Te ʼu Tuʼutāmaki Fakamataku — ʼE Fakahoko Koa e Te ʼAtua?
“ ʼATUA, he koʼe neʼe ke fai te meʼa ʼaia kia mātou?”
Ko te palalau ʼaia neʼe fai e te tahi neʼe hāo mai te punaʼaga afi neʼe hoko ʼi Nevado del Ruiz ʼi Kolopī ʼi te ʼaho 13 ʼo novepeli ʼo te taʼu 1985. Ko te hōlofa ʼaē ʼo te pela mai te punaʼaga afi ʼaia neʼe ina tanumia te kolo katoa ʼo Armero pea neʼe mamate ai te toko 20 000 hahaʼi ʼi te po pe ʼaia.
ʼE tou mahino ai leva ki te palalau ʼaē neʼe fai e ia ʼaē neʼe hāo mai te tuʼutāmaki ʼaia. ʼI te tauʼi tokotahi e te hahaʼi te ʼu mālohi fakamataku ʼaē ʼo te kele, talu mai te ʼu temi ʼāfea neʼe faka ʼuhiga e te hahaʼi te ʼu taʼi tuʼutāmaki fakamataku ʼaia ʼe fakahoko e te ʼAtua. Ko te hahaʼi ʼo te temi muʼa neʼe nātou fai te ʼu mōlaga, ohage la ko tanatou sakilifisioʼi te ʼu tagata moʼo fakafimālieʼi ʼo tonatou ʼu ʼatua ʼo te tai, ʼo te lagi, ʼo te kele, ʼo te moʼuga, ʼo te punaʼaga afi, pea mo ʼihi ʼatu ʼu tupuʼaga tuʼutāmaki. ʼO toe feiā aipe mo te temi nei, ko ʼihi ʼe nātou ʼui ʼe hoko te ʼu tuʼutāmaki he neʼe tonu pe ia ke hoko feiā peʼe nātou ʼui ko te finegalo ʼaia ʼo te ʼAtua.
Kae ʼe tonu koa ke tukugakoviʼi te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te ʼu tuʼutāmaki ʼaē ʼe nātou fakatupu lotomamahi te tagata pea mo matematehi nātou ʼi te malamanei? ʼE tonu koa ke faka lākahalaʼi ia ia? Moʼo tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia, ʼe ʼaoga ke tou mahino lelei ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe pipiki ki te ʼu taʼi tuʼutāmaki ʼaia. ʼI tona fakahagatonu, ʼe ʼaoga ia ke tou toe vakaʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe kua hoko.
Koteā koa te “tuʼutāmaki fakamataku”?
ʼI te temi ʼaē neʼe hoko ai te mafuike ʼi Tangshan, ʼi Siaina, neʼe hā ʼi te nusipepa ʼi Siaina neʼe ko te toko 242 000 hahaʼi neʼe mamate, pea ʼi te fueʼi ʼaē e te afā ko Andrew te potu toga ʼo Floride pea mo Louisiane ʼi Amelika, neʼe lau te totogi ʼo te ʼu meʼa ʼaē neʼe maumau ki te ʼu miliale tola, ko te ʼu taʼi tuʼutāmaki ʼaia neʼe talanoa lahi ki ai te ʼu tala logo. Kae, ka na pau la ia neʼe hoko te mafuike ʼi te Toafa ʼo Gobi ʼaē ʼe tuʼu ia kilometa e 1,100 ʼi te potu tokelau-hihifo ʼo Tangshan, peʼe ka na pau la ia neʼe maliu kehe te afā ko Andrew ʼo fakalaka ia ki te tai, ʼo hāo ai te fenua katoa? ʼE mole kei manatuʼi nei ia ʼaho nei.
Pea ʼe ʼiloga lelei ia, mokā ʼe tou palalau ki te ʼu tuʼutāmaki fakamataku, ʼe mole tou lolotoga palalau pe ki he ʼu fakaʼiloga fakamataku ʼo te ʼu mālohi ʼo te kele. ʼI te ʼu taʼu fuli ʼe hoko te ʼu mafuike ʼe lauʼi afe, lalahi pea mo liliki, ʼo toe feiā aipe mo te ʼu toe tuʼani matagi, te ʼu afā, te ʼu ʼāhiohio, te ʼu punaʼaga afi, pea mo ʼihi ʼu tuʼutāmaki ʼe toe lagolago pe ki te ʼu tuʼutāmaki ʼaia. Kae, ʼi te temi ʼaē ʼe maumauʼi ai e te ʼu mālohi ʼaia te maʼuli pea mo te ʼu koloā, pea mo fakatupu faigataʼaʼia te ʼaluʼaga ʼo te maʼuli, ʼe liliu te ʼu mālohi ʼaia ko te ʼu tuʼutāmaki.
ʼE tonu ke tou mahino ko te fua kovi pea mo te ʼu maumau ʼaē ʼe tupu mai ai, ʼe mole ʼalutahi tuʼumaʼu mo te ʼu mālohi ʼaē ʼe hoko ʼi te kele. Ko te tuʼutāmaki lahi ʼe mole hoko ia ʼuhi ko te ʼu mālohi ʼo te kele. Ohage la, ʼi te taʼu 1971 ko te mafuike e 6,6 tona mālohi ʼi te meʼa fua ʼa Richter neʼe hoko ʼi San Fernando ʼi Amelika, Californie, neʼe mamate ai te toko 65 hahaʼi. Hili kiai te taʼu katoa, ko te mafuike e 6,2 tona mālohi neʼe tō ʼi Managua, ʼi Nikalakua, neʼe ko te toko 5 000 hahaʼi neʼe mamate!
Koia, ʼi te tuputupu ʼo te maumau ʼo te ʼu tuʼutāmaki ʼi te kele, ʼe feala ke tou fakakaukau fēnei: Ko te ʼu mālohi ʼo te kele kua nātou ʼāsili mālohi age koa? Pe neʼe kau koa la te ʼu meʼa ʼaē neʼe faʼu e te tagata ki te fakatupu ʼo te ʼu tuʼutāmaki ʼaia?
Ko ai koa ʼaē ʼe lākahala?
ʼE fakahā e te Tohi-Tapu ko Sehova ʼAtua te Tupuʼaga Lahi ʼo te ʼu meʼa fuli, ʼo kau ai mo te ʼu mālohi ʼo te kele (Senesi 1:1; Nehemia 9:6; Hepeleo 3:4; Fakahā 4:11). ʼE mole faka ʼuhiga leva, ko ia ʼaē ʼe ina taki te feʼaluʼaki ʼa te matagi peʼe ko te ʼu ʼua fuli. Kailoa ia, neʼe ina fakatuʼu te ʼu lao moʼo taki ʼo te kele pea mo meʼa fuli ʼe pipiki kiai. Ohage la, ia Tagata Tānaki 1:5-7, ʼe tou lau ʼe hoko te ʼu gāue tāfito e tolu ke fealagia te maʼuli ʼaē ʼi te kele — ko te mafoa ʼo te ʼaho pea mo te tō ʼo te laʼā ʼi te ʼaho fuli pe, te ʼaluʼaga tuʼumaʼu ʼo te ʼu matagi, pea mo te takafoli ʼo te vai. Peʼe mahino te malamanei ki te ʼu meʼa ʼaia peʼe kailoa, ia taʼu ʼe lauʼi afe neʼe hoko te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia pea mo ʼihi age ohage ko te ʼaele, mo te seolosia, pea mo te fakaʼaluʼalu ʼo te maʼuli ʼi te kele. ʼE fakatokagaʼi tatou e te tagata faitohi ʼo te tohi ʼo te Tagata Tānaki ki te lahi ʼaē ʼo te kehekehe ʼi te ʼu agaaga heʼe fetogi pea mo heʼegata ʼo te kele ʼi te ʼaluʼaga faka temi pea mo nounou ʼaē ʼo te maʼuli ʼo te tagata.
ʼE mole gata ʼaki pe te ʼui ʼaē ko Sehova ko te Tupuʼaga ʼo te ʼu mālohi kae ʼe ina toe maʼu te mālohi ʼaē moʼo taki ʼo te ʼu mālohi ʼaia. ʼI te Tohi-Tapu ʼe tou maʼu te ʼu fakamatala ki te taki ʼa Sehova peʼe ko tana pule ki te ʼu taʼi mālohi ʼaia moʼo fakahoko ʼo tona finegalo. ʼE kau ki te faʼahi ʼaia te avahi ʼo te tai Kula ʼi te temi ʼo Moisese pea ʼi te temi ʼo Sosue neʼe ina fakatuʼu te laʼā pea mo te māhina ʼi te lagi (Ekesote 14:21-28; Sosue 10:12, 13). Ko Sesu Kilisito, te ʼAlo ʼo te ʼAtua pea mo te Mesia ʼaē neʼe fakapapau, neʼe ina toe fakahā mo tana pule ʼaē ki te ʼu mālohi ʼo te kele, ohage la ko tana faka gona te tuʼani matagi ʼi te tai ʼo Kalilea (Maleko 4:37-39). Ko te ʼu fakamatala feiā ʼe fakahā lelei pe ko Sehova ʼAtua pea mo tona ʼAlo ko Sesu Kilisito, ʼe feala ke nā puleʼi katoa ia meʼa fuli ʼe lave ki te maʼuli ʼo te kele. — 2 Fakamatala 20:6; Selemia 32:17; Mateo 19:26.
Kapau koia ʼaia, ʼe feala koa ke tou tukugakoviʼi te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te tuputupu ʼaē ʼo te ʼu tokakovi pea mo te ʼu maumau, ʼuhi ko te fua ʼaia ʼo te ʼu mālohi ʼo te kele ʼaē ʼe hoko ʼi te ʼu temi ʼaenī? Moʼo tali ki te fehuʼi ʼaia, ʼe tonu ke tou vakaʼi muʼa peʼe ko te ʼu mālohi ʼo te kele kua mālohi age ʼosi nātou ʼi te temi nei, ʼo mole kei feala honatou lolomi.
ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, koutou fakatokagaʼi te talanoa ʼa te tohi (Natural Disasters — Acts of God or Acts of Man?): “ ʼE mole maʼu he fakamoʼoni ko te ʼu gāue ʼa te ʼaele ʼo feiā mo te ʼu magemage, pea mo te ʼu lōfia pea mo te ʼu afā ʼe nātou fetogi. Pea ʼe mole heʼeki he tahi ʼe ina ako te agaaga ʼo te kele kua ina fakahā ko te ʼu ʼaluʼaga ʼo te kele, te ʼu mafuike, te ʼu punaʼaga afi pea mo te ʼu peau kua ʼāsili mālohi age ia.” ʼO mulimuli pe ki te manatu ʼaia, ʼe tala e te tohi (Earthshock): “ ʼE maʼu ʼi te ʼu maka fuli ʼo te ʼu fenua lalahi te ʼu fakamoʼoni ʼo te ʼu tuʼuga tuʼutāmaki faka seolosia lalahi neʼe hoko, kapau neʼe tonu ke hoko te ʼu tuʼutāmaki ʼaia ia ʼaho nei, ʼe ko he meʼa fakaʼofaʼofa anai ia ki te malamanei — pea ʼi te manatu ʼa te kau hahaʼi sivi, ʼe felāveʼi moʼoni anai te malamanei mo he tuʼutāmaki ʼi te ʼu tuʼutāmaki ʼaia ʼi te temi ka haʼu.” Ko tona fakanounou pe, ko te kele pea mo tona ʼu mālohi ʼe mole heʼeki nātou fetogi talu mai te ʼu temi ʼāfea. Peʼe fakahā e ʼihi ʼu sivi peʼe kailoa te tuputupu ʼo he ʼu faʼahiga meʼa faka seolosia peʼe ko ʼihi gāue, ʼe mole heʼeki liliu te kele ʼo kovi age ʼosi ia ʼaho nei.
Pea koteā te ʼu fakamatala ʼaē ʼe tou lau ʼo ʼuhiga mo te tuputupu hoholo ʼaē ʼo te ʼu tuʼutāmaki fakamataku ʼaē ʼo te kele? Kapau ʼe mole ko te hāla ʼa te ʼu mālohi ʼo te kele, ʼe feala pe ke tukugakoviʼi te tagata. ʼIo, neʼe fakamoʼoni e te ʼu puleʼaga ko te ʼu gāue ʼa te tagata neʼe nātou fakatupu ʼi te kele te ʼu tuʼutāmaki pea ʼe fua kovi pe kia nātou. ʼI te ʼu fenua ʼaē ʼe nātou lolotoga tuputupu ʼi te faʼahi faka koloā, ʼuhi ko te ʼaoga tāfito ʼo he meʼa kai, ko te hahaʼi gāue kele neʼe lahi tanatou gāueʼi tonatou ʼu kele, peʼe ke nātou fakalahi tanatou ʼu gāueʼaga ʼaki hanatou lovao te ʼu vao matuʼa ʼe ʼaoga ki te fakatuʼutuʼu ʼo te maʼuli ʼaē ʼi te kele. ʼE ko he meʼa ia ʼe fakatupu kovi ki te kele. Ko te mafola ʼa te hahaʼi ʼe toe fakavaveʼi ai te tuputupu ʼo te ʼu fale fakaʼofaʼofa pea mo ʼuli e tahi laga pe ʼi te ʼu koga meʼa fakatupu tuʼutāmaki. Māʼiape la mo te ʼu fenua maʼu koloā, ohage ko San Andreas Fault ʼi Californie ko te toko miliona neʼe nātou fakatupu tuʼutāmaki kia nātou totonu logope la te ʼu fakatokaga ʼaē neʼe kua fakahā kia nātou. ʼI te ʼu ʼaluʼaga ʼaia, mokā hoko he meʼa fakapuna’maʼuli — ohage la ko he tuʼani matagi, he lōfia, peʼe ko he mafuike — ʼe feala koa ke tukugakoviʼi ko he tuʼutāmaki pe ia ʼo te kele?
Ohage la ko te magemage ʼo Sahel ʼi Afelika. ʼI te agamāhani ʼe magemage mokā ʼe mole ʼua peʼe mole ʼi ai he vai, ʼo fakatupu ai te hoge, te pakupaku, pea mo te mate. Kae e lahi koa te hoge pea mo te pakupaku ʼi te koga meʼa ʼaia ʼuhi pe ko te mole ʼi ai ʼo he vai? ʼE tala e te tohi (Nature on the Rampage), ʼo fēnei: “ ʼE fakahā e te ʼu sivi ʼa te kau popoto pea mo nātou ʼaē ʼe nātou sivi te ʼaluʼaga ʼo te kele ʼe mole hoko te hoge ʼaē ia ʼaho nei ʼuhi ko te hoholo ʼo te magemage peʼe ko te fakaʼaogaʼi kovi tuʼumaʼu ʼaē ʼo te kele pea mo te ʼu koloā ʼaē ʼo te vai. (...) Ko te magemage hoholo ʼaē ʼi Sahel ʼe hoko ia ʼuhi ko te tagata.” Ko te sulunale ʼo te potu toga ʼo Afelika (The Natal Witness) ʼe ʼui fēnei: “ ʼE mole hoko te hoge ia ʼuhi ko te mole maʼu ʼaē ʼo he meʼa kai; kae ko te mole feala ʼaē ke maʼu ʼo te meʼa kai ʼaia. Ko tona fakaliliu pe, ko te masiva ʼaē ʼe ina fakatupu te hoge.”
ʼO toe feiā pe ki te maumau ʼaē ʼe hoko ʼuhi ko ʼihi ʼu tuʼutāmaki. Neʼe fakahā e te ʼu sivi, ko te ʼu fenua ʼaē ʼe māsisiva ʼosi e lahi age tanatou mamate ʼi te ʼu tuʼutāmaki ʼo te kele ʼi te ʼu fenua maʼu koloā ʼaē ʼo te malamanei. Ohage la, mai te taʼu 1960 ki te taʼu 1981, ʼe ʼui e te ako, neʼe hoko te ʼu mafuike e 43 ʼi Saponia pea mo ʼihi ʼu tuʼutāmaki pea ko te toko 2 700 neʼe mamate ai, ʼe fakafuafua ko te toko 63 ʼe mamate ʼi te tuʼutāmaki e tahi. ʼI te temi tonu pe ʼaia, ʼi Pelu neʼe ko te ʼu tuʼutāmaki e 31 pea neʼe ko te toko 91 000 neʼe mamate, peʼe ko te toko 2 900 ʼi te tuʼutāmaki e tahi. Koteā ʼaē ʼe kehekehe ai? Ko te ʼu mālohi ʼo te kele ʼe feala ke nātou fakahoko he ʼu tuʼutāmaki, kae ko te gāue faka sosiale, faka ekonomike, faka politike ʼa te tagata — ʼaē ʼe lākahala, ʼo tupu ai leva te lahi ʼaē ʼo te kau mamate pea mo te maumau ʼo te ʼu koloā.
Koteā te ʼu puleʼaki?
Ko nātou ʼaē ʼe nātou ako te ʼu ʼaluʼaga ʼo te kele pea mo te kau hahaʼi popoto, neʼe nātou faiga ʼi te ʼu taʼu e fualoa ke nātou maʼu he ʼu faʼahiga meʼa moʼo tauʼi ʼo te ʼu tuʼutāmaki. Neʼe nātou keli ʼaupito te kele ke nātou mahino ki te ʼu agaaga ʼaē ʼo te ʼu mafuike pea mo te ʼu punaʼaga afi. ʼAki te ʼu satelite ʼi te lagi, ʼe nātou sivi te ʼu fasiga taʼu ke nātou ʼiloʼi ai te ʼu ʼaluʼaga ʼo te ʼu afā pea mo te ʼu ʼāhiohio pea mo fakahā fakatomuʼa te ʼu lōfia pea mo te ʼu magemage. Ko te ʼu ako fuli ʼaia ʼe ko he ʼu faka fealagia kia nātou ke nātou fakasiʼisiʼi te ʼu maumau ʼaē ʼe fakahoko e te ʼu mālohi ʼo te kele.
Neʼe fua lelei koa te ʼu faiga ʼaia? ʼO ʼuhiga mo te taʼi puleʼaki faigataʼa ʼaia pea mo totogi kovi, ʼe ʼui e te kautahi ʼe tokaga ki te faʼahi ʼaia, ʼo fēnei: “Ko te ʼu puleʼaki ʼaia ʼe ʼi ai tonatou ʼaoga. Kae ʼe feala ke fua kovi te ʼu puleʼaki ʼaia mo kapau e lahi fau te fakaʼaogaʼi ʼo te paʼaga pea mo te ʼu faiga kiai — kapau ʼe fakaʼaogaʼi te ʼu puleʼaki ʼaia moʼo takuʼaki he ʼu fihifihia ʼe fakatupu e te sosiete — pea ʼe feala ke liliu te ʼu puleʼaki ʼaia ʼo mole fua lelei kae fua kovi ia.” Koia tatau aipe mo kapau ʼe lelei te ʼiloʼi ʼaē ko te kauvai ʼo Pagalatesi ʼe ʼamanaki tuʼumaʼu pe ke hoko ai he ʼu lōfia pea ko te taʼiake, kae ko te toko miliona hahaʼi ʼo Pagalatesi ʼe nātou fia nonofo tuʼumaʼu pe nātou ʼi te koga meʼa ʼaia ʼuhi he mole nātou ʼiloʼi he faʼahi ke nātou hola kiai. Pea ko tona fua, neʼe mamate te toko lauʼi teau afe ʼi te koga meʼa.
ʼE ʼiloga papau ia, ko te ʼu puleʼaki ʼa te tagata ʼe faka tuʼakoi pe ia. Tahi ʼaē meʼa maʼuhiga, ʼe tonu muʼa ia ke fakafimālieʼi te malaʼia ʼaē ʼe tupu ai te nonofo ʼa te hahaʼi ʼi te ʼu faʼahi fakatupu tuʼutāmaki pea mo fakatupu kovi ki tonatou nofoʼaga. Moʼo fakasiʼisiʼi ʼo te ʼu tokakovi ʼaē neʼe hoko ʼuhi ko te ʼu mālohi ʼo te kele, ʼe ʼaoga anai ia ke fai he fakafoʼou katoa ʼo te tuʼu faka sosiale, faka ekonomike, faka politike ʼaē ʼe tou maʼuli ai. Ko ai koa ʼaē ʼe feala ke ina fai te taʼi gāue ʼaia? Ko Ia pe ʼaē ʼe feala ke ina lolomi te ʼu mālohi ʼaē ʼe fakatupu tuʼutāmaki.
Ko te ʼu gāue ʼa te ʼAtua ki muli age
ʼE mole haga anai pe Sehova ʼo fakatokatoka te ʼu tokakovi, kae ʼe ina fakatokatoka anai te tupuʼaga ʼaē ʼo te malaʼia ʼo te tagata. ʼE ina fakagata anai te tuʼu faka politike fakavale pea mo agamālohi, fakakoloa, pea mo faka lotu ʼaē neʼe nātou “puleʼi pe te tagata ki tona tuʼutāmaki”. (Tagata Tānaki 8:9.) Ko he tahi ʼe mahino ki te Tohi-Tapu, ʼe ina ʼiloʼi ʼe tapuke ʼi te ʼu pasina ʼo te tohi ʼaia te ʼu lea faka polofeta ʼe nātou hinoʼi te temi ʼaē ka haga anai te ʼAtua ʼo pulihi ia te kau agakovi pea mo te mamahi ʼaē ʼi te kele, pea mo tana toe fakatuʼu te palatiso tokalelei pea mo faitotonu ʼi te kele. — Pesalemo 37:9-11, 29; Isaia 13:9; 65:17, 20-25; Selemia 25:31-33; 2 Petelo 3:7; Fakahā 11:18.
ʼIo, ko te meʼa ʼaia ʼaē neʼe akoʼi e Sesu Kilisito ki tana ʼu tisipulo fuli ke nātou faikole kiai, ʼo fēnei, “ke hoko mai tou puleʼaga! Ke fai tou finegalo ʼi te kele, ohage ko selo”! (Mateo 6:10.) Ko te Puleʼaga faka mesianike ʼe ina toʼo anai pea mo fetogi anai te ʼu puleʼaga heʼe haohaoa fuli ʼa te tagata, ohage ko tona fakakikite e te polofeta ko Taniela, ʼo fēnei: “ ʼI te ʼu ʼaho ʼo te ʼu hau ʼaia; ko te ʼAtua ʼo te lagi ʼe ina fakatuʼu anai he puleʼaga ʼe mole anai toe fakagata. Pea ko te puleʼaga ʼaia ʼe mole maʼu anai ia e he tahi fenua. ʼE ina molomoloki anai pea mo fakagata te ʼatu puleʼaga fuli ʼaia, pea ko ia tonu ʼe tuʼu anai ia ʼo mole ʼiloʼi hona gataʼaga.” — Taniela 2:44.
Koteā ʼaē ka fakahoko anai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē ko he meʼa ia ʼe mole feala ke fakahoko ʼi te temi nei e te ʼu puleʼaga? ʼE fakahā e te Tohi-Tapu te meʼa fakaofoofo ʼe teuteu ke hoko mai. ʼO mole toe maʼu te ʼu ʼaluʼaga ʼaē ʼe tuʼu ʼi te ʼu pasina ʼaenī ohage la ko te hoge pea mo te masiva kae “ ʼe mahu anai te magisi ʼi te kele; ʼi te tumutumu ʼo te ʼu moʼuga ʼe tapuke anai ʼi ai”, pea “ko te ʼakau ʼo te vao ʼe tonu anai ke ina foaki tona fua, pea ko te kele ʼe ina foaki anai tana ʼu meʼa ʼaʼana, pea ʼe nātou nonofo anai ʼi tonatou kele ʼi te tokalelei”. (Pesalemo 72:16; Esekiele 34:27.) ʼO ʼuhiga mo te ʼaluʼaga ʼo te kele, ʼe ʼui mai e te Tohi-Tapu kia tatou: “ ʼE fiafia anai te toafa pea mo te potu fenua ʼaē ʼe kele toafa, pea ʼe fiafia anai te potu lāvaki pea ʼe fisi anai ohage ko te safalani. (...) Heʼe mapuhi anai ʼi te toafa te ʼu vai, pea mo he ʼu liuʼa ʼi te potu lāvaki. Pea ko te kele vela ʼe liliu anai ohage ko he vai ʼe fonu ai te ʼu kaho, pea ko te kele magemage ʼe hage anai ko he ʼu matapuna vai.” (Isaia 35:1, 6, 7). Pea ʼe pulihi anai te ʼu tau. — Pesalemo 46:9.
ʼE feafeaʼi anai te fakahoko e Sehova te ʼu meʼa fuli ʼaia, pea ʼe feafeaʼi anai tana haga ʼo puleʼi te ʼu mālohi ʼo te kele ke ʼaua naʼa nātou toe fakatupu he ʼu tuʼutāmaki, ʼe mole fakahā e te Tohi-Tapu ia te faʼahi ʼaia. Kae ko te meʼa ʼaē ʼe ʼiloʼi papau, ko nātou ʼaē ka maʼuʼuli ʼi te puleʼaga faitotonu “ ʼe mole nātou kinakina noa anai, pea ʼe mole nātou fānau anai moʼo fakamaveuveu; koteʼuhi ko nātou ko te hāko ʼaē ʼe nātou faʼufaʼu te kau tapuaki ʼo Sehova, pea mo tanatou ʼu fānau ʼo fakatahi mo nātou”. — Isaia 65: 23.
ʼI te ʼu pasina ʼo te nusipepa ʼaenī, ʼo toe feiā aipe mo ʼihi ʼu tohi faka tohi-tapu ʼa te Sosiete Watch Tower, ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova neʼe lahi tanatou fakahā ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua neʼe fakatuʼu ʼi te lagi ʼi te taʼu 1914. ʼAki te taki ʼa te Puleʼaga ʼaia, ko te faka mafola faka malamanei neʼe fai ia taʼu e teitei 80, pea ia ʼaho nei kua tou vave aʼu ki te meʼa neʼe fakapapau ʼo ʼuhiga mo te “ ʼu lagi foʼou pea mo te kele foʼou”. Ko te malamanei ʼe mole gata ʼaki pe anai tana ʼāteaina mai te ʼu tuʼutāmaki ʼaē ʼe hoko kae ʼe toe ʼāteaina anai ia mai te ʼu mamahi fuli pea mo te ʼu meʼa neʼe nātou fakatupu fakaloto mamahi ki te malamanei ia taʼu e ono afe. ʼI te temi leva ʼaia, ʼe feala ke ʼui ʼaki te loto falala “ko te ʼu meʼa ʼāfea kua puli ia”. — 2 Petelo 3:13; Fakahā 21:4.
Kae, e feafeaʼi te temi nei? Ko te ʼAtua ʼe tokaga koa ia kia nātou ʼaē ʼe mamahi ʼuhi ko te ʼu ʼaluʼaga ʼo te temi nei peʼe ʼi he tahi ʼu faʼahi? ʼE mahino ia ʼe ina fai te faʼahi ʼaia kae ʼe mole tatau ia mo te meʼa ʼaē ʼe ʼamanaki kiai te hahaʼi.
[Paki ʼo te ʼu pasina 8, 9]
Ko te tagata neʼe kau ki te fakahoko ʼaē ʼo te ʼu tuʼutāmaki fakamataku ʼuhi ko tana ʼu gāue ʼaē ki te kele.
[Haʼuʼaga ʼo te paki]
Laif/Sipa Press
Chamussy/Sipa Press
Wesley Bocxe/Sipa Press
Jose Nicolas/Sipa Press