүргәнләрни көргәндә, улар чоқум той қилиши керәк дәп ойлайду. Бундақ көзқараш той қилмиған етиқатдашларға қандақ тәсир қилиду? Америкида яшайдиған Мелисса исимлиқ бир қериндаш мундақ дәйду: «Бири билән учришишқа чиққан қериндашлар интайин қийин бесим һис қилиду, чүнки бәзи етиқатдашлар учришип жүргән бурадәр билән қериндашни көргәндә уларниң чоқум той қилишини күтиду. Шуңа учришип жүргән етиқатдашлар бир биригә лайиқ кәлмәйдиғанлиғини көрүп йәтсиму айрилип кетәлмәйду. Бәзилири болса бири билән муһәббәтлишип жүрүшни башлашни җүръәт қилалмайду. Бу кишини қаттиқ ғәм-әндишигә салиду».

БИР-БИРИҢЛАР БИЛӘН ЯХШИРАҚ ТОНУШИҢЛАР

5, 6 Муһәббәтлишип жүргәнләр бир-бири тоғрисида немиләрни биливелиши керәк? (Петрусниң 1-хети 3:4)

⁵ Әгәр бири билән муһәббәтлишип жүриватқан болсиңиз, той қилиш-қилмаслиқни қарар қилишиңизға немә ярдәм бериду? Авал бир-бириңларни яхширақ тонуп биливелиң. Бәлким, муһәббәтлишип жүрүштин авал шу киши тоғрисида бәзи нәрсиләрни биливалдиңиз. Лекин һазир сиздә униң қәлбидә йошурулған пәзилитини биливелиш пурсити бар (Петрусниң 1-хети 3:4ни оқуң). Муһәббәтлишип жүргән чағларда кишиниң Йәһва Худа билән болған мунасивити, униң миҗәз-хулуқлири вә ой-хияллири тоғрисида көпирәк нәрсиләрни биләләйсиз. Вақитниң өтүшигә әгишип, мундақ соалларға җавап тапалайсиз: «Бу киши мән үчүн яхши әр яки аял болаламду? (Пәнд н. 31:26, 27, 30; Әфәс. 5:33; Тим. 1-х. 5:8) Бир-биримизниң һис-туйғулириға көңүл бөлүп, өз ара сөйгү-муһәббәт көрситәләймизму? Бир-биримизгә кәң қосақ болуп, камчилиқлиримизни көрмәсликкә тиришип яшалаймизму?»b (Рим. 3:23) Есиңларда болсунки, диққитиңларни қайси тәрәпләрдә бир-бириңларниң охшайдиғанлириңларға әмәс, бәлки пәриқлиқ тәрәпләрдә бир-бириңларға қанчилик әвришим болалайдиғанлиғиңларға қаритиш керәк.

⁶ Муһәббәтлишип жүргән чағларда йәнә немиләрни биливелишиңлар керәк? Романтик һис-туйғуларға берилиштин авал бәзи муһим ишларни қилишиңлар лазим. Мәсилән, һәрбириңларниң қандақ мәхсәтлири бар? Саламәтлик вә ихтисадий әһвалиңлар қандақ? Өтмүштә қандақ қийинчилиқларни баштин кәчүргән? Әлвәттә, учришип жүрүшни башлиғанда, буларниң һәммиси тоғрилиқ параңлишишниң һаҗити йоқ (Йоһан 16:12ни селиштуруң). Әгәр бәзи шәхсий соалларға җавап беришни техи әтигән дәп қарисиңиз, буни униңға ейтиң. Лекин мәлум вақит өткәндин кейин бу соалларға җавап беришкә тоғра келиду. Сәвәви сиз учришип жүргән киши дана қарар чиқириши үчүн бу соалларниң җававини билиши керәк. Шуңа бәзи нәрсиләр тоғрисида очуқ-ашкарә ейтишқа тоғра келиду.

7. Муһәббәтлишип жүргәнләр бир-бирини техиму яхширақ тонуш үчүн немә қилалайду? («Бир-биридин жирақ җайларда яшиғанларниң муһәббәтлишиши» намлиқ рамкиға қараң.) (Рәсимләргиму қараң.)

⁷ Сиз муһәббәтлишип жүргән киши зади қандақ бир инсан екәнлигини билиш үчүн немә қилалайсиз? Буниң бир йоли — очуқ-ашкарә сөһбәтлишип, бәзи соалларни қоюш вә диққәт билән тиңшаш (Пәнд н. 20:5; Яқуп 1:19). Әркин-азадә параңлишиш үчүн бәзи ишларни қилсаңлар болиду. Мәсилән, биргә тамақ йәңлар, адәмләр бар йәрләрдә сәйлә қилиңлар вә биллә вәз қилиңлар. Униңдин башқа аилә әзалириңлар вә достлириңлар билән вақит өткүзгәндә, бир-бириңларни яхширақ биләләйсиләр. Йәнә арилишип жүргән адәмниң түрлүк вәзийәтләрдә, һәрхил кишиләр арисида өзини қандақ тутидиғанлиғини көрәләйсиз. Голландиядики Ашвин исимлиқ бурадәр Алиша билән муһәббәтлишип жүргәндә, немә қилғанлиғини көрүп бақайли. У мундақ дәйду: «Биз бир-биримизни яхширақ чүшиниш үчүн бәзи ишларни қилишқа тириштуқ. Мәсилән, биз пат-пат бирликтә тамақ тәйярлаш вә өйдики чоң-кичик ишларни қилдуқ. Биргә бундақ ишларни қилғанда, бир-биримизниң яхши хисләтлиримизни вә аҗиз тәрәплиримизни көрдуқ».

8. Муһәббәтлишип жүргәнләр Муқәддәс китапни бирликтә тәтқиқ қилишниң қандақ пайдиси бар?

⁸ Шуниңдәк Муқәддәс китапни бирликтә тәтқиқ қилип, үгиниш арқилиқ бир-бириңларни яхширақ биләләйсиләр. Әгәр той қилсаңлар аиләвий ибадәт үчүн вақит чиқиришиңлар керәк, чүнки Худа аилиңлардә муһим орунда туриду (Вәз 4:12). Шуңа һазирниң өзидә учришип жүргән вақитта биллә тәтқиқ үгинишни өткүзүшкә вақит чиқириңлар. Әлвәттә муһәббәтлишип жүргәнләр һазирчә бир аилә әмәс вә бурадәр техи қериндашниң беши әмәс. Лекин бирликтә тәтқиқ үгинишни өткүзгәндә, бир-бириңларниң Йәһва Худа билән болған достлуқ мунасивити қанчилик күчлүк екәнлигини биливалалайсиләр. Америкилиқ бир җүпләр Макс билән Лиза бирликтә тәтқиқ үгинишини өткүзүшниң башқа пайдилиқ тәрипини байқиған. Макс мундақ дәйду: «Муһәббәтлишип жүрүшни башлиғанда, биз учришишқа чиқиш, той қилиш вә аиләвий турмуш тоғрисидики мәлуматларни бирликтә муһакимә қилип үгәндуқ. Шу муһакимә қилған материаллар адәттә өзүмизгә башлашқа қийин болған бәзи муһим мавзулар тоғрилиқ сөһбәт башлишимизға ярдәм бәрди».

МУҺАКИМӘ ҚИЛИДИҒАН БАШҚА СОАЛЛАР

9. Муһәббәтлишип жүргәнләр кимгә ейтиш-ейтмаслиқни қарар қилғанда, немиләрни нәзәргә елиши керәк?

⁹ Муһәббәтлишип жүргәнлигиңларни кимләргә ейтишиңлар керәк? Силәр буни бирликтә қарар қилишиңлар керәк. Муһәббәтлишип жүрүшни башлиған дәсләпки чағларда, бу тоғрилиқ көп адәмләрниң билишини халимаслиғиңлар мүмкин (Пәнд н. 17:27). Шундақ болғанда башқиларниң көп соалларни қоюп, силәргә бесим қилишидин сақлиналайсиләр. Бирақ һечкимгә ейтмаслиқни қарар қилсаңларчу? Башқиларниң билип қелишидин қорқуп, өзүңларни қачуруп жүрүш үчүн иккиңлар ялғуз муһәббәтлишип учрашсаңлар, буму хәтәрлик болуши мүмкин. Шуңлашқа муһәббәтлишип жүрүш тоғрисида яхши нәсиһәт вә әмәлий ярдәм берәләйдиған бәзи кишиләргә ейтиш даналиқ иш болиду (Пәнд н. 15:22). Мәсилән, аилә әзалири, пишип йетилгән достлар яки ақсақалларға ейтсаңлар болиду.

10. Муһәббәтлишип жүргәнләр әхлақий җәһәттин паклиқни сақлаш үчүн немә қилса болиду? (Пәнд-нәсиһәтләр 22:3)

¹⁰ Муһәббәтлишип жүргәнләр әхлақий җәһәттин пак болуш үчүн немә қилса болиду? Бир-бириңларға һис-туйғулар күчәйгәнсири бир-бириңларни өзүңларға җәлип қилишму күчийиши мүмкин. Әхлақ җәһәттин өзүңларни пак тутушқа немә ярдәм бериду? (Кор. 1-х. 6:18) Өзүңларни әхлақсиз гәп-сөзләрни, иккиңлар ялғуз қелишидин вә спиртлиқ ичимликләрни көп ичиштин сақлиниңлар (Әфәс. 5:3). Булар җинсий һәвәсләрни қозғап, нәтиҗидә тоғра ишни қилишиңлар қийинға чүшиши мүмкин. Шуңлашқа өз иззәт абройиңларни сақлаш вә Йәһва Худаниң өлчәмлирини һөрмәтләш үчүн чоқум немә қилиш керәклиги тоғрилиқ пат-пат сөһбәтлишип туруңлар (Пәнд-нәсиһәтләр 22:3ни оқуң). Эфиопиядики Давит билән Алмаз немә қилғанлиғини көрүп чиқайли. Улар мундақ дәйду: «Биз адәмләр көп җайларда яки достлиримиз бизгә һәмра болған чағларда учришишқа чиқаттуқ. Биз башқилар йоқ әһвалда һечқачан өйдә яки машинида ялғуз қалмиған. Шуңлашқа биз езиқтурушларға дуч келидиған вәзийәтләрдин нери болдуқ».

11. Муһәббәтлишип жүргәнләр сөйгүсини изһар қилғанда, немиләрни нәзәрдә тутуши керәк?

¹¹ Муһәббәтлишип жүргәнләр бир-биригә сөйгүсини изһар қилса боламду? Араңларда йеқин мунасивәт күчәйгән сири, мувапиқ усулда көңлүңларни изһар қилсаңлар болиду. Амма җинсий һәвәс қозғалса, у чағда дана қарар чиқиришиңлар қийин болуп қелиши мүмкин (Күй. к. 1:2; 2:6). Униңдин башқа көңлүңларни изһар қилғанда өзүңларни туталмай, Йәһва өч көридиған ишларни қилип қоюшиңлар мүмкин (Пәнд н. 6:27). Шуңа муһәббәтлишип жүрүшни башлиғанда, Муқәддәс китаптики принципларға асасән бирликтә бәзи чәклимиләрни бәлгүләп қоюңларc (Сал. 1-х. 4:3—7). Муһәббәтлишип жүргәндә мундақ соаллар тоғрилиқ ойлинип беқиңлар: «Биз яшайдиған йәрдә бир-биримизгә сөйгү изһар иш һәрикәтләрни қилсақ, башқилар буниңға қандақ қарайду? Шу иш һәрикәтлиримиз аримизда бир-биримизниң җинсий һәвисини қозғап қаламду?»

12. Муһәббәтлишип жүргәнләр қийинчилиқларға дуч кәлгәндә, немә қилиши керәк?

¹² Қийинчилиқларни қандақ һәл қилалайсиләр? Бәзидә араңларда келишмәсликләр пайда болсичу? Бу силәрниң бир-бириңларға мас кәлмәйдиғанлиғини билдүрәмду? Яқ, билдүрмәйду. Сәвәви һәр җүпниң ой-пикири дайим бир йәрдин чиқмайду. Нека риштиси мустәһкәм болуши үчүн икки адәм бирликтә аридики келишмәсликни һәл қилишқа тиришиши лазим. Демәк, һазир қийинчилиқларни һәл қилиш келәчәктики аиләвий турмушиңларниң бәхитлик болушиға ярдәм бериду. Муһәббәтлишип жүргән чағларда, өзүңлардин мундақ сорап көрүңлар: «Қийинчилиқлар тоғрилиқ параңлашқанда өзүмизни бесивелип, силиқ-сипайә вә һөрмәт билән сөзлишимизму? Өз камчилиқлиримизни етирап қилип, уларни өзгәртишкә тиришимизму? Дәрһал бир-биримизгә йол қоюп кәчүрүм сораймизму вә кәчүримизму?» (Әфәс. 4:31, 32) Әгәр һемишәм бир-бириңлар билән сөз талишип, келишмәй, җедәл қилсаңлар той қилғандин кейинму вәзийәт өзгәрмәслиги мүмкин. Әгәр силәр бир-бириңларға мас кәлмәйдиғанлиғини көрүп йәтсәңлар, учришишни тохтитип айрилип кетиш иккиңлар үчүн әң тоғра қарар болидуd.

13. Қанчә узун вақит арилишип жүрүшни қарар қилишқа немә ярдәм бериду?

¹³ Қанчә узун арилишип жүрүшиңлар керәк? Алдирақсанлиқ билән қарар қилиш һемишәм яхши нәтиҗә бәрмәйду (Пәнд н. 21:5). Бир-бириңларни яхширақ тонуш үчүн йетәрлик вақит керәк. Шуңа бир мәзгил муһәббәтлишип жүрүшкә тоғра келиду. Йәнә бир тәрәптин сәвәпсиз вақит бәк узунға созулуп кәтмәслиги лазим. Муқәддәс китап мундақ дәйду: «Узақ күтүш жүрәкни ағритиду» (Пәнд н. 13:12). Арилишип жүргән вақтиңлар бәк узунға созулуп кәтсә, җинсий һәвәслириңларни тизгинләш қийин болуши мүмкин (Кор. 1-х. 7:9). Диққитиңизни қанчә вақит муһәббәтлишип жүрүшниң орниға, өзүңлардин мундақ сорап көрүңлар: «Қарар чиқиришим үчүн у тоғрилиқ йәнә немиләрни билишим керәк?»

БАШҚИЛАР МУҺӘББӘТЛИШИП ЖҮРГӘНЛӘРГӘ ҚАНДАҚ ЯРДӘМ БЕРӘЛӘЙДУ?

14. Муһәббәтлишип жүргәнләргә башқилар қандақ ярдәм берәләйду? (Рәсимгиму қараң.)

¹⁴ Әгәр бирлириниң муһәббәтлишип жүргәнлигини билсәк, уларға қандақ ярдәм берәләймиз? Уларни бирликтә тамақ йейишкә, аиләвий ибадәткә яки көңүл ачидиған оюн тамашиларға тәклип қилсақ болиду (Рим. 12:13). Улар учришишқа чиққанда ялғуз қалмаслиғи үчүн һәмра болидиған, машинида апирип әкелидиған яки сөһбәтлишиши үчүн тинч бир җайни тәминләләйдиған биригә муһтаҗ болса, уларға тәшәббускарлиқ билән ярдәм беришкә тәйярмусиз? (Гал. 6:10) Жуқурида тилға елинған Алиша билән Эшвинға қериндашлар ярдәм бәргән. Алиша мундақ дәйду: «Бәзи қериндашлар бизгә: “Биллә вақит өткүзүш керәк болған чағларда бизниң өйүмизгә келиңлар” дегән сөзлирини аңлиғанда бәк хошал болған едуқ». Әгәр бири сиздин уларниң учришишиға үчинчи адәм болушини сориса, буни достлириңизға ярдәм беришниң әҗайип мүмкинчилиги дәп қараң. Уларни пүтүнләй ялғуз қалдуруштин пәхәс болуң, амма уларға өз-ара параңлишишқа пурсәт яритиң (Флп. 2:4).

15. Муһәббәтлишип жүргәнләргә достлар йәнә қандақ ярдәм берәләйду? (Пәнд-нәсиһәтләр 12:18)

¹⁵ Йәнә немини ейтиш-ейтмаслиққа диққәт қилсақ, муһәббәтлишип жүргәнләргә ярдәм берәләймиз. Бәзидә өзүмизниң сөзлиригә диққәт қилишимиз керәк (Пәнд-нәсиһәтләр 12:18ни оқуң). Мәсилән бирлириниң арилишип жүрүшни башлиғанлиғини билгинимиздә, буни башқиларға ейтишни халишимиз мүмкин. Лекин улар өзлири бу тоғрилиқ ейтишни ойлиған болуши мүмкин. Биз уларниң арқисидин ғевәт-шикайәт қилмаслиғимиз яки чиқарған шәхсий қарарлирини тәңқит қилмаслиғимиз керәк (Пәнд н. 20:19; Рим. 14:10; Сал. 1-х. 4:11). Униңдин башқа той қилишқа дәвәт қилидиған бәзи сөзләрни қилиш яки соалларни сораш уларниң көңлини беарам қилиши мүмкин. Элис исимлиқ қериндаш вә униң йолдиши мундақ дәйду: «Той қилиш плани тоғрисида техи параңлишип бақмиғанда, башқиларниң биздин той қилиш планимиз тоғрисидики соаллири бизни хиҗаләттә қалдурған еди».

16. Әгәр муһәббәтлишип жүргәнләр айрилип кетишни қарар қилса, немә қилишимиз керәк?

¹⁶ Әгәр муһәббәтлишип жүргәнләр айрилип кетишни қарар қилса, немигә диққәт қилишимиз керәк? Биз шәхсий соалларни қоюштин яки бириниң тәрипини тутуштин нери болушимиз керәк (Пет. 1-х. 4:15). Леа исимлиқ қериндаш мундақ дәйду: «Биз айрилип кәткәндә, қериндашлар әшу бурадәрдин немә үчүн айрилип кәткәнлигимни кәлсә-кәлмәс пәрәз қилип, сөз-чөчәкләрни қилған. Буни аңлап көңлүм қаттиқ ағриған еди». Илгири тилға алғандәк, әгәр бирлири айрилип кетишни қарар қилса, уларни натоғра қарар чиқарди дәп ойлимаслиғимиз керәк. Муһәббәтлишип жүрүшниң мәхсити — иккилисигә тоғра қарар чиқиришиға ярдәм бериш. Әлвәттә, айрилип кәткәнләрниң көңли зедә болиду вә улар өзлирини бәк ялғуз һис қилиши мүмкин. Шуңа, уларға ярдәм беришниң пурсәтлирини издишимиз лазим (Пәнд н. 17:17).

17. Муһәббәтлишип жүргәнләр давамлиқ немә қилиши керәк?

¹⁷ Көрүп чиққинимиздәк, муһәббәтлишип жүргәнләр бәзи қийинчилиқларға дуч келиду. Лекин кишини хошал қилидиған гөзәл тәрипи бар. Джессика мундақ дәйду: «Растини ейтқанда, муһәббәтлишип жүрүш ундақ асан иш әмәс, көп тиришчанлиқ көрситиш лазим. Бирақ бу вақтимизни вә күчимизни чиқиришқа әрзийдиған иш». Әгәр сиз муһәббәтлишип жүриватқан болсиңиз, бир-бириңларни яхширақ чүшиниш үчүн давамлиқ тиришиңлар. Шундақ қилсаңлар, муһәббәтлишип жүрүш оңушлуқ болиду вә һәр иккилиңларниң дана қарар чиқиришиға ярдәм бериду.