‘Temporaryo Lang Kini!’—Akong Kinabuhi nga May Sakit sa Rinyon

Ako pang mahinumdoman kadtong adlawa sa sinugdan sa Enero 1980 nga morag gahapon lamang. Gisugo ako sa akong inahan nga moadto sa tindahan aron mopalit ug tinapay, apan sa talibiya na ako sa balay, mikuriring ang telepono. Akong doktor kadto nga mitawag aron ihatag kanamo ang mga resulta sa akong mga pagpasusi sa laboratoryo. Sa kalit, si Mama mihilak. Tali sa mga pagbakho, iyang gipasa kanako ang daotang balita. Nagkadaot ang akong mga rinyon. Ako may usa na lang, sa labing taas duha, ka tuig nga obra sa rinyon nga nahibilin. Husto ang doktor​—usa ka tuig sa ulahi ako nag-dialysis na.

NATAWO ako sa Mayo 20, 1961, ang panganay sa unom ka anak. Sa dihang ako mga unom ka bulan pa, namatikdan sa akong inahan ang dugo diha sa ihi sa akong hapin. Human sa mabug-osong mga pagsusi, ang akong sakit gidayagnos nga Alport’s syndrome, usa ka talagsaong depekto nga dala sa pagkatawo. Sa wala-hisayring mga hinungdan, ang mga lalaki nga may ingon nga sakit kasagarang makaagom sa kadaot sa rinyon human sa usa ka yugto sa panahon. Ang akong mga ginikanan ug ako wala sultihi niini, mao nga ako wala mabalaka bahin sa sakit sa rinyon.

Unya, sa ting-init sa 1979, akong namatikdan ang samag-amonya nga baho sa akong gininhawa sa buntag. Wala gayod nako kadto tagda, apan unya misugod ako pagbatig pangapoy. Abi nako nga ako naluya lamang, mao nga wala nako kadto panumbalinga. Sa Disyembre ako may tinuig nga tsek-ap, ug sa Enero akong nadawat ang tawag sa telepono nga gihisgotan sa ibabaw.

Samtang ako nagdrayb paingon sa tindahan​—kon buot sabton, gikinahanglan pa gihapon sa akong inahan ang tinapay​—ako nakurat pag-ayo. Dili ako makatuo nga kadto nagkahitabo kanako. “Ako 18 anyos pa lang!” ako mituaw. Ako mipadaplin ug mihunong. Ang kagrabe sa nagkahitabo misantop kanako.

“Nganong Ako Man?”

Samtang ako naglingkod sa daplin sa karsada, ako mihilak. Nga ang mga luha midaligdig sa akong aping, ako mituwaw: “Nganong ako man, Diyos? Nganong ako man? Palihog ayaw itugot nga madaot ang akong mga rinyon!”

Sa paglabay sa mga bulan sa 1980, ako mibating mas luya ug mas luya; ug ang akong mga pag-ampo nahimong mas mapangaliyupoon ug uban ang mga luha. Sa pagkatapos sa tuig, ako nawad-ag panimuot ug nagsigeg suka tungod sa pagkatigom sa hugaw diha sa akong dugo, nga wala na masala sa akong daot nga mga rinyon. Sa Nobyembre ako mikuyog sa kataposang panaw alang sa pagkamping uban sa pipila ka higala. Apan ako luya kaayo nga ako milingkod lamang sa kotse sa tibuok hinapos sa semana, nga nagpangurog. Wala gayod mawala ang akong panugnaw, bisan pa kon unsay akong gibuhat. Sa kataposan, sa Enero 1981, ang dili-kalikayan nga butang nahitabo​—ang akong mga rinyon hingpit nga nadaot. Kadto maoy pagsugod sa dialysis o mamatay.

Kinabuhing Nag-dialysis

Pipila ka bulan nga sayosayo, gisultihan ako sa doktor sa among pamilya bahin sa usa ka bag-ong tipo sa dialysis nga dili mogamit ug mga heringgilya ug nga maghinlo sa dugo sa sulod sa lawas. Ang proseso nailhang peritoneal dialysis (PD). Nadani dayon ako niadto, kay kontra nako kaayo ang mga heringgilya. Ang proseso nahimong epektibong kapuli alang sa pipila ka pasyenteng nag-dialysis.

Katingad-anan, ang atong mga lawas dunay usa ka membrane nga mahimong moobrang samag artipisyal nga rinyon. Ang peritoneum​—usa ka hamis, sihag nga membrane nga mahimong limin sa mga organo sa paghilis​—mahimong gamitong salaan aron mahinloan ang dugo. Ang sulod nga bahin sa maong membrane nahimong hanig sa espasyo nga gitawag ug peritoneal nga lungag. Ang peritoneum nahisamag nahiyos nga bag, nga nataliwad-an sa mga organo sa tiyan.

Kini ang paagi sa pag-obra sa PD: Ang espesyal nga pluwido sa dialysis ibutang sa peritoneal nga lungag pinaagig catheter (tubo) nga gisulod pinaagig operasyon sa ubos nga tiyan. Ang pluwido adunay dextrose, ug pinaagi sa osmosis, ang mga hugaw ug ekstrang pluwido gikan sa dugo butaron agi sa peritoneum paingon sa pluwido sa dialysis, nga anaa sulod sa peritoneal nga lungag. Ang mga hugaw nga kasagarang ipagawas ingong ihi karon anaa sa pluwido sa dialysis. Kaupat sa usa ka adlaw, kinahanglang himoon ang pagbayloay​—ipagawas ang nagamit nga pluwido ug unya sudlan ang lungag ug bag-ong pluwido. Mokabat ug mga 45 minutos aron mahuman ang pagbayloay. Kini maoy susama sa pag-ilis ug aseite​—ipagawas ang daan ug pulihan ug bag-o aron malugwayan ang imong kinabuhi ug mabuligan ang imong lawas nga modagan nga hapsay!

Sa sinugdan sa Enero 1981, gisulod kanako ang kinahanglanong catheter sa akong ubos nga kilid sa tuo. Unya, ako gibansay ug duha ka semana bahin sa pamaagi. Kon ang proseso dili hustong pagkahimo, nga gamiton ang hinlo kaayong teknik, ang usa ka tawo mahimong hitakboyan ug peritonitis​—usa ka seryoso ug lagmit makapatay nga impeksiyon sa peritoneum.

Sa ting-init sa 1981, mga unom ka bulan human nako sugdi ang PD, nakadawat ang akong mga ginikanan ug laing tawag sa telepono nga aduna unyay dakong epekto sa akong kinabuhi.

Pagpangitag Bag-ong Rinyon

Sukad sa Enero 1981, ako nalista sa nasodnong talaan alang sa usa ka kidney transplant o pag-ilis sa rinyon.a Gilaoman nako nga pinaagi sa pagpailis ang akong kinabuhi mahibalik sa unang kahimtang. Wala akoy hanaw kon unsay diha sa unahan!

Usa ka tawag sa telepono sa tungatunga sa Agosto nagpahibalo kanamo nga nakaplagan ang usang makadonar. Sa pag-abot nako sa ospital, sa mga 10 s.g., ang mga sampol sa dugo gikuha aron pagseguro nga ako angay nga katumbas alang sa pag-ilis. Ang rinyon gitugot sa pamilya sa usa ka batan-ong lalaki nga namatay sa usa ka aksidente sayosayo niadtong adlawa.

Gieskedyul ang operasyon sa pagkabuntag. Sa wala pa himoa ang operasyon, ang usa ka dakong isyu kinahanglang masulbad, sanglit ako usa sa mga Saksi ni Jehova ug ang akong nabansay-sa-Bibliya nga konsensiya dili motugot kanako sa pagdawat ug abono sa dugo. (Buhat 15:28, 29) Niadtong unang gabii ang anesthesiologist miabot aron makigkita kanako. Giawhag niya ako nga mouyon nga may dugo diha sa kuwartong operahanan, por engkaso lang. Mibalibad ako.

“Unsa may angay nakong buhaton kon mahitabo ang dili maayo? Pasagdan kang mamatay?” nangutana siya.

“Buhata ang bisan unsang lain nga kinahanglang imong buhaton, apan walay dugong angay iabono kanako, bisan kon unsay mahitabo.”

Sa iyang paglakaw, ang mga siruhano misulod. Akong gihisgotan ang samang isyu uban nila, ug sa dako nakong kahupayan, miuyon sila nga moopera nga walay abono sa dugo.

Ang tulo ka oras ug tunga nga operasyon hapsay nga nahimo. Ang siruhano miingon nga diyutay ra kaayong dugo ang nawala kanako. Sa pagmata nako sa kuwarto sa pagpahiuli sa lawas, tulo ka butang ang kalit nakong nabatyagan​—una ang kagutom ug kauhaw ug unya kasakit! Apan kanang tanan nawad-ag bili sa dihang akong nakita ang usa ka bag sa salog, nga nagkapuno sa pulapula-dalag nga pluwido. Kadto ang ihi gikan sa akong bag-ong rinyon. Sa kataposan ako nakaihi na! Sa gikuha ang catheter gikan sa akong pantog ug ako nakaihi nga sama sa uban, ako nalipay kaayo.

Hinunoa, ang akong kalipay wala magdugay. Duha ka adlaw sa ulahi akong nadawat ang makapaguol nga balita​—ang akong bag-ong rinyon wala mag-obra. Kinahanglang balikan nako ang dialysis sa paglaom nga kana maghatag sa bag-ong rinyon ug panahon aron mosugod pag-obra. Akong gipadayon ang dialysis sa ubay-ubayng semana.

Tungatunga na kadto sa Septiyembre, ug ako didto sa ospital sa duolag usa ka bulan. Ang ospital maoy 80 kilometros gikan sa akong balay, mao nga lisod sa akong Kristohanong mga igsoong lalaki ug babaye sa pagduaw kanako. Gimingaw na ako pag-ayo sa akong kongregasyon. Ako nakadawat ug mga rekording sa teyp sa mga miting sa kongregasyon, apan sa dihang ako mamati kanila, ako matuk-an. Gigugol ko ang daghang mamingawong mga oras sa pagpakigsulti kang Jehova nga Diyos diha sa pag-ampo, nga nangayo kaniyag kusog aron makapadayon sa pag-antos. Ako wala mahibalo niadto, apan ang labi pang lisod nga mga pagsulay ang diha sa unahan.

Dili Mahadlok Mamatay

Kadto maoy unom ka laay nga mga semana sukad sa pag-ilis sa rinyon, ug sa maong panahon dayag na nga makaguol nga gisalikway sa akong lawas ang rinyon. Ang akong tiyan sa pagkangil-ad miburot; giingnan ako sa mga doktor nga ang sinalikway nga rinyon kinahanglang ipagawas. Sa makausa pa, mitungha ang isyu bahin sa dugo. Gisaysay sa mga doktor nga niadtong panahona ang operasyon labi pang seryoso, tungod kay ang kuwenta sa akong dugo maoy mubo kaayo. Sa mapailobon apan malig-on akong gisaysay ang akong pinasukad-sa-Bibliya nga baroganan, ug sa kataposan miuyon sila sa pag-opera nga walay abono sa dugo.b

Human sa operasyon, ang akong kahimtang tulin kaayong nadaot. Samtang ako didto sa kuwarto sa pagpahiuli sa lawas, ang akong mga baga nasugdan pagkapuno sa pluwido. Human sa tibuok gabii sa todotodong dialysis, ako naarang-arang. Apan duha ka adlaw sa ulahi ang akong mga baga nagkapuno na usab. Ang laing gabii sa dialysis misunod. Wala kaayo akoy nahinumdoman bahin niadtong gabhiona, apan akong mahinumdoman ang akong amahan sa akong kiliran, nga nag-ingon: “Usa pa ka ginhawa, Lee! Sige na. Mahimo nimo kana! Usa pa ka ginhawa. Maayo, padayon sa pagginhawa!” Ako gikapoy kaayo, nga labawng gikapoy kay sukad masukad. Buot ko lang nga kadto matapos na ug mahigmata sa bag-ong kalibotan sa Diyos. Wala ako mahadlok nga mamatay.​—Pinadayag 21:3, 4.

Sa pagkabuntag seryoso ang akong kahimtang. Ang akong hematocrit, ang ihap sa pulang mga selula sa dugo diha sa nagalatay nga dugo, mius-os ngadto sa 7.3​—ang normal maoy kapig 40! Ang mga doktor dili malaomon bahin sa akong kahimtang. Sa balikbalik ilang gisulayan ang pagdani kanako nga modawat ug abono sa dugo, nga ilang giingong bililhon sa akong pagkaayo.

Gibalhin ako ngadto sa intensive care unit, ug dayon ang akong hematocrit mius-os ngadto sa 6.9. Apan sa tabang sa akong inahan, ang akong hematocrit inanay nga mitaas. Sa blender sa balay, siya mihimog mga ilimnon gikan sa mga pagkaon nga daghag iron ug nagdala niana kanako. Siya miinom pa gani niana uban kanako aron pagdasig kanako. Ang gugma sa usa ka inahan alang sa iyang mga anak maoy usa ka talagsaong butang.

Sa dihang gipagawas na ako sa ospital sa tungatunga sa Nobyembre, ang akong hematocrit maoy 11. Sayo sa 1987, nagsugod na ako pagtomar ug EPO (erythropoietin), usa ka sintetikong hormone nga mopalihok sa utok sa dugo sa pagpadalag bag-ong pulang mga selula sa dugo ngadto sa sapasapa sa dugo, ug niadtong panahona ang akong hematocrit maoy mga 33.c

‘Temporaryo Lang Kini, Lee!’

May uban pa akong dagkong mga operasyon sa 1984, 1988, 1990, 1993, 1995, ug 1996​—ang tanan resulta sa akong wala-moobrang mga rinyon. Sulod niining daghang katuigan sa pagkinabuhing may sakit sa rinyon, ang panghunahuna nga nakaabag sa pagpalig-on kanako maoy, ‘Temporaryo lang kini.’ Bisan unsa man ang atong mga suliran, lawasnon kaha o lain, kana pagatul-iron ubos sa Gingharian sa Diyos sa umaabot nga bag-ong kalibotan. (Mateo 6:9, 10) Inig-atubang nako ug usa ka bag-ong hagit ug mosugod sa pagbatig dakong kasubo, akong sultihan ang akong kaugalingon, ‘Temporaryo lang kini, Lee!’ ug kana makatabang kanako nga mahibalik sa tukmang panghunahuna.​—Itandi ang 2 Corinto 4:17, 18.

Akong nabatonan ang labing dakong sorpresa sa tuig 1986​—ako naminyo. Naghunahuna ako nga dili gayod ako maminyo. ‘Kinsa bay gustong makigminyo nako?’ sukna ko sa akong kaugalingon. Apan unya si Kimberly miabot. Nakita niya ang akong pagkatawo sa sulod, dili ang nagkagabok sa gawas. Nakita niya, usab, nga temporaryo lang ang akong kahimtang.

Sa Hunyo 21, 1986, si Kimberly ug ako naminyo sa among lokal nga Kingdom Hall sa Pleasanton, California. Gihukom namo nga dili manganak, sanglit ang akong sakit mapanunod man. Apan tingali kini usab temporaryo. Sa bag-ong kalibotan sa Diyos, buot namong makabaton ug mga anak kon kanay kabubut-on ni Jehova.

Karong adlawa ako nakabaton sa pribilehiyo sa pag-alagad nga usa ka ansiyano sa Highland Oaks nga Kongregasyon sa California, ug si Kimberly nag-alagad ingong bug-os-panahong magsasangyaw. Karong mga adlawa ang akong panglawas maarang-arang; ang mapait nga kasinatian sa 1981 nagdaot sa akong lawas ug nagbilin kanakog diyutayng kabaskog. Sukad niadto, ang akong igsoong babaye nakaagom ug dili grabeng matang sa Alport’s syndrome, ug duha sa akong mga igsoong lalaki, kinsa nakabaton sa sakit, nakaagom ug pagkadaot sa rinyon ug nag-dialysis. Ang laing duha nako ka igsoong lalaki mahimsog kaayo.

Nagpadayon ako nga naghimo sa peritoneal dialysis, ug mapasalamaton ako sa paglihoklihok nga ginahatag niini kanako. Akong gipanan-aw ang umaabot nga may paglaom ug pagsalig tungod kay, kon buot sabton, ang mga suliran karong adlawa​—lakip ang sakit sa rinyon​—maoy temporaryo lamang.​—Sumala sa giasoy ni Lee Cordaway.

Ang Pagmata! wala magrekomendar ug usa ka linaing metodo sa pagtambal. Kining artikuloha walay tuyo nga dili idasig ang ubang mga matang sa pagtambal, sama sa hemodialysis. Adunay mga argumentong pabor ug mga argumentong kontra sa matag metodo, ug ang indibiduwal kinahanglang mohimo sa iyang kaugalingong desisyon nga uyon sa tanlag bahin sa kon unsang metodoha ang iyang gamiton.

[Mga footnote]

[Diagram sa panid 13]

Kon unsaon pag-obra sa peritoneal dialysis

Atay

Gamayng tinai

Catheter (magdawat sa hinlong solusyon; magpagawas sa daang solusyon)

Peritoneum

Peritoneal nga lungag

Pantog

[Hulagway sa panid 12]

Uban sa akong asawa, si Kimberly