Ke Gel e Tin Kireb Fa?

KAb kakrom i yib ma fare lem ni bay e cham u thilin gelngin e tin nib mat’aw nge tin ba kireb u palpalthib e ke k’aring e piin ta yol nge pi philosopher ni nguur susun naged ban’en. Machane, bay ba ken e babyor ni bay e chep riy nib puluw ni murung’agen e cham u thilin Got nge fare Moonyan’. Re ke babyor nem e Bible. Ra tamilangnag murung’agen fare magawon nib l’ag ngay e tagenging ni yibe ta’ ko mini’ e riyul’ ni ra gel.

De n’uw nap’an nga tomren ni kan sunmiy e bin som’mon e pumoon nge ppin, ma fare kan, ndanir guy ni aram Satan ni Moonyan’, e ke magawonnag e gagiyeg rok Got. Uw rogon? I yog boch e thin ni fan ni nge m’ug ni gowa bay e tin nib fel’ ni de pi’ Got ngak e piin ke sunmiy ma ra fel’ rogorad nfaan yad ra par nib dar ku Got.​—Genesis 3:1-5; Revelation 12:9.

Me taaboch, u nap’an Job ni patriarch, me yibnag Satan yugu reb e magawon. I gay Satan rogon ni nge digey Job e yul’yul’ rok ku Got, me yog Satan ni gaar: “Be’ e ra pag urngin ban’en ni fan e nge ayuweg e pogofan rok.” (Job 2:4, NW) Ireray e thin ni be weliy ni gathi kemus ni fan ngak taareb e girdi’! Bochan e i fanay Satan fare bugithin ni “be’” ma de yog fithingan Job, ma aram e be tay u wan’ ni urngin e girdi’ e dabi yul’yul’. Riyul’ ni bod ni i yog ni gaar: ‘Be’ e ra rin’ urngin ban’en ndemtrug ni fan ni nge ayuweg e yafas rok. Mu pag ni nggu rin’ ban’en, ma rayog ni nggu k’aring urngin e girdi’ ni ngar pied keru’rad ku Got.’

Rayog ni nga nog ko mini’ e ra gel ko cham u thilin Got nge fare Moonyan’ nfaan yira pi’ e fulweg ko gal deer ni baaray: Ra fel’ rogon e girdi’ ni ngar gagiyegnaged yad? Ke yog rok Moonyan’ ni nge gagiyegnag urngin e girdi’ ngar pied keru’rad ko bin riyul’ e Got?

Rayog Rok e Girdi’ ni Ngar Gagiyegnaged Yad nge Fel’ Rogon?

U lan bokum biyu’ e duw, ni be guy e girdi’ rogon ni ngar fanayed boor mit e am. Pi am nem nib thil thil ni bod e monarchy, nge aristocracy, nge democracy, nge autocracy, nge Fascism, nge Communism, e kan fanay ni kab kakrom i yib ke mada’ ko chiney. Bochan ni ba t’uf ni ngan fanay boor mit e am nib thilthil e ngan nang ko ra fel’ fa danga’ ma gathi ireray e mich riy ni dariy rogon e pi am nem?

“Piyu Roma e dar lemnaged ni rayog ni ngar skengnaged boor mit e am,” aram e n’en ni yoloy H. G. Wells u lan fare babyor ni A History of the World, ni kan fal’eg ko 1922. Me ulul ngay ni gaar: “Gubin ngiyal’ ni yima thiliyeg e am, mi i par ni de mudugil. Reb e yibe lemnag ni der yib angin ko am ni kar dugliyed. Ma reb e yibe lemnag ni ka yibe guy ngan nang ko ra fel’ fa danga’, ma chiney e Europe nge Meriken e ka yow be maruwel ni fan ni ngan pithig e magawon ko uw rogon ni nge ayuweg e am fare fayleng ni aram e magawon rok piyu Roma kakrom.”

Fare maruwel ni yibe gay mmit e am nib fel’ e ka be ulul iyan ke mada’ ko fa bin 20 e chibog. Ke m’ay e re chibog nem ma ke yoor e girdi’ ni kar adaged fare am ni democratic. Yibe lemnag ni fare democracy e be gagiyegnag urngin e girdi’. Machane ke dag fare democracy ni rayog ni nge gagiyeg e girdi’ nib dar rok Got ma ke fel’ rogon? I Jawaharlal Nehru, ni reb e prime minister nu India kafram, e ke yog ni fare democracy e ba fel’ machane me ulul ngay ni gaar: “Gu be yog ni aram rogon ya bochan ni yugu boch e am e rib gel e kireb riy.” I Valery Giscard d’Estaing ni ir e pilung nu France kakrom e ke yog ni gaar: “Gad be guy ni ke magawon fare democracy ni girdi’ e be mel’eg girdien.

Maku nap’an e bin lal e chibog B.C.E., me Plato ni reb e Greek philosopher e ke guy e kireb ko fare am ni democratic. Rogon ni yog fare babyor ni A History of Political Theory, e i gathibthibnag e “piin politicians ya dariy e tamilangan’ rorad ma dariy rogorad, ni ireray e gafgow nib gel ko am ni democracy.” Boor u fithik’ e piin politicians e chiney ni ke kireban’rad ya bochan ni rib mo’maw’ ni ngan pirieg e girdi’ nib llowan’ ni bay rogon ni nge pigpig ko am. Girdi’ e “kar damumuwgad ngak e pi tayugang ni be m’ug ni dariy angirad u nap’an ni yad ra mada’nag e magawon nrib ga’,” aram e n’en ni yog fare The Wall Street Journal. Me ulul ngay ni gaar: “Kar damumuwgad nbochan dabiyog ni ngar dugliyed ban’en ma yad ba sasalap u nap’an nib t’uf rorad e ayuw.”

Mu lemnag e chiney fare gagiyeg ni tay Solomon ni Pilung ngak piyu Israel kakrom. I pi’ Jehovah Got e tamilangan’ ngak Solomon ni yira ngat ngay. (1 Kings 4:29-34) Ke yib angin ngak fare nam nu Israel u nap’an e gagiyeg rok Solomon u lan 40 e duw? “Girdi’ nu Judah nge Israel e yad boor,” aram rogon ni be fulweg fare Bible, “ni bod feni yoor e yan’ ni bay u dap’e day, ni yad be abich ma yad be garbod ma yad be felfelan’.” Fare chep e ku be weliy ni gaar: “Judah nge Israel e nguur pared ni yad ba pagan’, ra be’ ma be par u tan e grapes rok ngu tan e gek’iy rok ni fig, ni piin ma par u Dan nge yan i mada’ nga Beer-sheba, u nap’an e pi rran rok Solomon.” (1 Kings 4:20, 25, New World Translation) Bochan fare pilung ni be gagiyegnagrad e ba gonop ni ir owchen Jehovah Got ni Pilung ni Th’abi Tolang ni dabin gu’, ma arfan ni i par ni kari mudugil fare nam, ma rib fel’ rogorad, ma yad ba falfalan’.

Rib thil e gagiyeg rok e girdi’ ko gagiyeg rok Got! Bay be’ nrayog ni nge yog u fithik’ e yul’yul’ ni Satan e ke gel ko fare magawon ko mini’ e susun nge gagiyeg? Danga’, ya Jeremiah ni profet e ke weliy nrib puluw ni gaar: “ O Jehovah, ri gu manang ni fare kanawo’ ni ma yan e girdi’ nu fayleng riy e de mil fan ngak. De mil fan ngak e girdi’ ni be yan ni nge pow’iy rogon i e wuf ay.”​—Jeremiah 10:23, NW.

Rayog Rok Satan ni Chefeg Urngin e Girdi’ Ngar Pied Keru’rad Ku Got?

Ke aw nib riyul’ e thin ni yog Satan nrayog ni nge chefeg urngin e girdi’ ngar pied keru’rad ku Got? U lan e guruy ni 11 ko fare babyor ni Hebrews u Bible, e ke yoloy apostal Paul fithingan boch e pumoon nge ppin nib yul’yul’ ko ngiyal’ ni dawori sum fare ulung ko Kristiano. Munmun me yog ni gaar: “Dakuriy e tayim rog ni nggu weliy murung’agen Gideon, nge Barak, nge Samson, nge Jephthah, nge David nge Samuel nge pi profet.” (Hebrews 11:32) Ba tamilang ni be weliy Paul murung’agen e pi tapigpig rok Got nem ni ‘pi girdi’ nem nib sug u toobdad.’ (Hebrews 12:1) Fare thin ni Greek ni kan fanay u roy e be yip’ fan e ‘manileng’ nib ga’, gathi kemus ni bang nib achichig, ni ireray e manileng nib mudugil ga’ngin nge yaan, ya aram e ba chuwo’ i manileng nib ga’ ma de mudugil yaan. Ba puluw e re n’ey ya bochan e pi tapigpig rok Got kakrom e ri yad boor ni taareb rogon ko manileng ni baga’. Arrogon, kab kakrom i yib, ma girdi’ ni yoor ndabiyog ni ngan theegrad e kar fanayed mat’awrad ni ngar mel’eged ban’en mi yad mel’eg ni ngar yul’yul’gad ku Jehovah Got.​—Joshua 24:15.

Mang e kad pirieged ko ngiyal’ rodad ney? Ke yoor i yan e Pi Mich rok Jehovah u ga’ngin yang e fayleng nib pag nel’ e million oren nyugu aram rogon ni kan gafgownagrad ma yibe togopuluw ngorad nib gel u nap’an e bin 20 e chibog. Ma sogonapan mereb e million e girdi’ ni ba chag ngorad, ma boor i yad e ri yad be rin’ ban’en ni fan ni ngari fel’ thilrad Got.

Fulweg ni th’abi fel’ ko thin ni yog Satan ni rayog ni nge chefeg e girdi’ ngar pied keru’rad ku Jehovah i yib rok Jesus Kristus ni fak Got. Yugu aram rogon ni kari gafgow ko amith u nap’an ni kan tining nga baley e gek’iy me par nib yul’yul’ ku Got. Nap’an e yay ntomur ni th’ab Jesus e fan rok, me non nib ga’ laman ni gaar: “Chitamag!, kug pag fag ngom.”​—Luke 23:46.

I fanay Satan urngin ban’en ni rayog u gelngin​—ni aram e i fanay e pi n’en rayog ni nge pingeg lanin’uy ko kireb nge gafgow—​ni be guy rogon ni nge tay e girdi’ nga tan pa’. Ma fanay e “tin nib tagan’ ban’en ni yima ar’arnag, ni tin nra guy e girdi’ ma yad ba adag ni nge yog ngorad, nge urngin ban’en ni bay u roy u fayleng nri ma uf e girdi’ ngay” ni fan ni nge wawliy e girdi’ ko kireb, ya baadag ni nguur pared nib palog ku Jehovah ara nge k’aringrad ni ngar paloggad rok. (1 John 2:16) Maku Satan e ke ‘malmitnag’ laniyan’ e piin de michan’rad ndab ra guyed ramaen fare tamilang ni be mat nga dakenrad, ni fare tamilang ni be yib ko Thin Nib Fel’ ni yib rok Got ni murung’agen e flaab rok Kristus.’ (2 Korinth 4:4) Ma dabi maruwaran’ Satan ni nge rin’ ban’en ni fan ni nge rus e girdi’ ma aram e rayog ni nge lebuguy e tin ni be nameg.​—Acts 5:40.

Machane, piin ni yad bay u ba’ rok Got, e dabiyog rok fare Moonyan’ ni nge kirebnagrad. Ke yog rorad ni ngar nanged Jehovah Got ni nge ‘t’uf e Somol rorad ni polo’ i gum’ircharad nge polo’ i yafas rorad nge polo’ i lanin’rad.’ (Matthew 22:37) Arrogon, fare yul’yul’ ni dag Jesus Kristus nrib mudugil nge girdi’ ndabiyog ni ngan theeg ni kar daged e n’en ni aram rogon e be micheg ni kari war Satan ni Moonyan’.

Mang e N’en ni Bay Nga M’on?

Fare n’en ni be gay e girdi’ mmit e am nib fel’ nra ulul i yan ndariy n’umngin nap’an? Daniel ni profet e i yog ni gaar: “Ngiyal’ ni bay i gagiyeg e pi pilung nem, e aram e bayi sunmeg Got nu tharmiy reb e gagiyeg ndariy e rofen nra mus. Ma binem e gagiyeg e dariy be’ nra gel ngay biid, machane bayi thirif u but’ urngin e pi pilung nem nge gagiyeg ni yad be tay me mang fa birok e gagiyeg e i par ndariy n’umngin nap’an.” (Daniel 2:44) Fare Gil’ilungun ni fare Got nu tharmiy e ke sunmeg e aram e am nu tharmiy u pa’ Jesus Kristus. Ireray fare Gil’ilungun ni i fil Jesus ngak pi gachalpen rogon ngar yibilayed mar folgad riy. (Matthew 6:9, 10) Re Gil’ilungun nem e ra kirebnag urngin e am ko girdi’ u nap’an “fare mahl [ni bay yib] ni fan ko fare rran ni baga’ fan, ni Rran rok Got ni Gubin ma Rayog Rok” ma angin ni ra yib e ra aw nga fayleng ni polo’.​—Revelation 16:14, 16.

Mang e ra buch rok Satan? Fare Bible e be weliy murung’agen e n’en nra buch boch nga m’on: Me kol “[engel rok Jehovah] fare dragon, ni ir fare porchoyog ni ke kakrom, ni aram fare Moonyan’, ara Satan, me m’ag nge tay ni aram rogon nib biyu’ e duw. Me yin’ fare engel fare moonyan’ nga lan fare low nib toar, me loknag nge mu’ me pag e hang nga daken ni bochan e nge dabkiyog ni nge bannag girdien e pi nam nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni ke m’ay fare biyu’ i duw.” (Revelation 20:1-3) Kemus u tomren ni kanin’ Satan nga low nib toar ni dabiyog ni nge rin’ ban’en riy mfini tabab e gagiyeg rok Jesus Kristus ni Taareb e Biyu’ e Duw n’umngin nap’an.

Ngiyal’ nem ma rib gel e falfalan’ nra yib ko re fayleng ney! Dakuriy e tin nib kireb nge piin ni yad be k’aring ni nge sum e kireb. Fare Bible e be micheg ni gaar: “Piin nib kireb e yira thang e pogofan rorad . . . Machane piin nib sobutan’rad e ra par u fayleng, ma riyul’ ni yad ra pirieg e falfalan’ nib gel ya ra aw e gapas u thilrad.” (Psalm 37:9-11, NW) Dariy ban’en nra kirebnag e gapas rorad​—ni yib rok e girdi’ ara gamanman. (Isaiah 11:6-9) Maku girdi’ ni yad bokum million, nbochan dariy ban’en ni yad manang ma de yog rorad ni ngar nanged murung’agen Jehovah, e kar uned ngak fare Moonyan’ kakrom e yira fasegrad ko yam’ me Got e ra fil ban’en ngorad.​—Acts 24:15.

Tomren fare Gagiyeg ni Taareb e Biyu’ e Duw N’umngin Nap’an, ma ke paradis e fayleng, ma girdi’ ni ra par u daken e kar flontgad. Ngemu’ ma yira pag Satan “nib ngoch nap’an”, min thang nib muun ngay urngin e piin nib togopuluw ko gagiyeg rok Got.​—Revelation 20:3, 7-10.

Mini’ e Ga Ra Mang Ngak’?

U nap’an e bin 20 e chibog ma kari kirebnag Satan e fayleng. Yugu aram rogon, ma de dag e re n’ey ni ir e ke gel, ya rarogon e fayleng e aram reb e pow ni gad bay ko tin tomren e rran ko re fayleng ney nib kireb. (Matthew 24:3-14; Revelation 6:1-8) Uw feni kireb e fayleng ara rogon ni be changar e girdi’ ni yoor nga murung’agen e magawon e gathi ireray e n’en ra dag ko mini’ e ke gel. Tin ra ayuweg ngan nang e aram e gagiyeg rok mini’ e th’abi fel’ min nang ko riyul’ ni bay e girdi’ ni be pigpig ku Got nbochan e t’ufeg. Bochan angin e gali n’en ney, ma aram e Jehovah e ke gel.

Faanra tayim ni kan pag nge par Satan nib fas e kari dag ni ir e rib kireb, ma mang fan ni nge pag Got ni nge ulul e tin nib kireb? Be dag Jehovah e gum’man’ rok ya bochan ni “ba adag ni nge urngin e girdi’ mi yad pi’ keru’rad ko urngin e denen ni yad be rin’.” (2 Peter 3:9) Mm’agan’ Got ngay ni “urngin e girdi’ ni ngar thapgad ngak ma ngar nanged e tin riyul’.” (1 Timothy 2:4) Yibe athapeg ni ngam fanay e tayim ni ka ba’ ngam fil e Bible ma ‘ngam fil ngam fek e tamilangan’ u murung’agen e bin karimus ni riyul’ e Got nge en ke l’og ke yib ni Jesus Kristus.’ (John 17:3) Pi Mich Rok Jehovah e yad ba falfalan’ ni ngar ayuweged gur nge yog e re tamilangan’ nem ngom ni fan ni ku rayog rom ni ngam un ngak e girdi’ ni bokum million ni yad be par nib mudugil ko ba’ ni ke gel.

[Pictures on page 5]

Bochan e Pi Mich Rok Jehovah ni kar pared nib yul’yul’ me gagiyel e mich riy ni ke war Satan

[Picture on page 7]

Boor e girdi’ nib yul’yul’ ku Jehovah ni bay u ba’ rok