Ko Te Fakaafe Fonu ʼi Te ʼOfa Ki Te Hahaʼi Gaʼegagaʼe
“Koutou ʼōmai kia te ʼau, ia koutou fuli ʼaē ʼe kinakina pea mo mafasia, pea ʼe ʼau fakafimālie anai koutou.”—Mateo 11:28.
1. Koteā ʼaē neʼe sio kiai Sesu ʼi tana foliʼi tuʼa tolu ia Kalilea ʼo fai faka mafola ai?
ʼI TE fakaōvi ki te kamataʼaga ʼo te taʼu 32 ʼo totatou temi, ko te tuʼa tolu leva ʼaē ʼo te foli e Sesu te tisitilike ʼo Kalilea, ʼo fai faka mafola ai. Neʼe fagona ia ʼi te ʼu kolo lalahi pea mo te ʼu kolo liliki, “ ʼo akonaki ʼi tonatou ʼu sinakoka, pea mo faka mafola te logo lelei ʼo te puleʼaga, pea mo fakamālōlō ia te ʼu faʼahiga mahaki pea mo te ʼu faʼahiga māʼimoa kehekehe.” ʼI te temi ʼaē neʼe ina fai ai te faʼahi ʼaia, neʼe mamata ia ki te hahaʼi tokolahi, pea “neʼe ʼofa mamahi ia kia nātou, he neʼe nātou ʼāhua pea mo mavetevete, ohage he faga ōvi ʼe mole honatou tagata tauhi.”—Mateo 9:35, 36.
2. Neʼe tokoniʼi feafeaʼi e Sesu te hahaʼi?
2 Kae neʼe mole gata pe ʼi tana ʼofa mamahi ʼaē kia nātou. ʼI tana ʼosi akoʼi ʼaē tana kau tisipulo ke nātou faikole ki “te ʼAliki ʼo te taʼukai,” ia Sehova ʼAtua, neʼe ina fekauʼi nātou ke nātou ʼolo ʼo tokoni ki te hahaʼi. (Mateo 9:38; 10:1) Pea neʼe ina tokoniʼi totonu te hahaʼi ke nātou maʼu te fīmālie pea mo te tokalelei moʼoni. Neʼe ina fai kia nātou te fakaafe lotoʼofa ʼaenī: “Koutou ʼōmai kia te ʼau, ia koutou fuli ʼaē ʼe kinakina pea mo mafasia, pea ʼe ʼau fakafimālie anai koutou. Koutou toʼo kia koutou taku ʼakau toho pea ke koutou ako ia te ʼau, heʼe ʼau agamālū pea mo loto agavaivai, pea ʼe koutou maʼu anai he fīmālie ki ʼokotou nefesi.”—Mateo 11:28, 29.
3. He koʼe koa ko te fakaafe ʼa Sesu ʼe toe lelei pe ia ʼaho nei?
3 ʼE tou maʼuʼuli nei ʼi te temi ʼe tokolahi ai ia nātou ʼaē ʼe mafasia. (Loma 8:22; 2 Timoteo 3:1) Ki ʼihi, ʼi te lahi fau ʼo tonatou temi pea mo tonatou mālohi ʼaē ʼe nātou fakaʼaogaʼi ki te ʼu meʼa ʼo te maʼuli, ʼe mole kei lahi leva honatou temi pea mo tonatou mālohi ʼaē ki tonatou famili, mo tonatou ʼu kaumeʼa, peʼe ki he tahi age meʼa. Tokolahi ʼe nātou mafasia ʼi honatou mahaki ʼe kovi, ʼi he ʼu mamahi, ʼi he lotovaivai, pea mo he tahi ʼu faigataʼaʼia fakasino ʼo toe feiā ki te ʼu meʼa ʼi te loto. ʼI te logoʼi e ʼihi tonatou mafasia ʼaē ʼi te ʼu faigataʼaʼia, ʼe nātou faiga ke nātou maʼu te fīmālie ʼi te ʼu fakafiafia, ʼi te kai, ʼi te ʼinu, pea mo te fakaʼaogaʼi ʼo te toloke. ʼIo ko te faʼahi ʼaia ʼe liliu pe ia ʼo kākāʼi ia nātou, heʼe ʼāsili ake tonatou ʼu fihifihia pea mo tonatou ʼu mafasia. (Loma 8:6) ʼO ʼiloga lelei ai, ko te fakaafe lotoʼofa ʼaē ʼa Sesu ʼe ʼaoga ia ʼaho nei, ohage ko tona fai ʼi tona temi.
4. Koteā te ʼu fehuʼi ʼe tonu anai ke tou vakaʼi moʼo maʼu te lelei ʼo te fakaafe ʼofa ʼaē ʼa Sesu?
4 Koteā te meʼa ʼaē neʼe tau mo te hahaʼi ʼi te ʼu ʼaho ʼo Sesu, ʼaē neʼe hā ʼaki ai tonatou “ ʼāhua pea mo mavetevete,” ʼo tupu ai te ʼofa mamahi ʼaē ʼo Sesu kia nātou? Koteā te ʼu kavega pea mo te ʼu ʼāmoga ʼaē neʼe nātou ʼamo, pea ʼe tokoni feafeaʼi kia nātou ia te fakaafe ʼaē neʼe fai age e Sesu? Ko te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia ʼe feala pe ke maʼuhiga tāfito kia tatou ke tou maʼu te lelei ʼo te fakaafe ʼofa ʼaē ʼa Sesu ki te hahaʼi gaʼegagaʼe.
Ko Nātou ʼAē ʼe “Kinakina Pea Mo Mafasia”
5. He koʼe neʼe matatonu ki te ʼapositolo ko Mateo ke ina fakamatala te meʼa ʼaia neʼe hoko ʼi te minisitelio ʼa Sesu?
5 Ko te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fakatokagaʼi, ko Mateo tokotahi pe ʼe talanoa ki te faʼahi ʼaia ʼo te minisitelio ʼo Sesu. Mai tona ʼaluʼaga ʼaē, ko Mateo neʼe ko te tagata tānaki tukuhau, ʼaē neʼe toe higoaʼi ko Levi, pea neʼe ʼiloʼi lelei ia e te hahaʼi ʼuhi ko te kavega ʼaē neʼe ina tuku kia nātou. (Mateo 9:9; Maleko 2:14) ʼE ʼui e te tohi Daily Life in the Time of Jesus: “Neʼe mamafa ʼaupito te tukuhau ʼaē neʼe tonu ke totogi e [te kau Sutea] ʼaki te falā pea ʼaki tanatou ʼu gāue, pea neʼe mamafa age ia ʼi te ʼu tukuhau ʼaē e lua neʼe toe fakamaʼuaʼi nātou kiai, ia te ʼu tukuhau faka sivile pea mo te ʼu tukuhau faka lotu; pea ko te ʼu tukuhau ʼaenī e lua neʼe mole nā toe maʼamaʼa pe foki.”
6. (a) Neʼe feafeaʼi te fakatuʼutuʼu tukuhau ʼaē neʼe fai ʼi te temi ʼo Sesu? (b) He koʼe koa neʼe talanoa koviʼi te ʼu tagata tukuhau? (c) Koteā ʼaē neʼe logoʼi e Paulo ʼe ʼaoga ke ina fakamanatuʼi ki tona ʼu kaugā fagona Kilisitiano?
6 ʼE mamafa tāfito te ʼu meʼa fuli ʼaia he neʼe ko te fakatuʼutuʼu tukuhau ʼo te temi ʼaia. Neʼe fakagafua e te kau pule Loma kia nātou ʼaē neʼe lahi hanatou foaki ʼo he ʼu meʼa ke totogi, ke kau mo nātou ki te tānaki ʼaē ʼo te ʼu tukuhau. Pea ko nātou ʼaia, neʼe nātou toe tuku te maʼua ki ʼihi ʼi te kolo ke nātou tokakaga ki te fai ʼo te gāue tānaki tukuhau. Ko nātou ʼaia neʼe kau ki te gāue, neʼe matatonu ia kia nātou hanatou toʼo ʼi te tukuhau ʼaia hona koga maʼa nātou. Ohage la, neʼe talanoa ia Luka “neʼe ʼi ai te tagata ʼe higoa ko Sakeo; pea neʼe ko te tagata pule ʼi te kau tānaki tukuhau, pea neʼe koloaʼia.” (Luka 19:2) Ko Sakeo te “tagata pule ʼi te kau tānaki tukuhau” pea mo nātou ʼaē neʼe fakalogo kia ia, ʼe ʼiloga ia neʼe nātou koloaʼia kae māsisiva te hahaʼi ia. Ko te aga fakamālohi pea mo te aga fakahehema ʼaē neʼe hoko ʼuhi ko te taʼi fakatuʼutuʼu ʼaia, neʼe fakatupu ʼaki ai te faka ʼuhiga tahi e te hahaʼi ia te ʼu tagata tānaki tukuhau ki te kau agahala pea mo te kau paomutu, pea lagi ʼi ʼihi ʼu ʼaluʼaga neʼe matatonu te taʼi manatu ʼaia. (Mateo 9:10; 21:31, 32; Maleko 2:15; Luka 7:34) ʼUhi ʼaē neʼe logoʼi e te hahaʼi tonatou kua mafasia ʼaupito, ʼe mole fakapuna’maʼuli te haga ʼaē ʼa te ʼapositolo ko Paulo ʼo fakamanatuʼi ki tona ʼu kaugā fagona Kilisitiano ke ʼaua naʼa nātou ʼiʼita ki te ʼakau toho ʼa te kau Loma kae ke nātou “liufaki ki te hahaʼi fuli te maʼua ʼaē kia nātou: kia ia ʼaē ʼe ina kumi mai te tukuhau, te tukuhau; kia ia ʼaē ʼe ina kumi mai te maʼua fakapōpula, te maʼua fakapōpula.”—Loma 13:7a; vakaʼi ia Luka 23:2.
7. ʼO ʼuhiga mo te ʼu lao moʼo tauteaʼi te hahaʼi ʼaē neʼe fai e te kau Loma, neʼe feafeaʼi tanatou toe kau ki te kavega ʼa te hahaʼi?
7 Neʼe toe fakamanatuʼi age e Paulo ki te kau Kilisitiano ke nātou liufaki “kia ia ʼaē ʼe ina kumi mai te manavasiʼi, te manavasiʼi; kia ia ʼaē ʼe ina kumi mai te faka maʼuhiga, te faka maʼuhiga.” (Loma 13:7b) Neʼe ʼiloa te kau Loma ʼi te mālohi pea mo te fefeka ʼo tanatou ʼu lao ʼaē moʼo tauteaʼi te hahaʼi. Ko te fakamamahi, te haha, pea mo te ʼu agamālohi ʼi te ʼu fale pilisoni, pea mo te ʼu fakapogi neʼe ko he meʼa māhani neʼe hoko moʼo taupau te hahaʼi ʼi tanatou pule. (Luka 23:32, 33; Gāue 22:24, 25) Tatau aipe mo te kau takitaki Sutea neʼe tuku age kia nātou te pule moʼo fakahoko te taʼi tūʼa ʼaia mokā nātou fakafuafua ʼe ʼaoga kiai. (Mateo 10:17; Gāue 5:40) ʼE mahino ia ko te taʼi fakatuʼutuʼu ʼaia neʼe fai fakamālohi, tatau aipe mo te agamālohi ki he tahi neʼe maʼuli ʼi te fakatuʼutuʼu ʼaia.
8. Koteā te kavega ʼaē neʼe tuku e te kau takitaki lotu ki te hahaʼi?
8 Kae, ko te meʼa ʼaē neʼe kovi age ʼi te ʼu tukuhau pea mo te ʼu lao ʼa te kau Loma, neʼe ko te kavega ʼaē neʼe tuku ki te hahaʼi fuli e te kau takitaki lotu ʼo te ʼu ʼaho ʼaia. ʼIo, neʼe ʼiloga lelei neʼe ko te ʼuluaki meʼa ʼaia neʼe tuʼaniaʼi e Sesu ʼi tana talanoa ʼaē ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼe nātou “kinakina pea mo mafasia.” Neʼe ʼui maʼa Sesu ʼe mole ʼui ki te kau takitaki lotu ke nātou foaki ki te hahaʼi fakaʼofaʼofa he ʼamanaki pea mo he fakafimālie, kae neʼe “nātou haʼi te ʼu kavega mamafa ki te ʼu fugaʼuma ʼo te tagata kae, ko nātou mole fia fāfā ki ai ʼonatou kauʼi tuhi.” (Mateo 23:4; Luka 11:46) ʼE ʼiloga lelei ʼi te ʼu Evaselio te ʼuhiga moʼoni ʼo te kau takitaki lotu—tāfito la te kau sekelipa pea mo te kau Faliseo—ʼe nātou fialahi, loto fefeka, pea mo malualoi. Neʼe nātou manukiʼi te hahaʼi ʼo ʼui ʼe mole nātou popoto pea ʼe nātou heʼemaʼa, pea neʼe nātou toe fehiʼa ki te kau matāpule ʼaē ʼe maʼuli tahi mo nātou. ʼE ʼui fēnei e te fakamatala ʼo ʼuhiga mo tanatou aga: “Ko he tagata ia ʼaho nei ʼe ina faka mafasia he hōsi, ʼe huʼi maʼua ia ʼi muʼa ʼo te lao. E feafeaʼi leva ki he tagata ʼe ina faka mafasia ʼaki ni ʼu folafola e 613 ‘te ʼu nima ʼo te hahaʼi’ ʼaē ʼe mole ʼi ai pe la hanatou ako faka lotu; pea ki muli age ʼe mole ina fai pe la he meʼa moʼo tokoni kia nātou ʼaia, ʼo ina tauteaʼi nātou ohage ko ni hahaʼi ʼe heʼe tui?” ʼE mahino ia, ko te kavega mamafa neʼe mole ko te Lao ʼa Moisese, kae ko te ʼu faga talatisio ʼaē neʼe fakamaʼua ki te hahaʼi.
Te Tupuʼaga Tāfito ʼo Te Lotomamahi
9. Neʼe feafeaʼi te ʼaluʼaga ʼo te hahaʼi ʼo te temi ʼo Sesu mo kapau ʼe fakatatau ki te ʼaluʼaga ʼaē ʼo te hahaʼi ʼo te ʼu ʼaho ʼo te Hau ko Salomone?
9 Ko te kavega faka paʼaga ʼaē neʼe tautau tuku ki te hahaʼi neʼe mamafa, ko te tupuʼaga la ʼaia neʼe lahi ai ia nātou ʼaē neʼe maʼuli fakaʼofaʼofa. Kae ʼi te Lao Faka Moisese neʼe tonu pe ke totogi e te kau Iselaelite te ʼu tukuhau fakapotopoto. Pea ki muli age ʼi te temi hau ʼo Salomone, ko te hahaʼi neʼe nātou kau ki te ʼu fakatuʼutuʼu fakafenua neʼe totogi kovi ʼaupito, ohage la ko te laga ʼo te fale lotu pea mo te tahi ʼatu ʼu laga fale. (1 Hau 7:1-8; 9:17-19) Kae, ʼe fakahā mai e te Tohi-Tapu ko te hahaʼi neʼe nātou “kakai pea mo ʼiʼinu pea mo fakafiafia. . . . Pea ko Suta pea mo Iselaele neʼe hoko atu pe tanā maʼuli fīmālie, ʼo tahi nofo pe ʼi tona lalo fuʼu vite pea mo tona lalo fuʼu fiku, ʼo kamata mai Dan ʼo aʼu ki Béer-Schéba, ʼi te ʼu ʼaho ʼaē ʼo Salomone.” (1 Hau 4:20, 25) Koteā te fakamatala ʼe maʼu ki te kehekehe ʼo te tukuhau ʼi te Lao Faka Moisese pea mo te ʼu tukuhau ʼaē?
10. Neʼe koteā te tupuʼaga ʼo te meʼa ʼaē neʼe hoko kia Iselaele ʼi te ʼuluaki sēkulō?
10 ʼI te temi fuli pe ʼaē ʼe nofo agatonu ai te puleʼaga ʼi te tauhi moʼoni, neʼe nātou maʼu te ʼofa ʼa Sehova pea neʼe tapuakiʼi nātou ʼaki te tokalelei pea mo te mahu, logope la te mamafa ʼaē ʼo te lahi ʼo te falā ʼaē ke foaki ki te ʼu meʼa fakafenua. Kae neʼe fakatokagaʼi age e Sehova, kapau ʼe nātou “tafoki kehe ʼosi mai ia [te ia] pea mole [nātou] taupau [tana] ʼu folafola,” ʼe tau anai mo nātou te ʼu ikuʼaga fakatupu lotomamahi ʼaupito. ʼI tona fakahagatonu, “ ʼe liliu anai ia Iselaele ohage ko he meʼa ʼe lea faka tāʼaga lea pea mo he meʼa fakamanukinuki ʼi te lotolotoiga ʼo te hahaʼi.” (1 Hau 9:6, 7) Neʼe fakaʼaluʼalu pe te maʼuli ʼo te kau Iselaelite ʼo feiā. Neʼe ʼaunofo ia Iselaele ki te pule matāpule, pea ko te puleʼaga kolōlia ʼaia ʼi te temi ki muʼa atu neʼe liliu leva ia ko te ʼu kiʼi puleʼaga matāpule. ʼE ko he ʼu ikuʼaga fakamataku ʼuhi ko tanatou lotonoa ʼaē ʼo ʼuhiga mo tonatou ʼu maʼua fakalaumālie!
11. He koʼe neʼe logoʼi e Sesu ko te hahaʼi “neʼe nātou ʼāhua pea mo mavetevete ohage he faga ōvi ʼe mole honatou tagata tauhi”?
11 Ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe tokoni kia tatou ke tou mahino he koʼe neʼe manavaʼofa ia Sesu ʼi tana sio ʼaē ki te hahaʼi “neʼe nātou ʼāhua pea mo mavetevete.” Ko te hahaʼi ʼaia neʼe ko te kau Iselaelite, te hahaʼi ʼa Sehova ʼaē neʼe faiga ke nātou muliʼi te ʼu lao ʼa te ʼAtua pea mo fakahoko tana tauhi ʼi hona ʼaluʼaga ke leleiʼia ia e te ʼAtua. Kae, neʼe kākāʼi nātou pea mo fakamamahiʼi nātou e te ʼu pule faka politike pea mo fakakoloa, ʼo toe feiā pe foki mo te kau takitaki lotu ʼaposita ʼaē neʼe ia nātou. Neʼe nātou hage ko he “faga ōvi ʼe mole honatou tagata tauhi” koteʼuhi neʼe mole ʼi ai he tahi neʼe tokaga kia nātou peʼe puipui kia nātou. Neʼe ʼaoga kia nātou he tokoni moʼo tauʼi ʼo tonatou ʼu faigataʼaʼia. ʼI matatonu ʼo te fakaafe ʼofa pea mo agalelei ʼaē neʼe fai e Sesu!
Ko Te Fakaafe ʼa Sesu Ia ʼAho Nei
12. Koteā te ʼu faigataʼaʼia neʼe logoʼi ia ʼaho nei e te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua pea mo ʼihi ʼu hahaʼi fakamalotoloto?
12 ʼE lahi te ʼu ʼaluʼaga ʼo te temi nei ʼe tatau pe mo te temi ʼaia. Ko te hahaʼi fakamalotoloto ʼaē ʼe nātou faiga ke nātou maʼuli agatonu ʼi tanatou ʼu gāue, ʼe feala pe ke mamafa kia nātou te ʼu faigataʼaʼia pea mo te ʼu maʼua ʼaē ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼo te tuʼu fakahehema ʼaenī. Māʼiape la mo nātou ʼaē kua foaki tonatou maʼuli kia Sehova ʼe feala pe ke tau mo nātou te ʼu faʼahi ʼaia. ʼE ʼiloga ʼi te ʼu tānaki gāue, ko ʼihi ʼi te ʼu kaugana ʼa Sehova, ʼe hage kia nātou kua faigataʼa age kia nātou te fakahoko ʼo tonatou ʼu maʼua, logope la ʼe nātou fia fakahoko te ʼu faʼahi ʼaia. ʼE nātou logoʼi ʼe nātou mafasia, gaʼegagaʼe, vaivavai. ʼE ʼui pe foki e ʼihi, ʼe nātou maʼu anai he fīmālie mo ka na pau la ʼe feala ke nātou lī ia meʼa fuli ki te matagi pea ke puli atu ki he faʼahi pe, ke feala hanatou toe maʼu ni ʼu manatu fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo tonatou maʼuli. Neʼe kua koutou logoʼi koa he ʼu meʼa feiā? ʼE koutou ʼiloʼi koa he tahi ʼe tau mo te ʼaluʼaga ʼaia? Ei, ko te fakaafe ʼofa ʼa Sesu ʼe maʼuhiga ʼaupito kia tatou ia ʼaho nei.
13. He koʼe ʼe feala ke tou ʼiloʼi papau ko Sesu ʼe feala ke ina tokoniʼi tatou ke tou maʼu te fakafimālie pea mo te fīmālie?
13 Ia muʼa ʼo tana fai tana fakaafe ʼofa, neʼe tala fēnei e Sesu: “Ko meʼa fuli kua tuku mai kia te ʼau e taku Tāmai, pea ʼe mole he tahi ʼe ina ʼiloʼi katoa te ʼAlo gata pe ki te Tāmai, pea ʼe mole he tahi ʼe ina ʼiloʼi katoa te Tāmai gata pe ki te ʼAlo, pea mo ia ʼaē ʼe lotolelei te ʼAlo ke ina fakahā ki ai.” (Mateo 11:27) ʼUhi ko te felogoi lelei ʼaē ʼe maʼu e Sesu pea mo tana Tāmai, ʼe tou ʼiloʼi papau ai, kapau ʼe tou tali te fakaafe ʼa Sesu pea mo liliu ko tana kau tisipulo, ʼe feala ke tou maʼu he felogoi lelei mo Sehova, “te ʼAtua ʼo te fakafimālie loto.” (2 Kolonito 1:3; vakaʼi ia Soane 14:6.) Pea tahi ʼaē meʼa, ʼuhi ‘ko meʼa fuli kua tuku mai kia te ia,’ ko Sesu Kilisito tokotahi pe ʼe nofo mo te mālohi pea mo te pule ʼaē moʼo fakamaʼamaʼa tatatou ʼu kavega. Koteā te ʼu kavega ʼaia? Ko te ʼu kavega ʼaē neʼe fakamaʼuaʼi kiai tatou e te ʼu meʼa faka politike fakahehema, te ʼu meʼa fakakoloa, pea mo te ʼu faʼahiga meʼa faka lotu, ʼo toe feiā aipe mo te kavega ʼaē ʼe tou maʼu ʼi totatou ʼuhiga agahala pea mo heʼe haohaoa. ʼI fakaloto mālohi pea mo fakaloto falala te ʼu palalau ʼaē ʼe tuʼu ʼi ʼoluga ʼo te palakalafe ʼaenī!
14. Ko te mafasia feafeaʼi koa ʼaē neʼe feala ke foaki kiai e Sesu he fakafimālie?
14 Neʼe toe ʼui fēnei e Sesu: “Koutou ʼōmai kia te ʼau, ia koutou fuli ʼaē ʼe kinakina pea mo mafasia, pea ʼe ʼau fakafimālie anai koutou.” (Mateo 11:28) ʼE mahino ia neʼe mole fakafeagai ia Sesu ki te gāue kinakina, heʼe ina tautau tokoniʼi pe la tana kau tisipulo ke nātou haga fai te gāue ʼaē ʼi ʼonatou ʼu nima. (Luka 13:24) Kae ko te kupu ʼaenī ko te “kinakina” (“ko te gāue,” Kingdom Interlinear) ʼe faka ʼuhiga ki te gāue ʼe loaloaga pea mo fakatupu gaʼegaʼe, pea ʼi te agamāhani ʼe mole iku ki he meʼa ʼe lelei. Pea ki te kupu ʼaenī ko te “mafasia” ʼe faka ʼuhiga ki he meʼa ʼe mamafa fau ia ʼo mole feala ki te mālohi māhani ʼo he tahi ke ina ʼamo. ʼE feala pe ke fakatatau te kehekehe ʼaia ki he tagata laga kele ʼe ina fufū he koloā pea mo he tagata ʼe ina keli he ʼu luo ʼi he nofoʼaga ʼe fakagāueʼi ai fakakinau te hahaʼi. Ko tanā ʼu gāue neʼe tatau pe tona kinakina. Ko te tahi, ko te gāue neʼe fai ʼaki te loto fiafia, kae ko te tahi, neʼe ko he gāue ʼe hoholo pe tona kinakina. Ko te meʼa ʼaē ʼe nā kehekehe ai, ʼe ko te fakatuʼutuʼu ʼo te gāue peʼe ko te mole hoko ʼo te fakatuʼutuʼu.
15. (a) Koteā te ʼu fehuʼi ʼe tonu ke tou fai kia kita totonu pe mo kapau ʼe tou logoʼi ʼe tou ʼamo he kavega mamafa ʼi ʼotatou fugaʼuma? (b) Koteā te meʼa ʼe feala ke tou ʼui ʼo ʼuhiga mo te tupuʼaga ʼaē ʼo tatatou ʼu kavega?
15 ʼE koutou logoʼi koa ʼe koutou “kinakina pea mo mafasia,” heʼe lahi fau te ʼu fakamaʼua ki tokotou temi pea mo tokotou mālohi? ʼE mamafa fau koa kia koutou te ʼu kavega ʼaē ʼe koutou ʼamo? Kapau koia, e lagi tokoni pe kia koutou ke koutou fai te fehuʼi ʼaenī, ‘Koteā te meʼa ʼaē ʼe ʼau mafasia ai? Ko te faʼahiga ʼāmoga feafeaʼi ʼaē ʼe ʼau lolotoga ʼamo nei?’ ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ko te tagata neʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo te Tohi-Tapu neʼe ina fakatokagaʼi te manatu ʼaenī kua hili nei kiai taʼu e 80 tupu: “Kapau ʼe tou fakasiosioʼi te ʼu kavega ʼo te maʼuli ʼe ko te ʼu faʼahi e lua; ʼe feala pe ke tou ʼui ʼo ʼuhiga mo te ʼu kavega ʼaia, ko te ʼu kavega neʼe tou haga pe tatou totonu ʼo fakatupu pea ko ʼihi ʼu kavega neʼe hoko ka mole ko tatou ʼaē neʼe fakatupu.” Pea neʼe ina toe ʼui fēnei: “Tokolahi ia tatou ʼe nātou punamaʼuli anai, mo kapau ʼe nātou fai he sivi fakahagatonu ʼo ʼuhiga mo tatou takitokotahi, ʼe lahi pe te ʼu kavega ʼaē ʼe tau mo tatou ʼuhi pe ko kita totonu.”
16. Koteā te ʼu kavega ʼe feala ke tou hili kia tatou totonu pe ʼe mole fakapotopoto?
16 Koteā te ʼu maʼua ʼaē e lagi feala ke hoko ʼuhi ko tatou totonu pe? ʼI te temi nei ʼe tou maʼuʼuli ʼi te mālama mānumānu koloā, ʼe kaumeʼa mo te ʼu fakafiafia pea ʼe heʼeʼaoga. (2 Timoteo 3:1-5) Māʼiape la mo te kau Kilisitiano ʼaē kua foaki tonatou maʼuli ki te ʼAtua ʼe nātou tau ʼi te temi fuli pe mo te faigataʼaʼia ʼaē ke nātou muliʼi te faʼahiga teuteu ʼo te mālama ʼaenī ʼo toe feiā pe ki tona faʼahiga maʼuli. Neʼe faitohi te ʼapositolo ko Soane ʼo ʼuhiga mo “te holi ʼo te kakano, te holi ʼo te ʼu mata pea mo te fakahāhā ʼo tota ʼu koloā.” (1 Soane 2:16) Ko te ʼu holi ʼaia ʼe ko he ʼu fakahala mālohi ʼe feala pe ke nātou malave gafua kia tatou. ʼI te agamāhani, ko ʼihi, ʼe nātou lotolelei ke nātou tuʼu maʼua ʼaupito ke lahi age tanatou fakafiafia ʼi te ʼu lelei ʼo te malamanei peʼe ko te muliʼi ʼo tona faʼahiga maʼuli. Koia leva ʼaē ʼi tanatou ia manatu, ʼe tonu ke lahi te temi ʼaē ke nātou tuku ki tanatou gāue, peʼe ke nātou fakahoko he ʼu faga gāue kehekehe, moʼo totogi ʼo tonatou ʼu maʼua.
17. Koteā te ʼaluʼaga ʼe toe feala pe ke fakatupu faigataʼa ki te ʼamo ʼo te kavega, pea ʼe lava feafeaʼi hona fakatokatokaʼi?
17 Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ʼe feala pe ki he tahi ke ina ʼui ʼe mole kovi hana maʼu peʼe ko hana fai ʼo he ʼu meʼa ʼe maʼu pea mo fai pe e ʼihi, ʼe maʼuhiga ke ina fakasiosioʼi peʼe mole ina fakatupu pe ʼe ia totonu hona kavega ʼe mole hona ʼaoga. (1 Kolonito 10:23) Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ʼe feala ki he tahi ke ina ʼamo tokotahi he ʼu faga meʼa, ʼe feala pe ke tuku he tahi meʼa moʼo fakahoko ʼo he tahi age maʼua. Ohage la, ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga ki totatou maʼuli fīmālie ʼi te faʼahi fakalaumālie—te ako takitokotahi faka Tohi-Tapu, te kau ki te ʼu fono, pea mo te gāue faka minisitelio—ʼaē ʼe tonu ke tou tuku ki muʼa. Kapau ʼe mole hoko te faʼahi ʼaia, ʼe puli totatou mālohi fakalaumālie, ʼo faigataʼa ʼaupito ai leva kia tatou ia te ʼamo ʼaē ʼo te kavega. Neʼe fakatokagaʼi e Sesu Kilisito te taʼi tuʼutāmaki ʼaia ʼi tana ʼui ʼaenī: “Ke koutou tokaga kia koutou totonu, talia naʼa mamafa tokotou ʼu loto ʼi te lahi fau ʼo te kai, pea mo te lahi fau ʼo te ʼinu, pea mo te ʼu tuʼania ʼo te maʼuli, pea mo fokifā pe kua hoko fakapuna’maʼuli mai kia koutou te ʼaho ʼaia ohage ko he hele.” (Luka 21:34, 35; Hepeleo 12:1) ʼE ko he meʼa faigataʼa he ʼiloʼi ʼo he hele pea mo hola mai ai mo kapau ʼe ko he hele ʼe ina fakatupu kinakina pea mo fakatupu gaʼegaʼe.
Fīmālie Pea Mo Fakafimālie
18. Koteā te meʼa ʼe foaki e Sesu kia nātou ʼaē ʼe ʼōmai kia te ia?
18 Koia ʼaē, ʼaki he lotoʼofa neʼe foaki ai e Sesu te faitoʼo ʼaenī: “Koutou ʼōmai kia te ʼau, . . . pea ʼe ʼau fakafimālie anai koutou.” (Mateo 11:28) Ko te kupu ʼaenī ko te “fakafimālie” pea mo te kupu ʼaē ko te “fīmālie” ʼi te vaega 29 ʼe haʼu mai te ʼu kupu faka Keleka ʼe tatau mo te kupu ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e te Tohi-Tapu ʼo te Septante moʼo fakaliliu te kupu faka Hepeleo ʼaē ko te “Sapato.” (Ekesote 16:23) Koia la ʼaē, neʼe mole fakapapau mai ʼi henī e Sesu ko nātou ʼaē ʼe ʼōmai kia te ia ʼe mole nātou toe gāue anai, kae neʼe ina fakapapau ʼe ina fakafimālie anai ia nātou ke feala hanatou nofo teuteu ki te gāue ʼaē ʼe tonu ke nātou fai ʼo mulimuli pe ki te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua.
19. E feafeaʼi ki he tahi hana ‘haʼu kia Sesu’?
19 Kae e feafeaʼi ki he tahi hana ‘haʼu kia Sesu’? Neʼe ʼui fēnei e Sesu ki tana kau tisipulo: “Kapau ʼe fia muli mai he tahi ia te ʼau, ke fakafisi ia kia ia totonu pea ke ina toʼo tona pou fakamamahi pea ke muli tuʼumaʼu ia te ʼau.” (Mateo 16:24) Koia, ko he tahi ʼe haʼu kia Sesu ʼe fakamaʼua ki ai ke fakalogo ki te finegalo ʼo te ʼAtua pea mo Kilisito, ʼo ina tali he tahi age ʼu kavega, pea ke ina fai hoholo te faʼahi ʼaia. ʼE ko he ʼu faʼahi ʼe mamafa fau koa ia? ʼE lahi fau koa te maʼua ʼaē kiai? Tou vakaʼi te meʼa neʼe ʼui e Sesu ʼi tana ʼosi foaki age te fakaafe fonu ʼi te ʼofa ki te hahaʼi gaʼegagaʼe.
Kei Koutou Manatuʼi Koa?
◻ Ko te ʼu faʼahi fea ʼaē neʼe mafasia ai te hahaʼi ʼi te temi ʼo Sesu?
◻ Neʼe koteā te tupuʼaga moʼoni ʼaē ʼo te lotomamahi ʼo te hahaʼi?
◻ ʼE feafeaʼi anai hatatou sivi ʼo tatou totonu pe mo kapau ʼe tou logoʼi ʼe tou mafasia fau?
◻ Koteā te ʼu kavega ʼe feala ke tou hili kia tatou totonu pe ʼe mole fakapotopoto?
◻ ʼE lava feafeaʼi hatatou maʼu te fakafimālie ʼaē neʼe fakapapau mai e Sesu?
[Paki ʼo te pasina 15]
Ko te ʼu kavega fea e lagi feala pe ke tou tuku kia tatou totonu pe?
[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 15]
Courtesy of Bahamas Ministry of Tourism