Ukushimikila Abantu ba Ndimi Shonse ne Mipepele

¹ Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo bashimikile mu kupimpa ku bantu ba ndimi shimbi kabili aba mipepele yalekanalekana. E calengele ukuti “ilyo calefika mu mwaka wa 100, mupepi ne citungu conse icali mu Mediterranean mwali ubwikashi bwa Bwina Kristu.”—History of the Middle Ages.

² Abantu abengi muno Zambia balanda indimi shapusanapusana. Bamo baba mu mipepele ishili ya Bwina Kristu. Pa mulandu wa uku kupusanapusana kwa ndimi ne mipepele, calyafya ukwishiba ifya kulanshanya na bantu ba musango yu no kubashimikila ilyo twabakumanya. Ni shani twingomfwila ukukambisha kwa kwa Yesu ukwa “kubila ku Bantu, no [kushimikisha]” ku bantu ba ndimi shonse ne mipepele?—Imil. 10:42.

Ukushimikila Abantu Balanda Ululimi Lumbi

³ Ukucimfya Icipindami ca Ndimi: Te ca kutwishika ukuti abengi balasambilila bwangu no kumfwikisha lintu basambilishiwa mu lulimi lwabo. Bamunyina bamo na bankashi balisambilila ululimi lumbi. Ici ‘bacitile mbila nsuma’ na pa kuti ‘babe abakumako.’ (1 Kor. 9:23) Ica kukumanya mu calo cimo cilangilile fyo nangu ca kuti umwanakashi alelanda iciChinese ali mu cifulo umo nkashi atwalila abapokako magazini lyonse umo balanda iciNgeleshi pa myaka, umwanakashi alikeene isambililo lya Baibolo, ukufikila nkashi umbi uwalesambilila iciChinese amutambike icitabo mu ciChinese. Alicipokele bwangu bwangu no kusumina isambililo. Ici cali pa mulandu wa kubombesha kwa kwa nkashi ukutamantamako mu ciChinese.—Linganyeniko Imilimo 22:2.

⁴ Mu California, nkashi painiya alesanga bankomamatwi abengi mu cifulo cakwe ica kubombelamo. Apepele kuli Yehova ukumwaafwa ukusanga uwingamusambilishako ululimi lwa ba cibulu pa kuti akabasambilishe icine. Bushiku bumo lintu aleshita ifintu mwi shitolo lya mu bwina mupalamano, umukashana nkomamatwi aishilemupeela akapepala apo alembele ukuti alelomba nkashi ukumwaafwa ukusanga fintu alefwaya ukushita. Pa numa amwaafwile, painiya alembele pa kapepala ukuti alefwaisha ukusambilila ululimi lwa ba cibulu pa kuti engabaafwa muli ilya ncende. Lyene umukashana nkomamatwi alembele no kwipusha ati: “Mulandu nshi mulefwaila ukwaafwa bankomamatwi?” Nkashi alembele ati: “Ndi Nte ya kwa Yehova, kabili ndefwaya ukwaafwa bankomamatwi ukusambilila Baibolo. Nga wansambilishako ululimi lwa ba cibulu, na ine kuti nakusambilisha Baibolo.” Nkashi atila: “Ala nalitemenwe cibi lintu atile ‘cili fye bwino.’” Lyonse cungulo nkashi aleya ku ng’anda ya ulya mukashana pa milungu 6. Alisambilile ululimi lwa ba cibulu, kabili umukashana nkomamatwi alisambilile icine no kubatishiwa! Ico cacitike imyaka 30 iyapitapo, kabili nkashi acili alashimikila bankomamatwi kabili abishanya ne cilonganino cibomfya ululimi lwa bacibulu.

⁵ Nga mwalilongoloka mu lulimi lumbi kabili mulafwaisha ukuselela ukuli ukukabila kukalamba mwi bala kabili muli na maka ya kucite co, kuti mwalanshanya na baeluda ba mu cilonganino. Nga bayumfwa ukuti namufikapo ukusela, ipusheni kangalila wa muputule pa lwa cifulo ca mupepi mwingabombelamo. Nga takuli, kuti mwalembela ku Sosaite, cikulu fye baeluda babikamo kalata ya milingo yenu no kulamuka mu kubomfya ulo lulimi.—Moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda, ulwa August 15, 1988, amabula 21-3.

⁶ Ukubomfya Ifibombelo Fyapayanishiwa: Ifitabo fyesu e ko fyaba mu ndimi ishingi. Kuti cawama ukusenda amatrakiti—nelyo broshuwa wa Cintu Lesa Afwaya—mu ndimi shilandwa mu cifulo mubombelamo. Nga camonekesha fye ukuti umuntu taishiba Cibemba, kuti mwamwipusha ululimi abelenga. Ici kuti caingilishako ukusalapo kwenu ukwa fitabo mwingatambika.

⁷ Nangu fye tamwaishiba ululimi lwa muntu mwakumanya mu mulimo wenu uwa kushimikila, kuti mwamushimikile mbila nsuma. Ni shani fyo? Ilyo mwaishiba ululimi lwa kwa mwine ng’anda, mulangeni ulupapulo mu lulimi alanda. Nga tamukwete, mulangeni ulwa Cibemba. Mwebeni ukuti mukabwela no lupapulo mu lulimi alanda. Ipusheni ishina lwakwe, no kulilemba pamo ne nambala ya ng’anda. Nalimo kuti mwapeele shina ne nambala ya ng’anda ku cilonganino cilanda ulo lulimi nelyo akalibumba. Nga tamoneke uwaishiba ulo lulimi uwingabwelelako, kuti mwabombelapo pali ici cipindami, nalimo ukusambilila nankwe ilyo imwe mulebomfya ulupapulo lwa Cibemba.—1 Kor. 9:19-23.

Ukushimikila Abashaba mu Mipepele ya Bwina Kristu

⁸ Ukwishibako fimo pa lwa mipepele ya muntu kulatwaafwa ukushimikila pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa mu nshila ya kufumamo cimo. Icitabo ca Ukusapika Lesa Ukwa Mutundu wa Muntu cilatwaafwa ukwishiba imipepele ikalamba iya mu calo pa kuti twingomfwikisha bwino ifisumino fya bantu nga twingabaafwa ukwishiba icine.

⁹ Mu mukululo pe bula 5 muli cino ca mu kati pali impapulo sha ndakai shintu ukuteyanya kwa kwa Yehova kwapayanya ukubomfya ilyo tuleshimikila abashili Bena Kristu. Ukubelenga ishi mpapulo kulatwaafwa ukwishiba ifya kushimikila abantu imbila nsuma. Ibukisheni ukuti icitabo ca Ukupelulula cibombelo ca kwaafwa nga nshi. Pa mabula 21-4 paba imitubululo ibomba iya fyo twingalanda na baBuddha, abaHindu, abaYuda, na baShilamu.

¹⁰ Ukusakamana Fintu Mulanda: Tufwile ukusakamana ukukanamona abantu ba mipepele imo ukuti baba cimo cine no kusondwelela ukuti basumina fimo fine ukupala bambi abapepako. Mu cifulo ca ico, esheni ukumfwikisha fintu umuntu umo umo atontonkanya. (Imil. 10:24-35) Apo ali muShilamu, Salimoon ukufuma ku bwaice asumine ukuti Koran Cebo ca kwa Lesa. Lelo tasumine mu cifundisho ca baShilamu ica kuti Lesa wa luse alalungulusha abantu muli helo wa mulilo. Kasuba kamo, Inte sha kwa Yehova shamulaalike ku kulongana. Ilyo line alishibe ukuti e cine, nomba alebomba mu nsansa nga eluda mu cilonganino ca Bwina Kristu.

¹¹ Lintu tuleshimikila abashasumina mu fisumino fya Bwina Kristu, tulekabila ukusakamano kuti imitununukile yesu tayonawile ishuko lyesu ilya kulanda na bantu pa lwa mbila nsuma. (Imil. 24:16) Ababa mu mipepele imo balakuntukilwa sana pa lwa kwesha konse ukwa kubafumya uko bapepa. E co muleibukila ukusanga ifishinka apa kusuminishanya apo mwingatendekela ukulanshanya pa kuti mwingabakolopeka ku cine ca Cebo ca kwa Lesa. Abapale mpaanga bakankulako ku mitununukile ya cikuuku no kulondolola kwaumfwika ukwa cine.

¹² Cimbi icakatama ukulangulukapo mashiwi tubomfya, epali twatalusha abantu ku bukombe bwesu. Ku ca kumwenako, nga mwaishibisha ilyo line fye nga Bena Kristu, umuntu kuti amumona kwati mwaba mu macalici ya Kristendomu, kabili ico kuti caba cipindami. Kuti cawama ukwita Baibolo nga “Amalembo” nelyo “amalembo ya mushilo.”—Mat. 21:42; 2 Tim. 3:15.

¹³ Nga mwakumanyo muntu ashili wa mipepele ya Bwina Kristu kabili tamuipangeshe ukumushimikila apo pene, bomfyeni ili shuko ukwishibana, shalikeni trakiti, kabili ishibaneni amashina. Pa numa mwapekanya bwino ku kuyashimikila, bweleleniko ilyo papita ubushiku bumo nelyo shibili.—1 Tim. 4:16; 2 Tim. 3:17.

¹⁴ Ukushimikila BaHindu: (Moneni icipandwa 5 mu citabo ca Ukusapika Lesa Ukwa Mutundu wa Muntu) UbuHindu tabwakwata icisumino cashininkishiwa. Amano ya buko aya buntunse yalipikana. AbaHindu bamona lesa wabo mukalamba, Brahman, ngo wabamo batatu (Brahma e Kabumba, Vishnu e Kabaka, na Siva e Konaula). Icisumino ca kuti umweo wa muntunse taufwa cilakabilwa pa kuti cafwilishe cisambilisho cabo ica kufyalwa cipya cipya, e calenga abaHindu ukusumina na mwi shamo. (Moneni icitabo ca Ukupelulula, pa mabula 316-20, no Ulupungu lwa kwa Kalinda, ulwa May 15,1997, amabula 3-8.) AbaHindu basambilishiwa ukucindika imipepele yonse, no kuti imipepele yonse itungulula ku cine cimo.

¹⁵ Imitununukile ya kubomfya ilyo muleshimikila umuHindu ili kulondolola isubilo lyesu ilyashimpwa pali Baibolo ilya kwikala iciyayaya pe sonde nga bantunse bapwililika ne fyasuko fiikusha ifyo Baibolo yasuka ku fipusho abantunse bepusha.

¹⁶ Ukushimikila AbaYuda: (Moneni icipandwa 9 mu citabo ca Ukusapika Lesa Ukwa Mutundu wa Muntu.) UbuYuda bwapusanako ne mipepele imbi iishili ya Bwina Kristu, pantu bwena bwashimpwa pe lyashi lya kale, te pa nshimi. Ukwikatanya kwalipayanishiwa mu kusapika Lesa wa cine ukwa bantunse, ukupitila mu Malembo ya ciHebere. Lelo, ukupusana ne fisosa Icebo ca kwa Lesa, icisambilisho cikalamba ica buYuda bwa muno nshiku caba cisumino ca kuti umweo wa muntunse taufwa. Icishinka ca kusuminishanyapo kuti caimikwa ukupitila mu kubeba ukuti na ifwe twasumina muli Lesa wa kwa Abrahamu no kusumina ukuti na ifwe bene tulapita mu mafya yamo yene muno calo.

¹⁷ Nga mwakumanya umuYuda uushasumina muli Lesa, kuti camwaafwa ukwiluka ifya kulanda nankwe mu nshila ingamucebusha pa kumwipusha nga e fyo ayumfwa ukutendeka na kale na kale. Ku ca kumwenako, kuti pambi taebwa bwino umulandu Lesa asuminishisha ukucula. AbaYuda bafumaluka kuti bakoseleshiwa ukulanguluka cipya cipya ukumona Yesu nga Mesia, te kupitila mu bulondoloshi bwa Kristendomu ubwalubana, lelo mu nshila bakalemba ba ciYuda aba Amalembo ya ciGriki bamulondolola.

¹⁸ Ukushimikila Abashilamu: (Moneni icipandwa 12 mu citabo ca Ukusapika Lesa Ukwa Mutundu wa Muntu.) AbaShilamu bantu basumina muli buMuhammad kabili basumina muli Allah nga Lesa eka na muli Muhammad (uwaliko mu 570-632 C.E.) nga kasesema wakulisha uwa kulekeleshako. AbaShilamu bamona Yesu Kristu nga kasesema wa kwa Lesa uwacepako epela, pantu tabasumino kuti Lesa alikwete umwana. Koran, ibuuku lyakokola te kucila pa myaka 1,400, lilambula Amalembo ya ciHebere na Amalembo ya ciGriki. UbuShilamu na buKatolika fyalipalana sana. Bonse basambilisha ati umweo wa muntunse taufwa, ukuti kwaliba ukulungulushiwa kwa pa kashita, no kuti ku helo kwaliba umulilo.

¹⁹ Apa kusuminishanya ni pa cisumino cesu ukuti kwaba fye Lesa wa cine umo kabili e wapuutilemo Baibolo. Kabelenga wasakamanishisha uwa Koran alimona ukuloshako kuli Torah, Amalumbo, na Malandwe ukuti yaba Cebo ca kwa Lesa kabili alibelenga ukuti e fyo yafwile ukwishibwa no kuyomfwila. E co, kuti mwaeba umuYuda ukusambilile fi nankwe.

²⁰ Iyi nshila ya kulandilamo kuti yabomba ku muntu uwatila muShilamu: “Nshalanda na baShilamu abengi, lelo nalibelengapo ifisambilisho fimo ifya mipepele yenu mu citabo ici. [Isuleni pe bula 24 mu citabo ca Ukupelulula.] Citila mwalisumine fyo Yesu aali ni kasesema lelo Muhammad aali kasesema uwakulisha uwa kulekeleshako. Bushe mwalisumina ukuti na Mose aali ni kasesema wa kwa Lesa? [Lekeni asuke.] Bushe kuti namulangako fintu Mose asambilile kuli Lesa pa lwe shina Lyakwe?” Lyene belengeni Ukufuma 6:2, 3. Lintu mwabwelelako, kuti mwalanshanya akamutwe kaleti, “One God, One Religion,” pe bula 13 mu katabo ka The Time for True Submission to God.

²¹ Ilelo, abengi balebombela pa mashiwi ya pali Esaya 55:6, ayatila: “Fwayeni Yehova ilyo engasangwa, mulilileni ilyo ali mupepi.” Ici cisanshamo abafumaluka bonse, te mulandu no lulimi balanda nangu imipepele bakulilamo. Kuti twacetekela ukuti Yehova akapaala ukubombesha kwesu ilyo tuletukuta ‘ukulenga aba nko shonse ukuba abasambi.’—Mat. 28:19.

[Akabokoshi pe bula 5]

Ifitabo Fyalembelwa Abashili Bena Kristu

AbaBuddha

In Search of a Father (Akatabo)

“Moneni! Ifintu Fyonse Nafilenge Fipya” (Broshuwa)

Abena China

Lasting Peace and Happiness—How to Find Them (Broshuwa)

AbaHindu

From Kurukshetra to Armageddon—And Your Survival (Akatabo)

Our Problems—Who Will Help Us Solve Them? (Broshuwa)

The Path of Divine Truth Leading to Liberation (Akatabo)

Victory Over Death—Is It Possible for You? (Akatabo)

Why Should We Worship God in Love and Truth? (Broshuwa)

AbaYuda

A Peaceful New World—Will It Come? (Trakiti Na. 17)

Jehovah’s Witnesses—What Do They Believe? (Trakiti Na. 18)

Will There Ever Be a World Without War? (Broshuwa)

AbaShilamu

How to Find the Road to Paradise (Trakiti)

The Time for True Submission to God (Akatabo)