ʼE Tauhi Te Kau Kilisitiano ʼAki Te Laumālie Pea Mo Te Moʼoni
“Ko te ʼAtua ʼe ko te Laumālie, pea ko nātou ʼaē ʼe atolasio kia te ia, ʼe tonu ke nātou atolasio kia te ia ʼaki te laumālie pea mo te moʼoni.”—Soane 4:24, MN.
1. Ko te faʼahiga tauhi fea ʼaē ʼe tali e te ʼAtua?
KO TE ʼAlo ʼulu tokotahi ʼo Sehova, ia Sesu Kilisito, neʼe ina fakahā lelei te tauhi ʼaē ʼe tali e tana Tāmai ʼaē ʼi selo. ʼI tana fakafimālie te fafine Samalitana ʼaē neʼe fai faka mafola ki ai ʼi te vai keli ʼe tuʼu ōvi ki te kolo ʼo Sikala, neʼe ʼui maʼana: “ ʼE koutou atolasio koutou ki te meʼa ʼaē ʼe mole koutou ʼiloʼi; ʼe mātou atolasio mātou ki te meʼa ʼaē ʼe mātou ʼiloʼi, koteʼuhi ko te fakamaʼuli ʼe haʼu mai te kau Sutea. Kaʼe hoko mai te hola, pea ʼe ko te temi ʼaenī, ʼaia ka atolasio ai anai te kau atolasio moʼoni ki te Tāmai ʼaki te laumālie pea mo te moʼoni, heʼe ko te Tāmai ʼe ina kumi te taʼi kau atolasio ʼaia. Ko te ʼAtua ʼe ko te Laumālie, pea ko nātou ʼaē ʼe atolasio kia te ia, ʼe tonu ke nātou atolasio kia te ia ʼaki te laumālie pea mo te moʼoni.” (Soane 4:22-24, MN) ʼE tonu ke tou mahino feafeaʼi ki te ʼu palalau ʼaia?
2. Koteā ʼaē neʼe fakatafito kiai te tauhi ʼa te kau Samalitana?
2 Neʼe maʼu e te kau Samalitana te ʼu manatu hala ʼo ʼuhiga mo te lotu. Kia nātou ko te ʼu ʼuluaki tohi pe e nima ʼo te Tohi-Tapu ʼaē neʼe foaki mai e te ʼAtua—pea ko te ʼu tohi ʼaia neʼe nātou fakaliliu e nātou totonu, pea neʼe fakahigoa ko te Pentateuque Samalitana. Neʼe mole ʼiloʼi moʼoni e te kau Samalitana ia te ʼAtua, pea neʼe foaki ki te kau Sutea te ʼatamai mālama ʼo te Tohi-Tapu. (Loma 3:1, 2) Ko te kau Sutea agatonu pea mo ʼihi hahaʼi neʼe feala ke nātou maʼu te ʼofa ʼo Sehova. Kae koteā ʼaē neʼe tonu ke nātou fai?
3. Koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai ke tou tauhi ki te ʼAtua “ ʼaki te laumālie pea mo te moʼoni”?
3 Ke leleiʼia nātou e Sehova, koteā ʼaē neʼe tonu ke fai e te kau Sutea, mo te kau Samalitana, pea mo te hahaʼi ʼo te temi muʼa? Neʼe tonu ke nātou tauhi kia te ia “ aki te laumālie pea mo te moʼoni.” ʼE toe feiā mo tatou. Logola ʼe tonu ke tou tauhi ki te ʼAtua ʼaki te laumālie, ʼaki he loto fia tauhi, pea mo fonu ʼi te ʼofa pea mo te tui, kae ko te tauhi ki te ʼAtua ʼaki te laumālie ʼe faka ʼuhiga tāfito ke tou maʼu tona laumālie maʼoniʼoni pea ke ina takitaki tatou. ʼAki te ako pea mo te maʼuliʼi ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua, ko tatatou fakakaukau ʼe tonu ke ʼalutahi mo te laumālie maʼoniʼoni. (1 Kolonito 2:8-12) Ke tali e Sehova tatatou tauhi, ʼe tonu foki ke tou fai ʼaki te moʼoni. ʼE tonu ke ʼalutahi mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakahā mai e te Folafola ʼa te ʼAtua, te Tohi-Tapu, ʼo ʼuhiga mo ia pea mo tana ʼu fakatuʼutuʼu.
ʼE Tou Lava Maʼu Te Moʼoni
4. Koteā te ʼui ʼa ʼihi ʼo ʼuhiga mo te moʼoni?
4 Ko ʼihi kau ako filosofia neʼe nātou faka mafola te manatu ʼaē ʼe mole feala ki te hahaʼi ke nātou mahino katoa ki te moʼoni. ʼI tona ʼuhiga moʼoni, neʼe tohi fēnei e te tagata faitohi Suédois ko Alf Ahlberg: “ ʼE lahi te ʼu fehuʼi faka filosofia ʼe mole lava maʼu he tali totonu kiai.” Kae ʼe moʼoni koa te ʼui ʼaē ʼa ʼihi logola ʼe ʼi ai te moʼoni kae ʼe mole ko te moʼoni katoa? Neʼe mole ko te manatu ʼaia ʼa Sesu Kilisito.
5. He koʼe neʼe haʼu Sesu ki te malamanei?
5 Tou fakakaukauʼi age muʼa ʼe tou mamata ki te meʼa ʼaenī neʼe hoko: Ko te kamata ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi, pea ʼe tuʼu Sesu ʼi muʼa ʼo te Kovana Loma ko Posio Pilato. ʼE ʼui fēnei e Sesu kia Pilato: “Nee au tupu mai ai pea nee au haele mai ai ki te malama-nei, ke au fakamooni ki te mooni.” Pea fehuʼi fēnei age e Pilato: “Kotea ia te mooni?” Kae neʼe mole talitali ia Pilato ke fai age e Sesu hana tali.—Soane 18:36-38.
6. (a) Neʼe fakamahino feafeaʼi te “moʼoni”? (b) Koteā te fakatotonu ʼaē neʼe fai e Sesu ki tana kau tisipulo?
6 ʼE ʼui ko te “moʼoni” ʼe “ko te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe moʼoni, te ʼu meʼa neʼe hoko pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe mole feala ke fakafihiʼi.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Kae neʼe ko te faʼahiga moʼoni koa ʼaia ʼaē neʼe faka mafola e Sesu? Kailoa ia. Neʼe talanoa ia ʼo ʼuhiga mo he moʼoni tāfito. Neʼe ina fekauʼi tana kau tisipulo ke nātou tala te moʼoni ʼaia, he neʼe ina ʼui age kia nātou: “Koutou olo o fakahoko he u tisipulo i te atu puleaga, papitema natou i te Huafa o te Tamai, mo te Alo, mo te Laumalie-Maonioni. Koutou fakaʼako natou ki te taupau o meafuape nee au fakatotonu kia koutou.” (Mateo 28:19, 20) ʼI muʼa ʼo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼaeni, ko te ʼu tisipulo moʼoni ʼa Sesu neʼe tonu ke nātou tala “te moʼoni ʼo te logo lelei” ʼi te kele katoa. (Kalate 2:14, MN) ʼE hoko anai te faʼahi ʼaia ʼo mulimuli ki te ʼu palalau ʼaenī ʼa Sesu: “Ko te logo lelei ʼaenī ʼo te puleʼaga ʼe faka mafola anai ʼi te kele katoa, ko he meʼa fakamoʼoni ia ki te ʼu puleʼaga katoa; pea hoko mai ai leva te fakaʼosi.” (Mateo 24:14, MN) Koia ʼe maʼuhiga ke tou ʼiloʼi ia nātou ʼaē ʼe nātou akoʼi te moʼoni ki te ʼu puleʼaga fuli, ʼaki tanatou faka mafola te logo lelei ʼo te Puleʼaga.
Tatatou Ako Te Moʼoni
7. ʼE koutou fakamoʼoni feafeaʼi anai ʼe ko Sehova te Matapuna ʼo te moʼoni?
7 Ko Sehova te Matapuna ʼo te moʼoni fakalaumālie. Pea ko te tagata fai pesalemo ko Tavite neʼe ina fakahigoaʼi ia Sehova ko te “ ʼAtua ʼo te moʼoni.” (Pesalemo 31:5; 43:3) Neʼe tala e Sesu ko te folafola ʼo tana Tāmai ʼe moʼoni, pea neʼe ina toe ʼui fēnei: “Nee tohi i te kau polofeta, E fakaʼako anai natou fuli e te Atua. Ko ae nee fakalogo ki te mea mai te Tamai pea mo ina ako e haù ia kia te au.” (Soane 6:45; 17:17; Isaia 54:13) Koia ʼe fakahā lelei mai ko nātou ʼaē ʼe nātou kumi te moʼoni, ʼe tonu ke akoʼi nātou e Sehova, te Faiako Lahi. (Isaia 30:20, 21) Ko nātou ʼaē ʼe nātou kumi te moʼoni ʼe tonu ke nātou maʼu “te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua.” (Tāʼaga Lea 2:5) Pea ko Sehova ʼaki tona ʼofa, ʼe ina akoʼi peʼe ina foaki te moʼoni, ʼi hona ʼu ʼaluʼaga kehekehe.
8. Neʼe akoʼi feafeaʼi e te ʼAtua pe neʼe ina foaki feafeaʼi mai ia te moʼoni?
8 Ohage la, neʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua te kau ʼaselo moʼo foaki te Lao ki te kau Iselaele. (Kalate 3:19) ʼAki te ʼu moemisi, neʼe ina fakapapau ʼe ina tapuakina anai te ʼu pateliaka ko Apalahamo pea mo Sakopo. (Senesi 15:12-16; 28:10-19) Neʼe toe palalau te ʼAtua mai lagi, ʼi te temi ʼaē neʼe papitema ai ia Sesu pea neʼe logo te hahaʼi ki te ʼu palalau fakaofoofo ʼaenī: “Ko ia aeni e ko toku Alo, ia te ofaina, ia te ia kuʼau tuku ki ai te katoa o toku lelei.” (Mateo 3:17) ʼE feala ke tou toe loto fakafetaʼi ki te ʼAtua, koteʼuhi neʼe ina foaki mai te moʼoni ʼo ina takitaki te ʼu tagata ʼaē neʼe nātou tohi te Tohi-Tapu. (2 Timoteo 3:16, 17) Koia ʼi tatatou ako te Folafola ʼa te ʼAtua, ʼe feala ke tou “tui [ki] te mooni.”—2 Tesalonika 2:13.
Te Moʼoni Pea Mo Te ʼAlo ʼo Te ʼAtua
9. Neʼe fakaʼaogaʼi feafeaʼi e te ʼAtua tona ʼAlo moʼo fakahā te moʼoni?
9 Neʼe fakaʼaogaʼi tāfito e te ʼAtua tona ʼAlo, ko Sesu Kilisito, moʼo fakahā te moʼoni ki te malamanei. (Hepeleo 1:1-3) ʼI tona ʼuhiga moʼoni, neʼe mole he tagata neʼe palalau ʼo ʼuhiga mo te moʼoni ohage ko Sesu. (Soane 7:46) Māʼiape la ʼi tana ʼosi hake ki selo, neʼe ina fakahā te moʼoni mai tana Tāmai. Ohage la, neʼe maʼu e te ʼapositolo ko Soane “te fakaha o Sesu Kilisito: nee foaki e te Atua kia te ia ke fakailoilo ki ana kaugana te u mea e maua ke hoko vave mai.”—Apokalipesi 1:1-3.
10, 11. (a) Ko te moʼoni ʼaē neʼe faka mafola e Sesu neʼe ko te moʼoni ʼo ʼuhiga mo teā? (b) Neʼe fakaliliu feafeaʼi e Sesu te moʼoni ko he meʼa moʼoni?
10 Neʼe ʼui e Sesu kia Posio Pilato neʼe haʼu ki te kele moʼo fagonogono ki te moʼoni. ʼI tona minisitelio, neʼe fakahā e Sesu ko te moʼoni ʼaia ʼe ʼi ai tona pikipikiga mo te lagavaka ʼa te tuʼi ʼaliki ko Sehova ʼaki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē ko tona Hau ko Kilisito. Kae ko te fagonogono ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te moʼoni, neʼe mole gata ʼaki pe tana fai faka mafola pea mo tana faiakonaki. Kae ʼaki ia Sesu, neʼe liliu te moʼoni ko he meʼa moʼoni. ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo: “Aua naʼa fakamauʼi koutou e he tahi o uhiga mo te meakai pea mo te meaʼinu, pe ko te fakaapaapaʼi o he aholahi, pe ko he mahina foou, pe ko he u sapato. Ko te u mea aia e ko he malumalu o te u mea kahau, kae ko te mooni e ʼa Kilisito.”—Kolose 2:16, 17.
11 Neʼe liliu te moʼoni ko he meʼa moʼoni ʼaki te fakakikite ʼo te tupu ʼa Sesu ʼi Petelehemi. (Mikea 5:2; Luka 2:4-11) Neʼe toe liliu te moʼoni ko he meʼa moʼoni, ʼi te hoko ʼo te lea faka polofeta ʼa Taniela ʼo ʼuhiga mo te haʼu ʼa te Mesia ʼi te fakaʼosi ʼo te ʼu ‘vāhaʼa taʼu’ e 69. Neʼe hoko ʼi te temi ʼaē neʼe tuʼu ai Sesu ia muʼa ʼo tana Tāmai ʼi tona papitema, pea neʼe fakanofo ʼaki te laumālie maʼoniʼoni, ʼi te temi tonu ʼaē neʼe fakakikite, ʼi te taʼu 29 ʼo totatou temi. (Taniela 9:25; Luka 3:1, 21, 22) Ki muli age, neʼe liliu te moʼoni ko he meʼa moʼoni ʼaki te minisitelio ʼa Sesu ʼi tona ʼuhiga tagata fai faka mafola ʼo te Puleʼaga. (Isaia 9:1, 2, 6, 7; 61:1, 2; Mateo 4:13-17; Luka 4:18-21) Neʼe toe liliu te moʼoni ko he meʼa moʼoni, ʼaki tona mate pea mo tona fakatuʼuake.—Pesalemo 16:8-11; Isaia 53:5, 8, 11, 12; Mateo 20:28; Soane 1:29; Gaue 2:25-31.
12. He koʼe neʼe feala ke ʼui e Sesu, ‘Ko ʼau te moʼoni’?
12 Mai tona ʼuhiga ʼaē neʼe ko Sesu Kilisito ko te faʼahi tāfito ʼo te moʼoni, neʼe feala ke ʼui maʼana: “E ko au te Ala, mo te Mooni pea mo te Mauli; e mole he tahi e haù ki te Tamai, kapau e mole fakalaka ia te au.” (Soane 14:6) ʼE faka ʼāteaina te hahaʼi ʼi te faʼahi fakalaumālie ʼi tanatou kau ki “te moʼoni,” ʼo nātou tali te tuʼulaga ʼo Sesu ʼi te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua. (Soane 8:32-36; 18:37) Ko te hahaʼi ʼaē ʼe hage ko he ʼu ōvi, ʼe nātou maʼu anai te maʼuli heʼegata koteʼuhi ʼe nātou tali te moʼoni pea mo nātou mulimuli kia Sesu ʼi te tui.—Soane 10:24-28.
13. Koteā te ʼu faʼahi e tolu ʼe tou vakaʼi ai anai te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu?
13 Ko te ʼu moʼoni ʼaē neʼe tala e Sesu pea mo tana kau tisipulo fakanofo, ʼe ina faʼufaʼu te tui faka Kilisitiano moʼoni. Ko nātou ʼaē ʼe “fakalogo ki te tui” ʼe nātou “haga haʼele . . . ʼi te moʼoni.” (Gaue 6:7, MN; 3 Soane 3, 4, MN) Pea ko ai ia ʼaho nei ʼe haʼele ʼi te moʼoni? Ko ai ʼaē ʼe nātou akoʼi te moʼoni ki te ʼu puleʼaga fuli? ʼI tatatou vakaʼi te ʼu fehuʼi ʼaia, ʼe tou talanoa tāfito anai ki te ʼu ʼuluaki Kilisitiano pea mo tou vakaʼi te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu (1) ʼo ʼuhiga mo tatatou ʼu akonaki, (2) mo tatatou faʼahiga tauhi ʼaē ʼe tonu ke tou fai pea (3) mo tatatou aga takitokotahi.
Te Moʼoni Pea Mo Te ʼu Akonaki
14, 15. Neʼe koteā te manatu ʼa te kau ʼuluaki Kilisitiano pea mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te Tohi-Tapu?
14 Neʼe maʼuhiga ʼaupito ki te ʼu ʼuluaki Kilisitiano ia te Folafola ʼa Sehova. (Soane 17:17) Neʼe fakatafito kiai tanatou ʼu akonaki pea mo tanatou ʼu toʼotoʼoga. Neʼe ʼui fēnei e Clement ʼo Alexandrie ʼo te lua pea mo te tolu sēkulō: “Ko nātou ʼaē ʼe nātou faiga mālohi ke nātou maʼu he ʼu kalitate lelei, ʼe nātou haga kumi anai ia te moʼoni, ʼo aʼu ki tanatou maʼu te fakamoʼoni mai te Tohi-Tapu, ki te ʼu akonaki ʼaē ʼe nātou tui kiai.”
15 Ohage ko te kau ʼuluaki Kilisitiano, ʼe maʼuhiga ʼaupito ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova te Tohi-Tapu. ʼE nātou tui ko “te Tohi-Tapu katoa ʼe haʼu mai te ʼAtua pea ʼe ʼaoga moʼo akoʼi.” (2 Timoteo 3:16, MN) Koia tou vakaʼi he ʼu akonaki ʼa te kau ʼuluaki Kilisitiano ʼaki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ako e te ʼu kaugana ʼa Sehova ia ʼaho nei, heʼe nātou ako tāfito te Tohi-Tapu.
Te Moʼoni ʼo ʼUhiga Mo Te Nefesi
16. Koteā te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te nefesi?
16 ʼI tanatou tui ki te meʼa ʼaē ʼe ʼui e te Tohi-Tapu, ko te kau ʼuluaki Kilisitiano neʼe nātou akoʼi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te nefesi. Neʼe nātou ʼiloʼi “neʼe liliu . . . te tagata ko te nefesi maʼuli” ʼi te temi ʼaē neʼe fakatupu ai e te ʼAtua. (Senesi 2:7) Tahi ʼaē meʼa, neʼe mahino kia nātou ko te nefesi ʼe mate. (Esekiele 18:4; Sakopo 5:20) Neʼe nātou toe ʼiloʼi ko ‘te kau mate, ʼe mole nātou ʼiloʼi he meʼa.’—Tagata Tānaki 9:5, 10.
17. ʼE koutou fakamahino feafeaʼi anai te ʼamanaki ki te kau mate?
17 Kae neʼe faka tui moʼoni e te ʼu ʼuluaki tisipulo ʼa Sesu, ʼe manatuʼi anai e te ʼAtua te kau mate pea ʼe ina fakatuʼuake anai pea mo toe fakamaʼuli nātou. Neʼe fakahā lelei te akonaki ʼaia e Paulo, ʼi tana ʼui fēnei: “ ʼE ʼau maʼu te ʼamanaki ʼaenī ki te ʼAtua . . . ʼe ʼi ai anai he fakatuʼuake ʼo te kau faitotonu pea mo te kau heʼe faitotonu.” (Gaue 24:15, MN) Pea ki muli age, neʼe tohi fēnei e Minucius Felix ʼaē neʼe ʼui ko he Kilisitiano: “Ko ai koa ʼaē ʼe vale peʼe mole fakakaukau, ke ina ʼui ko te ʼAtua ʼaē neʼe ina fakatupu te tagata ʼi te kamata, ʼe mole feala hana toe fakatupu ia ia?” Ohage ko te ʼu ʼuluaki Kilisitiano, ʼe mulimuli te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ki te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te nefesi, te mate pea mo te fakatuʼuake. Tou vakaʼi ʼi te temi nei pe ko ai te ʼAtua pea mo Kilisito.
Te Moʼoni Pea Mo Te Tahitolu
18, 19. He koʼe ʼe feala ke tou ʼui ko te Tahitolu ʼe mole ko he akonaki faka Tohi-Tapu?
18 Maʼa te ʼu ʼuluaki Kilisitiano, ko te ʼAtua mo Kilisito pea mo te laumālie maʼoniʼoni neʼe mole ko he Tahitolu. ʼE ʼui fēnei e te tohi The Encyclopædia Britannica: “ ʼE mole tuʼu ʼi te Tauhi Foʼou te kupu Tahitolu peʼe ko te akonaki ʼaia, pea neʼe mole faiga e Sesu pea mo tana ʼu tisipulo ke nātou fetogi te Shema [te faikole faka Hepeleo] ʼo te Tauhi ʼĀfea ʼaē ʼe ina ʼui fēnei: ‘Fakalogo, Ê Iselaele: Ko te ʼAliki totatou ʼAtua ʼe ko te ʼAliki pe e tahi’ (Teu. 6:4).” Neʼe mole tauhi te kau Kilisitiano ki te ʼu ʼatua e tolu ʼo Loma peʼe ko he tahi ʼu ʼatua. Neʼe nātou tali te ʼui ʼaē e Sesu ke nātou tauhi kia Sehova tokotahi pe. (Mateo 4:10) Tahi ʼaē meʼa, neʼe nātou tui ki te ʼu palalau ʼaenī ʼa Kilisito: “E lahiʼage te Tamai ia te au.” (Soane 14:28) ʼE toe manatu feiā te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia ʼaho nei.
19 Neʼe fakakeheʼi lelei e te ʼu ʼuluaki tisipulo ʼa Sesu ia te ʼAtua, mo Kilisito pea mo te laumālie maʼoniʼoni. Ei neʼe nātou papitemaʼi te ʼu tisipulo (1) ʼi te huafa ʼo te Tāmai, (2) ʼi te huafa ʼo te ʼAlo pea (3) ʼi te huafa ʼo te laumālie maʼoniʼoni, kae neʼe mole nātou fai ʼi te huafa ʼo he Tahitolu. ʼE toe feiā mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼe nātou akoʼi te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu, pea mo nātou fakakeheʼi te ʼAtua, mo tona ʼAlo pea mo te laumālie maʼoniʼoni.—Mateo 28:19.
Te Moʼoni Pea Mo Te Papitema
20. Koteā te ʼatamai mālama ʼaē ʼe tonu ke maʼu e nātou ʼaē ʼe fia papitema?
20 Neʼe fakatotonu e Sesu ki tana kau tisipulo ke nātou fai he ʼu tisipulo ʼo akoʼi te moʼoni ki te hahaʼi. Ke feala hanatou papitema, ʼe tonu ke nātou maʼu he ʼatamai mālama ʼo te Tohi-Tapu. Ohage la, ʼe tonu ke nātou ʼiloʼi te tuʼulaga pea mo te pule ʼaē ʼe maʼu e te Tāmai pea mo tona ʼAlo, ia Sesu Kilisito. (Soane 3:16) Ko nātou ʼaē ka papitema ʼe tonu foki ke nātou mahino ko te laumālie maʼoniʼoni ʼe mole ko he tahi, kae ʼe ko te mālohi gāue ʼo te ʼAtua.—Senesi 1:2, kiʼi nota ʼi te lalo pasina.
21, 22. He koʼe ʼe koutou ʼui ʼe papitemaʼi pe te hahaʼi tui?
21 ʼI te ʼu ʼuluaki Kilisitiano, ko nātou ʼaē neʼe papitema neʼe ko te ʼu hahaʼi neʼe nātou maʼu te ʼatamai mālama pea neʼe nātou fakahemala, kua nātou foaki tonatou maʼuli katoa ki te ʼAtua moʼo fai tona finegalo. Ko te kau Sutea pea mo te kau poloselite ʼaē neʼe fakatahitahi ʼi Selusalemi ʼi te Penikosite ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi, neʼe kua nātou ʼiloʼi te ʼu Koga Tohi-Tapu Faka Hepeleo. ʼI tanatou logo ki te palalau ʼa te ʼapositolo ko Petelo ʼo ʼuhiga mo Sesu te Mesia, ko te hahaʼi e teitei 3 000 “nee natou tali tana akonaki” pea “nee papitemaʼi natou.”—Gaue 2:41; 3:19–4:4; 10:34-38.
22 Ko te papitema faka Kilisitiano ʼe fai ki te hahaʼi tui. Ko te hahaʼi Samalitana neʼe nātou tali te moʼoni pea “i te temi nee natou tui ai kia Filipo i tana fagonogono te Puleaga o te Atua pea mo te Huafa o Sesu Kilisito, nee natou papitema tagata mo fafine.” (Gaue 8:12) ʼO feiā mo te enuke Etiopea, te poloselite loto moʼoni ʼaē neʼe ina maʼu te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo Sehova, neʼe ina ʼuluaki tali te ʼu palalau ʼa Filipo ʼo ʼuhiga mo te fakahoko ʼo te lea faka polofeta ki te Mesia pea neʼe papitema. (Gaue 8:34-36) Ki muli age, neʼe ʼui e Petelo kia Kolonelio pea mo te tahi ʼu Senitile “ko te tagata ʼaē ʼe manavasiʼi [ki te ʼAtua] pea mo ina maʼuliʼi te faitotonu ʼe ina tali leleiʼi ia ia,” pea ko ia ʼaē ʼe tui kia Sesu Kilisito ʼe fakamolemole anai tana ʼu agahala. (Gaue 10:35, 43; 11:18, MN) Ko meʼa fuli ʼaia ʼe ʼalutahi mo te fakatotonu ʼa Sesu ke ‘fai he ʼu tisipulo, mo akoʼi nātou ke nātou mulimuli kia meʼa fuli neʼe ina fakatotonu mai.’ (Mateo 28:19, 20; Gaue 1:8) ʼE toe mulimuli te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ki te faʼifaʼitaki ʼaia, ʼo nātou papitemaʼi ia nātou pe ʼaē kua nātou maʼu te ʼatamai mālama ʼo te Tohi-Tapu pea kua foaki tonatou maʼuli ki te ʼAtua.
23, 24. Neʼe feafeaʼi te papitema faka Kilisitiano?
23 Ko te faʼahiga papitema ʼaē ʼe totonu, ʼe ko te papitema ʼaē ʼe fakauku katoa ai te hahaʼi tui ki te vai. ʼI te ʼosi papitema ʼa Sesu ʼi te Vaitafe ʼo Solotane, neʼe “hake ake ai mai te vai.” (Maleko 1:10) Ko te enuke Etiopea neʼe papitema ʼi “te vai.” Ko ia pea mo Filipo “nee ’na hihifo o olo ki te vai” pea neʼe nā “hake ake ai mai te vai.” (Gaue 8:36-40) ʼE fakapipiki e te Tohi-Tapu ia te papitema pea mo te tanu ʼa he tahi ʼi hona ʼaluʼaga fakatātā, ʼo toe hā ʼaki ai ko te papitema, ʼe fakauku katoa te sino ki te vai.—Loma 6:4-6; Kolose 2:12.
24 ʼE ʼui fēnei e The Oxford Companion to the Bible: “Ko te ʼu fakamatala ʼi te Tauhi Foʼou ʼo ʼuhiga mo te ʼu papitema ʼe fakahā ai ko ia ʼaē neʼe papitema neʼe uku ki te vai.” Ohage ko tona tuʼu ʼi te tikisionalio faka Falani te Larousse du XXe Siècle (Palesi, 1928), “neʼe papitemaʼi te ʼu ʼuluaki Kilisitiano ʼo fakauku nātou ʼi te ʼu koga meʼa ʼaē neʼe maʼu ai he vai.” Pea ʼe ʼui fēnei ʼi te tohi After Jesus—The Triumph of Christianity: “Ko te papitema ʼa he tahi, ʼi tona faka ʼuhiga tāfito, ʼe tonu ke palalau ʼo ʼuhiga mo tana tui, pea ʼe fakauku katoa tona sino ʼi te vai ʼi te huafa ʼo Sesu.”
25. Koteā ʼaē ka tou talanoa anai kiai ʼi te alatike ka hoa mai?
25 Ko te ʼu manatu ʼi muʼa atu ʼe ko he ʼu faʼifaʼitaki pe ʼo ʼuhiga mo te ʼu akonaki ʼa te ʼu ʼuluaki Kilisitiano ʼaē neʼe fakatafito ki te Tohi-Tapu. ʼE ʼi ai te tahi ʼu faʼahi ʼe feala ke fakatatau ai tanatou ʼu akonaki pea mo te ʼu akonaki ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼI te alatike ʼaē ka hoa mai, ʼe tou talanoa ai anai ʼo ʼuhiga mo te tahi ʼu agaaga ʼe feala ke tou ʼiloʼi ai ia nātou ʼaē ʼe nātou akoʼi te moʼoni ki te hahaʼi.
ʼE Koutou Tali Feafeaʼi Anai?
• Koteā te tauhi ʼaē ʼe tali e te ʼAtua?
• Neʼe liliu feafeaʼi te moʼoni ko he meʼa moʼoni ʼaki ia Sesu Kilisito?
• Koteā te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te nefesi pea mo te mate?
• Neʼe feafeaʼi te papitema ʼa te ʼu ʼuluaki Kilisitiano, pea koteā ʼaē ʼe fakamaʼua kia nātou ʼaē ʼe fia papitema?
[Paki ʼo te pasina 16]
Neʼe ʼui fēnei e Sesu kia Pilato: ‘Neʼe ʼau haʼu moʼo fakamoʼoni ki te moʼoni’
[Paki ʼo te pasina 17]
ʼE feala koa ke koutou fakamahino pe koʼe neʼe ʼui fēnei e Sesu: ‘Ko ʼau te moʼoni’?
[Paki ʼo te pasina 18]
Koteā te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te papitema faka Kilisitiano?