Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w94 7/15 amabu. 2-4
  • Umwenso Naufyambata Icalo

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Umwenso Naufyambata Icalo
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1994
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Umwenso wa Manyukiliya Watwalilila
  • Ulukaakala Lwatwala pa Ntanshi Umwenso
  • Umwenso wa Aids
  • Icintiinya ca Manyukiliya Tacilapwa
    Loleni!—1999
  • Icintiinya ca Manyukiliya Bushe mu Kupelako Nacipwa?
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1994
  • Bushe Icintiinya ca Manyukiliya Calipwa?
    Loleni!—1999
  • Apo Badokota Bafika mu Kufwaya Umuti wa Aids
    Loleni!—2005
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1994
w94 7/15 amabu. 2-4

Umwenso Naufyambata Icalo

UKUPUULIKA kwe bomba lya muli motoka ilishaikulila kwasunkenye World Trade Center iya ntunti 110 mu New York City pa February 26, 1993. Amakana ya babomfi baalisaliilwe mu fikwepe fyaiminine shilili nelyo baali no kufulumuka pa kupita pa nshi ya matabo yaiswilemo icushi. Baumfwile umwenso uyo nomba uli uwayanana muli ici calo ca lukaakala.

Abantu mu fyalo ifingi balilulunkanishiwa ku mabomba, ayo yasangwike icintu caseeka mu fyalo fya musango yo pamo nga Ireland na Lebanon. Iye, 13 yalipuukile mu bushiku fye bumo—March 12, 1993—mu Bombay, India, ukwipaya abantu mupepi na 200! Uwamweneko umo asosele ukuti: “Kuliko ukusakamikwa muli Bombay onse.” Ukulingana na magazini wa Newsweek, “ukupuulika kwaseeka [ukwe bomba lya muli motoka] kucilengele fye ukuba icacilapo kulengo mwenso.”

Umwenso wa Manyukiliya Watwalilila

Kuliko umwenso wa kuti ifya kucilikila ukupuulika kwa manyukiliya fili fyasansalikwa ku mabomba. Ukusansa kwatunguluka pa capu ca manyukiliya kuti kwalenga ubonaushi bushingapimwa no kucula. Ukulenga uyu mwenso ukumfwika uwa cine cine kwali kwesha kwa mwaume umo ukwa kupunka motoka wakwe ukupula mu mpongolo ya pa capu ca manyukiliya ica pa Three Mile Island mu United States.

Abengi batiino kuti bakalulunkanya ne ntungulushi shitekela ku maka bakakwata ifyanso fya manyukiliya. Bamo bali no mwenso wa kuti amakana ya basayantisti ba manyukiliya aba ku Soviet ababulwa incito bakesha ukubomfya ukulamuka kwabo. Mu kulundapo, nangu ca kuti ukusuminishanya kwa START no kuwikishanya kumbi kwita pa kucefyako kushaikulila ukwa fyanso fya manyukiliya ifyafulisha, ukubika mu kubomba ukwa kusuminishanya kwa musango yo takwakacitikeko pa myaka iingi. Pali ino nshita, ukucitikako kwa kubomfya ifi fyanso ku batendeke fye ukupanga fyene abashipindululwa kufwile ukupelela kwati likumbi lya nkuuka pa mutundu wa muntu.

Ulukaakala Lwatwala pa Ntanshi Umwenso

Ukwingilishiwako kwayanana mu kusaalala ukwa misoka ya lukaakala kulenga abantu ukuba aba mwenso mu mayanda yabo na mu misebo. Abena America batunganishiwa ukuba 23,200 balipaiwe mu 1990. Mu musumba wa Chicago, ku ca kumwenako, ukwingilishiwako mu kubomfya crack cocaine kwalisangwilileko ku bukomi mupepi na 700 mu mwaka umo. Incende shimo shimo isha misumba imo shasanguka ifibansa fya bulwi uko abapita nshila, ukusanshako abana, baipaiwa ku fipolopolo filefwintwa. Magazini umo asoso kuti: “Ulukaakala luleanana lubilo lubilo mu misumba ya cipimo calinga. . . . Takuli nangu umo uwakunkuma ilyo amekalo ukulalanya [United States] yeswilemo imiti ikola ne fyopooshi fyacaice. Cila mwaka [imo] mu mayanda ya bena America ayali yonse [yane] ilakumanya imisoka ya lukaakala nelyo ubupuupu.”—U.S.News & World Report, October 7, 1991.

Umwenso wa kwampana kwa bwamba ukwa kwikata kama ulenga abanakashi ukuba mu munsokwe. Mu France ukwampana kwa bwamba ukwa kwikata kama ukwacitilwe lipoti kwalininineko amaperesenti 62 ukufuma mu 1985 ukufika mu 1990. Mu kati na nkati ka myaka mutanda ukusansa kwa mu kwampana kwa bwamba kwalifushiweko imiku ibili ukufika kuli 27,000 mu Canada. Germany yacitile lipoti ukusansa kwa mu kwampana kwa bwamba kumo pa mwanakashi pa maminiti ayali yonse cinelubali.

Abana na bo balatiina pa lwa kucingililwa kwabo. Newsweek yacita lipoti ukuti mu United States, “abana, nelyo fye bantu bali mu magredi yalenga bune na busano, baleipangasha abene ne fyanso, kabili bakafundisha na balashi ba masukulu bali mu munsokwe.” Imibele ili iyabipisha nga nshi ica kuti iciputulwa cimo muli fine ica masukulu yabela mu matauni yakalamba aya mu misumba babomfya ifibombelo fya malaiti ifya kusokolwelako ifyanso, lelo abacaice bapama balasanga inshila ya kufyukilamo ici pa kupekelesha imfuti kuli bambi pa mawindo.

Umwenso wa Aids

Abantu bafulilako nga nshi bali aba mwenso wa kwambula AIDS. Kwalibako abakwata bacila pali 230,000 mu United States mweka. AIDS isangwike ica kulenge mfwa cikalamba icalenga mutanda pa kati ka ba myaka ya bukulu 15 ukufika ku 24. “Inshita ya ku ntanshi ikwete icilolelo ca kutiinya ica kulwala kwacilapo kwanana,” e fyasosa Newsweek.

Imfwa ukufuma kuli AIDS ileingilishiwako apakalamba pa kati ka bantu mu milimo ya kucinda, ifyangalo, ifikope fisela, inyimbo, amafashoni, televisioni, ifya butukushi, ne fyapalako. Lipoti imo yasosele ukuti amaperesenti 60 aya mfwa sha baume ba mu Paris babomba mu kusabankanya ilyashi, ifya butukushi, ne fya kusekesha abali pa mushinku wa myaka 25 ukufika ku 44 cali pa mulandu wa AIDS. WHO (World Health Organization) yacita lipoti ukuti ukufuma pa mamilioni 8 aya bantu ukufika ku mamilioni 15 mu kusaalala kwa calo balikwata akashishi kaleta ubulwele bwa AIDS (HIV). Dr. Michael Merson, dairekita wa WHO, asoso kuti: “Cili nomba icalengama ifyo icipimo ca kwambukila kwa HIV ukushinguluka icibulungwa cilebipilako lubilo lubilo, ukucilisha mu fyalo filelunduluka.”

Ukwabulo kutwishika, kwalibako na kabili umwenso wa fyashingulukako no mwenso umbi. Nalyo line, amalipoti yali pa muulu yeka yacilenga ukuba icamonekesha ukuti umwenso naufyambata icalo. Bushe kuliko icintu cimo ico ukucilisha ici cilepilibula? Bushe kuti twatala atwenekelapo kuipakisha ubuntungwa ukufuma ku mwenso?

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 2]

Ifikope fili pa nkupo: Ku kuso: Tom Haley/Sipa Press; Pe samba: Malanca/Sipa Press

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 3]

Bob Strong/Sipa Press

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi