Iingenelo Zokoyika UThixo Oyinyaniso
“Mna Yehova, Thixo wakho, ndingokufundisa okungakuncedayo, ndikunyathelise ngendlela oya kuhamba ngayo.”—ISAYA 48:17.
1. Ziziphi iintlekele ebezinokuphetshwa ngokoyika uThixo?
UKUBA uAdam wayehlakulele ukoyika uThixo, ngekwakumthintele esonweni esakhokelela ekufeni kwakhe okungunaphakade nasekubandezelekeni kwenzala yakhe kangangamawaka eminyaka. Ukuba uhlanga lwamandulo lwakwaSirayeli lwalusithobele isiluleko sikaYehova sokumoyika nokumthanda, olo hlanga ngelwalungazange luthinjelwe eBhabhiloni, yaye ngelwalungazange lumchase uNyana kaThixo luze lube netyala lokuphalaza igazi lakhe. Ukuba ihlabathi namhlanje belimoyika uThixo, bekungenakubakho ukunganyaniseki eburhulumenteni okanye kwezoshishino, belungenakubakho ulwaphulo-mthetho, ibingenakubakho imfazwe.—IMizekeliso 3:7.
2. Phezu kwazo nje iimeko ezikwihlabathi elisingqongileyo, kutheni sifanele sihlakulele ukoyika uYehova?
2 Noko ke, kungakhathaliseki oko kwenziwa lihlabathi elisingqongileyo, thina njengabantu ngabanye, njengeentsapho nanjengamabandla abakhonzi bakaYehova sinokungenelwa ngokuhlakulela ukoyika uThixo oyinyaniso. Oku kuvisisana nesilumkiso sikaMoses kuhlanga lwakwaSirayeli: “UYehova uThixo wakho ubiza ntoni na kuwe, kungekuko ukumoyika uYehova uThixo wakho, uhambe ngeendlela zakhe zonke, umthande, umkhonze uYehova uThixo wakho ngentliziyo yakho yonke, nangomphefumlo wakho wonke; ugcine imithetho kaYehova . . . ukuba kulunge kuwe?” (Duteronomi 10:12, 13) Ziziphi ezinye iingenelo esizifumanayo xa sisoyika uYehova, uThixo oyinyaniso?
Ubulumko—Buxabiseke Ngakumbi Kunegolide
3. (a) Yiyiphi eyona ngenelo iphambili esinokuyifumana? (b) Ithetha ukuthini INdumiso 111:10?
3 Eyona ngenelo iphambili bubulumko bokwenyaniso. INdumiso 111:10 ithi: “Ingqalo yobulumko kukoyika uYehova.” Kuthetha ukuthini oko? Ubulumko bubuchule bokusebenzisa ulwazi ngokuphumelelayo ekucombululeni iingxaki, ekuphepheni iingozi, nasekufikeleleni usukelo oluthile. Buquka ukwenza izigqibo ezifanelekileyo. Ingqalo, inxalenye yokuqala, isiseko sobulumko obunjalo, kukoyika uYehova. Ngoba? Kuba yonke indalo ingumsebenzi wezandla zakhe. Ixhomekeke kuye. Wajizeka uluntu ngenkululeko yokuzikhethela kodwa kungekhona ngobuchule bokwalathisa amanyathelo abo ngokuphumelelayo ngaphandle kokhokelo lwakhe. (Yoshuwa 24:15; Yeremiya 10:23) Sinokuphumelela ngokusisigxina kuphela ukuba siyaziqonda ezi nyaniso zobomi zisisiseko size siphile ngokuvisisana nazo. Ukuba ulwazi lwethu ngoYehova lusenza seyiseke ngokupheleleyo kukuba ukuthanda kukaThixo ngokuqinisekileyo kuza kuphumelela nokuba amadinga namandla akhe okuvuza abathembekileyo aqinisekile, ngoko ukoyika uThixo kuza kusishukumisela ukuba senze izinto ngobulumko.—IMizekeliso 3:21-26; Hebhere 11:6.
4, 5. (a) Kutheni imfundo yaseyunivesithi yomnye umfana ingazange imnike ubulumko bokwenyaniso? (b) Kamva le ndoda nomfazi wayo babufumana njani ubulumko bokwenene, yaye oku kwabuguqula ngayiphi indlela ubomi babo?
4 Khawuqwalasele lo mzekelo. Kumashumi eminyaka eyadlulayo, omnye umfana wayefunda kwiYunivesithi yaseSaskatchewan, eKhanada. Enye yezinto awayezifunda yayiyibhayoloji, ibe wafundiswa ngendaleko. Akuba ethweswe isidanga, wafunda ngokuyintloko inzululwazi yeeatom, waza wafumana inkxaso-mali yokuqhubeka nezifundo zakhe kwiYunivesithi yaseToronto. Njengokuba wayefunda, wabona ubungqina obumangalisayo ngendlela ezilungelelene neziyilwe ngayo izinto zeatom. Kodwa akazange afumane mpendulo kwimibuzo ethi: Ngubani owayila zonke ezi zinto? Nini? Ibe waziyilela yiphi injongo? Ekubeni engazange afumane mpendulo, ngaba wayenokukwazi ukusebenzisa ulwazi lwakhe ngobulumko kwihlabathi elalithwaxwa yimfazwe? Yintoni eyayinokumkhokela? Ngaba yayingumoya wobuzwe? Ngaba yayingumnqweno wokuzuza izinto eziphathekayo? Eneneni, ngaba wayebuzuzile ubulumko bokwenyaniso?
5 Kwithutyana elingephi emva kokuba ethweswe isidanga, loo mfana nomkakhe baqalisa ukufundisisa iBhayibhile namaNgqina kaYehova. KwiLizwi likaThixo, baqalisa ukufumana iimpendulo ababengazifumani ngaphambili. Baqalisa ukumazi uMdali, uYehova uThixo. Njengoko babefunda ngoMoses kuLwandle Olubomvu nangoDaniyeli namaqabane akhe eBhabhiloni, bafunda ukubaluleka kokoyika uThixo kungekhona ukoyika abantu. (Eksodus 14:10-31; Daniyeli 3:8-30) Ukoyika uThixo okunjalo kunye nokumthanda ngokwenene uYehova kwaqalisa ukubakhuthaza. Ngokukhawuleza bayiguqula indlela ababephila ngayo. Ekugqibeleni lo mfana wamazi Lowo wayefunda ngemisebenzi yakhe kwibhayoloji. Waqalisa ukuyiqonda injongo yaLowo wabona ubulumko bakhe bubonakaliswa kwizifundo zakhe zenzululwazi. Kunokuba asebenzise ulwazi lwakhe ekuveliseni izixhobo ezaziya kutshabalalisa abanye abantu, yena nomkakhe babefuna ukunceda abanye bathande uThixo baze bathande abamelwane babo. Bangenela inkonzo yexesha elizeleyo njengabavakalisi boBukumkani bukaThixo. Kamva, baya kwiSikolo seBhayibhile seWatchtower saseGiliyadi baza bathunyelwa kwelinye ilizwe njengabavangeli basemazweni.
6. Ukuba sinobulumko obusekelwe ekoyikeni uYehova, luluphi usukelo lokwexeshana esiya kuluphepha, yaye kunoko siya kwenza ntoni?
6 Kakade ke, asingabo bonke abantu abanokuba ngabavangeli basemazweni. Kodwa sonke sinokubunandipha ubulumko obusekelwe ekoyikeni uYehova. Ukuba siyabuhlakulela obo bulumko, asiyi kuzamkela ngolangazelelo iintanda-bulumko zabantu abanela nje ukuyiqikelela injongo yobomi. Siya kuzibhokoxa ekufundisiseni iBhayibhile, ephefumlelwe nguMthombo wobomi, uYehova uThixo, lowo unokusinika ubomi obungunaphakade. (INdumiso 36:9; Kolose 2:8) Kunokuba sibe ngamakhoboka enkqubo yezorhwebo esele iza kuwohloka, siya kuthobela isiluleko sikaYehova sokwanela kukudla nalikhusi, ngoxa sisenza ulwalamano lwethu noThixo lube yeyona nto ibalulekileyo ebomini. (1 Timoti 6:8-12) Kunokuba senze izinto ngokungathi ikamva lethu lixhomekeke ekumeni kakuhle kweli hlabathi, siya kulikholelwa iLizwi likaYehova xa lisixelela ukuba ihlabathi liyadlula nenkanuko yalo, kodwa lowo wenza ukuthanda kukaThixo uhleli ngonaphakade.—1 Yohane 2:17.
7. (a) IMizekeliso 16:16 isinceda njani sibe nembono elungeleleneyo ngezinto ezixabisekileyo? (b) Yiyiphi imivuzo esiyifumana ngokwenza ukuthanda kukaThixo kube yeyona nto ibalulekileyo ebomini bethu?
7 IMizekeliso 16:16 iyasikhuthaza ngokuthetha le nyaniso: “Ukurhweba ubulumko [ubulumko obuqalisa ngokoyika uYehova] kungakanani na ukulunga kwako, ngaphezu kwegolide embiweyo! Nokurhweba ingqondo kungakanani na ukunyuleka kwako, ngaphezu kwesilivere!” Ubulumko nokuqonda okunjalo kuza kusishukumisela ukuba senze ukuthanda kukaThixo eyona nto iphambili ebomini bethu. Yaye nguwuphi umsebenzi uThixo awunike amaNgqina akhe kweli xesha kwimbali yabantu? Kukushumayela ngoBukumkani bakhe nokunceda abantliziyo zinyanisekileyo babe ngabafundi bokwenyaniso bakaYesu Kristu. (Mateyu 24:14; 28:19, 20) Lo ngumsebenzi obangela ulwaneliseko lokwenyaniso novuyo olukhulu. Ngoko, ngesizathu esilungileyo iBhayibhile ithi: “Hayi, uyolo lomntu ofumene ubulumko, lomntu ozuze ingqondo!”—IMizekeliso 3:13.
Kuyasikhusela Ekwenzeni Isono
8. (a) Chaza ingenelo yesibini efumaneka ngokoyika uThixo. (b) Bubuphi ububi esikhuselekileyo kubo? (c) Ukoyika uThixo kuba yintshukumisa enamandla njani?
8 Ingenelo yesibini yokoyika uThixo kukuba siyakhuseleka ekwenzeni okubi. Abo bamhlonela ngokunzulu uThixo abazenzeli izigqibo ngoko kulungileyo noko kubi. Abakujongi njengokubi oko uThixo athi kulungile, yaye abazigqali njengezilungileyo izinto uThixo athi zimbi. (INdumiso 37:1, 27; Isaya 5:20, 21) Ukongezelela, umntu oshukunyiswa kukoyika uThixo akaneliswa nje kukwazi oko uYehova athi kulungile noko athi kubi. Umntu onjalo uthanda oko uYehova akuthandayo aze athiye oko uYehova akuthiyileyo. Ngenxa yoko, wenza ngokuvisisana nemilinganiselo kaThixo. Ngaloo ndlela, njengokuba kubonisiwe kwiMizekeliso 16:6, “ngokoyika uYehova umntu uyatyeka ebubini.” Ukoyika uThixo okunjalo kuba yintshukumisa enamandla yokufikelela oko umntu angenakukufikelela ngawakhe amandla.
9. Umnqweno onamandla wokungafuni ukungamkholisi uThixo wasiphembelela njani isigqibo selinye ibhinqa laseMexico, yaye ngawuphi umphumo?
9 Naxa ukoyika uThixo kusaqala ukukhula emntwini, kusenokumomeleza aphephe ukwenza into anokuzisola ngayo ubomi bakhe bonke. Ngokomzekelo, elinye ibhinqa laseMexico elalikhulelwe labuza omnye wamaNgqina kaYehova ngokuqhomfa. Eli Ngqina lafundela eli bhinqa izibhalo eziliqela laza laqiqa nalo lisithi: “KuMdali, ubomi bubaluleke gqitha, kwanobomi babo bangekazalwa.” (Eksodus 21:22, 23; INdumiso 139:13-16) Iziphumo zokuxilongwa kwakhe ekliniki zazibonise ukuba umntwana wayeza kuba sisilima. Kodwa ngoku, kuba lalishukunyiswa koko lalikubone eLizwini likaThixo, eli bhinqa lagqiba kwelokuba limzale umntwana walo. Ugqirha walo wala ukuphinda alibone, ibe indoda yalo yalisongela ngokulishiya, kodwa lomelela. Ekuhambeni kwexesha, lazala intombazana—engenasiphene, esempilweni nentle. Lishukunyiswa ngumbulelo, lafuna amaNgqina, aza aqalisa ukufundisisa iLizwi likaThixo nalo. Kwithuba elingangonyaka, lona nomyeni walo babhaptizwa. Kwiminyaka embalwa kamva kwindibano yesithili, bavuyiswa kukudibana nelaa Ngqina lalithethe nabo kuqala ibe balibonisa intombazana yabo entle eneminyaka emine ubudala. Ukuhlonela uThixo ngokufanelekileyo nomnqweno onamandla wokungafuni ukungamkholisi ngokuqinisekileyo kunempembelelo enamandla kubomi bomntu.
10. Ukoyika uThixo kunokomeleza abantu bakhululeke kweziphi iintlobo zezono?
10 Ukoyika uThixo kuyasomeleza sichase ukwenza izono ezahlukahlukeneyo. (2 Korinte 7:1) Xa kuhlakulelwa ngokufanelekileyo, kunokumnceda umntu ayeke izono azenza emfihlekweni, ezaziwa nguye noYehova kuphela. Kunokumnceda akhululeke kubukhoboka bokusebenzisa kakubi utywala okanye iziyobisi. Owayefudula elikhoboka leziyobisi eMzantsi Afrika wacacisa esithi: “Njengoko ndandifunda ngoThixo, ndaye ndafikelwa nakukoyika ukumenza buhlungu okanye ukungamkholisi. Ndandisazi ukuba wayendijongile, ibe ndandinomnqweno wokuba ndikholeke emehlweni akhe. Oko kwandishukumisela ukuba ndizitshabalalise iziyobisi endandinazo ngokuthi ndizigungxulele kwindlu yangasese.” Ukoyika uThixo kuncede amawaka angakumbi ngeendlela ezifanayo.—IMizekeliso 5:21; 15:3.
Kuyasikhusela Singagubhi Ngumntu
11. Nguwuphi umgibe oqhelekileyo ukoyika uYehova okufanelekileyo okusikhusela kuwo?
11 Kwakhona ukumoyika ngendlela efanelekileyo uThixo kuyasikhusela singaboyiki abantu. Abantu abaninzi bakhathazwa kukoyika abantu ukusa kumlinganiselo othile. Kwanabapostile bakaYesu Kristu bamshiya baza babaleka xa wayebanjwa ngamajoni emyezweni waseGetsemane. Kamva, entendelezweni yombingeleli omkhulu, ephelelwe ngamandla okuxhathisa yaye efunyenwe kukoyika, uPetros wakhanyela ukuba wayengomnye wabafundi bakaYesu nokuba wayemazi kwaukumazi. (Marko 14:48-50, 66-72; Yohane 18:15-27) Kodwa abapostile bancedwa baphinda balungelelana ngokomoya. Kwelinye icala, ngemihla kaKumkani uYehoyakim, u-Uriya unyana kaShemaya wagutyungelwa kukoyika ngokokude ayishiye inkonzo yakhe njengomprofeti kaYehova waza wasaba kwelo lizwe, kodwa wabanjwa waza wabulawa.—Yeremiya 26:20-23.
12. (a) IMizekeliso 29:25 ithi yintoni esikhuselayo ukuze singoyiki abantu? (b) Ukukholosa ngoThixo kukhuliswa njani?
12 Yintoni enokunceda umntu oyise ukoyika abantu? Emva kokulumkisa ngelithi “ukugubha ngumntu kunesirhintyelo,” IMizekeliso 29:25 iyongezelela: “Ke yena okholose ngoYehova uya kuphakanyiselwa phezulu [kukhuselwa, NW].” Ukukholosa ngoYehova sisikhokelo. Ukukholosa okunjalo kusekelwe elwazini nakumava. Ngokufundisisa iLizwi lakhe, sibona ubungqina bokulunga kweendlela zikaYehova. Sazi iziganeko ezibonisa ukuthembeka kwakhe, ukuqiniseka kwamadinga akhe (kuquka elovuko), uthando namandla akhe amakhulu. Ngoko xa sisenza ngokuvisisana nolo lwazi, sisenza izinto aziyalelayo uYehova size sikuchase ngokungqongqo oko asilumkisa ukuba singakwenzi, siqalisa ukuzibonela ngokwethu inyameko yakhe enothando nokuthembeka kwakhe. Ngokobuqu sibona ubungqina bokuba usebenzisa amandla akhe ekuphumezeni ukuthanda kwakhe. Intembelo yethu kuye iyakhula, kwaye kunye nayo, uthando lwethu nomnqweno wethu wokuphepha ukungamkholisi uyakhula. Ukukholosa okunjalo kusekelwe kwisiseko esomeleleyo. Kusebenza njengento esikhuselayo ekoyikeni abantu.
13. Ukoyika uThixo kunokusinceda njani emsebenzini wethu wempangelo, ekhaya nasesikolweni?
13 Ukukholosa kwethu ngoYehova, ndawonye nokoyika uThixo, kuya kusenza somelele ekwenzeni okulungileyo ukuba umqeshi usisongela ngokuphelelwa ngumsebenzi ngenxa yokuba singavumi ukuba nenxaxheba kwizenzo zoshishino zokunganyaniseki. (Thelekisa uMika 6:11, 12.) Ukoyika uThixo okunjalo kwenza amaKristu angamawaka amaninzi azingise kunqulo oluyinyaniso phezu kwako nje ukuchaswa ngamalungu entsapho angakholwayo. Kwakhona kwenza ulutsha oluhamba isikolo lube nenkalipho yokuchaza ukuba lungamaNgqina kaYehova, yaye kuyalomeleza lujamelane nokugculelwa ngabantwana olufunda nabo abahlekisa ngemilinganiselo yeBhayibhile. Ngaloo ndlela, elinye iNgqina elikwishumi elivisayo lathi: “Eneneni akubalulekanga oko bakucingayo. Eyona nto ibalulekileyo yileyo icingwa nguYehova.”
14. Abakhonzi bakaYehova boyisa njani naxa ubomi babo busengozini?
14 Ulweyiseko olufanayo lomeleza amaKristu okwenyaniso ukuba abambelele ngokuqinileyo kwiindlela zikaYehova naxa ubomi bawo busengozini. Ayazi ukuba amele alindele ukutshutshiswa kweli hlabathi. Ayaqonda ukuba abapostile bakatswa nokuba uYesu Kristu ngokwakhe wabethwa waza wabulawa ngabantu abangendawo. (Marko 14:65; 15:15-39; IZenzo 5:40; thelekisa uDaniyeli 3:16-18.) Kodwa abakhonzi bakaYehova banentembelo epheleleyo yokuba unako ukubomeleza ukuze banyamezele; ukuba ngoncedo lukaThixo banokoyisa; ukuba ngokungasileliyo uYehova uya kubavuza abo bathembekileyo—ukuba kuyimfuneko uya kubavuza ngovuko ukuze baphile kwihlabathi lakhe elitsha. Uthando lwabo ngoThixo ndawonye nokoyika uThixo lubashukumisa ngamandla ukuba bakuphephe ukwenza nantoni na enokungamkholisi.
15. Yintoni eyenza ukuba amaNgqina kaYehova agcine ingqibelelo yawo kwiinkampu zoxinaniso zamaNazi?
15 Le ntshukumisa yenza amaNgqina kaYehova anyamezela izenzo ezimanyumnyezi kwiinkampu zoxinaniso zamaNazi ebudeni beminyaka yee-1930 neyee-1940. Athobela isiluleko sikaYesu esifumaneka kuLuka 12:4, 5: “Ndithi ke kuni, zihlobo zam, Musani ukuboyika abo babulala umzimba, baze emva koko bangabi nanto yimbi bangayenzayo. Ndiya kunibonisa ke enomoyika; yoyikani lowo uthi emva kokubulala, abe negunya lokuphosa esihogweni. Ewe, ndithi kuni, Yoyikani yena lowo.” Ngaloo ndlela, uGustav Auschner, iNgqina elalikwinkampu yoxinaniso yaseSachsenhausen, kamva wabhala wathi: ‘Ama-SS amdubula uAugust Dickmann aza asixelela ukuba sasiya kudutyulwa sonke ukuba sasingasityobeli isigqibo sokulahla ukholo lwethu. Akukho namnye kuthi owasityobelayo. Sasisoyika ngakumbi ukungamkholisi uYehova kunokoyika iimbumbulu zawo.’ Ukoyika abantu kukhokelela ekulalaniseni, kodwa ukoyika uThixo kuyamomeleza ubani enze okulungileyo.
Ukusindiswa Kobomi
16. Yintoni eyenza ukuba uNowa alondoloze ikhondo elilungileyo kangangamashumi eminyaka de kwanguNogumbe, yaye oku kwaphumela entwenini kuye nakwintsapho yakhe?
16 UNowa wasinda kwimihla yokugqibela yehlabathi langaphambi konogumbe. UYehova wayegqibe kwelokuba alitshabalalise ihlabathi elingendawo ngelo xesha ngenxa yobubi babantu. Noko ke, ebudeni belo xesha, uNowa wayekwelo hlabathi lalizaliswe lugonyamelo, kukuziphatha okubi okunzulu, nokuchasa ukuthanda kukaThixo. Phezu kwako nje ukushumayela kukaNowa ubulungisa, ‘abazange baqonde wada wafika unogumbe wabakhukulisa bonke.’ (Mateyu 24:39) Ukanti uNowa akazange atyhafe kumsebenzi awayewunikwe nguThixo. Wenza “konke uThixo abemwisele umthetho ngako, wenza njengoko.” (Genesis 6:22) Yintoni eyabangela uNowa aqhubeke nekhondo elilungileyo iminyaka ngeminyaka de kwanguNogumbe? AmaHebhere 11:7 ayaphendula: “Ngokholo uNowa, ehlatyelwe nguThixo ngazo izinto ebezingekabonwa [wabonisa ukoyika uThixo, NW].” Ngenxa yoko, yena nomkakhe noonyana bakhe nabafazi babo basindiswa kuNogumbe.
17. (a) Kungakhathaliseki oko kwenziwa ngabanye abantu, yintoni esifanele siyenze? (b) Kutheni abo boyika uYehova bengabantu abonwabe ngokwenene?
17 Siphila kwixesha elifana ngeendlela ezininzi nomhla kaNowa. (Luka 17:26, 27) Kwakhona kuvakaliswa isilumkiso. ISityhilelo 14:6, 7 sithetha ngesithunywa esiphaphazela esazulwini samazulu esibongoza abantu bazo zonke iintlanga nezizwe neelwimi ukuba ‘boyike uThixo bamzukise.’ Kungakhathaliseki oko kwenziwa lihlabathi elikungqongileyo, wathobele loo mazwi, wandule ke udlulisele esi simemo kwabanye. NjengoNowa, yenza izinto ngokholo uze ubonise ukoyika uThixo. Ukwenza kwakho oko kunokukhokelela ekusindisweni kobomi bakho nobomi babanye abaninzi. Njengoko sicinga ngeengenelo ezinanditshwa ngabo boyika uThixo oyinyaniso, siyavumelana nomdumisi ophefumlelweyo owacula wathi: “Hayi, uyolo lomntu omoyikayo uYehova, oyinoneleleyo kunene imithetho yakhe!”—INdumiso 112:1.
Ubuya Kuphendula Uthini?
◻ Ziziphi ezinye iingenelo ezibalaseleyo ezifumaneka ngokoyika uThixo oyinyaniso?
◻ Ubulumko obusekelwe ekoyikeni uThixo bunokusikhusela njani?
◻ Kutheni ukoyika uThixo kusenza sikuphephe okubi?
◻ Ukoyika uThixo kusikhusela njani ekoyikeni abantu?
◻ Ukoyika uThixo kunayiphi indima kwithemba lethu lobomi kwixesha elizayo?
[Imifanekiso ekwiphepha 16, 17]
“Hayi, uyolo lomntu omoyikayo uYehova, oyinoneleleyo kunene imithetho yakhe!”—INdumiso 112:1