Tqakʼutuʼ chë kʼo kiqʼij nkʼaj chik chqawäch

1. ¿Achkë rma kan jaʼäl nqanaʼ taq kʼo qaqʼij chkiwäch nkʼaj chik? (Proverbios 22:1).

¿TAPEʼ chë jontir röj nqä chqawäch chqä kan jaʼäl nqanaʼ taq nkʼaj chik ütz kinaʼoj nkiʼän qkʼë rma kʼo qaqʼij chkiwäch? Y ma xa xuʼ ta jaʼäl nqanaʼ, kan ya riʼ nqajoʼ chë nbʼan qkʼë. Rma riʼ le Biblia nuʼij chë «ri ütz yatzʼet kimä ri nkʼaj chik más ütz chwäch ri njeʼ plata chqä oro awkʼë» (taskʼij Proverbios 22:1).

2, 3. ¿Achkë rma kʼo mul kwest nuʼän chqawäch nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik, y achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

² Tapeʼ ke riʼ, kʼo mul kwest nuʼän chqawäch nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik. ¿Achkë rma? Jun rma, ya riʼ chë kʼo mul kʼo ma ütz ta yekiʼän. Y jun chik rma, ya riʼ chë pa qaqʼij komä ri winäq ma nkiyalaʼ ta chik kiqʼij chkiwäch. Ye kʼa röj nqajoʼ nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik rma Jehová nuʼij chë tqayaʼ kiqʼij jontir kiwäch winäq (1 Ped. 2:17).

³ Chpan re tjonïk xtqatzʼët achkë ntel chë tzij nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik y achkë rbʼanik nqaʼän riʼ rkʼë 1) qafamilia, 2) kikʼë qachʼalal pa congregación y 3) kikʼë ri ma ye Testigos ta. Xtqatzʼët chqä achkë ütz nqaʼän rchë njeʼ kiqʼij nkʼaj chik chqawäch tapeʼ kʼo ma ütz ta nkiʼän chqë.

¿ACHKË NTEL CHË TZIJ NQAYAʼ KIQʼIJ NKʼAJ CHIK?

4. ¿Achkë ntel chë tzij nayaʼ kiqʼij nkʼaj chik?

⁴ Chawäch rït, ¿achkë ntel chë tzij nayaʼ kiqʼij nkʼaj chik? Ri tzij nayaʼ kiqʼij nkʼaj chik ntel chë tzij ütz anaʼoj naʼän kikʼë chqä yeʼaloqʼoqʼej rma kʼo kiqʼij chawäch. Taq jun winäq kʼo rqʼij chqawäch, kan ütz qanaʼoj nqaʼän rkʼë, rkʼë jbʼaʼ rma ye kʼo ütz taq naʼoj rkʼë, kʼo kʼïy ütz rbʼanon pä pa rkʼaslemal o kʼo uchqʼaʼ pa rqʼaʼ. Chqä kʼo yeqaʼän rchë nqakʼüt chwäch chë nqaloqʼoqʼej. Ye kʼa ma tqamestaj ta chë kan pa qan nkʼatzin naläx wä nqayaʼ rqʼij jun winäq (Mat. 15:8).

5. ¿Achkë nbʼanö chqë chë nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik?

⁵ Jehová ma nrajoʼ ta chë nqaqasaj kiqʼij nkʼaj chik. Rma riʼ nuʼij chqë chë nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij «ri qʼatbʼäl taq tzij» (Rom. 13:1, 7). Ye kʼa, rkʼë jbʼaʼ kʼo jun nbʼin ya reʼ: «Rïn xa xuʼ nyaʼ kiqʼij ri winäq ri taqäl chkij». ¿Ütz komä nqaʼän riʼ? Manä. Röj, ri qataman rwäch Jehová, qataman chë nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik, ye kʼa ma rma ta ri achkë yekiʼän, röj nqaʼän riʼ rma nqajoʼ Jehová chqä nqajoʼ nqaʼän ri nqä chwäch (Jos. 4:14; 1 Ped. 3:15).

6. ¿Nqkowin komä nqayaʼ rqʼij jun winäq ri ma ütz ta rnaʼoj nuʼän qkʼë? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁶ Rkʼë jbʼaʼ nqaquʼ rij ya reʼ: «¿Nqkowin komä nqayaʼ rqʼij jun winäq ri ma ütz ta rnaʼoj nuʼän qkʼë?» Jaʼ, nqkowin. Tqaquʼ kij re winäq reʼ. Ri qʼatöy tzij Saúl xtzäq rkʼïx Jonatán chkiwäch nkʼaj chik winäq (1 Sam. 20:30-34). Tapeʼ ke riʼ, Jonatán xnmaj na rtzij rtat chqä ma xyaʼ ta qa kʼa taq xkäm (Éx. 20:12; 2 Sam. 1:23). Ri sumo sacerdote Elí xqʼabʼaj chrij Ana chë ryä xa qʼabʼarel (1 Sam. 1:12-14). Ye kʼa Ana ma xqasaj ta rqʼij Elí, tapeʼ jontir ri israelitas kitaman wä chik chë Elí ma najin ta yerqʼïl ralkʼwal chqä chë ma ütz ta najin nuʼän che rä rsamaj pa templo (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24). Chqä, ye kʼo jojun achiʼaʼ aj Atenas xkiyöqʼ Pablo y xkiʼij chë «xa rbʼanon itzel rjolon» (Hech. 17:18). Tapeʼ ke riʼ, ryä ma xqasaj ta kiqʼij taq xtzjon kikʼë (Hech. 17:22). Re ejemplos reʼ nkikʼüt chqawäch chë rma nqajoʼ Jehová y rma ma nqajoʼ ta nqaʼän jun ri ma nqä ta chwäch, röj nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik tapeʼ kʼo mul kwest nuʼän chqawäch. Tqatzʼetaʼ komä achkë nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij y achkë rma.

TQAYAʼ KIQʼIJ QACHʼALAL PA QACHOCH

7. ¿Achkë nbʼanö chë kʼo mul kwest nuʼän chqawäch nqayaʼ kiqʼij qachʼalal pa qachoch?

⁷ ¿Achkë rma kwest nuʼän chqawäch? Rma kan kʼïy tiempo yoj kʼo rkʼë qafamilia, qataman achkë qanaʼoj chqajujnal y achkë ma ütz ta yeqaʼän. Chqä, rkʼë jbʼaʼ ye kʼo qachʼalal ri kʼo jun kiyabʼil ri kwest nuʼän chqawäch yeqachajij, o kʼo ansiedad chkë, jun yabʼil ri nuʼän chkë chë kowan nchʼpü kikʼuʼx chqä nkixiʼij kiʼ. O rkʼë jbʼaʼ ye kʼo jojun yojkisök rkʼë ri nkiʼän o ri nkiʼij chqë. Y ye kʼo chik jojun kan itzel kinaʼoj nkiʼän rkʼë kifamilia, y ya riʼ nuʼän chë pa rkʼexel ütz nkikʼwaj kiʼ, xa xuʼ chʼaʼoj nkiʼän. Jontir reʼ nuʼän chë kʼo mul ma ütz ta nqakʼwaj qiʼ pa qafamilia. Jun ejemplo. Achiʼel ri artritis ri nuʼän chqë chë nqatäj poqän rma rkïy o kʼo ma nqkowin ta nqaʼän, ri nqaqasaj qaqʼij chqawäch pa qafamilia nuʼän chë ma kiʼ ta chik qakʼuʼx nqaʼän chqä ma jnan ta chik nuʼän qawäch. Ye kʼa, tapeʼ ri artritis rkʼë jbʼaʼ majun ta rqʼomal, röj sí nqkowin ma nqaqasaj ta qaqʼij chqawäch pa qafamilia.

8. ¿Achkë rma nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij qachʼalal pa qachoch? (1 Timoteo 5:4, 8).

⁸ ¿Achkë rma nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij? (Taskʼij 1 Timoteo 5:4, 8). Chpan ri naʼäy carta ri xtzʼibʼaj äl Pablo che rä Timoteo, ryä xuʼij achkë nkʼatzin nkiʼän jontir ri ye kʼo chpan jun familia rchë nkichajij kiʼ. Chqä xuʼij chë nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij qachʼalal pa qachoch, ye kʼa ma rma ta qataman chë ya riʼ kʼo chë nqaʼän, ryä xuʼij chë nkʼatzin nqaʼän riʼ rma nqayaʼ rqʼij Dios, ntel chë tzij, rma nqajoʼ Jehová y rma nqajoʼ nqayaʼ rqʼij ryä rkʼë qanaʼoj nqaʼän kikʼë qachʼalal. Yë Jehová xbʼanö ri familia (Efes. 3:14, 15). Rma riʼ, taq röj ma nqaqasaj ta kiqʼij qachʼalal pa qachoch, nqakʼüt chë najin nqayaʼ rqʼij Jehová. Komä nqʼax chqawäch achkë rma nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij qafamilia.

9. ¿Achkë rbʼanik nkikʼüt ri kʼlan taq winäq chë ma nkiqasaj ta kiqʼij chkiwäch? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁹ ¿Achkë rbʼanik nqayaʼ kiqʼij? Ri achï ri nuyaʼ rqʼij rxjayil kan nukʼüt chë nuloqʼoqʼej rxjayil, y nuʼän riʼ taq kiyonïl ye kʼo o taq ye kʼo kikʼë nkʼaj chik (Prov. 31:28; 1 Ped. 3:7). Majun bʼëy nuchʼäy ta, ma nuqasaj ta rqʼij chqä ma nuʼän ta chë ryä nunaʼ chë majun ta rqʼij. Jun qachʼalal ri aj Argentina ri Abela rbʼiʼ, nuʼij: «Rma wixjayil kʼo ryabʼil, kʼo mul yeruʼij poqän taq tzij chwä. Ri nbʼän rïn ya riʼ nnatäj chwä chë ri yeruʼij chwä, ma ya riʼ ta ri kʼo pa ran. Taq nnaʼ chë kwest rbʼanon jontir chi nwäch, nquʼ rij ri nuʼij 1 Corintios 13:5, y ya riʼ yirtoʼ rchë ma rkʼë ta nyowal yitzjon che rä chqä rchë ma nqasaj ta rqʼij» (Prov. 19:11). Chqä, ri ixöq ri nuyaʼ rqʼij rchjil, kan ütz ntzjon chrij rchjil kikʼë nkʼaj chik (Efes. 5:33). Ma itzel ta ntzjon chrij, ma nutzäq ta rkʼïx rkʼë ri yeruʼij, ma nukanuj ta rkaʼn rbʼiʼ rchë nuqasaj rqʼij nixta nuyöqʼ, rma ryä rtaman chë jontir riʼ xa nutzʼlaʼ rkʼlanen kan achiʼel nuʼän ri óxido rkʼë jun chʼichʼ (Prov. 14:1). Jun qachʼalal ixöq aj Italia ri kʼo ansiedad che rä rchjil nuʼij: «Kʼo mul nnaʼ chë wachjil kan chrij jontir nchʼpü wä rkʼuʼx. Rbʼanon qa yenbʼij wä poqän taq tzij che rä, o rkʼë wachbʼäl nkʼüt wä chwäch chë kʼo nyowal che rä. Ye kʼa ntzʼeton chë taq yijeʼ kikʼë winäq ri ma nkiqasaj ta kiqʼij nkʼaj chik taq yetzjon, yirtoʼon rchë ma nqasaj ta rqʼij wachjil».

10. ¿Achkë rbʼanik nkikʼüt ri akʼalaʼ chqä ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ chë ma nkiqasaj ta kiqʼij kiteʼ kitat?

¹⁰ Akʼalaʼ chqä qʼopojiʼ kʼojolaʼ, tinmaj kitzij iteʼ itat y ma tiqasaj ta kiqʼij taq yixtzjon kikʼë (Éx. 21:17; Efes. 6:1-3). Taq ryeʼ xtbʼä más kijnaʼ, más xtkʼatzin xkechajïx. Rma riʼ tibʼanaʼ jontir ri yixkowin rchë yeʼichajij. Tqatzʼetaʼ ri xuʼän jun qachʼalal ri María rbʼiʼ. Rtat ryä ma Testigo ta, y taq xyawäj, ya María xchajin rchë. Ye kʼa ryä kwest xuʼän chwäch xchajij, rma rtat kan itzel wä rnaʼoj nuʼän rkʼë. Ya María nuʼij: «Xinbʼij che rä Jehová chë kirtoʼ pä rchë njeʼ rqʼij ntat chi nwäch chqä rchë ma nqasaj ta rqʼij rkʼë ri yenbʼij chqä ri yenbʼän. Nyaʼ wä pa njolon chë, si Jehová nuʼij chwä chë tinyaʼ kiqʼij nteʼ ntat, ryä xkirtoʼ pä rchë xkikowin xtinbʼän riʼ. Taq xqʼax ri tiempo, xqʼax chi nwäch chë nkʼatzin ma nqasaj ta rqʼij ntat tapeʼ ryä ma xtjäl ta rnaʼoj wkʼë». Taq röj ma nqaqasaj ta kiqʼij qachʼalal pa qachoch tapeʼ kʼo ma ütz ta yekiʼän, nqakʼüt chë kʼo rqʼij Jehová chqawäch, ri xbʼanö ri familia.

TQAYAʼ KIQʼIJ QACHʼALAL PA CONGREGACIÓN

11. ¿Achkë rma kʼo mul kwest nuʼän chqawäch nqayaʼ kiqʼij qachʼalal pa congregación?

¹¹ ¿Achkë rma kwest nuʼän chqawäch? Kantzij na wä chë qachʼalal pa congregación nkitäj kiqʼij rchë nkiʼän ri nuʼij le Biblia. Tapeʼ ke riʼ, kʼo mul ma ütz ta kinaʼoj nkiʼän qkʼë, itzel yetzjon chqij o nkitïk qayowal. Si jun chqë röj kʼo rma nqchʼojin chrij jun chik, rkʼë jbʼaʼ kwest nuʼän chqawäch nqayaʼ rqʼij (Col. 3:13). Rma riʼ, ¿achkë xtqtoʼö rchë xtqaʼän riʼ?

12. ¿Achkë rma nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij qachʼalal pa congregación? (2 Pedro 2:9-12).

¹² ¿Achkë rma nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij? (Taskʼij 2 Pedro 2:9-12). Chpan ri rkaʼn carta ri xtzʼibʼaj ri apóstol Pedro, ryä xuʼij chë jojun cristianos najin wä yetzjon itzel chkij «ri yaʼon kiqʼij rma Dios», ntel chë tzij, chkij ri ukʼwäy taq bʼey. ¿Achkë xkiʼän ri ángeles taq xkitzʼët riʼ? Pedro xuʼij chë «rma kʼo rqʼij Jehová chkiwäch», ma itzel ta xetzjon chkij ri achiʼaʼ riʼ ri majun ta kiqʼij nkʼaj chik chkiwäch. Ya reʼ kan jun ütz naʼoj. Ri ángeles kan xkichajij kiʼ rchë ma xetzjon ta itzel chkij ri achiʼaʼ riʼ. Pa rkʼexel riʼ, xkiyaʼ qʼij chë yë Jehová xqʼatö tzij pa kiwiʼ chqä xerqʼïl (Rom. 14:10-12; tajnamaj rkʼë Judas 9). Röj kʼo kʼïy nqatamaj qa chkij ri ángeles. Si ma nqaqasaj ta kiqʼij ri winäq ri itzel nkinaʼ chqë, ma xtqaʼän ta ya riʼ chqä kikʼë qachʼalal pa congregación. Pa rkʼexel riʼ, xtqakanuj rbʼanik rchë xtqayaʼ kiqʼij (Rom. 12:10). We xtqaʼän riʼ xtqakʼüt chë kʼo rqʼij Jehová chqawäch.

13, 14. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë nqakʼüt chë nqayaʼ kiqʼij qachʼalal? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹³ ¿Achkë rbʼanik nqayaʼ kiqʼij? Ukʼwäy taq bʼey, ütz inaʼoj tibʼanaʼ kikʼë qachʼalal taq nikʼüt jun naʼoj chkiwäch (Filem. 8, 9). Si nkʼatzin niqʼïl jun qachʼalal, ma rkʼë ta iyowal kixtzjon rkʼë, pa rkʼexel riʼ kan ütz inaʼoj tibʼanaʼ rkʼë. Qachʼalal ixoqiʼ, titjaʼ iqʼij rchë ma niʼän ta mololen taq tzij chqä rchë ma nitzʼük ta tzij chkij nkʼaj chik, rchë ke riʼ yixtoʼon rchë ütz nkikʼwaj kiʼ jontir pa congregación (Tito 2:3-5). Y jontir röj nqkowin nqakʼüt chë kʼo kiqʼij ri ukʼwäy taq bʼey chqawäch. ¿Achkë rbʼanik nqaʼän riʼ? Nqaʼän riʼ taq nqanmaj kitzij chqä taq nqtyoxin chkë rma jontir ri samaj nkiʼän rchë nkikʼwaj bʼey chpan qamoloj, rchë nkitzʼët qaterritorios chqä rchë yekitoʼ ri nkiʼän «jun ri ma ütz ta» (Gál. 6:1; 1 Tim. 5:17).

¹⁴ Jun qachʼalal ri Rocío rbʼiʼ, kwest xuʼän chwäch xnmaj rtzij jun ukʼwäy bʼey ri xyaʼ jun rnaʼoj. Ryä nuʼij: «Xinnaʼ chë ryä kan kuw xtzjon wkʼë. Kan itzel xitzjon chrij taq yïn kʼo wä chwachoch. Chi nwäch rïn, ryä ma kantzij ta nrajoʼ yirtoʼ, rma riʼ ma xinwajoʼ ta xinsmajij ri naʼoj xyaʼ chwä. Ye kʼa xintäj nqʼij rchë ma xinkʼüt ta ri achkë nnaʼ». ¿Achkë xtoʼö rchë ri qachʼalal riʼ? Ryä nuʼij: «Xinskʼij 1 Tesalonicenses 5:12, 13 y xqʼax chi nwäch chë ma najin ta wä nyaʼ rqʼij ri qachʼalal riʼ. Rma riʼ ma ütz ta chik xnaʼ nconciencia. Xichʼö rkʼë Jehová chqä xinkanuj nnaʼoj chpan qapublicaciones rchë njäl nnaʼoj. Taq xqʼax ri tiempo, xqʼax chi nwäch chë ma yë ta ri qachʼalal ajmak, yïn rïn ajmak, rma ma nwajoʼ ta wä nqasaj wiʼ. Komä ntaman chë, si nwajoʼ nyaʼ kiqʼij nkʼaj chik, nkʼatzin nqasaj wiʼ. Ntaman chë nkʼatzin na ntäj más nqʼij rchë nkʼüt ri naʼoj riʼ, ye kʼa kiʼ nkʼuʼx nnaʼon rma ntaman chë Jehová najin nutzʼët chë najin ntäj nqʼij».

TQAYAʼ KIQʼIJ RI MA YE TESTIGOS TA

15. ¿Achkë rma kʼo mul kwest nuʼän chqawäch nqayaʼ kiqʼij ri ma ye Testigos ta?

¹⁵ ¿Achkë rma kwest nuʼän chqawäch? Kʼïy mul, taq röj nq·el chutzjoxik le Biblia, yeqïl winäq ri ma nkajoʼ ta nkitamaj chrij Dios nixta chrij le Biblia (Efes. 4:18). Ye kʼo jojun ma nkajoʼ ta nkikʼoxaj ri nqatzjoj chkë rma ri xkʼut chkiwäch taq kʼa ye akʼalaʼ na. Chqä, rkʼë jbʼaʼ ri qapatrón o qamaestros kan nqʼax rwiʼ nkiʼän qkʼë o nkikʼutuj chqë, o rkʼë jbʼaʼ ri qachiʼil pa samaj o pan escuela kan itzel kinaʼoj nkiʼän qkʼë. Rkʼë jbʼaʼ ya riʼ nbʼanö chë eqal eqal ma njeʼ ta chik kiqʼij chqawäch, y rma riʼ kwest chik nuʼän chqawäch ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë.

16. ¿Achkë rma nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij ri winäq ri majanä nkiyaʼ rqʼij Jehová? (1 Pedro 2:12; 3:15).

¹⁶ ¿Achkë rma nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij? Tnatäj chqë chë Jehová najin nutzʼët achkë qanaʼoj nqaʼän kikʼë ri ma ye Testigos ta. Ri apóstol Pedro xnataj chkë jojun cristianos chë ri kinaʼoj nkikʼüt, xtkowin xtuʼän chë jojun winäq xtkiyaʼ rqʼij Dios. Rma riʼ xuʼij chkë chë, taq jun winäq kʼo jun xtkʼutuj chkë chrij ri nkinmaj, ryeʼ nkʼatzin ütz kinaʼoj nkiʼän rkʼë chqä ma nkiqasaj ta rqʼij (taskʼij 1 Pedro 2:12; 3:15). Taq xtkʼatzin xketzjon chwäch jun juez o rkʼë xa bʼa achkë chik jun winäq, ryeʼ nkʼatzin ma nkiqasaj ta kiqʼij nkʼaj chik, y nkʼatzin nkiʼän riʼ kan achiʼel ta kʼo Dios chriʼ kikʼë. Nqaʼij riʼ rma Jehová nukʼoxaj jontir ri nqaʼij chqä achkë rbʼanik nqaʼij riʼ. Rkʼë ya reʼ nqʼax chqawäch achkë rma nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij ri ma ye Testigos ta.

17. ¿Achkë rbʼanik nqakʼüt chë ma nqaqasaj ta kiqʼij ri ma ye Testigos ta?

¹⁷ ¿Achkë rbʼanik nqayaʼ kiqʼij? Taq nq·el chutzjoxik le Biblia, ma tqaʼän ta chë achiʼel ta kʼo más qataman chkiwäch ri winäq ri ma kan ta kitaman chrij Rchʼaʼäl Dios. Pa rkʼexel riʼ, tnatäj chqë chë ryeʼ kan kʼo kiqʼij chwäch Dios chqä tqaquʼ chë ryeʼ kʼo más kiqʼij chqawäch röj (Ageo 2:7; Filip. 2:3). Si jun winäq nqryöqʼ rma ri nqanmaj, ma tqatzolij ta rkʼexel che rä. Ma nqajoʼ ta nqayaʼ jun respuesta che rä ri xtkʼüt chë kan kʼïy qataman ye kʼa xa xtqasaj rqʼij ryä (1 Ped. 2:23). Si kʼo jun nqaʼij ri ma ütz ta, chanin tqakʼutuj kuyubʼäl qamak. ¿Y achkë ütz nqaʼän rchë ma nqaqasaj ta kiqʼij nkʼaj chik pa qasamaj? Jun ri ütz nqaʼän ya riʼ nq·ok jun ütz mos chqä nqatäj qaqʼij rchë yë ri ütz nqatzʼët chkij qachiʼil pa qasamaj chqä chkij qajefes (Tito 2:9, 10). Chqä nkʼatzin ma nqatzʼük ta tzij rkʼë jontir ri yeqaʼän chqä nqayaʼ qan chrij qasamaj. We xtqaʼän riʼ, tapeʼ ma ronojel ta mul ütz xkojkitzʼët nkʼaj chik, Jehová ronojel mul ütz xtqrtzʼët (Col. 3:22, 23).

18. ¿Achkë rma kan kʼo xtkʼatzin wä xtqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik?

¹⁸ Kʼo kʼïy rma rchë nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik. Xqatzʼët qa chë, we nqayaʼ kiqʼij qachʼalal pa qachoch, xtqakʼüt chë najin nqayaʼ rqʼij Jehová, ri xbʼanö ri familia. Ke riʼ chqä xtqaʼän si nqayaʼ kiqʼij qachʼalal pa congregación; xtqayaʼ rqʼij Qatat kʼo chkaj. Y, si röj ma nqaqasaj ta kiqʼij ri ma ye Testigos ta, xtqtoʼon rchë rkʼë jbʼaʼ ri winäq riʼ xtkiyaʼ chqä rqʼij qaDios. Tapeʼ ye kʼo jojun ma ütz ta kinaʼoj nkiʼän qkʼë, röj nkʼatzin nqayaʼ kiqʼij, rma Jehová xtyaʼ utzil pa qawiʼ we xtqaʼän riʼ. Ryä rtzjun ya reʼ chqë: «Xtinyaʼ kiqʼij ri nkiyaʼ nqʼij rïn» (1 Sam. 2:30).