Estrogen Replacement Therapy​—Kini ba Alang Kanimo?

KON babaye ka nga naglibog ug nabalaka bahin sa paggamit ug estrogen human sa paghunong sa regla, wala ka mag-inusara. Ang ERT (estrogen replacement therapy) nagpalibog sa daghang tawo karong adlawa, bisan sa mga doktor. Sa usa ka punto, tingali nahibaloan mo nga ang estrogen makatabang sa pagsanta sa mga pag-atake sa kasingkasing ug mopanalipod batok sa pagdaot sa bukog nga mosangpot sa malisod nga mga pagkapiang. Gikan sa usa ka punto, tingali nakadungog ka nga gilangkit ang estrogen sa kanser sa matris ug tingali bisan sa kanser sa suso.

Tingali gisultihan ka nga ang riyesgo sa kanser mawala pinaagi sa pagtomar ug ikaduhang babaye nga hormone nga ipagawas sa mga matris, ang progesterone, o ang sintitikong katugbang niini, ang progestin. Apan tingali nakadungog usab ka nga mopahinabo ang progesterone ug pagregla kada bulan ug makawala sa mga kaayohan sa estrogen diha sa kasingkasing.

Dugang nakalibog, daghang doktor may lig-ong baroganan dapig o batok sa ERT. Misulat ang usa ka doktor diha sa American Journal of Obstetrics and Gynecology: “Kasagaran namong gilantaw karon nga ang mga kaayohan sa estrogen replacement therapy mas daghan kay sa mga riyesgo niini. Aron mawala ang mga problema sa kakulang sa estrogen, [halos tanang] mga babaye kinahanglang magsugod ug tibuok-kinabuhi nga dosis sa estrogen replacement therapy sa panahon nga hapit nang moundang ang regla.”

Gipahayag ang kaatbang nga hunahuna, usa ka doktor sa Britanya nga may 50 ka tuig nga kasinatian sa pagdukiduki sa kanser miingon: “Kon imong hilabtan ang mga hormone, dunay tinuod nga posibilidad sa grabe nga kadaot. Ang oestrogen makapukaw sa mga tisyu sa pagturok ug ang nagaturok nga tisyu sensitibo kaayo sa mga substansiya nga makakanser. Halos imposible ang pagtambal pinaagig hormone nga walay kadaot, busa mas maayong kalimtan na lang kana.”

Paghunong sa Regla ug ERT

Inig-abot sa batang babaye sa kahingkuran sa pagkababaye, sa mga edad 11 anyos, ang ilang mga matris mosugod sa pagpagawas ug estrogen, usa ka hormone nga dunay dakong bahin sa pagtungha sa mga kinaiyahan sa pagkababaye ug sa pagkontrolar sa siklo sa regla. Sa mga 40 ka tuig sa ulahi, sa aberids, sa panahon nga moundang ang regla, ang paggamag estrogen mous-os hangtod sa punto nga dili na kini makaabag sa pagpagawas ug itlog ug sa mga pagregla kada bulan. Sa kataposan ang mga matris mohunong sa paggamag estrogen. Tingali dinhi magsugod ang panahon nga mokunhod ang mga kaakohan, nga nagabukas sa pultahan alang sa bag-ong mga pamasin ug kahigayonan ug panahon sa pagkat-on ug sa pagbuhat ug bag-ong mga butang.

Apan panahon usab kini sa dihang ang kakulang ug estrogen mopahinabog mubog-tagal ug taas-ug-tagal nga mga problema. Aron masumpo kining mga problemaha, nagsugod ang mga doktor sa pagresita ug sintitikong estrogen sa mga tuig sa 1940. Sa pagka 1975 sayis milyones ka babaye ang nanagamit niana. Unya miabot ang balita nga ang mga tiggamit ug estrogen maoy lima ka higayong may posibilidad nga matugkan ug kanser sa matris kay sa mga dili-tiggamit. Dihay hungihong usab nga nalangkit sa kanser sa suso ang estrogen. Ang kadasig alang sa ERT kalit nga nawala. Apan naningkamot ang mga tigdukiduki aron makunhoran ang mga riyesgo, ug sa sayo nga mga tuig sa 1980, ang pagdugang ug mga progestin mopatim-aw nga makawagtang sa riyesgo sa kanser. Unya ang ERT mibalik sa tibuok-kalibotan.

Unsay hinungdan sa popularidad niini? Mawala ang mga hot flush o daklit nga mga pagpanginit sa lawas, maampingan ang aktibong seksuwal nga kinabuhi, ug mamenosan ang riyesgo sa pag-ugmad sa osteoporosis ug sakit sa kasingkasing.

Daklit nga mga Pagpanginit sa Lawas, Ubang mga Problema

Ang daklit nga mga pagpanginit sa lawas, nga timaan sa paghunong sa regla, maoy direktang resulta sa pagkawala sa estrogen. Ang tipikanhong daklit nga pagpanginit sa lawas magsugod sa kalit nga pagpamula sa panit sa ulo, liog, ug dughan. Ubanan kinig pagbati sa hilabihang kainit sa lawas, sundan usahay ug sobrang pagsingot. Ang kadaghanang mga babaye nga nagsugod ang pag-undang sa regla nakaagi niini. Alang sa uban dili kaayo kini grabe. Alang sa pipila kini maoy grabe ug makapawalag kusog, mopahinabog basa-sa-singot nga mga sinena ug mga habol ug mopahinabog makauulawng mga situwasyon ug kawalay katulog magabii.

Laing resulta sa pagkunhod sa pagpagawas sa estrogen mao ang pag-uga ug pagnipis sa panit sa kinatawo sa babaye. Sa kadugayan ang pagsiping dili-haruhay, masakit, o kaha imposible. Gidawat sa pila ka babaye kining kausabana ingong dili-malikayang sangpotanan sa mga tuig sa pagkatigulang ug nagtuo nga ang ilang seksuwal nga kinabuhi natapos na. Hinunoa, ang kausaban sa kinatawo sa babaye sagad masanta o matambalan sa madali pinaagi sa ERT.

Ang labing komung suliran sa panglawas nga nagaapektar sa gulang-gulang nga mga babaye mao ang osteoporosis, usa ka sakit diin ang mga bukog mas buhaghag, magkanipis, ug magkahuyang tungod sa pagkawala sa calcium ug protena. Kini mosangpot ug bali nga mga bukog ug lisa sa mga bat-ang. Kon mograbe ang osteoporosis, mahimong mapiang ang bukton sa babaye pinaagi sa yanong pag-alsag kaldero gikan sa pugon. Mahimong mabalian siyag gusok inighatsing niya! Ang tanan nakaagig pagkadaot sa bukog samtang siya magkatigulang, apan diha sa mga babaye tapos sa paghunong sa regla ang proseso mokusog tungod sa kakulang ug estrogen.a Ang mga babaye nga nagapanabako ug regular nga nagainom ug maisog nga ilimnon mas makabaton niining problemaha kay sa mga babaye nga dili-moinom ug manabako.

Ang osteoporosis sagad motungha nga walay pasidaang mga signal, ug ang mga tawo dili mahibalo nga sila madaot hangtod nga sila mapiangan ug bukog. Sa maong panahon sagad ulahi na kaayo nga maremedyohan ang situwasyon. Unsay ikasulti labot sa pagtomar ug dakong dosis sa calcium? Kon walay estrogen gamay ra kaayo ang mahimo niini sa pagkadaot sa bukog. Ang calcium importante; maoy hinungdan ang mga doktor morekomendar nga tomaron kini sa kababayen-an uban sa estrogen. Ang estrogen motabang sa lawas sa pagsuhop sa calcium.

Sakit sa Kasingkasing

Sa Uropa ug sa Tinipong Bansa, ang pangunang hinungdan sa kamatayon tapos sa paghunong sa regla sa kababayen-an mao ang sakit sa kasingkasing. Ang ERT ba makakunhod sa posibilidad niini? Adunay lig-ong ebidensiya nga kini makakunhod. Mopatim-aw nga ang estrogen mopasaka sa gidaghanon sa gitawag nga maayong kolesterol, HDL, diha sa sapa-sapa sa dugo ug mopakunhod sa gidaghanon sa gitawag nga dili-maayong kolesterol, ang LDL. Gisubay sa Nurses’ Health Study ang mga rekord sa 121,700 ka babaye gikan sa 1976 ngadto sa 1982. Ang impormasyon nagpakita nga 70 porsiento ang pag-us-os sa riyesgo sa sakit sa kasingkasing sa mga tiggamit karong adlawa sa estrogen kon itandi sa mga dili-tiggamit.

Ang maong mga nakaplagan kusganong nagpamatuod nga pabor sa ERT, apan sa pagkakaron ang atong gihisgotan mao lang ang positibong bahin niini. Sa dili ka pa modalidali sa pag-adto sa imong doktor aron magparesita, palandonga ang mga riyesgo.

Kanser ug Progesterone

Ang estrogen, kon tomaron nga inusara, mopakusog sa pagtigom sa mga selula diha sa matris. Sa kadugayan ang kanser mahimong moturok. Sa aberids, 1 sa matag 1,000 ka babaye nga mihunong na ang pagregla matugkan ug kanser sa matris sa usa ka tuig. Alang sa mga babaye nga nagatomar ug estrogen, ang gidaghanon nga matugkan ug kanser sa matris misulbong gikan sa 4 ngadto sa 8 sa usa ka tuig 1,000. Alang sa taas-ug-tagal nga mga tiggamit sa daghang dosis sa estrogen, ang gidaghanon maoy 10 matag 1,000 sa usa ka tuig. Ang ubang mga doktor nagsuspetsa nga nalangkit usab ang estrogen sa ubang mga problema sa organo sa pagsanay.

Aron masumpo kining mga riyesgo, ang mga doktor nagaresita, dugang pa sa estrogen, ug progestin. Tungod kay kini makasanta sa pagtipon sa selula diha sa matris, ang progestin makakunhod sa makakanser ug dili-makakanser nga mga problema nga nalangkit sa pagtomar ug estrogen nga inusara. Si Dr. Lila Nachtigall ug si Joan Heilman, sa ilang libro mahitungod sa estrogen, nagpasidaan: “Kon duna kay matris, ayaw gayod paghunong ug pagtomar ug progesterone gawas lang kon mohunong ka usab sa pagtomar ug estrogen. Ang progesterone maoy nagpahimo sa ERT nga luwas kaayo karong adlawa.”

Apan ang pagdugang ug progestin adunay iyang kaugalingong mga problema. Ang pangunang reklamo mao nga ang estrogen-progestin nga kombinasyon mopahinabog pagbalik sa regla. Ang labi pang seryosong problema sa progestin mao nga mahimong mopukgo kini sa makaayong mga epekto sa estrogen diha sa kasingkasing. Laing butang labot sa riyesgo/kaayohan nga pagtimbangtimbang mao ang epekto, kon duna man, sa ERT sa posibilidad nga matugkan ug kanser sa suso.

Sukad sa 1974, ang mga tigdukiduki nakadumalag labing menos 30 ka pagtuon sa pagsusi kon nalangkit ba ang ERT ug ang kanser sa suso. Ang mga pagtuon nagpakita nga walay kalangkitan ang mubog-tagal nga paggamit sa ERT ug ang kanser sa suso. Ang taas-ug-tagal nga paggamit lahi. Ang mga pagtuon sa Tinipong Bansa nagpakita sa posibleng nagadugang nga riyesgo nga 50 porsiento human sa 15 o kapin pang mga tuig sa paggamit ug ERT. Ang mga pagtuon sa Uropa nagsugyot ug mas taas nga riyesgo diha sa taas-ug-tagal nga paggamit sa ERT. Ang ubang makusog nga mga pagtuon, hinunoa, nagpakita nga walay kalangkitan ang taas-ug-tagal nga paggamit sa estrogen ug ang kanser sa suso.

Ang ERT Alang ba Kanimo?

“Dili pa karon posible ang pagsulat ug hugpong sa yanong mga lagda aron mailisan ang estrogen,” miingon si Dr. Isaac Schiff sa Harvard Medical School. “Ang desisyon maoy tinagsatagsa, pinasukad sa bug-os mapalandongon, ug prangkang diskusyon sa doktor ug sa pasyente.”

Ingong kapilian sa ERT, ang uban mas mopalabi sa dili pagresita o sa natural nga mga tambal. Ang pipila ka babaye, pananglitan, nakakaplag nga ang bitamina E epektibo sa pagpahuwas sa kagrabe ug kasubsob sa ilang daklit nga pagpanginit sa lawas. Ug kon mogamit ka ug dili sa ERT, ang maayong nutrisyon ug regular nga ehersisyo napamatud-ang makatabang batok sa sakit sa kasingkasing ug osteoporosis.

Siyempre, ang pag-ilis sa estrogen o bisan unsang ubang terapiya dili mopabata kanimo ni mopahunong sa proseso sa pagkatigulang. Kining mga butanga mahimo lamang pinaagi sa Gingharian sa Diyos. (Mateo 6:10) Kasamtangan, ang ERT nagatabang sa pipila sa pagpaalibyo sa negatibong mga epekto sa kinabuhi human sa paghunong sa regla.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 15]

Sa dili pa dawaton ang terapiya nga ERT, pangutan-a ang imong doktor kon unsa ang posibleng mga riyesgo