Ngam Maruweliy Ni Ngeb Madgun Jehovah Nga Gum’irchaem

“Faan manga u ra maruweliyed e re gum’ircha’ rorad ney ni ngeb madgug ngay ma rayog ni yad ra fol ko urngin e motochiyel rog ni gubin ngiyal’.”​—DEUTERONOMY 5:29, NW.

1. Uw rogon ni ra riyul’ u wan’dad ni ra reb e rran ma rayog ni nge par e girdi’ ndakuriy e marus rorad?

ULAN boor e chibog ma marus e ir e n’en ni be magawonnag e girdi’. Marus ni ri nim’ ko bilig, nge m’ar, nge togopuluw ko motochiyel, ara mahl e be magafannag e girdi’ ni gubin ngiyal’. Ma bochan e re n’ey ma tabolngin fare babyor ni Universal Declaration of Human Rights e be weliy murung’agen ban’en ni yibe nameg u rogon ni nge sum ba fayleng ni urngin e girdi’ riy e ba puf rogorad ko marus.a Bay e falfalan’ riy, ya Got e ir e ke micheg nra yib reb e fayleng ni aram rogon​—machane gathi bochan e maruwel ko girdi’. U daken fare profet rok Jehovah ni Mikah, me micheg ngodad ni u lan e fayleng rok ni ba mat’aw, ma ‘dakuriy ban’en ni ra k’aring e marus ngak e girdi’ rok.’​—Mikah 4:4.

2. (a) Uw rogon ni be fonownagdad e Thin u Bible ni nge par ni ba’ madgun Got u wan’dad? (b) Mang boch e deer e ra m’ug nfaanra ngada lemnaged e tin ni ke mil fan ngodad nge par ni ba’ madgun Got u wan’dad?

² Maku reb riy, e marus e ku rayog ni nge mang ba gelngin nib mudugil. U lan e Bible, ma tapigpig rok Got e ka nog ngorad biyay nge biyay ni ngeb madgun Jehovah u wan’rad. Ke yog Moses ngak piyu Israel ni gaar: “Nguum pired ni bay madgun Jehovah ni Got romed u wan’med, ma kemus ni ir e ngam pigpiggad ngak.” (Deuteronomy 6:13, NW) Tomren ni ke yan boch e chibog me yoloy Solomon ni gaar: “Nguum par ni bay madgun Got u wan’um ma ga be fol ko thin rok, ya kari mus fan ni sunmiy Got e girdi’.” (Eklesiastes 12:13) U daken e maruwel rodad ni gad be wereg e machib, ni yibe rin’ u tan e ayuw ni ma pi’ e pi engel, ma gadad e ku gad be fonownag urngin e girdi’ ni “ngeb madgun Got ngorad mi yad ta’ fan nga feni sorok.” (Revelation 14:6, 7) Ma n’en ni ngan uneg ko madgun Jehovah, e piin Kristiano e thingara daged e t’ufeg rorad ngak u polo’ i gum’ircharad. (Matthew 22:37, 38) Uw rogon ni ngada t’ufeged Got nfaanra ku gad be rus ngak? Ma mang fan ni nga un rus ku Got ni ma t’ufegey? Mang angin nrayog nfaanra ngada gelnaged e marus rodad ku Got? Faanra ngan fulweg e pi deer ney, ma som’mon e thingarda nanged fan madgun Got nge rogon e mit ney e marus ya aram e n’en ni baga’ fan u thildad Jehovah.

Madgun, nge Tayfan nib Gel, nge Marus

3. Mang e be yip’ fan e madgun Got?

³ Madgun Got e aram ban’en ni dabisiy ni bay ko piin Kristiano ni fan ngak e en ke Sunmiyrad. Reb i fan e mit ney e marus e baaray ni “ngan ngat nge ngan ta’fan nib gel e en ni Tasunmiy nge marus ni ngan rin’ ban’en ni ra kireban’nag Got.” Ere, nga un rus ku Got e ra gagiyegnag l’agruw ban’en ko yafas rodad ni aram e: lem rodad ni fan ku Got nge lem rodad ni fan ko ngongol ni ma fanenikay. Ba tamilang, ni gali n’en ney e baga’fan ma bay rogon ni ngan fal’eg i lemnag nib fel’ rogon. Rogon ni yog fare Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words, ni tin ni be lemnag e Kristiano ni re marus u fithik’ e ta’fan ney e aram ‘e lem ni be gagiyegnag e yafas, ko n’en nib m’ag ko tirok Got nge gafarig.’

4. Uw rogon ni ngada fal’eged e lem rodad ni ngeb madgun nge ta’fan nib gel ngak e en ke Sunmiydad?

⁴ Uwrogon ni ngada gelnaged e lem rodad ni ngeb madgun ma ngada ted fan nib gel e en ni ke Sunmiydad? Gad ma nga bangi n’en ni kad guyed nib fel’ yaan, nge ran ni be map ni boor u taban e war war nga but’, ara nap’an ni ke aw e yal’ nib fel’ yaan. Ma ra gel e re lem rodad ney u nap’an ni kada guyed nga owchen e michan’, e tin ni ke sunmiy Got. Maku, bod rogon David ni Pilung, gad ra guy ndariy fadad ni faanra ngada taarebnaged e yafas rodad ko tin ni ke sunmiy Jehovah ni yira ngat ngay. “Faan gu ra yaliy lan e lang ni gur e kam sunmiy, nge pul nge pi t’uf ni kam fal’eg rogon kam ta’, ma mang ni ngam lemnag e girdi’ nra yim’?” (Psalm 8:3, 4, NW) Re n’ey ni kan ngat ngay e ra pow’iyey ko ta’fan, ni aram e n’en ni ra k’aringdad ni ngada pininged e magar nge sorok ngak Jehovah ko urngin ban’en ni ke rin’ ni fan ngodad. Maku ke yoloy David ni gaar: “Nggu pining e sorok ngom ya bochan kam sunmiyeg u kanawo’ ni yira k’aring e marus nib maangang rogon. Tin ni kam sunmiy e yira ngat ngay, ma ri gu manang ni aram rogon.”​—Psalm 139:14, NW.

5. Mang fan ni susun ni nge par ni ba’ madgun Jehovah u wan’dad, ma mang e n’en ni kan dag nib fel’ ni ngada folgad riy?

⁵ Ngeb madgun nge ngan ta’ fan ban’en e ra k’aring e fel’ nga fithik’ dowey ma yira ta’ fan gelngin Got ni ir en Tasunmiy nge mat’awun ko gagiyeg nge Pilung ko palpalth’ib. U reb e changar ni ke guy John ni apostal, ma “piin ni kar gelgad ko fare gamanman ni maloboch nge fare liyos”​—ni yad e pi gachalpen Kristus ni kan dugliyrad ko liw ni kan pi’ ngorad u tharmiy—​e ka rogned ni gaar: “Jehovah Got, ni Gubin ma Rayog Rom, rib pag feni fel’ e tin ni kam rin’ ni yira ngat ngay. Ba mat’aw mab riyul’ e birom e kanawo’, me gur e pilung ndariy n’umngin nap’an. Jehovah, mini’ e dabi yib madgum ngak, me pining e sorok nga fithingam?” (Revelation 15:2-4, NW) Ngan par ni bay madgun Got u wan’uy, nbochan e ta’ fan ko liw rok Got ni th’abi tolang, e ra pow’iy e piin ni ra un ngak Kristus nga tharmiy ni ngar ted fan Got ni ir e en ni bay mat’awon ni th’abi tolang. Nap’an ni gad ra lemnag urngin ni ke m’ay i rin’ rok Jehovah nge rogon feni mat’aw ni be gagiyegnag e palpalth’ib, ma gur dariy rogon ni ngad rusgad ngak?​—Psalm 2:11; Jeremiah 10:7.

6. Mang fan ni susun ni ngada rusgad ni ra damumuw Jehovah ngodad?

⁶ Machane, marus e aram e n’en ni ngan uneg ko madgun nge ngan ta’ fan nib gel, ni aram e marus ku Got ni ngan rin’ e n’en ni ra k’aring e damumuw ngak ara nge dabkun i fol rok. Mang fan? Ya bochan ni yugu aram rogon ni Jehovah e “ba sasagaal ni nge damumuw ma ri ma t’ufegey u fithik’ e gol,” ma dabda paged talin ndabi fek owchen fe pag ndabi gechignagey. (Exodus 34:6, 7) Yugu aram rogon ni Jehovah ba werengan nge tarunguyey, ma dabi pag e tin nde mat’aw nge tin kireb ni ke rin’ be’ ni lem rok. (Psalm 5:4, 5; Habakkuk 1:13) Piin ni ma rin’ e tin ba kireb u owchen Jehovah ma dabi kalngan’ ma ma togopuluw ngak e dabiyog ni nge palog ko gechig. Rogon ni yog Paul ni apostal e gaar, “rib gel e marus riy ni yira aw nga pa’ fare Got ni be par nib fas.” Ra ba’ e mit nem e marus rodad ma dabda awgad ko gafgow ni aram rogon ya aram reb e n’en nra ayuwegdad.​—Hebrews 10:31, NW.

“Ngad Chichiiyed Pa’dad Rok”

7. Mang boch i fan ni bay rodad ni ngada pagedan’dad nga gelngin Jehovah ni nge ayuwegdad?

⁷ Madgun Got u fithik’ e tayfan e kar ni nang gelngin nri ma k’aring e marus ni aram e def ko pagan’ nge l’agan’ ngak Jehovah. Taab rogon ko reb e bitir ni ba’ e chitamangin nib chuchugur ngak ya be par nib pagan’, ere ku gad ba pagan’ u tan pa’ Jehovah ni be pow’iydad. Ngam guy ko mang e ke rin’ piyu Israel u tomren ni ke ayuwegrad Jehovah kar chuwgad u Egypt: “Maku ke guy piyu Israel gelngin Jehovah ni ke fanay ni gechignag piyu Egypt; me tabab e girdi’ ni nge rus ku Jehovah me mich Jehovah u wan’rad.” (Exodus 14:31, NW) N’en ni ke buch rok Elisha e ku be micheg ni “engel rok Jehovah e be liyeg e piin nib bay madgun Got u wan’rad, ma ma ayuwegrad.” (Psalm 34:7, NW; 2 Kings 6:15-17) Tin ni ke buch rok e girdi’ rok Jehovah e ngiyal’ ney e nge sana ku n’en ni ke buch rodad e kari micheg ni be fanay Got gelngin ni fan ngak e piin ni be pigpig ngak. (2 Chronicles 16:9) Ere ke tamilang u wan’dad nrogon ni “ngeb madgun Jehovah u wan’uy ma bay e pagan’ riy nib mudugil.”​—Proverbs 14:26, NW.

8. (a) Mang fan ni madgun Got e ra k’aringdad ni nga darod ko kanawo’ rok? (b) Mu weliy rogon ni susun ngada “chichiiyed pa’dad” rok Jehovah.

⁸ Marus ku Got nib fel’ e gathi kemus ni ma mon’eg e pagan’ nge l’agan’ ngak ya ku ra k’aringdad ni nga darod ko tirok e kanawo’. Nap’an ni be madenomnag Solomon fare madenom ni fan ko fare tempel, me meybil ngak Jehovah ni gaar: “Yibe athapeg ni piyu [Israel] e ngeb madgum u wan’rad ma nga ranod ko tirom e kanawo’ u gubin e rran u nap’an ni ka yad ba fas u daken e binaw ni kam pi’ ngak e tin som’mon i pi chitamangimad.” (2 Chronicles 6:31, NW) U m’on riy, i fonownag Moses piyu Israel ni gaar: “Ngam marod ngam leked Jehovah ni Got romed, ma ngeb madgun Got u wan’med, ma ngam folgad ko motochiyel rok, ma ngam motoyilgad nga laman, ma ngam pigpiggad ngak, ma ngam chichiiyed pa’med rok.” (Deuteronomy 13:4, NW) Rogon ni dag e pi verse ney nib tamilang, ni pagan’ nge l’agan’ ngak Jehovah e ir e ra k’aringey ni ngan adag ni ngan yan ko kanawo’ rok ma ngan “chihiiy paay” rok. Arrogon, nge par ni bay madgun Got u wan’dad e ra pow’iydad ni ngada folgad ku Jehovah, ma ngada pigpiggad ngak, ma ngada chichiiyed pa’dad rok, ni bod ba bitir ni riyul’ ni be kol pa’ e chitamangin ni rib pagan’ ngak ma ke l’agan’ ngak.​—Psalm 63:8; Isaiah 41:13.

Ra Ngan T’ufeg Got Ma Ngeb Madgun u Wan’uy

9. Uw rogon nib m’ag e t’ufeg ku Got nge madgun?

⁹ Rogon ni m’ug ko Thin u Bible, ma marus ku Got e dabiyog ni nge taleg e t’ufeg rok be’ ngak. N’en nib thil, e kan tay chilen ngak piyu Israel ni nge par ni bay “madgun Jehovah u wan’rad . . . mi yad yan ko urngin e kanawoen ma ngar t’ufeged.” (Deuteronomy 10:12, NW) Ere, madgun Got nge ngan t’ufeg e rib peth. Madgun Got e ra k’aringdad ni nga darod u kanawoen ni urngin, ma aram e n’en ni be micheg nib t’uf Got rodad. (1 John 5:3) Ba puluw e re n’en ney ya faanra bay be’ nib t’uf rodad, ma gad be rus ni ngada kireban’naged e cha’nem. I kirebnag piyu Israel laniyan’ Jehovah u daken e ngongol rorad nib kireb ni ur daged u daken e ted. Ba mutrug ni dubdad ni ngada rin’ed ban’en ni aram rogon nra kireban’nag e Chitamangidad nu tharmiy. (Psalm 78:40, 41) Ma n’en nib thil, bochan “ni ma falan’ Jehovah ko piin ni bay madgun u wan’rad,” ku ra falan’ ko piin ni ma fol mab yul’yul’ ngak. (Psalm 147:11; Proverbs 27:11) T’ufeg rodad ku Got e ra k’aringdad ni ngada falfalan’naged, ma marus ku Got e ra talegdad ni nge dabda kirebnaged laniyan’. Gali felngin ney e yow be yan u taabang, ma gathi l’agruw ni ba togopuluw reb nga reb.

10. Uw rogon ni dag Jesus ni ke falfalan’ nrogon ni be par ni ba’ madgun Jehovah u wan’?

¹⁰ Tin ni ke buch ko yafas rok Jesus Kristus e be dag nib tamilang ni rayog ni ngada t’ufeged ma ngeb madgun u wan’dad u taa ba ngiyal’. I yoloy Isaiah ni profet murung’agen Jesus ni gaar: “Fare kan ni thothup rok Somol e bay rok, ni bay i pi’ e gonop ngak, nge llowan’ nge salap ni nge maruwel ngay ngi i gagiyegnag e tirok e girdi’. Bayi nang e tin nib m’agan’ Somol ngay mi i par ni bay madgun u wan’.” (Isaiah 11:2, 3) Rogon ni yog e re yiiy ney, ma kan ni thothup rok Got e ke k’aring Jesus ni ngeb madgun e Chitamangin nu tharmiy u wan’. Maku, kada guyed ni re marus ney, e ri gathi ban’en nib tomal, ya ma yib e falfalan’ riy. Ke falfalan’ Jesus ni be rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay ma baadag ni nge rin’ ban’en nra falfalan’nag Got, nyugu aram rogon ni kari mo’maw’ e yafas rok. Ma nap’an ni ke chuchugur ni ngan li’ ngem’ ngan tining nga baley i gek’iy, i non ngak Jehovah ni gaar: “Gathi tin ni gub adag e ngam rin’ ya tin ga baadag.” (Matthew 26:39) Bochan e re marus ku Got ney, me rung’ag Jehovah e meybil ni tay Fak, me gelnag, me ayuweg ko yam’.​—Hebrews 5:7.

Ngan Fil Rogon ni Ngeb Madgun Jehovah u Wan’uy

11, 12. (a) Mang fan ni thingarda filed rogon ni nge par ni ba’ madgun Got u wan’dad? (b) Uw rogon ni ke fil Jesus ngodad rogon ni nge par ni bay madgun Jehovah u wan’dad?

¹¹ De taab rogon ko tin ni baaray ni gad ma ngat ngay u nap’an ni kada sabaliyed e n’en ni bay gelngin nge pi n’en u fayleng nib fel’ yaan, ya madgun Got e gathi yugu ma yib. Arfan ni fa bin nib ga’ e David ni Jesus Kritus e piningdad u daken e yiiy ni gaar: “Mired, pi fakag, ngam telmed ngog, mu gu fil ngomed rogon ni nguum pired ni ba’ madgun Somol u wan’med.” (Psalm 34:11, NW) Uw rogon ni gad ra fil ban’en rok Jesus ni ngeb madgun Jehovah u wan’dad?

¹² I fil Jesus ngodad rogon ni ngeb madgun Jehovah u wan’dad ya ke ayuwegdad ni ngada nanged e wok rok e Chitamangin nu tharmiy ni yira ngat ngay. (John 1:18) Tin ni i rin’ Jesus’ e be dag rogon ni ma lemnag Got ban’en nge rogon ni ma rin’ ban’en ngak yugu boch e girdi’ ya Jesus nge Chitamangin e ri taareb rogon e wok rorow. (John 14:9, 10) Maku, daken e biyul ni pi’ Jesus, e rayog ni ngada chugurgad riy ngak Jehovah u nap’an ni gadra meybil ni nge n’ag fan e kireb rodad. Re runguy ni dag Got ney ni yira ngat ngay e ra k’aring ni ngeb madgun u wan’uy. I yol fare psalmist ni gaar: “Riyul’ ni ga ma n’ag fan u wan’um e kireb, ni fan ni ngeb madgum u wan’uy.”​—Psalm 130:4, NW.

13. Mang boch ban’en ni kan yoloy ko fare babyor ni Proverbs nra ayuwegdad nge par ni bay madgun Jehovah u wan’dad?

¹³ Fare babyor ni Proverbs e kan yoloy boch ban’en ngay nra ayuwegdad u rogon ni ngari yib madgun Got u wan’dad. “Fakag, faan ga ra fanay e thin rog ma ga chaariy fapi motochiyel, ni fan ni ngam tay telim ko llowan’, ma ga tiyan’um ko gonop, ma aram e rayog ni ngam ayuweg gum’irchaem ma bay rogon ni nge nang fan ban’en; Maku, faan ga ra pining e llowan’ ni ngeb ngom ma ngam ga’nag lamam ni fan e bay rogom ni ngam nang ban’en, . . . ma aram me tamilang u wan’um fan madgun Jehovah, ma ga pirieg e llowan’ rok Got.” (Proverbs 2:1-5, NW) Aram fan ni rogon ni nge par ni bay madgun Got u wan’dad, ma thingarda filed e Thin rok, ma ri ngada athamgilgad ni ngada nanged e thin ni be yog, ma ri ngada tedan’dad u rogon ni be fonownagey.

14. Uw rogon ni ngada folgad ko fonow ni kan pi’ ngak fapi pilung nu Israel?

¹⁴ Urngin e pilung nu Israel kakrom ma nog ngorad ni nge bagayad ma nge abuweged fare motochiyel nga yugu reb e babyor ya nge ‘beeg ni urngin e rran u nap’an e yafas rok, ni fan ni nge fil rogon me par ni bay madgun Jehovah ni Got rok u wan’ ma rayog ni nge fol ko urngin e thin ko fare motochiyel.’ (Deuteronomy 17:18, 19, NW) Ngan beeg e Bible nge nga un fil ban’en e kub ga’ fan ngodad ni faanra gad baadag ni ngada filed rogon ni nge par ni ba’ madgun Jehovah u wan’dad. Nap’an ni gad be fol ko kenggin e motochiyel u Bible ko yafas rodad, ma rayog ni nge yog ngodad e gonop nge tamilangan’ rok Got i yan. Gad ra “nangfan u rogon ni ngeb madgun Jehovah u wan’uy” ya bochan e gad ma guy angin ni keb riy ngodad, ma gad be ta’ fan thildad Got. Maku, faanra ngada chaggad ngak pi walagdad u lan e ulung, ma piin fel’ yangaren nge pilibthir e rayog ni ngara motoyilgad ko thin ni be fil Got ngodad, ma ngar filed rogon ni nge par ni ba’ madgun Got u wan’rad, ma nguu ranod u kanawo’ rok.​—Deuteronomy 31:12.

Ba Falfalan’ Urngin e Girdi’ ni Ba’ Madgun Jehovah u Wan’rad

15. Uw rogon ma nge par ni bay madgun Got u wan’uy e ba peth ko liyor rodad ni fan ngak?

¹⁵ Rogon e thin ni kan weliy, ma rayog ni ngada guyed ni nge par ni ba’ madgun Got u wan’dad e aram reb e felngin nib fel’ nthingarda gelnaged ni gadad gubin, ya bochan ni ir bang ko liyor rodad ku Jehovah nib ga’fan. Ma ra pow’iydad ni ngad pagedan’dad ngak u polo’ i lanin’dad, ma nga darod ko kanawo’ rok, ni kada chichiiyed pa’dad. Ma bod rogon e n’en ni ke buch rok Jesus Kristus, ma madgun Got e ku rayog ni nge k’aringdad ni ngada lebguyed e tin ni kada micheged u nap’an ni kada ognaged e yafas rodad e chiney i yan ngaram ndariy n’umngin nap’an.

16. Mang fan ni be pi’ Jehovah e athamgil nga lanin’dad ni nge par ni bay madgun u wan’dad?

¹⁶ Nge par ni bay madgun Got u wan’uy e gathi ban’en nib kireb ara nge tomalnag lanin’uy. “Ba falfalan’ urngin e girdi’ ni ba’ madgun Jehovah u wan’rad, ni yad be yan ko kanawo’ rok,” aram e n’en ni ke micheg e Bible ngodad. (Psalm 128:1) Ma pi’ Jehovah e athamgil nga lanin’dad ni ngad pared ni ba’ madgun u wan’dad ya bochan manang ni re felngin ney e ra ayuwegdad. Rayog ni ngada guyed e runguy rok ko thin ni ke yog ngak Moses ni gaar: “Faan manga yugu ra ayuweg [piyu Israel] gum’ircharad ngar rusgad ngog muur folgad ko urngin e motochiyel rog ni gubin ngiyal’, ma ra fel’ rogorad riy nge pi fakrad ndariy n’umngin nap’an!”​—Deuteronomy 5:29, NW.

17. (a) Nge par ni bay madgun Got u wan’dad ma mang angin ni ra yib ngodad? (b) Mang bang ko marus ku Got e yira weliy ko bin migid e article?

¹⁷ Ba taareb rogon, nfaan gad ra ayuweg gum’irchadad nge rus ku Got, ma ra fel’ rogodad. Uw rogon? Bin som’mon, ma lem ni aram rogon e ra falan’nag Got ma gad par ni gad ba chuchugur ngak. Manang David nbochan e tin ni ke buch ko yafas rok ni “ra lebuguy e tin baadag e piin ni ba’ madgun u wan’rad ni nge yog ngorad, ma ra motoyil ngorad ma ra ayuwegrad ya yad be ning e ayuw, ma ra ayuweg e yafas rorad.” (Psalm 145:19, NW) Bin l’agruw, marus ku Got e ra fel’ rogodad riy ya bochan nra rin’ ban’en ko tin ba kireb ni gad be lemnag. (Proverbs 3:7) Bin migid e article e ra weliy rogon ni nge ayuwegdad e re madgun ney nge dabi magawon e tirok Got ni bay rodad, ma ra sul u daken boch e thin u Bible ni be weliy murung’agen boch e girdi’ ni bay madgun Got u wan’rad ma kar paloggad ko tin kireb.

[Footnote]

Rayog ni Ngam Pi’ e Fulweg ko Pi Deer ni Baaray?

• Nge par ni bay madgun Got u wan’uy e be yip’ fan e mang?

• Mang e peth u thilin madgun Got nge ngan yan u taabang nge Got?

• Uw rogon ni tin i rin’ Jesus e be dag ni nge par ni bay madgun Got u wan’uy e ba peth ko t’ufeg rok Got?

• Uw rogon ni ngada maruweliyed ni ngeb madgun Jehovah nga gum’irchadad?

[Picture on page 23]

Fapi pilung nu Israel e kan tay chilen ngorad ni ngara abuweged reb e babyor ko fare Motochiyel nge mang birorad ma nguur bieged ni gubin e rran

[Picture on page 24]

Nge par ni bay madgun Jehovah u wan’uy e ra ayuwegdad ni ngada pagedan’dad ngak ni bod ba bitir ni ke pagan’ ko chitamangin

[Picture Credit Line on page 21]

Stars: Photo by Malin, © IAC/​RGO 1991