Ìwé Kan Tí Ó Wà Fún Gbogbo Ènìyàn

“Ọlọ́run kì í ṣe ojúsàájú, ṣùgbọ́n ní gbogbo orílẹ̀-èdè, ẹni tí ó bá bẹ̀rù rẹ̀, tí ó sì ń ṣiṣẹ́ òdodo ṣe ìtẹ́wọ́gbà fún un.”—ÌṢE 10:34, 35.

1. Báwo ni ọ̀jọ̀gbọ́n kan ṣe fèsì nígbà tí a bi í pé kí ni ó rò nípa Bíbélì, kí sì ni ó pinnu láti ṣe?

NÍ Ọ̀SÁN ọjọ́ Sunday kan, ọ̀jọ̀gbọ́n náà wà nílé, kò sì retí àlejò kankan. Ṣùgbọ́n nígbà tí ọ̀kan lára àwọn Kristẹni arábìnrin wa ṣèbẹ̀wò sí ilé rẹ̀, ó fetí sílẹ̀. Obìnrin náà sọ̀rọ̀ nípa ìbàyíkájẹ́ àti ọjọ́ ọ̀la ilẹ̀ ayé—àwọn kókó ọ̀rọ̀ tí ó wọ ọkùnrin náà lọ́kàn. Ṣùgbọ́n, nígbà tí obìnrin náà mú Bíbélì wọnú ìjíròrò náà, ó jọ pé ọkùnrin náà ń ṣiyè méjì. Nítorí náà, obìnrin náà béèrè èrò rẹ̀ nípa Bíbélì.

Ó dáhùn pé: “Bíbélì jẹ́ ìwé dáradára kan, tí àwọn ọkùnrin onílàákàyè kan kọ, àmọ́ kò yẹ ká fọwọ́ dan-indan-in mú un.”

Obìnrin náà béèrè pé: “Ǹjẹ́ o ti ka Bíbélì rí?”

Ìbéèrè náà bá ọ̀jọ̀gbọ́n náà lójijì, ó sì jẹ́wọ́ pé òun kò kà á rí.

Obìnrin náà wá béèrè pé: “Báwo ni o ṣe lè fi ìdánilójú hán-únhán-ún sọ nǹkan kan nípa ìwé tí o kò kà rí?”

Òdodo ọ̀rọ̀ ni arábìnrin wa sọ yẹn. Ọ̀jọ̀gbọ́n náà pinnu láti ṣàyẹ̀wò Bíbélì, kí ó tó wá ní èrò kan lọ́kàn nípa rẹ̀.

2, 3. Èé ṣe tí Bíbélì fi jẹ́ ìwé tí ọ̀pọ̀ ènìyàn kì í ṣí wò, ìpèníjà wo sì ni èyí gbé ka iwájú wa?

² Ọ̀jọ̀gbọ́n yìí nìkan kọ́ ló ní irú ipò yìí. Ọ̀pọ̀ ènìyàn ló ní àwọn èrò pàtó nípa Bíbélì, bí àwọn fúnra wọn kò tilẹ̀ kà á rí! Wọ́n lè ní Bíbélì. Wọ́n tilẹ̀ lè gbà pé ó wúlò ní ti ọ̀nà ìgbàkọ̀wé àti ìtàn. Ṣùgbọ́n, púpọ̀ nínú wọn ni kò ṣí i wò rí. Àwọn kan ń sọ pé: ‘N kò ráyè láti ka Bíbélì.’ Àwọn mìíràn ń ṣe kàyéfì pé, ‘Báwo ni ó ṣe lè ṣeé ṣe fún ìwé ògbólógbòó kan láti ní nǹkan ṣe nínú ìgbésí ayé mi?’ Irú àwọn ojú ìwòye bẹ́ẹ̀ ń gbé ìpèníjà gan-an ka iwájú wa. Àwọn Ẹlẹ́rìí Jèhófà gbà gbọ́ dájú pé Bíbélì jẹ́ ìwé tí “Ọlọ́run mí sí, ó sì ṣàǹfààní fún kíkọ́ni.” (2 Tímótì 3:16, 17) Ṣùgbọ́n, báwo ni a ṣe lè mú kí ó dá àwọn ènìyàn lójú pé ó yẹ kí wọ́n ṣàyẹ̀wò Bíbélì láìka ẹ̀yà ìran, orílẹ̀-èdè, tàbí ẹ̀yà èdè tí wọ́n ti wá sí?

³ Ẹ jẹ́ kí a jíròrò àwọn ìdí mélòó kan tí ó fi yẹ kí a ṣàyẹ̀wò Bíbélì. Irú ìjíròrò bẹ́ẹ̀ lè mú kí a gbára dì láti bá àwọn tí a ń bá pàdé nínú iṣẹ́ ìsìn wa fèrò wérò, bóyá kí a tilẹ̀ tún yí wọn lérò padà láti gbé ohun tí Bíbélì sọ yẹ̀ wò. Lọ́wọ́ kan náà, àyẹ̀wò yìí yẹ kí ó fún ìgbàgbọ́ tiwa fúnra wa lókun pé, Bíbélì jẹ́ ohun tí ó sọ pé òun jẹ́ ní tòótọ́—“ọ̀rọ̀ Ọlọ́run.”—Hébérù 4:12.

Ìwé Tí A Tí Ì Pín Kiri Jù Lọ Lágbàáyé

4. Èé ṣe tí a fi lè wí pé Bíbélì ni ìwé tí a tí ì pín kiri jù lọ lágbàáyé?

⁴ Lákọ̀ọ́kọ́, ó yẹ kí a ṣàyẹ̀wò Bíbélì nítorí pé, òun ni ìwé tí a tí ì pín kiri, tí a sì tí ì túmọ̀ jù lọ nínú ìtàn ẹ̀dá ènìyàn. Ní èyí tí ó lé ní 500 ọdún sẹ́yìn, ilé iṣẹ́ ìtẹ̀wé Johannes Gutenberg mú ìtẹ̀jáde àkọ́kọ́ tí a tẹ̀ lórí ẹ̀rọ ìtẹ̀wé tí àwọn lẹ́tà ọ̀rọ̀ rẹ̀ ṣeé tún tò jáde. Láti ìgbà náà wá, a ti tẹ iye Bíbélì tí a fojú bù sí bílíọ̀nù mẹ́rin, lódindi tàbí lápá kan, jáde. Nígbà tí yóò fi di ọdún 1996, a ti tú odindi Bíbélì tàbí apá kan rẹ̀ sí èdè àti ẹ̀ka èdè tí ó tó 2,167.a Ìdílé ẹ̀dá ènìyàn tí ó ní apá kan Bíbélì, ó kéré tán, ní èdè tiwọn fúnra wọn, lé ní ìpín 90 nínú ọgọ́rùn-ún. Kò sí ìwé mìíràn—yálà ti ìsìn tàbí ti ayé—tí ó tilẹ̀ sún mọ́ iye yẹn!

5. Èé ṣe tí ó fi yẹ kí a retí pé kí Bíbélì wà lárọ̀ọ́wọ́tó àwọn ènìyàn níbi gbogbo lágbàáyé?

⁵ Àkọsílẹ̀ oníṣirò nìkan kò tó láti fi ẹ̀rí hàn pé Bíbélì jẹ́ Ọ̀rọ̀ Ọlọ́run. Ṣùgbọ́n, ó yẹ kí a retí pé kí àkọsílẹ̀ kan tí Ọlọ́run mí sí wà lárọ̀ọ́wọ́tó àwọn ènìyàn níbi gbogbo lágbàáyé. Ó ṣe tán, Bíbélì fúnra rẹ̀ sọ fún wa pé “Ọlọ́run kì í ṣe ojúsàájú, ṣùgbọ́n ni gbogbo orílẹ̀-èdè, ẹni tí ó bá bẹ̀rù rẹ̀, tí ó sì ń ṣiṣẹ́ òdodo ṣe ìtẹ́wọ́gbà fún un.” (Ìṣe 10:34, 35) Láìdàbí ìwé èyíkéyìí mìíràn, Bíbélì ti ré àwọn ààlà ilẹ̀ orílẹ̀-èdè kọjá, ó sì ti borí àwọn ìdènà ti ìran àti ẹ̀yà. Ní tòótọ́, Bíbélì jẹ́ ìwé kan tí ó wà fún gbogbo ènìyàn!

Àkọsílẹ̀ Aláìlẹ́gbẹ́ Ní Ti Ìpamọ́

6, 7. Èé ṣe tí kò fi yani lẹ́nu pé kò sí èyíkéyìí nínú àwọn Bíbélì ti àkọ́kọ́ gan-an mọ́, ìbéèrè wo sì ni èyí gbé dìde?

⁶ Ìdí mìíràn tún ń bẹ tí ó mú kí Bíbélì yẹ fún àyẹ̀wò. Ó ti la àwọn ìdènà ti àdánidá àti ti ẹ̀dá ènìyàn kọjá. Àkọsílẹ̀ nípa bí a ṣe pa á mọ́ láìka àwọn ìpèníjà kíkàmàmà sí jẹ́ aláìlẹ́gbẹ́ ní tòótọ́ nínú àwọn ìwé ìjímìjí.

⁷ Ó hàn gbangba pé àwọn tí ó kọ Bíbélì fi tàdáwà kọ àwọn ọ̀rọ̀ wọn sórí ìwé òrépèté (tí a ṣe láti ará koríko tí ó wà ní Íjíbítì, tí ó ní orúkọ kan náà) àti ìwé awọ (tí a fi awọ ẹranko ṣe).b (Jóòbù 8:11) Ṣùgbọ́n, irú àwọn ohun ìkọ̀wé bẹ́ẹ̀ ní àwọn ọ̀tá àdánidá. Ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ náà, Oscar Paret, ṣàlàyé pé: “Àwọn ohun ìkọ̀wé méjèèjì wọ̀nyí ni ọ̀rinrin, èbíbu, àti àwọn ìdin lónírúurú pẹ̀lú ń wu léwu gidigidi lọ́nà kan náà. Láti inú ìrírí ojoojúmọ́, a mọ bí ó ti rọrùn tó pé kí bébà, àti awọ tí ó lágbára pàápàá, jẹrà ni gbalasa ìta tàbí nínú yàrá kan ti ó ní ọ̀rinrin.” Nítorí náà, kò ṣàjèjì pé kò sí àwọn àkọsílẹ̀ tí àkọ́kọ́ gan-an mọ́; ó ṣeé ṣe kí wọ́n ti rà mọ́lẹ̀ tipẹ́tipẹ́ sẹ́yìn. Àmọ́, bí àwọn ti àkọ́kọ́ gan-an bá ti jìyà lọ́wọ́ àwọn ọ̀tá àdánidá, báwo ni Bíbélì ṣe là á já?

8. Jálẹ̀ àwọn ọ̀rúndún, báwo ni a ti ṣe pa Bíbélì mọ́?

⁸ Kété lẹ́yìn tí a kọ àwọn ti àkọ́kọ́ gan-an, a bẹ̀rẹ̀ sí dà wọ́n kọ. Ní ti gidi, ṣíṣe àdàkọ Òfin àti àwọn apá yòókù nínú Ìwé Mímọ́ di iṣẹ́ àkọ́mọ̀-ọ́nṣe ní Ísírẹ́lì ìgbàanì. Bí àpẹẹrẹ, a ṣàpèjúwe àlùfáà Ẹ́sírà gẹ́gẹ́ bí “ọ̀jáfáfá adàwékọ nínú òfin Mósè.” (Ẹ́sírà 7:6, 11; fi wé Sáàmù 45:1.) Ṣùgbọ́n àwọn ẹ̀dà tí a mú jáde náà lè bà jẹ́; ní àsẹ̀yìnwá àsẹ̀yìnbọ̀, ó di dandan pé kí a fi àwọn ẹ̀dà mìíràn tí a fọwọ́ kọ rọ́pò wọn. Ìgbésẹ̀ ṣíṣàdàkọ náà ń bá a lọ bẹ́ẹ̀ fún ọ̀pọ̀ ọ̀rúndún. Níwọ̀n bí àwọn ẹ̀dá ènìyàn ti jẹ́ aláìpé, àwọn àṣìṣe tí àwọn adàwékọ ṣe ha yí ọ̀rọ̀ inú Bíbélì padà lọ́nà tí ó gadabú bí? Ẹ̀rí kíkọyọyọ tí ó wà lárọ̀ọ́wọ́tó sọ pé bẹ́ẹ̀ kọ́!

9. Báwo ni àpẹẹrẹ àwọn Masorete ti ṣàkàwé bí àwọn tí ó da Bíbélì kọ ti fi ìṣọ́ra gidigidi ṣiṣẹ́ wọn, tí wọ́n sì jẹ́ kí ó péye?

⁹ Kì í ṣe kìkì pé àwọn adàwékọ náà jẹ́ ọ̀jáfáfá nìkan ni, ṣùgbọ́n, wọ́n tún ní ọ̀wọ̀ jíjinlẹ̀ fún àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń dà kọ. Ọ̀rọ̀ Hébérù fún “adàwékọ” tọ́ka sí kíka iye nǹkan àti ṣíṣàkọsílẹ̀ rẹ̀. Láti ṣàkàwé bí àwọn adàwékọ ti fi ìṣọ́ra gidigidi ṣiṣẹ́ wọn, tí wọ́n sì jẹ́ kí ó péye, ṣàgbéyẹ̀wò àwọn Masorete, àwọn adàwékọ tó ṣàdàkọ Ìwé Mímọ́ Lédè Hébérù, tí wọ́n gbé ayé láàárín ọ̀rúndún kẹfà sí ìkẹwàá Sànmánì Tiwa. Gẹ́gẹ́ bí ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ náà, Thomas Hartwell Horne, ṣe sọ, wọ́n ṣírò “iye ìgbà mélòó ni lẹ́tà [Hébérù] kọ̀ọ̀kan fara hàn nínú gbogbo Ìwé Mímọ́ Lédè Hébérù.” Ronú nípa ohun tí ìyẹn túmọ̀ sí! Kí àwọn adàwékọ tí ń fi tọkàntara ṣiṣẹ́ wọ̀nyí lè yẹra fún fífo ẹyọ lẹ́tà kan ṣoṣo pàápàá, kì í ṣe iye ọ̀rọ̀ tí wọ́n dà kọ nìkan ni wọ́n kà, ṣùgbọ́n, wọ́n ka àwọn lẹ́tà rẹ̀ pẹ̀lú. Kódà, gẹ́gẹ́ bí iye tí ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ kan kà, a ròyìn pé wọ́n tọpa ọ̀kọ̀ọ̀kan 815,140 àwọn lẹ́tà kọ̀ọ̀kan tí ó wà nínú Ìwé Mímọ́ Lédè Hébérù! Irú ìsapá aláápọn bẹ́ẹ̀ mú kí iṣẹ́ wọn péye lọ́nà gíga.

10. Ẹ̀rí tí ó fẹsẹ̀ múlẹ̀ wo ni ó wà pé Ìwé Mímọ́ Lédè Hébérù àti Gíríìkì tí a gbé àwọn ìtumọ̀ ti òde òní kà gbé ọ̀rọ̀ àwọn tí ó kọ ti àkọ́kọ́ gan-an kalẹ̀ lọ́nà tí ó péye?

¹⁰ Ní tòótọ́, ẹ̀rí tí ó fẹsẹ̀ múlẹ̀ wà tí ó fi hàn pé Ìwé Mímọ́ Lédè Hébérù àti ti Gíríìkì tí a gbé àwọn ìtumọ̀ òde òní kà gbé ọ̀rọ̀ àwọn tí ó kọ ti àkọ́kọ́ gan-an kalẹ̀ lọ́nà pípéye gan-an. Ẹ̀rí náà ní ẹgbẹẹgbẹ̀rún ẹ̀dà Bíbélì tí a fọwọ́ kọ—a fojú díwọ̀n iye tí ó tó 6,000 odindi tàbí apá kan Ìwé Mímọ́ Lédè Hébérù àti nǹkan bí 5,000 ti Ìwé Mímọ́ Kristẹni Lédè Gíríìkì—tí ó ti là á já títi di ọjọ́ wa, nínú. Fífarabalẹ̀ ṣe àfiwéra ọ̀pọ̀ ìwé àfọwọ́kọ tí ó wà fínnífínní ti mú kí ó ṣeé ṣe fún àwọn ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ láti ṣàwárí àṣìṣe èyíkéyìí tí àwọn adàwékọ ṣe, kí wọ́n sì pinnu bí ó ṣe kà nínú ti àkọ́kọ́ gan-an. Nígbà tí ó ń sọ̀rọ̀ lórí Ìwé Mímọ́ Lédè Hébérù, ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ William H. Green lè sọ báyìí pé: “A lè sọ láìfòyà pé kò sí iṣẹ́ àtayébáyé kankan tí a tí ì tàtaré rẹ̀ lọ́nà pípéye tó èyí.” A lè ní irú ìdánilójú kan náà nínú Ìwé Mímọ́ Kristẹni Lédè Gíríìkì.

11. Lójú ìwòye ohun tí ó wà nínú 1 Pétérù 1:24, 25, èé ṣe tí Bíbélì fi là á já títí di ọjọ́ wa?

¹¹ Ẹ wo bí Bíbélì pẹ̀lú àwọn ìhìn iṣẹ́ rẹ̀ tí ó níye lórí ì bá ti rọra parẹ́ bí kì í bá ṣe àwọn ẹ̀dà àfọwọ́kọ tí ó rọ́pò ti àkọ́kọ́ gan-an! Ìdí kan ṣoṣo péré ni ó wà fún lílà tí ó là á já—Jèhófà ni Olùpamọ́ àti Olùdáàbòbo Ọ̀rọ̀ rẹ̀. Gẹ́gẹ́ bí Bíbélì fúnra rẹ̀ ti sọ, ní 1 Pétérù 1:24, 25 pé: “Gbogbo ẹran ara dà bí koríko, gbogbo ògo rẹ̀ sì dà bí ìtànná koríko; koríko a di rírọ, òdòdó a sì rẹ̀ dànù, ṣùgbọ́n àsọjáde Jèhófà wà títí láé.”

A Tú U sí Àwọn Èdè Tí Ó Bóde Mu

12. Ní àfikún sí àwọn ọ̀rúndún tí a fi ṣàdàkọ, ìṣòro mìíràn wo ni Bíbélì dojú kọ?

¹² Ìpèníjà líla ọ̀pọ̀ ọ̀rúndún tí a fi ṣàdàkọ rẹ̀ já ti tó lọ́tọ̀, àmọ́ Bíbélì tún kojú ìṣòro mìíràn—títú u sí àwọn èdè tí àwọn ènìyàn ń sọ. Kí Bíbélì lè sọ̀rọ̀ tí yóò wọ àwọn ènìyàn lọ́kàn, ó gbọ́dọ̀ sọ̀rọ̀ ní èdè wọn. Àmọ́, títú Bíbélì—tí ó ní ju 1,100 orí àti 31,000 ẹsẹ lọ—kò rọrùn. Síbẹ̀, láti ọ̀pọ̀ ọ̀rúndún wá, àwọn olùtúmọ̀ tí wọ́n fi tọkàntara ṣiṣẹ́ tẹ́wọ́ gba ìpèníjà náà, lọ́pọ̀ ìgbà, wọ́n dojú kọ àwọn ìṣòro tí ó dà bí pé kò ní ṣeé borí.

13, 14. (a) Ìpèníjà wo ni olùtúmọ̀ Bíbélì náà, Robert Moffat, dojú kọ ní Áfíríkà ní ìbẹ̀rẹ̀ ọ̀rúndún kọkàndínlógún? (b) Báwo ni àwọn tí ń sọ èdè Tswana ṣe hùwà padà sí Ìhìn Rere Lúùkù nígbà tí ó tẹ̀ wọ́n lọ́wọ́ ní èdè tiwọn?

¹³ Bí àpẹẹrẹ, ṣàyẹ̀wò bí Bíbélì ṣe di ìwé tí a tú sí àwọn èdè ilẹ̀ Áfíríkà. Ní ọdún 1800, kìkì nǹkan bí èdè 12 péré ní gbogbo Áfíríkà ni ó wà tí a ń kọ sílẹ̀. Ọgọ́rọ̀ọ̀rún èdè mìíràn tí a ń sọ lẹ́nu wà tí a kì í kọ. Ìṣòro tí ó dojú kọ olùtúmọ̀ Bíbélì náà, Robert Moffat, nìyí. Ní ọdún 1821, Moffat tí ó jẹ́ ọmọ ọdún 25 dá ibùdó ìdánilẹ́kọ̀ọ́ ṣọ́ọ̀ṣì sílẹ̀ láàárín àwọn tí ń sọ èdè Tswana ní gúúsù ilẹ̀ Áfíríkà. Ó ń bá àwọn ènìyàn náà ṣe wọléwọ̀de, kí ó lè kọ́ èdè wọn tí a kì í kọ sílẹ̀. Moffat tẹra mọ́ ọn, láìsí ìwé akọ́mọlédè tàbí ìwé atúmọ̀ èdè, ní àsẹ̀yìnwá àsẹ̀yìnbọ̀, ó mọ èdè náà dunjú, ó ṣàgbékalẹ̀ ọ̀nà tí a lè gbà kọ ọ́, ó sì kọ́ àwọn Tswana kan ní bí a ṣe ń ka ìwé náà. Ní ọdún 1829, lẹ́yìn ṣíṣiṣẹ́ láàárín àwọn Tswana fún ọdún mẹ́jọ, ó parí títú Ìhìn Rere Lúùkù. Lẹ́yìn náà, ó sọ pé: “Mo mọ àwọn ẹnì kọ̀ọ̀kan tí ó jẹ́ pé ó wá láti ọgọ́rọ̀ọ̀rún kìlómítà láti wá gba ẹ̀dà Lúùkù Mímọ́. . . . Mo ti rí i tí wọ́n gba àwọn apá kan Lúùkù Mímọ́, tí wọ́n sì sunkún lé wọn lórí, tí wọ́n sì gbá wọn mọ́ àyà wọn, tí omijé ọpẹ́ sì ń dà lójú wọn, títí mo fi ní láti sọ fún púpọ̀ nínú wọn pé, ‘Ẹ ó mà fi omijé yín bá ìwé yín jẹ́.’” Moffat tún sọ nípa ọkùnrin ará Áfíríkà kan tí ó rí ọ̀pọ̀ ènìyàn tí ń ka Ìhìn Rere Lúùkù, tí ó sì bi wọ́n pé kí ní ń bẹ lọ́wọ́ wọn. Wọ́n fèsì pé: “Ọ̀rọ̀ Ọlọ́run ni.” Ọkùnrin náà béèrè pé: “Ṣé ó lè sọ̀rọ̀ ni?” Wọ́n wí pé: “Bẹ́ẹ̀ ni, ó ń bá ọkàn wa sọ̀rọ̀.”

¹⁴ Àwọn olùtúmọ̀ tí ń fi tọkàntara ṣiṣẹ́ bí Moffat fún ọ̀pọ̀ ará Áfíríkà ní àǹfààní àkọ́kọ́ láti bá ara wọn sọ̀rọ̀ nípasẹ̀ ìwé kíkọ. Ṣùgbọ́n, àwọn olùtúmọ̀ náà fún àwọn ará Áfíríkà ní ẹ̀bùn tí ó tún ṣe iyebíye ju ìyẹn lọ—Bíbélì ní èdè tiwọn. Jù bẹ́ẹ̀ lọ, Moffat mú kí àwọn Tswana mọ orúkọ àtọ̀runwá náà, ó sì lo orúkọ yẹn jálẹ̀ ìtumọ̀ tirẹ̀.c Nípa bẹ́ẹ̀, àwọn Tswana ń pe Bíbélì ni “ẹnu Jèhófà.”—Sáàmù 83:18.

15. Èé ṣe tí Bíbélì fi wà láàyè gan-an lónìí?

¹⁵ Àwọn olùtúmọ̀ mìíràn ní onírúurú ibi lágbàáyé kojú àwọn ìṣòro tí ó jọra. Àwọn kan tilẹ̀ fi ẹ̀mí wọn wewu láti lè tú Bíbélì. Ronú nípa èyí ná: Bí ó bá jẹ́ pé èdè Hébérù àti Gíríìkì ti ìgbàanì nìkan ni a ṣì fi kọ Bíbélì, ì bá ti “kú” tipẹ́tipẹ́, nítorí pé àwọn ènìyàn ti gbàgbé àwọn èdè wọ̀nyẹn bí ọjọ́ ti ń gorí ọjọ́, a kò sì gbọ́ wọn ní ọ̀pọ̀ ibi lórí ilẹ̀ ayé. Síbẹ̀, Bíbélì ṣì wà láàyè dáadáa, nítorí láìdàbí àwọn ìwé èyíkéyìí, ó lè bá àwọn ènìyàn kárí ayé “sọ̀rọ̀” ní èdè tiwọn. Ìyọrísí rẹ̀ ni pé, ìhìn iṣẹ́ rẹ̀ ṣì “wà lẹ́nu iṣẹ́ . . . nínú [àwọn tí ó gbà á gbọ́].” (1 Tẹsalóníkà 2:13) Bíbélì The Jerusalem Bible túmọ̀ àwọn ọ̀rọ̀ wọ̀nyí báyìí: “Ó ṣì jẹ́ agbára tí ń bẹ láàyè láàárín ẹ̀yin tí ẹ nígbàgbọ́ nínú rẹ̀.”

Ó Ṣeé Gbẹ́kẹ̀ Lé

16, 17. (a) Kí Bíbélì tó lè ṣeé gbẹ́kẹ̀ lé, ẹ̀rí wo ni ó yẹ kí ó wà? (b) Fúnni ní àpẹẹrẹ kan tí ń ṣàkàwé àìlábòsí Mósè, ọ̀kan lára àwọn tí ó kọ Bíbélì.

¹⁶ Àwọn kan lè máa kọminú pé: ‘Ǹjẹ́ Bíbélì ṣeé gbẹ́kẹ̀ lé ní tòótọ́ bí?’ ‘Ó ha tọ́ka sí àwọn ènìyàn tí wọ́n gbé láyé ní ti gidi, àwọn ibi tí ó wà ní tòótọ́, àti àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ tí ó ṣẹlẹ̀ ní tòótọ́ bí?’ Bí a óò bá gbẹ́kẹ̀ lé e, ó yẹ kí ẹ̀rí wà pé àwọn òǹkọ̀wé tí wọ́n jẹ́ aṣe-nǹkan-fínnífínní, tí wọ́n sì jẹ́ aláìlábòsí ni wọ́n kọ ọ́. Èyí mú wa dórí ìdí mìíràn tí ó fi yẹ kí a ṣàyẹ̀wò Bíbélì: Ẹ̀rí tí ó fẹsẹ̀ múlẹ̀ wà pé ó péye, ó sì ṣeé gbẹ́kẹ̀ lé.

¹⁷ Àwọn òǹkọ̀wé tí wọ́n jẹ́ aláìlábòsí kò ní ṣàkọsílẹ̀ kìkì àṣeyọrí wọn, ṣùgbọ́n wọn yóò kọ ìkùnà wọn pẹ̀lú, wọn kò ní kọ kìkì okun wọn, ṣùgbọ́n wọn yóò kọ àìlera wọn pẹ̀lú. Àwọn òǹkọ̀wé Bíbélì fi irú àìṣàbòsí, tí ń tuni lára bẹ́ẹ̀ hàn. Fún àpẹẹrẹ, gbé bí Mósè ṣe sọjú abẹ níkòó yẹ̀ wò. Lára àwọn ohun tí kò fi ọ̀rọ̀ sábẹ́ ahọ́n sọ ni, àìlèsọ̀rọ̀ já gaara tirẹ̀ fúnra rẹ̀, tí òun rò pé kò jẹ́ kí òún tóótun gẹ́gẹ́ bí aṣáájú Ísírẹ́lì (Ẹ́kísódù 4:10); àṣìṣe ńlá tí ó ṣe tí kò fi dé Ilẹ̀ Ìlérí (Númérì 20:9-12; 27:12-14); ìṣákolọ Áárónì, arákùnrin rẹ̀, tí ó fọwọ́ sowọ́ pọ̀ pẹ̀lú àwọn ọlọ̀tẹ̀ Ísírẹ́lì ní yíyá ère ọmọ màlúù oníwúrà (Ẹ́kísódù 32:1-6); ìṣọ̀tẹ̀ Míríámù, arábìnrin rẹ̀, àti ìyà tí ń tẹ́ni lógo tí ó jẹ ẹ́ (Númérì 12:1-3, 10); ìwà àìlọ́wọ̀ tí Nádábù àti Ábíhù, àwọn ọmọ ẹ̀gbọ́n rẹ̀, hù (Léfítíkù 10:1, 2); àti ṣíṣàròyé pẹ̀lú ríráhùn láìdábọ̀ ti àwọn ènìyàn Ọlọ́run fúnra wọn. (Ẹ́kísódù 14:11, 12; Númérì 14:1-10) Ríròyìn lọ́nà tó sọ ojú abẹ níkòó, láìṣàbòsí bẹ́ẹ̀ kò ha fi àníyàn àìlẹ́tàn nípa òtítọ́ hàn bí? Níwọ̀n bí àwọn òǹkọ̀wé Bíbélì ti fínnúfíndọ̀ ròyìn àwọn ìsọfúnni tí kò buyì kúnni nípa àwọn olólùfẹ́ wọn, àwọn ènìyàn wọn, àti àwọn alára pàápàá, kò ha sí ìdí rere láti gbẹ́kẹ̀ lé àwọn àkọsílẹ̀ wọn bí?

18. Kí ni ó fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé ohun tí àwọn tí ó kọ Bíbélì kọ ṣeé gbẹ́kẹ̀ lé?

¹⁸ Ìfohùnṣọ̀kan àwọn tí ó kọ Bíbélì tún fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé àwọn àkọsílẹ̀ wọn ṣeé gbẹ́kẹ̀ lé. Ó jọni lójú ní tòótọ́ pé 40 ọkùnrin tí ó kọ̀wé láàárín àkókò tó gùn tó 1,600 ọdún fohùn ṣọ̀kan, kódà nínú àwọn kúlẹ̀kúlẹ̀ àlàyé pẹ́ẹ́pẹ̀ẹ̀pẹ́. Ṣùgbọ́n, wọn kò fìsọ́ra gbé ìbáramu yìí kalẹ̀ lọ́nà tí yóò mú kí a bẹ̀rẹ̀ sí í fura pé wọ́n ti fohùn ṣọ̀kan ní bòókẹ́lẹ́ láti ṣe bẹ́ẹ̀. Ní òdì kejì pátápátá, ó ṣe kedere pé bíbáramu tí àwọn onírúurú kúlẹ̀kúlẹ̀ náà bára mú kì í ṣe àmọ̀ọ́mọ̀ṣe; lọ́pọ̀ ìgbà ó ṣe kedere pé ìṣọ̀kan náà jẹ́ àkọsẹ̀bá.

19. Báwo ni àwọn àkọsílẹ̀ Ìhìn Rere nípa fífi àṣẹ ọba mú Jésù ṣe fi ìṣọ̀kan tí ó ṣe kedere pé a kò mọ̀ọ́mọ̀ ṣe hàn?

¹⁹ Láti ṣàkàwé, gbé ìṣẹ̀lẹ̀ kan tí ó wáyé ní alẹ́ tí a fàṣẹ ọba mú Jésù yẹ̀ wò. Gbogbo àwọn mẹ́rẹ̀ẹ̀rin tí ó kọ ìwé Ìhìn Rere ni ó kọ ọ́ sílẹ̀ pé ọ̀kan lára àwọn ọmọ ẹ̀yìn yọ idà, ó ṣá ẹrú àlùfáà àgbà, ó sì ké etí ọkùnrin náà sọ nù. Ṣùgbọ́n, Lúùkù nìkan ni ó sọ fún wa pé Jésù “fọwọ́ kan etí náà, ó sì mú un lára dá.” (Lúùkù 22:51) Ṣùgbọ́n, kì í ha ṣe ohun tí a óò retí lọ́dọ̀ òǹkọ̀wé kan tí a mọ̀ sí “oníṣègùn olùfẹ́” nìyẹn? (Kólósè 4:14) Àkọsílẹ̀ Jòhánù sọ fún wa pé nínú gbogbo àwọn ọmọ ẹ̀yìn tí wọ́n wà níbẹ̀, Pétérù ni ó lo idà rẹ̀—òtítọ́ kan tí kò yani lẹ́nu nítorí tí Pétérù jẹ́ oníwàǹwára àti onígbòónára. (Jòhánù 18:10; fi wé Mátíù 16:22, 23 àti Jòhánù 21:7, 8.) Jòhánù ròyìn kúlẹ̀kúlẹ̀ mìíràn tí ó dà bí pé kò pọn dandan: “Orúkọ ẹrú náà ni Málíkọ́sì.” Èé ṣe tí ó fi jẹ́ pé Jòhánù nìkan ni ó sọ orúkọ ọkùnrin náà? Àyàbá ọ̀rọ̀ tí ó fara hàn nínú àkọsílẹ̀ Jòhánù nìkan—Jòhánù “jẹ́ ẹni mímọ̀ àlùfáà àgbà,” dáhùn ìbéèrè náà. Agbo ilé àlùfáà náà sì mọ̀ ọ́n pẹ̀lú; àwọn ìránṣẹ́ mọ̀ ọ́n, òun náà sì mọ̀ wọ́n.d (Jòhánù 18:10, 15, 16) Nígbà náà, ó wulẹ̀ bá ìwà ẹ̀dá mu pé kí Jòhánù dárúkọ ẹni tí a ṣe léṣe náà, nígbà tí ó jẹ́ pé àwọn òǹkọ̀wé Ìhìn Rere yòókù, tí ọkùnrin náà ṣàjèjì sí, kò ṣe bẹ́ẹ̀. Ìṣọ̀kan tí ó wà láàárín gbogbo àwọn kúlẹ̀kúlẹ̀ wọ̀nyí jọni lójú gidigidi, síbẹ̀ ó ṣe kedere pé wọn kò mọ̀ọ́mọ̀ ṣe é. Ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ irú àpẹẹrẹ bẹ́ẹ̀ wà jálẹ̀ Bíbélì.

20. Kí ni ó ṣe pàtàkì pé kí àwọn aláìlábòsí ọkàn mọ̀ nípa Bíbélì?

²⁰ Nítorí náà, a ha lè gba Bíbélì gbọ́ bí? Pátápátá gbáà, láìkùsíbìkan! Àìṣàbòsí àwọn tí ó kọ Bíbélì àti ìṣọ̀kan tí ó wà nínú Bíbélì mú kí òtítọ́ inú rẹ̀ ṣe kedere. Ó ṣe pàtàkì pé kí àwọn aláìlábòsí ọkàn mọ̀ pé àwọn lè gbẹ́kẹ̀ lé Bíbélì, nítorí ó jẹ́ Ọ̀rọ̀ tí “Jèhófà Ọlọ́run òtítọ́” mí sí. (Sáàmù 31:5) Àwọn ìdí mìíràn wà tí Bíbélì fi jẹ́ ìwé kan tí ó wà fún gbogbo ènìyàn, gẹ́gẹ́ bí àpilẹ̀kọ tí ó tẹ̀ lé e yóò ṣe jíròrò rẹ̀.

[Àwọ̀n Àlàyé ìsàlẹ̀ ìwé]

Báwo Ni Ìwọ Yóò Ṣe Dáhùn?

◻ Èé ṣe tí ó fi yẹ kí a retí pé kí Bíbélì jẹ́ ìwé tí ó wà lárọ̀ọ́wọ́tó jù lọ lágbàáyé?

◻ Ẹ̀rí wo ni ó wà pé a ti pa Bíbélì mọ́ lọ́nà tí ó péye?

◻ Àwọn ìṣòro wo ni àwọn tí ó túmọ̀ Bíbélì dojú kọ?

◻ Kí ni ó fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé àwọn àkọsílẹ̀ Bíbélì ṣeé gbẹ́kẹ̀ lé?