‘Wan Pej Nomo i Save Saen Long Tudak Olsem Wan Sta’

TEDE, kolosap ol man long olgeta ples long wol oli save kasem wan Baebol. Be, plante trabol we i bin kamaot from Baebol i mekem se samfala oli lusum laef blong olgeta.

Long buk ya Fifteenth Century Bibles, Wendell Prime i bin raetem se: “Tate yia afta we oli wokem fasin blong prentem ol buk, Inkwisisina i stap wok fulwan long Spen. Long ol 342,000 man we oli ded from fasin ya long kantri ya, oli bonem 32,000 long olgeta long faea taem oli laef nomo. Hem i fasin blong gat mo ridim Baebol we i mekem se oli kasem ded, olsem ol man blong givim laef blong olgeta from bilif blong olgeta. Long not mo saot Itali tu, tul ya blong tekemaot laef blong man i wok long sem nogud fasin. Inkwisisin i givhan long ol ajbisop blong oli kam olsem ol bigfala faea we oli stap bonem ol Baebol mo olgeta we oli stap ridim. Nero i bin mekem sam Kristin oli saen olsem laet blong wol taem i bonem olgeta long faea, fulumap olgeta long ol bag mo fasem maot blong ol bag ya, pentem olgeta wetem kolta, yusum olgeta olsem kandel blong saenem ples we i mekem ol rabis wok blong hem. Be ol rod blong ol taon blong Yurop oli fulap long ol faea we oli bonem ol Baebol. Ol Baebol oli no olsem ol man we oli stap ridim olgeta, we ol narafala oli save mekem olgeta oli kam pua, neked, oli save kilim nogud olgeta, katemaot ol haf bodi blong olgeta mo sakemaot olgeta oli stap longwe long ol man. Maet wan pej nomo we i stap gud i save saen long tudak ya olsem wan sta.” (Mifala nomo i raetem long italik.)

Samting ya we Prime, wan man blong raetem buk i tokbaot i rili hapen taem oli prentem pej blong Baebol we pija blong hem i stap. Hem i kolofon pej, hemia laswan pej blong buk we i gat wan raeting we i talem man we i transletem. Tufala haf we oli laenap antap long pej oli ol laswan vas blong Apokalips, no buk blong Revelesen.

Long saed blong buk ya, The Cambridge History of the Bible i talem se: “Catalan Baebol blong Bonifacio Ferrer, oli prentem long Valensia long 1478; Inkwisisin i spolem olgeta kopi we man i save kasem bifo 1500, be wan pej nomo i no bin lus, we naoia i stap long laebri blong Hispanik Sosaeti blong Amerika.” (Mifala nomo i raetem long italik.)

Wendell Prime i makem tu se: “Long tingting blong ol lida blong skul we oli fraet tumas, Baebol i gud blong bonem nomo long faea. Bambae i gat moa long ol tabu faea ya, mo laet blong olgeta bambae i bigwan moa sipos oli bin faenem moa Baebol blong bonem. Long plante ples oli no bonem ol Baebol long faea from wan samting nomo, ol haeman oli bin faenem ol Baebol finis, mekem se i no moa gat Baebol blong bonem.” Nating se oli traehad olsem blong bonem ol Baebol we oli mas go long han blong ol man, plante kopi oli bin stap sef. Prime i gohed se: “Sam Baebol oli bin stap sef from we samfala we oli go long kalabus long narafala kantri oli karem Baebol i go wetem olgeta, no samfala oli haedemgud olgeta olsem ol sas ston mo aean, long taem blong trabol mo denja.”

Aesea, profet blong God, i bin raetem se: “Ol man oli olsem ol gras we i grin nomo . . . Grin gras i kam drae finis, flaoa i kam drae finis; be long saed blong tok blong God, hem bambae i stap gogo i no save finis.” (Aesea 40:6, 8) Long ol handred yia we oli pas, plante man we oli laekem Baebol mo plante man we oli no fraet blong tanem Baebol i go long ol narafala lanwis, oli bin stap long bigfala denja mo oli bin kasem bigfala trabol from Tok blong God. Nating se i olsem, fasin traehad blong ol man nomo i no save mekem se Baebol i stap gud kasem tede, i no lus. From fasin ya blong lukaotgud long hem, yumi talem tangkyu long Man blong Raetem Baebol, Jeova.

[Futnot]

[Foto Credit Line Blong Pija Long Pej 7]

Courtesy of The Hispanic Society of America, New York