Ka Hoko He Tuʼutāmaki Fakakelekele
Accra, Ghana, ʼaho 4 ʼo Sūlio 1995: Neʼe hoko te lōfia, ʼuhi ko te ʼua neʼe lahi ʼaupito ka neʼe mole heʼeki hoko he meʼa feiā ʼi te ʼu taʼu e 60 ki muʼa atu. Ko te toko 200 000 hahaʼi neʼe maumau tonatou ʼu koloā, ko te toko 500 000 hahaʼi neʼe mole kei lava ʼolo ki tonatou ʼu ʼapi, pea neʼe mamate te toko 22.
San Angelo, Texas, Amelika, ʼaho 28 ʼo Maio 1995: Ko te afā pea mo te ʼua maka neʼe nātou maumauʼi te kolo ʼaia, ʼaē neʼe nofoʼi e te toko 90 000 hahaʼi, ʼe lau ko te falā ʼaē neʼe puli ki te ʼu maumau ʼaia, ko te teitei 120 miliona tola (falā Amelika).
Kobe, Saponia, ʼaho 17 ʼo Sanualio 1995: Ko te mafuike neʼe hoko ia sekonita pe e 20, pea neʼe mamate ai te toko lauʼi afe, ko te toko hogofulu afe neʼe lāvevea, pea ko te toko teau afe neʼe mole kei ʼi ai honatou nofoʼaga.
ʼE TOU maʼuʼuli ʼi te meʼa ʼaē ʼe feala ke tou fakahigoaʼi ko te temi ʼo te ʼu tuʼutāmaki. ʼE fakahā e te tānaki mai Amelika, ia taʼu e 30, mai te taʼu 1963 ʼo aʼu ki te taʼu 1992, ko te lahi ʼo te hahaʼi ʼaē neʼe mamate, mo lāvevea, pe neʼe fakamavae nātou ʼuhi ko te ʼu tuʼutāmaki, neʼe tuputupu ʼi te 6 ki te teau ʼi te taʼu fuli. ʼI te lahi ʼo te ʼu tuʼutāmaki ʼaē ʼe hoko, neʼe fakahigoaʼi e te ʼu Puleʼaga Fakatahi te ʼu taʼu 1990 ko “te ʼu taʼu e hogofulu ʼi te malamanei ʼaē ka fakasiʼisiʼi ai te lahi ʼo te ʼu tuʼutāmaki.”
ʼE moʼoni, ko he afā, pe ko te paʼulu ʼo te moʼuga afi, pe ko he mafuike, ʼe mole hoko tuʼumaʼu ai he ʼu tuʼutāmaki. Ko te lauʼi teau ʼe hoko ʼi te taʼu fuli kae ʼe mole tupu ai he tuʼutāmaki ʼa te hahaʼi. Kae kapau ʼe hoko ai he ʼu mātea, pea mo te maumau ʼo te ʼu koloā ʼa te hahaʼi, ʼe feala ke fakahigoaʼi ko he tuʼutāmaki.
ʼE ʼāsili tuputupu anai te ʼu tuʼutāmaki. ʼE tohi fēnei ʼi te tohi Natural Disasters—Acts of God or Acts of Man?: “Kua faigafua te hoko ʼo te ʼu tuʼutāmaki, ʼuhi ko te ʼu fetogi ʼaē ʼe fai e te tagata ki te ʼu meʼa kehekehe ʼaē ʼe nātou puipui te kele, pea ʼe nātou fai te ʼu meʼa ʼe faka faigafua ai te hoko ʼo te ʼu tuʼutāmaki ʼaia.” ʼE fakahā e te tohi te faʼifaʼitaki: “Ka hoko he mafuike ʼi he kolo masiva, ko tona ʼu ʼapi neʼe faʼu ʼaki te kele, ʼe tuʼu ʼi he liuʼa lahi, ʼe mahino ia ʼe lahi anai te hahaʼi ʼaē ka mamate ai pea mo te ʼu mamahi ʼaē ka hoko ai. Kae ko te ʼu hahaʼi ʼaē neʼe mamate ai ʼe ko te hala koa ʼo te mafuike, pe neʼe tupu koa ʼuhi ko te nonofo ʼa te ʼu hahaʼi ʼaia ʼi te ʼu ʼapi ʼaē neʼe mole lelei tona faʼu, ʼi te koga meʼa fakatupu tuʼutāmaki ʼaia?”
Ki te kau ako ʼo te Tohi-Tapu, ʼe mole nātou punamaʼuli ki te ʼāsili lahi ʼo te ʼu tuʼutāmaki ʼaē ʼe hoko, he kua mahino kia nātou te tahi meʼa ʼaē ʼe tupu ai te ʼu meʼa ʼaia. Kua teitei hili kiai taʼu e 2 000, neʼe fakakikite e Sesu ʼe fakaʼiloga anai “te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa” ʼaki “te ʼu hoge pea mo te ʼu mafuike ʼi he potu ki he tahi potu,” ʼo kau ai pea mo ʼihi age ʼu meʼa. (Mateo 24:3, 6-8) Neʼe toe fakakikite e te Tohi-Tapu lolotoga “te ʼu ʼaho fakamuli,” ʼe kaumeʼa anai te hahaʼi mo nātou totonu, kaumeʼa mo te paʼaga, heʼeʼofa, ka mole nātou kaumeʼa mo te ʼAtua.a (2 Timoteo 3:1-5) Ko te ʼu faʼahi ʼaia ʼe tupu ai te gāue kovi ʼa te tagata ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou puipui te kele, ʼo faigafua ai te hoko ʼo te ʼu tuʼutāmaki ki te tagata. Ko te ʼu tuʼutāmaki ʼaē ʼe fakatupu e te tagata, ʼe ko he tahi ʼaia fakaʼiloga ʼo he sosiete ʼe mole ʼofa, ʼaē ʼe tonu ke maʼuʼuli ai te tokolahi.
ʼI te fakahaʼuhaʼu ʼo kaugamālie ʼo te malamanei, kua lahi te ʼu tuʼutāmaki ʼaē ʼe hoko ʼuhi ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe fai e te hahaʼi, pea ʼi te lahi ʼo te maumauʼi ʼo te kele, ʼe toe ʼāsili lahi anai te ʼu tuʼutāmaki ʼaē ka hoko ki te tagata. ʼE ko he meʼa faigataʼa te foaki ʼo he tokoni, ohage ko tona fakahā anai e te alatike ʼaē ka hoa mai.
[Nota ʼi te lalo pasina]
a Kapau ʼe koutou fia maʼu he tahi ʼu manatu ʼo ʼuhiga mo te fakaʼiloga ʼo te ʼu ʼaho fakamuli, koutou vakaʼi te tohi Te ʼAtamai Mālama ʼAē ʼe Ina Taki Ki Te Maʼuli Heʼegata, ʼi te pasina 98 ki te 107, ʼaē neʼe tā e te Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 3]
Top: Information Services Department, Ghana; right: San Angelo Standard-Times